gh
stringlengths 1
623
| ru
stringlengths 1
501
|
---|---|
Кхы фу дагадехар хьажал хьо цунна! | Да что еще выдумал! |
Хьа а лаьце барт боаккхар. | Поймает, и ну целовать! |
— Ба хьай лоӀам ба хьа, Настя, оапаш-м бувц Ӏа. | — Воля твоя, Настя, ты врешь. |
— Хьай лоӀам ба хьона, аз оапаш бувцац. | — Воля ваша, не вру. |
Со халла цунна кӀалхара яьлар. | Я насилу от него отделалась. |
БӀарчча дийнахьа тхоца хилар из. | Целый день с нами так и провозился. |
— Фу дувц Ӏа, ма йоахий, цун цаӀ еза а еннай, из цхьаннена бӀарахьожаш а вац? | — Да как же говорят, он влюблен и ни на кого не смотрит? |
— Хац сона Ӏа фу дувц, сона-м чӀоагӀа бӀарахьежар из, Таняна, приказчиковгӀар йоӀага а хьежар; | — Не знаю-с, а на меня так уж слишком смотрел, да и на Таню, приказчикову дочь, тоже; |
Пашина а, КолбинскигӀар, харц лер хьарам ма дий, цхьаннена халахетар данзар, из аьрдагӀа саг ва! | да и на Пашу колбинскую, да грех сказать, никого не обидел, такой баловник! |
— Из тамаш йолаш ма дий! | — Это удивительно! |
ЦӀагӀа фу оалаш хоз цунах? | А что в доме про него слышно? |
— Барин, оал, дика ва: дика дог долаш, велавенна безаме ва. | — Барин, сказывают, прекрасный: такой добрый, такой веселый. |
ЦаӀ во да: мехкарашта тӀехьаада чӀоагӀа безам болаш ва. | Одно не хорошо: за девушками слишком любит гоняться. |
Сона хетачох из-м сел во дац: ха дӀаяхача кхетаргва. | Да, по мне, это еще не беда: со временем остепенится. |
— Ма чӀоагӀа безам ба са из бӀаргаго! — аьннад Лизас доккха са а даьккха. | — Как бы мне хотелось его видеть! — сказала Лиза со вздохом. |
— Фуд укхаза сел хала дар? | — Да что же тут мудреного? |
Тугилово вайцигара дӀа гаьна яц, еррига а кхо верст мара: дӀагӀол цу оагӀорахьа хьайна сакъердама е говра тӀахай гӀо: бакъда-кх хьона из хьох кхетаргхилар. | Тугилово от нас недалеко, всего три версты: подите гулять в ту сторону или поезжайте верхом; вы верно встретите его. |
Из-м хӀара денна, геттара Ӏуйрийна, аравоал топ а йолаш чарахье. | Он же всякий день, рано поутру, ходит с ружьем на охоту. |
— А, мичара, хоза дац. | — Да нет, нехорошо. |
Цунна моттаргда со шийна тӀехьаудаш санна. | Он может подумать, что я за ним гоняюсь. |
Цу тӀа, тха дай шоайла эгӀазал йолаш а ба, цудухьа са а йиш яц цунца хьоашал тасса… | К тому же отцы наши в ссоре, так и мне все же нельзя будет с ним познакомиться… |
Ой, Настя! | Ах, Настя! |
Хой хьона фуд? | Знаешь ли что? |
Ахархочун йиӀий хӀамаш тӀаювхарья аз! | Наряжусь я крестьянкою! |
— Нийса-м даьра да; тӀаювхал Ӏа сома коч, сарафан, майрра дӀагӀол хьо Тугилово; аз дош лу хьона, Берестовна хьо бӀарга ца гуш юсарг ма яц. | — И в самом деле; наденьте толстую рубашку, сарафан, да и ступайте смело в Тугилово; ручаюсь вам, что Берестов уж вас не прозевает. |
— Укхазарча тайпара къамаьл де-м сона дика ма хой. | — А по-здешнему я говорить умею прекрасно. |
Ой, Настя, хьамсара Настя! | Ах, Настя, милая Настя! |
Ма дика дагадеха хӀама да из! | Какая славная выдумка! |
— ТӀаккха Лиза Ӏойижа яхай, шийна дагадеха хӀама кхоачашде а лаьрхӀа. | — И Лиза легла спать с намерением непременно исполнить веселое свое предположение. |
ШоллагӀча дийнахьа йолаеннай из ший план кхоачашъе, базар тӀара сома кӀада, сийна китайко, цӀаста чопилгаш а эцийта, Настяга гӀо а дайташ кочи сарафани хьа а яккхийта уж тегийта Ӏоховшабаь хиннаб коа мел бола мехкарий, саррахьа барзкъаш кийча хиннад. | На другой же день приступила она к исполнению своего плана, послала купить на базаре толстого полотна, синей китайки и медных пуговок, с помощью Насти скроила себе рубашку и сарафан, засадила за шитье всю девичью, и к вечеру всё было готово. |
Лизайна ший керда барзкъаш кизга чу а хьежа зийча хӀанз санна ше иштта хоза цӀаккха хийттаяцар. | Лиза примерила обнову и призналась пред зеркалом, что никогда еще так мила самой себе не казалась. |
Цо ший роль ловзаеш, йоддаше корта гонашта нийсса Ӏочу а берзабеш, цул тӀехьагӀа топпарах даьча цискаша санна массехказа корта оагабора, ахархой ӀаьдалагӀа къамаьл дора, арккъал ухаш елар, пхьошаца юхь дӀакъувлар; цу гӀулакха чӀоагӀа раьза яр Настя. | Она повторила свою роль, на ходу низко кланялась и несколько раз потом качала головою, наподобие глиняных котов, говорила на крестьянском наречии, смеялась, закрываясь рукавом, и заслужила полное одобрение Насти. |
Цхьа хӀама дар цунна хала долаш: когаш берзан болаш коа гӀолла из дӀайолаелча баьций чӀегӀаша цун боча (нежные) когаш лозабора, хӀаьта гӀуми жагӀеи хеталора цунна шийга лоалургбоацаш. | Одно затрудняло ее: она попробовала было пройти по двору босая, но дерн колол ее нежные ноги, а песок и камушки показались ей нестерпимы. |
Настяс цига а гӀо дир цунна: цо Лизай коча ло а баьккха, едда ара бежа Ӏу Трофим волча я яха цунга цу лерагӀ ши маьчи яйта заказ даьд. | Настя и тут ей помогла: она сняла мерку с Лизиной ноги, сбегала в поле к Трофиму-пастуху и заказала ему пару лаптей по той мерке. |
ШоллагӀча дийнахьа саи боади вӀашагӀкъастале Лиза набарах сомаяьннай. | На другой день, ни свет ни заря, Лиза уже проснулась. |
ЦӀагӀа мел вар тхьайса уллаш хиннав. | Весь дом еще спал. |
Настя коанаӀарашка лаьттай бежа Ӏунга хьежаш. | Настя за воротами ожидала пастуха. |
ТӀаккха зурма лекхай, юртара доахана Ӏул барски ковна юхе гӀолла доладеннад. | Заиграл рожок, и деревенское стадо потянулось мимо барского двора. |
Настяна юхе гӀолла тӀехвоалаш Трофима дӀаеннай цунга зӀамига къоарза маьчаш, цунгара совгӀата ах сом хьа а эцаш. | Трофим, проходя перед Настей, отдал ей маленькие пестрые лапти и получил от нее полтину в награждение. |
Лизас тата доацаш ахархочун йиӀий форма тӀа а йийха, Настяна шорттига Мисс Жаксона хьакъехьа ший хьехар а даь, тӀехьашкарча ийча гӀолла ара а яьнна, беша гӀолла едда кхай тӀа яхай. | Лиза тихонько нарядилась крестьянкою, шепотом дала Насте свои наставления касательно мисс Жаксон, вышла на заднее крыльцо и через огород побежала в поле. |
Малхбоалехьа Ӏуйре сийрдаяьннаяр, морхий дошо мугӀараш, хеталора малхага сатувсаш йолаш, паччахьа цӀеношка паччахь кхачарга хьежаш санна; | Заря сияла на востоке, и золотые ряды облаков, казалось, ожидали солнца, как царедворцы ожидают государя; |
къаьгача сигалено, Ӏуйран цӀенача фево, тхиро, лаьгӀо хьекхача михо, оалхазараша доахача иллеша Лизай кер хьалбузар цхьа ший тайпарча къонача хозалено санна; | ясное небо, утренняя свежесть, роса, ветерок и пение птичек наполняли сердце Лизы младенческой веселостию; |
моллагӀа вовзаш саг кхетар кхераш из гӀа боахаш а ца йодаш, гӀетта йодар. | боясь какой-нибудь знакомой встречи, она, казалось, не шла, а летела. |
Даь доалахьен доазонна юххерча атагӀа кхоачаш шортагӀа йодар Лиза. | Приближаясь к роще, стоящей на рубеже отцовского владения, Лиза пошла тише. |
Уккхаза Алексейга хьежа езаш яр. | Здесь она должна была ожидать Алексея. |
Цун дог чӀоагӀа детталора, из сендухьа да хацар цунна; бакъда хӀаьта а ше леладеча гӀулакхех эхь хеташ из хиннаяле а уж хозахетар цунна. | Сердце ее сильно билось, само не зная почему; но боязнь, сопровождающая молодые наши проказы, составляет и главную их прелесть. |
АтагӀа баьдеча моттиге дӀачуяьлар. | Лиза вошла в сумрак рощи. |
Цига гаьнна дӀахозаш шорх доаллар, хӀаьта цо йоӀага моаршал хетташ санна хеталора. | Глухой, перекатный шум ее приветствовал девушку. |
Цун елаенна безаме хилар юхаозаденнадар. | Веселость ее притихла. |
КӀезиг-кӀезига доалаш мерзача уйлашка даьлар из. | Мало-помалу предалась она сладкой мечтательности. |
Цо уйла йора… бакъда ма дарра кхетадулургдарий сен уйла ю вурийтта шу даьннача йоӀо атагӀа бӀаьстан Ӏуйрийна ялхлагӀча сахьата цхьаь йолаш нийсъелча? | Она думала… но можно ли с точностию определить, о чем думает семнадцатилетняя барышня, одна, в роще, в шестом часу весеннего утра? |
Иштта, уйланга а яха йодаш хиннай из шин оагӀорахьа лакха гаьнаш а ягӀаш бодача новкъа, цунга цӀаьхха цхьа хоза жӀали Ӏаьхача. | Итак, она шла, задумавшись, по дороге, осененной с обеих сторон высокими деревьями, как вдруг прекрасная легавая собака залаяла на нее. |
Лиза кхераеннай, цунга цӀогӀа иккхад. | Лиза испугалась и закричала. |
Цу цхьан ханна цӀогӀа даьннад: | В то же время раздался голос: |
«Tout beau, Sbogar, ici…» 4 — тӀаккха кӀотарга тӀехьашкара хьагучаваьннав къоначаьрахь.4 Тубо, сбогар, хьадала… (франц.) | «Tout beau, Sbogar, ici…» 4 и молодой охотник показался из-за кустарника.4 Тубо, Сбогар, сюда… (франц.) |
«Кхера ма лелахь, дукха яхарг, — аьннад цо Лизайга, — са жӀали-м латаш дац хьона. | «Небось, милая, — сказал он Лизе, — собака моя не кусается». |
Лизай кхераялар дӀа а даьнна цу сахьате цун вӀаштӀехьдаьннад эттача хьалах пайда эца. | Лиза успела уже оправиться от испугу и умела тотчас воспользоваться обстоятельствами. |
«А, барин, — аьннад цо, кӀезиг-дукха кхераенна, эхь хеташ йолаш санна кеп а оттаяь, — кхер со: из, гой хьона, мел цӀимхара да; цӀаькха а тӀакхета тарлу». | «Да нет, барин, — сказала она, притворяясь полуиспуганной, полузастенчивой, — боюсь: она, вишь, такая злая; опять кинется». |
Алексей (книжка дешачоа вейзав из) кӀирвенна бӀарахьежар къонача ахархочун йоӀа. | Алексей (читатель уже узнал его) между тем пристально глядел на молодую крестьянку. |
«Аз дӀанакъайоаккхаргья хьо, нагахьа санна хьо кхере, — аьлар цо цунга, — пурам лой Ӏа сона хьайна уллув а ваьнна дӀава?» | «Я провожу тебя, если ты боишься, — сказал он ей; — ты мне позволишь идти подле себя?» |
— «Малав хьона духьале ергьяр? — жоп деннад Лизас, — моллагӀа а ший лоӀам бар де йиш йолаш ма вий, хӀаьта никъ а маьрша ба». — «Мичара я хьо?» | — «А кто те мешает? — отвечала Лиза, — вольному воля, а дорога мирская».— «Откуда ты?» |
— «Прилучинера; Василе — аьшкапхьара йоӀ я со, жӀале нускалаш гулде йода со» (Лизай бе доаллар тӀӀирг а теха тускарг). | — «Из Прилучина; я дочь Василья-кузнеца, иду по грибы» (Лиза несла кузовок на веревочке). |
«ХӀаьта хьо, барин? | «А ты, барин? |
Тугиловскера ва?» | Тугиловский, что ли?» |
— «Ва, — жоп деннад Алексейс, — со къонача барина комердинер ва. | — «Так точно, — отвечал Алексей, — я камердинер молодого барина». |
Лизайцара гӀулакхаш шийгахьа совле йоацаш цхьатарра хилийта безам бар цун. | Алексею хотелось уравнять их отношения. |
Цхьабакъда Лиза цунна дӀабӀара а хьежа елаеннай. | Но Лиза поглядела на него и засмеялась. |
«Оапаш бувц Ӏа, — аьннад цо, — сел эгӀаяь-м яц хьона со. | «А лжешь, — сказала она, — не на дуру напал. |
Сона-м гу хьо хье барин волга». | Вижу, что ты сам барин». |
— «ХӀана хет хьона ишта?» | — «Почему же ты так думаешь?» |
— «Доллача хӀамах гу сона». | — «Да по всему». |
— ХӀаьта а хӀана?» | — «Однако ж?» |
— «Мишта къоасталургвац барини чулела саги? | — «Да как же барина с слугой не распознать? |
ТӀадувха барзкъа а кхы тайпа да, кхера а кхыча тайпара кхер, жӀалега а тхо санна кхайкац». | И одет-то не так, и баишь иначе, и собаку-то кличешь не по-нашему». |
ТӀехь-тӀехьагӀа дукхагӀа езалора Алексейна Лиза. | Лиза час от часу более нравилась Алексею. |
Юртарча хозача йиӀигашца хьакхашта хила Ӏаьмача цун безам хилар из мархӀайолла; цхьабакъда Лиза цунна юхера дӀахо а иккха, цӀимхара йийрза раьза йоацаш дӀаэттача Алексей велавенна вале а, из кхы дӀатӀа ца гӀерташ сецар. | Привыкнув не церемониться с хорошенькими поселянками, он было хотел обнять ее; но Лиза отпрыгнула от него и приняла вдруг на себя такой строгий и холодный вид, что хотя это и рассмешило Алексея, но удержало его от дальнейших покушений. |
«Нагахьа санна вай дӀахо йодача хана хьаьший хилийта хьо ловш вале, — аьннад цо цӀенхаштта, — виц ца луш хургва хьо». | «Если вы хотите, чтобы мы были вперед приятелями, — сказала она с важностию, — то не извольте забываться». |
— «Хьано Ӏомадаьд хьона? | — «Кто тебя научил этой премудрости? — спросил Алексей, расхохотавшись. |
Настенька, са хьаьша, шун барышняй йоӀ-м яц хьона из хьехар даьр? | — Уж не Настенька ли, моя знакомая, не девушка ли барышни вашей? |
Гой мишта дӀадарж хьаькъал!» | Вот какими путями распространяется просвещение!» |
Лизас кхетадаьд ше яьгалга, хӀаьта а ехаяц. | Лиза почувствовала, что вышла было из своей роли, и тотчас поправилась. |
«Со хилац мотт хьона? — аьннад цо, — барски коа со цӀаккха хилац мотт хьона? деррига хеза а бӀаргадайна а я хьона со-м. | «А что думаешь? — сказала она, — разве я и на барском дворе никогда не бываю? небось: всего наслышалась и нагляделась. |
ХӀанз иштта хьоца хабар дувцаш латте-м, — аьннад цо, — жӀале нускалаш гулдергдац. | Однако, — продолжала она, — болтая с тобою, грибов не наберешь. |
ДӀагӀол хьайна, барин, цу оагӀорахьа, со вокх оагӀорахьа гӀоргья. | Иди-ка ты, барин, в сторону, а я в другую. |
Бехк ма баккха…» | Прощения просим…» |
Лиза дӀаяха елча, Алексейс кулг хьа а лаьца соцаяьй из. | Лиза хотела удалиться, Алексей удержал ее за руку. |
«ЦӀи миштай хьа, са дог?» | «Как тебя зовут, душа моя?» |
— «Акулина, — жоп деннад Лизас, ший пӀелгаш Алексея бера хьа а увзадеш, — дӀахецал со, барин; чуяха а ха хиннай сона». | — «Акулиной, — отвечала Лиза, стараясь освободить свои пальцы от руки Алексеевой; — да пусти ж, барин; мне и домой пора». |
«Са доттагӀа Акулина, хьа да Василий-аьшкапхьар волча хьоашалгӀа-м воагӀаргва хьона со». | — «Ну, мой друг Акулина, непременно буду в гости к твоему батюшке, к Василью-кузнецу». |
— «Фу дувц Ӏа? — цу саххьате духьала яьннай Лиза, хьай Даьла духьа ма веллахь. | — «Что ты? — возразила с живостию Лиза, — ради Христа, не приходи. |
АтагӀа цхьаькъа дӀаэтта баринаца къамаьл деш со лаьтталга цӀагӀа дӀахой, сога во хьал хургда: са дас, Василе — аьшкапхьара ювча кхоачаеш еттаргья сона». | Коли дома узнают, что я с барином в роще болтала наедине, то мне беда будет; отец мой, Василий-кузнец, прибьет меня до смерти». |
«ЦӀаькха хьо бӀаргаго безам ба са». | — «Да я непременно хочу с тобой опять видеться». |
— «Цкъа укхаза хьайоагӀаргья со цӀаькха жӀале нускалаш гулде». | — «Ну я когда-нибудь опять сюда приду за грибами». |
— «Маца?» | — «Когда же?» |
— «Кхоана а хьашт дале». | — «Да хоть завтра». |
— «Хьамсара Акулина, барташ доахаргдар аз хьона, лоархӀавац-кх. | — «Милая Акулина, расцеловал бы тебя, да не смею. |
Кхоана йоагӀаргья-кх хьо, укх ханна, иштта яхий Ӏа? | Так завтра, в это время, не правда ли?» |
— «Ях, ях». | — «Да, да». |
— Оапаш-м бувцаргбац Ӏа сона?» | — «И ты не обманешь меня?» |
— «Бувцаргбац». | — «Не обману». |