Datasets:

yosefw
/

amharic-wikipedia

Dataset card Data Studio Files Files and versions Community

Split (1)

train · 8.75k rows

id stringlengths 4 5	url stringlengths 31 537	title stringlengths 1 65	text stringlengths 44 241k	length int64 12 47.6k	text_short stringlengths 3 241k
3815	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A3%E1%8A%95%E1%8C%8D%E1%8A%AE%E1%8A%AD	ባንግኮክ	ባንግኮክ (ጣይኛ፦ กรุงเทพฯ /ክሩንግ ጠፕ/) የታይላንድ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር 6,320,174 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። ባንግኮክ ከ1400 ዓ.ም. አካባቢ ጀምሮ መንደር ሆኖ «ጦንቡሪ» ተብሎ ይታወቃል። ይህ በ1769 ዓ.ም. የጦንቡሪ መንግሥት ዋና ከተማ ሆነ። በ1774 ዓ.ም. ስሙ ከጦንቡሪ ወደ ክሩንግ ጠፕ ተቀየረ፣ የአገሩም ስም ደግሞ «የራታናኮሲን መንግሥት» ሆነ። «ክሩንግ ጠፕ» እስካሁን ይፋዊ ስሙ ሆኗል፤ «ባንግኮክ» የሚለው ስያሜ እንዲያውም መጠሪያ ሲሆን በተለይ የውጭ አገር ሰዎች እንዲህ ይሉታል። ዋና ከተሞች ታይላንድ የእስያ ከተሞች	74	ባንግኮክ (ጣይኛ፦ กรุงเทพฯ /ክሩንግ ጠፕ/) የታይላንድ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር 6,320,174 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3816	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%8E%E1%88%9C	ሎሜ	ሎሜ (Lomé) የቶጎ ዋና ከተማ ነው። ከተማው በ18ኛ ክፍለ-ዘመን በኤዌ ሕዝብ ተመሠረተ። ያንግዜ ስሙ 'በይ ቢች' ነበር። በ1889 ዓ.ም. ጀርመኖች የመንግሥት መቀመጫ ወዲህ ከአኔሆ አዛወሩት። በ1907 ዓ.ም. በ1ኛ ዓለማዊ ጦርነት መጀመርያ ፈረንሳዮች ያዙት። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር ከነ አካባቢው 749,700 ሆኖ ሲገመት ከተማ ብቻውን 676,400 ሰዎች አሉበት። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። ዋና ከተሞች የአፍሪካ ከተሞች	54	ሎሜ (Lomé) የቶጎ ዋና ከተማ ነው። ከተማው በ18ኛ ክፍለ-ዘመን በኤዌ ሕዝብ ተመሠረተ። ያንግዜ ስሙ 'በይ ቢች' ነበር። በ1889 ዓ.ም. ጀርመኖች የመንግሥት መቀመጫ ወዲህ ከአኔሆ አዛወሩት። በ1907 ዓ.ም. በ1ኛ ዓለማዊ ጦርነት መጀመርያ ፈረንሳዮች ያዙት።
3817	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%91%E1%8A%A9%E1%8A%A0%E1%88%8E%E1%8D%8B	ኑኩአሎፋ	ኑኩአሎፋ (Nuku'alofa) የቶንጋ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር (1998 ዓ.ም.) 22,400 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። ኑኩአሎፋ በ1787 ዓ.ም. በቱኢ ካኖኩፖሉ ሙሙኢ ለመኖሪያቸው ተመረጠ። ይሁንና የቤተ መንግሥት ግቢ በሙዓ ከተማ ስለ ቀረ ኑኩአሎፋ ዋና ከተማ እስከ 1837 ዓ.ም. ድረስ አልሆነም። ዋና ከተሞች	44	ኑኩአሎፋ (Nuku'alofa) የቶንጋ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር (1998 ዓ.ም.) 22,400 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3818	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%96%E1%88%AD%E1%89%B5%20%E1%8A%A6%E1%8D%8D%20%E1%88%B5%E1%8D%94%E1%8A%95	ፖርት ኦፍ ስፔን	ፖርት ኦፍ ስፔን የትሪኒዳድና ቶቤጎ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር የአካባቢውን ኗሪ ሲጨምር 263,800 ሆኖ ሲገመት የራሱ የከተማው ኗሪ ቁጥር ደግሞ 45,300 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። በደሴቱ የነበሩ ኗሪዎች በሥፍራው 'ኩሙኩራፖ' የተባለ መንደር ነበራቸው። በ1530ዎቹ ስፓንያውያን እንዲሠፈሩት አንዳንድ ሙከራዎች አድርገው ስሙን 'ፕዌርቶ ዴ እስፓንያ' (የእስፓንያ ወደብ) አሉት። ነገር ግን ሠፈሩ ቋሚ አልሆነም። በ1552 ዓ.ም. የእስፓንያ ወታደሮች ምሽግ በዚያ አካባቢ ሰሩ። ከተማ እራሱ ግን በ1682 ዓ.ም. ገዳማ ሊገነባ ጀመረ። በ1749 ዓ.ም. የደሴቱ መቀመጫ ከ'ሳን ሆዜ ዴ ኦሩኛ' (የዛሬው ሰይንት ጆሴፍ) ወደዚህ ተዛወረ። ዋና ከተሞች	86	ፖርት ኦፍ ስፔን የትሪኒዳድና ቶቤጎ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር የአካባቢውን ኗሪ ሲጨምር 263,800 ሆኖ ሲገመት የራሱ የከተማው ኗሪ ቁጥር ደግሞ 45,300 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3819	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B1%E1%8A%92%E1%88%B5	ቱኒስ	ቱኒስ (تونس) የቱኒዚያ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር የአካባቢውን ኗሪ ሲጨምር 1,660,300 ሆኖ ሲገመት የራሱ የከተማው ኗሪ ቁጥር ደግሞ 699,700 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። ቱኒስ እጅግ ጥንታዊ እንደ ሆነ በሊብያውያንም ተሠርቶ ከክ.በ. ከ1,000 አመት አስቀድሞ ቱኔስ ተብሎ ይገኝ እንደ ነበር ይታወቃል። ዋና ከተሞች የአፍሪካ ከተሞች	48	ቱኒስ (تونس) የቱኒዚያ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር የአካባቢውን ኗሪ ሲጨምር 1,660,300 ሆኖ ሲገመት የራሱ የከተማው ኗሪ ቁጥር ደግሞ 699,700 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3820	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%8A%AB%E1%88%AB	አንካራ	አንካራ የቱርክ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር የአካባቢውን ኗሪ ሲጨምር 3,582,000 ሆኖ ሲገመት የራሱ የከተማው ኗሪ ቁጥር ደግሞ 3,456,100 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። በኬጢያውያን መንግሥት ዘመን (ከ1200 አክልበ አስቀድሞ) ሥፍራው አንኩዋሽ ተባለ። በግሪኮች ዘመን ይህ አንኩራ (Áγκυρα) ሆነ። በ 1916 ዓ.ም. አንካራ የቱርክ ዋና ከተማ ሆነ። ዋና ከተሞች ቱርክ የእስያ ከተሞች	54	አንካራ የቱርክ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር የአካባቢውን ኗሪ ሲጨምር 3,582,000 ሆኖ ሲገመት የራሱ የከተማው ኗሪ ቁጥር ደግሞ 3,456,100 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3821	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%88%BD%E1%8C%8B%E1%89%A3%E1%89%B5	አሽጋባት	አሽጋባት (Aşgabat) የቱርክሜኒስታን ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር 727,700 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። የአሽጋባት ሥፍራ ከጥንታዊ ጳርቴ ሰዎች ዋና ከተማ (ከ260 እስከ 15 ዓክልበ. ገዳማ) ከኒሳ ፍርስራሽ ቅርብ (18 ኪሎሜትር) ነው። ያንጊዜ በሥፍራው ኮንጂካላ የተባለ መንደር ተገኘ፤ ይህም መንደር በ13ኛው ክፍለ ዘመን ዓ.ም. በሞንጎሎች ተጠፋ። አሽጋባት አዲስ መንደር ሆኖ በ1810 ዓ.ም. በሩሳውያን ተመሠረተ። ስሙ ከፋርስኛ «የፍቅር ከተማ» እንደ መጣ ይታመናል። ከ1909 እስከ 1919 ዓ.ም. ስሙ በሶቭየቶች ፖልቶራትስክ ተባለ። ከ1919 እስከ 1983 ድረስ በሩስኛ አሽካባድ ተባለ። ዋና ከተሞች የእስያ ከተሞች	82	አሽጋባት (Aşgabat) የቱርክሜኒስታን ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር 727,700 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3822	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%89%E1%8A%93%E1%8D%89%E1%89%B2	ፉናፉቲ	ፉናፉቲ የቱቫሉ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር (1993 ዓ.ም.) 4,492 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። ዋና ከተሞች	19	ፉናፉቲ የቱቫሉ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር (1993 ዓ.ም.) 4,492 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3823	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AB%E1%88%9D%E1%8D%93%E1%88%8B	ካምፓላ	ካምፓላ የኡጋንዳ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር (1997 ዓ.ም.) 1,353,236 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። እንግሊዞች ከደረሱ በፊት፣ የቡጋንዳ ብሔር ካባካ (ንጉሥ) ኮረብታማውን ሜዳ ለማደን ብዙ ጊዜ ይጠቅማቸው ነበር። ብዙ አይነት ሚዳቋ በተለይም ኢምፓላ የሚባለው አጋዘን እዚያ ይሠምር ነበርና። እንግሊዞችም ደርሰው ሠፈሩን፦ 'የኢምፓላ ኮረብቶች' አሉት። 'ኢምፓላ' የሚለው የእንሥሳ ስም ወደ እንግሊዝኛ የገባ ከደቡብ አፍሪካ ቋንቋ ከዙሉኛ ነበር። እንዲሁም ቃሉ ከእንግሊዝኛ ወደ ሉጋንዳ ቋንቋ ገባ። ስለዚህ ቡጋንዳዎች ከእንግሊዝኛ በመተርጎም ቦታውን 'ካሶዚ ካ ኤምፓላ' (የኢምፓላ ኮረብቶች) አሉት። በፍጥነት ሲሉት 'ካ ኤምፓላ' እንዲሁ 'ካምፓላ' ሆነ። ዋና ከተሞች የአፍሪካ ከተሞች	88	ካምፓላ የኡጋንዳ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር (1997 ዓ.ም.) 1,353,236 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3824	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AA%E1%8B%A8%E1%89%AD	ኪየቭ	ኪየቭ (Київ) የዩክሬን ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር የአካባቢውን ኗሪ ሲጨምር 3,296,100 ሆኖ ሲገመት የራሱ የከተማው ኗሪ ቁጥር ደግሞ 2,588,400 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። ኪየቭ በ5ኛ መቶ ዘመን ተሠራ። በአፈ ታሪክ ዘንድ 'ክዪ' የተባለ አለቃ ሠራው። ዋና ከተሞች የዩክሬን ከተሞች	43	ኪየቭ (Київ) የዩክሬን ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር የአካባቢውን ኗሪ ሲጨምር 3,296,100 ሆኖ ሲገመት የራሱ የከተማው ኗሪ ቁጥር ደግሞ 2,588,400 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3825	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%89%A1%20%E1%8B%B3%E1%89%A2	አቡ ዳቢ	አቡ ዳቢ (አረብኛ፦ أبو ظبي) የዩናይተድ አራብ ኤሚሬተስ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር 1.8 ሚሊዮን ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። ዋና ከተሞች የእስያ ከተሞች	26	አቡ ዳቢ (አረብኛ፦ أبو ظبي) የዩናይተድ አራብ ኤሚሬተስ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር 1.8 ሚሊዮን ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3826	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%88%E1%8A%95%E1%8B%B0%E1%8A%95	ለንደን	ለንደን የዩናይትድ ኪንግደም ዋና ከተማ ነው። ለንደን የእንግሊዝ እና የእንግሊዝ ዋና ከተማ እና ትልቁ ከተማ ነች። በደቡብ-ምስራቅ እንግሊዝ የሚገኘው በቴምዝ ወንዝ ላይ እስከ 50 ማይል (80 ኪሜ) ርቀት ላይ እስከ ሰሜን ባህር ድረስ ይቆማል እና ለሁለት ሺህ ዓመታት ትልቅ ሰፈራ ነበር። የለንደን ከተማ፣ ጥንታዊው ዋና እና የፋይናንሺያል ማእከል፣ በሮማውያን ሎንዲኒየም የተመሰረተች እና ከመካከለኛው ዘመን ድንበሮች ጋር ይዛለች። ከ 19 ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ ፣ “ለንደን” እንዲሁ በዚህ ዋና ዙሪያ ያለውን ሜትሮፖሊስ ጠቅሷል ፣ በታሪክ በሚድልሴክስ ፣ ኤሴክስ ፣ ሰርሪ ፣ ኬንት እና ኸርትፎርድሻየር አውራጃዎች መካከል የተከፋፈለ ሲሆን ይህም ታላቁን ለንደን ያቀፈ ፣ በታላቋ ለንደን ባለስልጣን የሚተዳደር። ከለንደን ከተማ በስተ ምዕራብ የምትገኘው የዌስትሚኒስተር ከተማ ለዘመናት ብሄራዊ መንግስት እና ፓርላማን ይዟል። ለንደን ከአለም አቀፋዊ ከተሞች አንዷ በመሆኗ በኪነጥበብ ፣በንግድ ፣በትምህርት ፣በመዝናኛ ፣በፋሽን ፣በፋይናንሺያል ፣በጤና አጠባበቅ ፣በመገናኛ ብዙሀን ፣በቱሪዝም እና በኮሚዩኒኬሽን ጉዳዮች ላይ ጠንካራ ተጽእኖ ታደርጋለች ስለዚህም አንዳንዴ የአለም ዋና ከተማ ተብላ ትጠራለች። አጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርት (€801.66 ቢሊዮን በ2017) በአውሮፓ ውስጥ ትልቁ የከተማ ኢኮኖሚ ያደርገዋል። እ.ኤ.አ. በ 2019 ከፓሪስ በኋላ በአውሮፓ ውስጥ ከፍተኛው እጅግ ከፍተኛ ባለሀብቶች ቁጥር እና ከሞስኮ በኋላ በአውሮፓ ውስጥ ካሉት የየትኛውም ከተማ የቢሊየነሮች ሁለተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል ። በአውሮፓ ትልቁ የከፍተኛ ትምህርት ተቋማት፣ ኢምፔሪያል ኮሌጅ ለንደን በተፈጥሮ እና በተግባራዊ ሳይንስ፣ የለንደን ኢኮኖሚክስ በማህበራዊ ሳይንስ ትምህርት ቤት እና አጠቃላይ ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅ ለንደንን ያጠቃልላል።ከተማዋ የየትኛውም ከተማ ባለ 5-ኮከብ ሆቴሎች መኖሪያ ነች። በዚህ አለም. እ.ኤ.አ. በ 2012 ለንደን ሶስት የበጋ ኦሎምፒክ ጨዋታዎችን በማስተናገድ የመጀመሪያዋ ከተማ ሆነች። የለንደን ልዩ ልዩ ባህሎች ከ300 በላይ ቋንቋዎችን ያጠቃልላል። በ2018 አጋማሽ ላይ ወደ 9 ሚሊዮን የሚጠጋው የታላቋ ለንደን ህዝብ በአውሮፓ ሶስተኛዋ በህዝብ ብዛት የምትገኝ ከተማ አድርጓታል፣ ይህም ከዩናይትድ ኪንግደም ህዝብ 13.4% ይሸፍናል። የታላቋ ለንደን ግንባታ አካባቢ በ2011 ቆጠራ 9,787,426 ነዋሪዎች ሲኖሩት ከኢስታንቡል፣ሞስኮ እና ፓሪስ በመቀጠል በአራተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል። የለንደን ሜትሮፖሊታን አካባቢ ከኢስታንቡል እና ከሞስኮ ቀጥሎ በሦስተኛ ደረጃ ያለው በሕዝብ ብዛት አውሮፓ ውስጥ የሚገኝ ሲሆን በ2016 14,040,163 ነዋሪዎች አሉት። ለንደን አራት የዓለም ቅርስ ቦታዎች አሏት: የለንደን ግንብ; Kew ገነቶች; የዌስትሚኒስተር ቤተ መንግሥት፣ የዌስትሚኒስተር አቤይ እና የቅዱስ ማርጋሬት ቤተ ክርስቲያን ጥምር; እንዲሁም የሮያል ኦብዘርቫቶሪ፣ ግሪንዊች የፕራይም ሜሪድያን (0° ኬንትሮስ) እና የግሪንዊች አማካኝ ጊዜን የሚገልጽበት በግሪንዊች ውስጥ ያለው ታሪካዊ ሰፈራ። ሌሎች ምልክቶች Buckingham Palace, the London Eye, Piccadilly ሰርከስ,የቅዱስ ጳውሎስ ካቴድራል, ታወር ድልድይ እና ትራፋልጋር አደባባይ ያካትታሉ። የብሪቲሽ ሙዚየም፣ ናሽናል ጋለሪ፣ የተፈጥሮ ታሪክ ሙዚየም፣ ታት ዘመናዊ፣ የብሪቲሽ ቤተ መፃህፍት እና የዌስት መጨረሻ ቲያትሮችን ጨምሮ በርካታ ሙዚየሞች፣ ጋለሪዎች፣ ቤተ-መጻህፍት እና የስፖርት ቦታዎች አሉት። የለንደን ስር መሬት በዓለም ላይ እጅግ ጥንታዊው ፈጣን የመጓጓዣ ዘዴ ነው። ቶፖኒሚ ለንደን ጥንታዊ ስም ነው, አስቀድሞ በመጀመሪያው መቶ ዘመን ዓ.ም, ብዙውን ጊዜ በላቲኒዝድ ቅርጽ Londinium ውስጥ የተረጋገጠ; ለምሳሌ ከ AD 65/70-80 የተገኙት በከተማው ውስጥ በእጅ የተጻፉ የሮማውያን ጽላቶች ሎንዲኒዮ ('ሎንዶን ውስጥ') የሚለውን ቃል ያካትታሉ። ባለፉት አመታት, ስሙ ብዙ አፈታሪካዊ ማብራሪያዎችን ስቧል. የመጀመሪያው የተመሰከረው በ1136 አካባቢ በተጻፈ የሞንማውዝ ታሪክ ሬጉም ብሪታኒያ በጆፍሪ ላይ ይገኛል። የስሙ ዘመናዊ ሳይንሳዊ ትንታኔዎች ቀደምት ምንጮች ውስጥ የሚገኙትን የተለያዩ ቅርጾች አመጣጥ ግምት ውስጥ ማስገባት አለባቸው-ላቲን (በተለምዶ ሎንዲኒየም), ብሉይ እንግሊዘኛ (በተለምዶ ሉንደን) እና ዌልሽ (በተለምዶ ሉንዲን), በድምፅ ጊዜ ውስጥ የሚታወቁትን እድገቶች በማጣቀስ በእነዚያ የተለያዩ ቋንቋዎች. ይህ ስም ወደ እነዚህ ቋንቋዎች ከጋራ Brythonic እንደመጣ ተስማምቷል; የቅርብ ጊዜ ሥራ የጠፋውን የሴልቲክ ቅጽ * ሎንዶንጆን ወይም ተመሳሳይ ነገር እንደገና የመገንባት አዝማሚያ አለው። ይህ በላቲን ሎንዲኒየም ተብሎ ተስተካክሎ ወደ ኦልድ እንግሊዝኛ ተበድሯል። የጋራ Brythonic ቅጽ toponymy ክርክር ነው. ታዋቂው የሪቻርድ ኮትስ እ.ኤ.አ. በ1998 ያቀረበው ክርክር ከሴልቲክ ብሉይ አውሮፓውያን (p)lowonida የተገኘ ሲሆን ትርጉሙም “ወንዝ ለመሻገር በጣም ሰፊ ነው። ኮትስ ይህ በለንደን በኩል ለሚፈሰው የቴምዝ ወንዝ ክፍል የተሰጠ ስም እንደሆነ ጠቁመዋል። ሆኖም፣ አብዛኛው ስራ ግልጽ የሆነ የሴልቲክ ምንጭን ተቀብሏል። የቅርብ ጊዜ ጥናቶች የሴልቲክ ተዋጽኦ የፕሮቶ-ኢንዶ-አውሮፓ ሥር ሌንድ- ('ሲንክ፣ እንዲሰምጥ ምክንያት')፣ ከሴልቲክ ቅጥያ -ኢንጆ- ወይም -ኦንጆ- (ቦታ ለመመስረት ይጠቅማል) ማብራሪያን ይደግፋል። ስሞች)። ፒተር ሽሪጅቨር ስሙ በመጀመሪያ “የሚያጥለቀልቅ ቦታ (በየጊዜው፣ በየጊዜው)” ማለት እንደሆነ ጠቁሟል። እ.ኤ.አ. እስከ 1889 ድረስ "ለንደን" የሚለው ስም ለለንደን ከተማ ብቻ ይሠራ ነበር ፣ ግን ከዚያን ጊዜ ጀምሮ የለንደንን ካውንቲ እና ለታላቋ ለንደንንም ጠቅሷል ። በጽሑፍ "ለንደን" አልፎ አልፎ "LDN" ጋር ኮንትራት ነው. እንዲህ ዓይነቱ አጠቃቀም የመጣው በኤስኤምኤስ ቋንቋ ነው እና ብዙ ጊዜ በማህበራዊ ሚዲያ ተጠቃሚ መገለጫ ላይ ተለዋጭ ስም ወይም እጀታ የሚል ቅጥያ ይታያል። ታሪክ ቅድመ ታሪክ እ.ኤ.አ. በ1993 የነሐስ ዘመን ድልድይ ቅሪቶች ከቫውሃል ድልድይ ወደ ላይ በደቡብ ዳርቻ ላይ ተገኝተዋል። ይህ ቴምስን አቋርጦ ወይም አሁን የጠፋች ደሴት ላይ ደረሰ። ከ1750-1285 ዓክልበ. ከነበሩት እንጨቶች ውስጥ ሁለቱ ራዲዮካርቦን ናቸው። እ.ኤ.አ. በ 2010 በ 4800-4500 ዓክልበ. በቴምዝ ደቡብ ውቅያኖስ ዳርቻ ላይ ከቫውሃል ድልድይ በታች ያለው ትልቅ የእንጨት መዋቅር መሠረት ተገኝቷል። የሜሶሊቲክ መዋቅር ተግባር ግልጽ አይደለም. ሁለቱም ግንባታዎች በቴምዝ ደቡብ ባንክ ላይ ናቸው፣ አሁን ከመሬት በታች ያለው የኤፍራ ወንዝ ወደ ቴምዝ በሚፈስበት። የሮማን ለንደን በአካባቢው የተበታተኑ የብራይቶኒክ ሰፈራዎች ማስረጃዎች ቢኖሩም፣ የመጀመሪያው ትልቅ ሰፈራ የተመሰረተው በ43 ዓ.ም ወረራ ከአራት ዓመታት በኋላ በሮማውያን ነበር። ይህ እስከ 61 ዓ.ም. ድረስ ብቻ የዘለቀው፣ በንግስት ቡዲካ የሚመራው የኢሲኒ ጎሳ ወረራውን እስከ ምድር ድረስ ሲያቃጥለው ነው። ቀጣዩ የታቀደው የሎንዲኒየም ትስጉት የበለፀገ ሲሆን ኮልቼስተርን በመተካት በ 100 የሮማ ግዛት ብሪታኒያ ዋና ከተማ ነበር ። በ 2 ኛው ክፍለዘመን ከፍታ ላይ ፣ ሮማን ለንደን 60,000 ያህል ህዝብ ነበራት ። አንግሎ-ሳክሰን እና ቫይኪንግ ጊዜ ለንደን በ 5 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ የሮማውያን አገዛዝ ውድቀት ፣ ለንደን ዋና ከተማ መሆኗን አቆመ እና ቅጥርዋ የሎንዲኒየም ከተማ በተሳካ ሁኔታ ተወገደች ፣ ምንም እንኳን የሮማውያን ሥልጣኔ በሴንት ማርቲን ኢን-ዘ-ፊልድስ አካባቢ እስከ 450 ድረስ ቀጥሏል ። ከ 500 ገደማ ጀምሮ ፣ አንግሎ - ሉንደንዊክ በመባል የሚታወቀው የሳክሰን ሰፈር ከድሮው የሮማውያን ከተማ በስተ ምዕራብ ትንሽ ወጣ። በ 680 ገደማ ከተማዋ እንደገና ዋና ወደብ ሆና ነበር, ነገር ግን መጠነ-ሰፊ ምርት ስለመኖሩ ጥቂት ማስረጃዎች አሉ. ከ 820 ዎቹ ተደጋጋሚ የቫይኪንግ ጥቃቶች ቀንሷል። ሶስት ተመዝግበዋል; በ 851 እና 886 ውስጥ ያሉት ተሳክተዋል ፣ የመጨረሻው ፣ በ 994 ፣ ውድቅ ተደርጓልቫይኪንጎች በዴንማርክ የጦር አበጋዝ ጉተረም እና በዌስት ሳክሰን ንጉስ አልፍሬድ ታላቁ ተስማምተው በቪኪንግ ወረራ የተደነገገው የፖለቲካ እና የጂኦግራፊያዊ ቁጥጥር ክልል ሆኖ ከለንደን እስከ ቼስተር ድረስ ያለውን ድንበሯ ዳኔላውን በአብዛኛዎቹ የምስራቅ እና ሰሜናዊ እንግሊዝ አመልክቷል። 886. የአንግሎ-ሳክሰን ዜና መዋዕል እንደዘገበው አልፍሬድ በ886 ለንደንን “እንደገና መሠረተ።” የአርኪኦሎጂ ጥናት እንደሚያሳየው ይህ ሉንደንዊክን መተው እና በአሮጌው የሮማውያን ግንቦች ውስጥ የህይወት መነቃቃት እና ንግድ መፈጠሩን ያሳያል። ከዚያም ለንደን በ 950 ገደማ በሚያስደንቅ ሁኔታ እስኪጨምር ድረስ ቀስ በቀስ አደገች። በ 11 ኛው ክፍለ ዘመን ለንደን በእንግሊዝ ውስጥ ትልቁ ከተማ እንደነበረች ግልጽ ነው. በንጉሥ ኤድዋርድ ኮንፌስሰር በሮማንስክ ስታይል በድጋሚ የተሰራው የዌስትሚኒስተር አቢ በአውሮፓ ውስጥ ካሉ ታላላቅ አብያተ ክርስቲያናት አንዱ ነበር። ዊንቸስተር የአንግሎ-ሳክሰን እንግሊዝ ዋና ከተማ ነበረች ፣ ግን ከዚህ ጊዜ ጀምሮ ለንደን የውጪ ነጋዴዎች ዋና መድረክ እና በጦርነት ጊዜ የመከላከያ መሠረት ሆነች። በፍራንክ ስተንተን እይታ: "ሀብቱ ነበረው, እናም ለብሄራዊ ካፒታል ተስማሚ የሆነውን ክብር እና የፖለቲካ ራስን ንቃተ ህሊና በፍጥነት እያዳበረ ነበር." መካከለኛ እድሜ ዊልያም የኖርማንዲው መስፍን በሄስቲንግስ ጦርነት ካሸነፈ በኋላ በ1066 ገና በተጠናቀቀው የዌስትሚኒስተር አቤይ የእንግሊዝ ንጉስ ዘውድ ተሰጠው። ዊልያም የለንደን ግንብ ገነባ። የከተማዋ ነዋሪዎችን ለማስፈራራት በ1097 ዊልያም ዳግማዊ ዌስትሚኒስተር አዳራሽ መገንባት ጀመረ፣ ተመሳሳይ ስም ባለው አቢይ አቅራቢያ። ለአዲሱ የዌስትሚኒስተር ቤተ መንግሥት መሠረት ሆነ። በ 12 ኛው ክፍለ ዘመን በሀገሪቱ ዙሪያ የንጉሳዊ እንግሊዛዊ ፍርድ ቤትን ተከትለው የቆዩት የማዕከላዊ መንግስት ተቋማት በመጠን እና በዘመናዊነት እያደጉ እና ከጊዜ ወደ ጊዜ እየተስተካከሉ መጡ, ለአብዛኛው ዓላማ በዌስትሚኒስተር, ምንም እንኳን የንጉሣዊው ግምጃ ቤት ከዊንቸስተር ተወስዷል. ግንብ ውስጥ አረፈ። የዌስትሚኒስተር ከተማ እውነተኛ መንግሥታዊ ዋና ከተማ ሆና ሲያድግ፣ የተለየ ጎረቤቷ፣ የሎንዶን ከተማ፣ የእንግሊዝ ትልቅ ከተማ እና ዋና የንግድ ማእከል ሆና በራሷ ልዩ አስተዳደር፣ በለንደን ኮርፖሬሽን ስር ሆናለች። በ1100 ነዋሪዎቿ 18,000 ገደማ ነበሩ። በ 1300 ወደ 100,000 የሚጠጉ ነበር. በ14ኛው መቶ ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ ለንደን አንድ ሶስተኛ የሚጠጋውን ህዝቧን ባጣችበት ወቅት በጥቁር ሞት መልክ አደጋ ደረሰ። ለንደን በ1381 የገበሬዎች አመፅ ትኩረት ነበረች። በ1290 በኤድዋርድ አንደኛ ከመባረራቸው በፊት ለንደን የእንግሊዝ የአይሁድ ሕዝብ ማዕከል ነበረች። በ1190 በአይሁዶች ላይ የሚፈጸመው ግፍ ተፈጸመ፤ በ1190 አዲሱ ንጉሥ በንግሥናው ዕለት ራሳቸውን ካቀረቡ በኋላ ጭፍጨፋቸውን አዝዟል ተብሎ ሲወራ ነበር። እ.ኤ.አ. በ 1264 በሁለተኛው ባሮን ጦርነት ወቅት የሲሞን ደ ሞንትፎርት አማፂዎች የዕዳ መዝገቦችን ለመያዝ ሲሞክሩ 500 አይሁዶችን ገደሉ ። ቀደምት ዘመናዊ በቱዶር ዘመን ተሃድሶው ቀስ በቀስ ወደ ፕሮቴስታንት እምነት ተለወጠ። አብዛኛው የለንደን ንብረት ከቤተክርስትያን ወደ የግል ባለቤትነት ተላልፏል፣ይህም በከተማው ያለውን የንግድ እና የንግድ እንቅስቃሴ አፋጥኗል። እ.ኤ.አ. በ 1475 ሃንሴቲክ ሊግ ስታልሆፍ ወይም ስቲልያርድ ተብሎ የሚጠራውን የእንግሊዝ ዋና የንግድ ማእከል (ኮንቶር) በለንደን ለንደን አቋቋመ ። የሉቤክ፣ ብሬመን እና ሃምቡርግ የሃንሴቲክ ከተሞች ንብረቱን ለደቡብ ምስራቅ ባቡር ሲሸጡ እስከ 1853 ድረስ ቆየ። ከ14ኛው/15ኛው ክፍለ ዘመን ለንደን ጀምሮ የሱፍ ልብስ ሳይለብስ እና ሳይለብስ ተጭኖ ወደ ዝቅተኛው ሀገራት የባህር ዳርቻዎች ተጓጓዘ፣ ይህም አስፈላጊ ነው ተብሎ ይታሰባል። ሆኖም የእንግሊዝ የባህር ላይ ኢንተርፕራይዝ ከሰሜን ምዕራብ አውሮፓ ባህር ማዶ አልደረሰም። ወደ ጣሊያን እና ሜዲትራኒያን የሚወስደው የንግድ መስመር በአንትወርፕ እና በአልፕስ ተራሮች ላይ ነበር; በጊብራልታር ባህር ወደ እንግሊዝ የሚሄዱ ማናቸውም መርከቦች ጣሊያን ወይም ራጉሳን ሊሆኑ ይችላሉ። በጥር 1565 ኔዘርላንድስ ወደ እንግሊዘኛ መላኪያ መከፈቷ የንግድ እንቅስቃሴን አነሳሳ። የሮያል ልውውጥ ተመሠረተ። ሜርካንቲሊዝም አድጓል እና እንደ ኢስት ህንድ ኩባንያ ያሉ ሞኖፖሊ ነጋዴዎች የተመሰረቱት ንግድ ወደ አዲሱ አለም ሲሰፋ ነው። ለንደን ዋናዋ የሰሜን ባህር ወደብ ሆናለች፣ ከእንግሊዝ እና ከውጭ የሚመጡ ስደተኞች ይመጡ ነበር። በ1530 ከ50,000 አካባቢ የነበረው የህዝብ ብዛት በ1605 ወደ 225,000 ገደማ ከፍ ብሏል። በ 16 ኛው ክፍለ ዘመን ዊልያም ሼክስፒር እና ጓደኞቹ ለንደን ውስጥ ለቲያትሩ እድገት በጠላትነት ይኖሩ ነበር. እ.ኤ.አ. በ 1603 የቱዶር ዘመን ማብቂያ ላይ ለንደን አሁንም የታመቀች ነበረች። እ.ኤ.አ. በኖቬምበር 5 1605 ባሩድ ሴራ ውስጥ በዌስትሚኒስተር ውስጥ በጄምስ 1 ላይ የግድያ ሙከራ ተደረገ።በ1637 የቻርለስ አንደኛ መንግስት በለንደን አካባቢ አስተዳደርን ለማሻሻል ሞከረ። ይህም የከተማው ኮርፖሬሽን በከተማዋ ዙሪያ መስፋፋት ላይ የስልጣን እና የአስተዳደር ስልጣኑን እንዲያራዝም ጠይቋል። የለንደንን ነፃነት ለማዳከም ዘውዱ የሚያደርገውን ሙከራ በመፍራት፣ እነዚህን ተጨማሪ ቦታዎች ለማስተዳደር ፍላጎት ካለመኖር ወይም ከከተማው ማኅበራት ሥልጣን ለመጋራት ያለው ስጋት፣ የኮርፖሬሽኑን “ታላቅ እምቢተኝነት”፣ ውሳኔውን ባብዛኛው የቀጠለ ነው። ለከተማው ልዩ የመንግስት ሁኔታ መለያ። በእንግሊዝ የእርስ በርስ ጦርነት አብዛኛው የለንደን ነዋሪዎች የፓርላማውን ጉዳይ ደግፈዋል። እ.ኤ.አ. በ 1642 በሮያሊስቶች የመጀመሪያ ግስጋሴ ፣ በብሬንትፎርድ እና በተርንሃም ግሪን ጦርነት ከተጠናቀቀ ፣ ለንደን የግንኙነት መስመር ተብሎ በሚጠራው የመከላከያ ዙሪያ ግድግዳ ተከበች። መስመሮቹ እስከ 20,000 ሰዎች ተገንብተው የተጠናቀቁት ከሁለት ወር በታች ነው። በ1647 የኒው ሞዴል ጦር ለንደን ሲገባ ምሽጎቹ ብቸኛው ፈተና ሳይሳካላቸው ቀርቷል፣ እናም በዚያው አመት በፓርላማ ደረጃ ድልድይ ተደረገላቸው።ለንደን በ17ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ በበሽታ ትታመስ የነበረች ሲሆን መጨረሻውም በ1665-1666 በታላቁ ቸነፈር እስከ 100,000 ሰዎችን የገደለው ወይም ከህዝቡ አንድ አምስተኛውየለንደን ታላቁ እሳት በ 1666 በከተማው ውስጥ በፑዲንግ ሌን ተነስቶ በፍጥነት በእንጨት የተሠሩ ሕንፃዎችን አቋርጧል. መልሶ መገንባት ከአሥር ዓመታት በላይ ፈጅቷል እና በሮበርት ሁክ የለንደን ቀያሽ ሆኖ ተቆጣጠረ። እ.ኤ.አ. በ 1708 የክርስቶፈር ሬን ዋና ሥራ ፣ የቅዱስ ጳውሎስ ካቴድራል ፣ ተጠናቀቀ። በጆርጂያ ዘመን እንደ Mayfair ያሉ አዳዲስ ወረዳዎች በምዕራብ ተፈጠሩ; በቴምዝ ላይ አዳዲስ ድልድዮች በደቡብ ለንደን ልማትን አበረታተዋል። በምስራቅ የለንደን ወደብ ወደ ታች ተዘረጋ። የለንደን እድገት እንደ አለምአቀፍ የፋይናንስ ማዕከል ለ18ኛው ክፍለ ዘመን አብዝቶ አብቅቷል።እ.ኤ.አ. በ 1762 ጆርጅ III በሚቀጥሉት 75 ዓመታት ውስጥ የተስፋፋውን ቡኪንግሃም ቤትን ገዛ። በ18ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ለንደን በወንጀል የተመሰቃቀለች ነበረች ይባል የነበረ ሲሆን የቦው ስትሪት ሯጮች በ1750 እንደ ፕሮፌሽናል የፖሊስ ሃይል ተቋቋሙ። ጥቃቅን ስርቆትን ጨምሮ በአጠቃላይ ከ200 በላይ ወንጀሎች በሞት ይቀጣሉ። በከተማው ውስጥ የተወለዱ አብዛኞቹ ህጻናት ሶስተኛ ልደታቸውን ሳይደርሱ ህይወታቸው አልፏልየማተሚያ ማተሚያው ማንበብና መጻፍ እና ማደግ ዜናዎችን በስፋት እንዲሰራጭ በማድረጋቸው፣ ፍሊት ስትሪት የብሪቲሽ ፕሬስ ማዕከል እየሆነች በመምጣቱ የቡና ቤቶች በሃሳቦች ላይ የሚከራከሩበት ታዋቂ ቦታ ሆነዋል። የአምስተርዳም ወረራ በናፖሊዮን ጦር ብዙ ባለገንዘቦች ወደ ለንደን እንዲዛወሩ አድርጓቸዋል እና የመጀመሪያው የለንደን ዓለም አቀፍ ጉዳይ በ1817 ተፈጠረ። በተመሳሳይ ጊዜ የሮያል የባህር ኃይል የባህር ኃይል የዓለምን ኢኮኖሚያዊ ተቃዋሚዎች እንደ ዋና እንቅፋት በመሆን የጦር መርከቦች መሪ ሆነ። እ.ኤ.አ. በ 1846 የበቆሎ ህጎች መሻር በተለይ የደች ኢኮኖሚ ኃይልን ለማዳከም ያለመ ነበር። ከዚያም ለንደን አምስተርዳምን እንደ መሪ ዓለም አቀፍ የፋይናንስ ማዕከል ሆናለች። ሳሙኤል ጆንሰን እንዳለው፡- ለንደንን ለቆ ለመውጣት ፈቃደኛ የሆነ፣ ምሁር የሆነ ሰው አያገኙም። አይ, ጌታ, አንድ ሰው ለንደን ሲደክም, እሱ ሕይወት ሰልችቶናል; ምክንያቱም ለንደን ውስጥ ሕይወት አቅም ያለው ሁሉ አለ። - ሳሙኤል ጆንሰን ፣ 1777 ዘግይቶ ዘመናዊ እና ዘመናዊ ለንደን ከ1831 እስከ 1925 አካባቢ በአለም ትልቁ ከተማ ነበረች፣ የህዝብ ብዛት በሄክታር 325 ነበር። የለንደን መጨናነቅ የኮሌራ ወረርሽኞችን አስከተለ፣ በ1848 14,000 ሰዎችን ህይወት ቀጥፏል፣ እና በ1866 6,000 ሰዎችን ቀጥፏል። የትራፊክ መጨናነቅ እየጨመረ መምጣቱ በአለም የመጀመሪያው የአካባቢ የከተማ ባቡር ኔትወርክ እንዲፈጠር ምክንያት ሆኗል። የሜትሮፖሊታን የሥራ ቦርድ በዋና ከተማው እና በአንዳንድ አካባቢው አውራጃዎች የመሠረተ ልማት ዝርጋታዎችን በበላይነት ይቆጣጠራል; በ1889 የለንደን ካውንስል በዋና ከተማይቱ ዙሪያ ካሉ የካውንቲ አካባቢዎች ሲፈጠር ተሰርዟል።ከተማዋ ከ1912 እስከ 1914 በተደረገው ቀደምት የአሸባሪዎች ዘመቻ፣ የቦምብ ፍንዳታ እና የእሳት ቃጠሎ ዘመቻ፣ እንደ ዌስትሚኒስተር አቢ እና የቅዱስ ጳውሎስ ካቴድራል ያሉ ታሪካዊ ምልክቶች ባዩበት ወቅት የብዙ ጥቃቶች ኢላማ ሆናለች።ለንደን በአንደኛው የዓለም ጦርነት በጀርመኖች የቦምብ ጥቃት ተፈጽሞባት የነበረች ሲሆን በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ወቅት ብሊትዝ እና ሌሎች የጀርመኑ ሉፍትዋፍ የቦምብ ጥቃቶች ከ30,000 በላይ የለንደኑ ነዋሪዎችን ገድለዋል፣ በከተማው ዙሪያ ሰፋፊ ቤቶችን እና ሌሎች ሕንፃዎችን ወድሟል። እ.ኤ.አ. የ1948ቱ የበጋ ኦሊምፒክ የተካሄደው በዋናው ዌምብሌይ ስታዲየም ሲሆን ለንደን ከጦርነቱ በማገገም ላይ እያለች ነው። ከ1940ዎቹ ጀምሮ ለንደን የበርካታ ስደተኞች መኖሪያ ሆናለች፣ በዋናነት ከኮመንዌልዝ አገሮች እንደ ጃማይካ፣ ህንድ፣ ባንግላዲሽ እና ፓኪስታን፣ ይህም ለንደን በዓለም ላይ ካሉ የተለያዩ ከተሞች አንዷ አድርጓታል። እ.ኤ.አ. በ 1951 የብሪታንያ ፌስቲቫል በደቡብ ባንክ ተካሄደ ። እ.ኤ.አ. በዋነኛነት ከ1960ዎቹ አጋማሽ ጀምሮ፣ ለንደን ከኪንግ ሮድ፣ ቼልሲ እና ካርናቢ ስትሪት ጋር በተገናኘው በስዊንግንግ ለንደን ንዑስ ባህል ምሳሌነት ለአለም አቀፍ የወጣቶች ባህል ማዕከል ሆነች። በፐንክ ዘመን ውስጥ የ trendsetter ሚና ታደሰ። እ.ኤ.አ. በ 1965 የለንደን የፖለቲካ ድንበሮች ለከተማው አካባቢ እድገት ምላሽ በመስጠት አዲስ የታላቋ ለንደን ምክር ቤት ተፈጠረ ። በሰሜን አየርላንድ በነበረው ችግር ወቅት፣ ለንደን በ1973 በጊዜያዊ የአየርላንድ ሪፐብሊካን ጦር ሰራዊት በቦምብ ጥቃት ተመታ፣ ከብሉይ ቤይሊ የቦምብ ጥቃት ጀምሮ። በ1981 በብሪክስተን ብጥብጥ የዘር ልዩነት ጎልቶ ታይቷል። ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ ባሉት አሥርተ ዓመታት የታላቋ ለንደን ሕዝብ ቀንሷል፣ በ1939 ከነበረው 8.6 ሚሊዮን ከፍተኛ ግምት ወደ 6.8 ሚሊዮን አካባቢ በ1980ዎቹ። የለንደን ዋና ወደቦች ወደ ፊሊክስስቶዌ እና ቲልበሪ ተንቀሳቅሰዋል፣የለንደን ዶክላንድስ አካባቢ የካናሪ ዋርፍ ልማትን ጨምሮ የመልሶ ማልማት ትኩረት ሆነ። ይህ በ1980ዎቹ የለንደንን እንደ አለምአቀፍ የፋይናንሺያል ማእከልነት እያደገ በመጣው ሚና ነው። የቴምዝ ባሪየር በ1980ዎቹ ለንደንን ከሰሜን ባህር ከሚመጣው ማዕበል ለመከላከል ተጠናቀቀ።የታላቋ ለንደን ምክር ቤት እ.ኤ.አ. በ1986 ተሰርዟል፣ ለንደን እስከ 2000 ድረስ ምንም አይነት ማዕከላዊ አስተዳደር ሳይኖራት እና የታላቋ ለንደን ባለስልጣን ተፈጠረ። 21ኛውን ክፍለ ዘመን ለማክበር የሚሊኒየም ዶም፣ የለንደን አይን እና የሚሊኒየም ድልድይ ተገንብተዋል። እ.ኤ.አ. ሐምሌ 6 ቀን 2005 ለንደን የ2012 የበጋ ኦሊምፒክ ተሸለመች፣ የኦሎምፒክ ጨዋታዎችን ሶስት ጊዜ ያዘጋጀች የመጀመሪያዋ ከተማ። እ.ኤ.አ. ጁላይ 7 2005 ሶስት የለንደን የምድር ውስጥ ባቡሮች እና ባለ ሁለት ፎቅ አውቶቡስ በተከታታይ የሽብር ጥቃቶች ቦምብ ተደበደቡ። እ.ኤ.አ. በ2008 ታይም ለንደንን ከኒውዮርክ ሲቲ እና ከሆንግ ኮንግ ጋር በመሆን ኒሎንኮንግ ሲል ሰይሟቸዋል፣ በአለም አቀፍ ደረጃ ሶስት ተፅእኖ ፈጣሪ ከተሞች በማለት አሞካሽቷቸዋል። እ.ኤ.አ. በጥር 2015 የታላቋ ለንደን ህዝብ 8.63 ሚሊዮን እንደሚሆን ይገመታል፣ይህም ከ1939 ወዲህ ከፍተኛው ነው።በ2016 በብሬክሲት ህዝበ ውሳኔ ወቅት እንግሊዝ በአጠቃላይ ከአውሮፓ ህብረት ለመውጣት ወሰነች፣ነገር ግን አብዛኛው የለንደን ምርጫ ክልሎች እንዲቀሩ ድምጽ ሰጥተዋል። የመሬት አቀማመጥ ለንደን፣ በተጨማሪም ታላቋ ለንደን በመባል የሚታወቀው፣ ከዘጠኙ የእንግሊዝ ክልሎች አንዱ እና አብዛኛው የከተማውን ዋና ከተማ የሚሸፍነው ከፍተኛ ንዑስ ክፍል ነው። የለንደን ኮርፖሬሽን ከተማዋን ከከተማ ዳርቻዋ ጋር ለማዋሃድ የተደረጉ ሙከራዎችን በመቃወም "ለንደን" በተለያዩ መንገዶች እንድትገለጽ አድርጓል። አርባ በመቶው የታላቋ ለንደን የተሸፈነው በለንደን ፖስታ ከተማ ነው፣ በዚህ ውስጥ 'LONDON' የፖስታ አድራሻዎችን ይመሰርታል። የለንደን የስልክ አካባቢ ኮድ (020) ከታላቋ ለንደን ጋር ተመሳሳይ የሆነ ትልቅ ቦታን ይሸፍናል፣ ምንም እንኳን አንዳንድ የውጪ አውራጃዎች የተገለሉ እና አንዳንዶቹ ከውጪ የተካተቱ ቢሆኑም። የታላቋ ለንደን ድንበር በቦታዎች ከ M25 አውራ ጎዳና ጋር ተስተካክሏል። ተጨማሪ የከተማ መስፋፋት አሁን በሜትሮፖሊታን ግሪን ቤልት ተከልክሏል፣ ምንም እንኳን የተገነባው አካባቢ ከድንበር በላይ በቦታዎች ላይ ቢዘረጋም ተለይቶ የሚታወቅ ታላቁ የለንደን የከተማ አካባቢን ይፈጥራል። ከዚህ ባሻገር ሰፊው የለንደን ተጓዥ ቀበቶ አለ። ታላቋ ለንደን ለአንዳንድ ዓላማዎች ወደ ውስጠኛው ለንደን እና ውጫዊ ለንደን ፣ እና በቴምዝ ወንዝ ወደ ሰሜን እና ደቡብ ፣ መደበኛ ያልሆነ መካከለኛ የለንደን አከባቢ ተከፍሏል። የለንደን የስም ማእከል መጋጠሚያዎች፣በተለምዶ በትራፋልጋር አደባባይ እና በኋይትሆል መጋጠሚያ አጠገብ በሚገኘው ቻሪንግ ክሮስ የሚገኘው ኦሪጅናል ኤሊኖር መስቀል፣51°30′26″N 00°07′39″ደብሊው ነው። ይሁን እንጂ የለንደን ጂኦግራፊያዊ ማእከል በአንድ ፍቺ በለንደን በላምቤዝ አውራጃ ውስጥ ነው, ከላምቤዝ ሰሜን ቲዩብ ጣቢያ በሰሜን-ምስራቅ 0.1 ማይል ሁኔታ በለንደን ውስጥ ሁለቱም የለንደን ከተማ እና የዌስትሚኒስተር ከተማ የከተማ ደረጃ አላቸው እና ሁለቱም የለንደን ከተማ እና የታላቋ ለንደን ለቅማንት ዓላማዎች ወረዳዎች ናቸው ። የታላቋ ለንደን አካባቢ የታሪካዊ አውራጃዎች አካል የሆኑትን ያጠቃልላል ። የሚድልሴክስ፣ ኬንት፣ ሰርሪ፣ ኤሴክስ እና ሄርትፎርድሻየር። የለንደን የእንግሊዝ ዋና ከተማ እና በኋላም ዩናይትድ ኪንግደም፣ በህግ ወይም በጽሁፍ ተቀባይነት አግኝቶ ወይም ተረጋግጦ አያውቅም። አቋሟ የተቋቋመው በሕገ መንግሥታዊ ኮንቬንሽን ነው፣ ይህም የዋና ከተማነት ደረጃዋን የዩናይትድ ኪንግደም ያልተረጋገጠ ሕገ መንግሥት አካል አድርጎታል። በ12ኛው እና በ13ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የዌስትሚኒስተር ቤተ መንግስት በማደግ የንጉሣዊው ቤተ መንግስት ቋሚ ቦታ ሆኖ የሀገሪቱ የፖለቲካ ዋና ከተማ በመሆን የእንግሊዝ ዋና ከተማ ከዊንቸስተር ወደ ለንደን ተዛወረች። ከቅርብ ጊዜ ወዲህ፣ ታላቋ ለንደን የእንግሊዝ ክልል ተብሎ የተተረጎመ ሲሆን በዚህ አውድ ለንደን በመባል ይታወቃል የመሬት አቀማመጥ የታላቋ ለንደን በድምሩ 1,583 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (611 ካሬ ማይል)፣ በ2001 7,172,036 ህዝብ የነበረው እና 4,542 ነዋሪዎችን በካሬ ኪሎ ሜትር (11,760/ስኩዌር ማይል) ይይዛል። የለንደን ሜትሮፖሊታን ክልል ወይም የለንደን ሜትሮፖሊታን አግግሎሜሬሽን በመባል የሚታወቀው የተራዘመ አካባቢ በድምሩ 8,382 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (3,236 ካሬ ማይል) 13,709,000 ሕዝብ እና 1,510 ነዋሪዎችን በአንድ ካሬ ኪሎ ሜትር (3,900/ስኩዌር ማይል) ይይዛል። ዘመናዊው ለንደን ከተማዋን ከደቡብ-ምዕራብ ወደ ምሥራቅ የሚያቋርጥ ተቀዳሚ ጂኦግራፊያዊ ባህሪው በሆነው በቴምዝ ላይ ይቆማል። የቴምዝ ሸለቆ ፓርላማ ሂል፣ አዲንግተን ሂልስ እና ፕሪምሮዝ ሂልን ጨምሮ በቀስታ በሚሽከረከሩ ኮረብቶች የተከበበ የጎርፍ ሜዳ ነው። በታሪክ ለንደን ያደገችው በቴምዝ ዝቅተኛው ድልድይ ነጥብ ላይ ነው። የቴምዝ ወንዝ በአንድ ወቅት በጣም ሰፊ፣ ጥልቀት የሌለው ወንዝ ሰፊ ረግረጋማ ቦታዎች ያለው ነበር። በከፍተኛ ማዕበል ላይ ፣ የባህር ዳርቻዎቹ አሁን ካሉት ስፋታቸው አምስት እጥፍ ደርሷል ። ከቪክቶሪያ ዘመን ጀምሮ ቴምዝ በሰፊው ታጥቧል፣ እና ብዙዎቹ የለንደን ገባር ወንዞች አሁን ከመሬት በታች ይጎርፋሉ። ቴምዝ ሞገድ ወንዝ ነው፣ እና ለንደን ለጎርፍ የተጋለጠች ናት። በድህረ- የብሪቲሽ ደሴቶች ቀስ በቀስ 'ማዘንበል' (በስኮትላንድ እና በሰሜን አየርላንድ እና በደቡባዊ የእንግሊዝ ፣ ዌልስ እና አየርላንድ) በድህረ - በከፍተኛ የውሃ መጠን መጨመር ምክንያት ስጋቱ ከጊዜ ወደ ጊዜ ጨምሯል። የበረዶ መመለሻ. እ.ኤ.አ. በ 1974 ይህንን ስጋት ለመቋቋም በ ዎልዊች በቴምዝ ወንዝ ማዶ የቴምዝ ባሪየር ግንባታ ላይ የአስር አመታት ስራ ተጀመረ። እንቅፋቱ እስከ 2070 ድረስ እንደተነደፈ ይሠራል ተብሎ የሚጠበቅ ቢሆንም፣ ለወደፊቱ የማስፋት ወይም የመልሶ ንድፉ ጽንሰ-ሀሳቦች ቀድሞውኑ እየተብራሩ ነው። የአየር ንብረት ለንደን ሞቃታማ ውቅያኖስ የአየር ንብረት አላት (Köppen: Cfb)። ቢያንስ 1697 በኬው መዝገቦች ከጀመሩበት ጊዜ ጀምሮ የዝናብ መዝገቦች በከተማው ውስጥ ተቀምጠዋል። በኬው፣ በአንድ ወር ውስጥ ከፍተኛው የዝናብ መጠን በህዳር 1755 7.4 ኢንች (189 ሚሜ) እና በሁለቱም በታህሳስ 1788 እና በጁላይ 1800 በትንሹ 0 ኢንች (0 ሚሜ) ነው። ማይል ኤንድ በሚያዝያ 1893 0 ኢንች (0 ሚሜ) ነበረው። በሪከርድ የተመዘገበው በጣም እርጥበታማው አመት 1903 ሲሆን በድምሩ 38.1 ኢንች (969 ሚሜ) መውደቅ እና ደረቁ 1921 ነው በድምሩ 12.1 ኢንች (308 ሚሜ) ወድቋል።በአማካኝ አመታዊ የዝናብ መጠን 600 ሚ.ሜ ይደርሳል።ይህም ነው። የኒውዮርክ ከተማ አመታዊ የዝናብ መጠን ግማሽ፣ ነገር ግን ከሮም፣ ሊዝበን እና ሲድኒ ያነሰ ነው። ቢሆንም፣ በአንጻራዊ ሁኔታ ዝቅተኛ ዓመታዊ የዝናብ መጠን ቢኖራትም፣ ለንደን አሁንም በየዓመቱ በ1.0 ሚሜ ገደብ 109.6 ዝናባማ ቀናት ታገኛለች። በለንደን ያለው የሙቀት ጽንፍ ከ38.1°C (100.6°F) በኪው በነሐሴ 10 ቀን 2003 እስከ -16.1°C (3.0°F) በኖርዝቮልት ጃንዋሪ 1 ቀን 1962 ነው። የከባቢ አየር ግፊት ሪከርዶች ከ1692 ጀምሮ በለንደን ተቀምጠዋል። እስካሁን የተዘገበው ከፍተኛው ግፊት በጥር 20 ቀን 2020 1,049.8 ሚሊባር (31.00 inHg) ነው። ክረምቶች በአጠቃላይ ሞቃት, አንዳንዴ ሞቃት ናቸው. የለንደን አማካይ የጁላይ ከፍተኛ 23.5°C (74.3°F) ነው። በአማካይ በየዓመቱ፣ ለንደን ከ25 ዲግሪ ሴንቲግሬድ በላይ (77.0°F) እና 4.2 ቀናት ከ30.0°ሴ (86.0°F) በላይ 31 ቀናት ታደርጋለች። እ.ኤ.አ. በ 2003 በአውሮፓ የሙቀት ማዕበል ረዥም ሙቀት በመቶዎች የሚቆጠሩ የሙቀት-ነክ ሞት አስከትሏል። በ1976 በእንግሊዝ ለ15 ተከታታይ ቀናት ከ32.2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ (90.0 ዲግሪ ፋራናይት) በላይ የሆነ የቀድሞ ድግምት ነበር ይህም በሙቀት ምክንያት ብዙ ሞትን አስከትሏል። በነሀሴ 1911 በግሪንዊች ጣቢያ የቀድሞ የሙቀት መጠን 37.8°C (100.0°F) ነበር፣ ምንም እንኳን ይህ ከጊዜ በኋላ መደበኛ ያልሆነ ተብሎ ተወግዷል። በተለይ በበጋ ወቅት ድርቅ አልፎ አልፎ ችግር ሊሆን ይችላል። በጣም በቅርብ ጊዜ በ2018 በጋ (175) እና ከግንቦት እስከ ታህሣሥ ባሉት ወራት ከአማካይ ሁኔታዎች በበለጠ ደረቅ። ሆኖም ግን፣ ዝናብ ሳይዘንብባቸው የቆዩት ተከታታይ ቀናት በ1893 የጸደይ ወራት 73 ቀናት ነበሩ። ክረምቱ በአጠቃላይ በትንሽ የሙቀት ልዩነት ቀዝቃዛ ነው. ከባድ በረዶ አልፎ አልፎ ነው, ነገር ግን በረዶ ብዙውን ጊዜ በእያንዳንዱ ክረምት ቢያንስ አንድ ጊዜ ይወርዳል. ፀደይ እና መኸር አስደሳች ሊሆኑ ይችላሉ. እንደ ትልቅ ከተማ፣ ለንደን ከፍተኛ የከተማ ሙቀት ደሴት ተጽእኖ አላት፣ ይህም የለንደን መሀል አንዳንድ ጊዜ 5°C (9°F) ከከተማ ዳርቻዎች እና ዳርቻዎች የበለጠ ይሞቃል። ይህ ከለንደን በስተምዕራብ 15 ማይል (24 ኪሜ) ርቀት ላይ የምትገኘውን ለንደን ሄትሮውን ከለንደን የአየር ሁኔታ ማእከል ጋር ሲያወዳድር ከዚህ በታች ይታያል። ወረዳዎች በለንደን ሰፊ የከተማ አካባቢ ያሉ ቦታዎች የሚታወቁት እንደ ሜይፋየር፣ ሳውዝዋርክ፣ ዌምብሌይ እና ኋይትቻፔል ባሉ የአውራጃ ስሞች ነው። እነዚህም መደበኛ ያልሆኑ ስያሜዎች፣ በመስፋፋት የተጠመዱ መንደሮችን ስም የሚያንፀባርቁ ወይም የተተኩ የአስተዳደር ክፍሎች እንደ ደብሮች ወይም የቀድሞ ወረዳዎች ናቸው። እንደነዚህ ያሉት ስሞች በባህላዊ መንገድ ጥቅም ላይ ውለዋል ፣ እያንዳንዱም የራሱ የሆነ ልዩ ባህሪ ያለው የአካባቢ አካባቢን ይጠቅሳል ፣ ግን ያለ ኦፊሴላዊ ወሰን። ከ 1965 ጀምሮ ታላቋ ለንደን ከጥንታዊቷ የለንደን ከተማ በተጨማሪ በ 32 የለንደን ወረዳዎች ተከፍላለች ። የለንደን ከተማ ዋና የፋይናንስ አውራጃ ናት፣ እና ካናሪ ዋርፍ በቅርቡ በምስራቅ በዶክላንድ አዲስ የፋይናንስ እና የንግድ ማዕከል ሆናለች። ዌስት ኤንድ የለንደን ዋና መዝናኛ እና የገበያ አውራጃ ነው፣ ቱሪስቶችን ይስባል። ምዕራብ ለንደን ንብረቶቹ በአስር ሚሊዮን ፓውንድ የሚሸጡባቸው ውድ የመኖሪያ አካባቢዎችን ያጠቃልላል። በኬንሲንግተን እና ቼልሲ ያሉ ንብረቶች አማካኝ ዋጋ ከ2 ሚሊዮን ፓውንድ በላይ ሲሆን በተመሳሳይ ከፍተኛ ወጪ በለንደን አብዛኛው። የምስራቅ መጨረሻ ለዋናው የለንደን ወደብ በጣም ቅርብ የሆነ አካባቢ ነው፣ በከፍተኛ ስደተኞች ብዛት የሚታወቅ፣ እንዲሁም በለንደን ውስጥ በጣም ድሃ አካባቢዎች አንዱ ነው። በዙሪያው ያለው የለንደን አካባቢ አብዛኛው የለንደን ቀደምት የኢንዱስትሪ እድገትን አይቷል; አሁን፣ ለ2012 ኦሎምፒክ እና ፓራሊምፒክ ወደ ኦሊምፒክ ፓርክ የተገነባውን የለንደን ሪቨርሳይድ እና የታችኛው ሊያ ሸለቆን ጨምሮ የቴምዝ ጌትዌይ አካል በመሆን የብራውንፊልድ ቦታዎች በአከባቢው በሙሉ በመገንባት ላይ ናቸው። አርክቴክቸር የለንደን ህንጻዎች በማንኛውም ልዩ የስነ-ህንፃ ዘይቤ ለመገለጥ በጣም የተለያዩ ናቸው፣ በከፊል በእድሜያቸው ልዩነት ምክንያት። እንደ ናሽናል ጋለሪ ያሉ ብዙ ታላላቅ ቤቶች እና የህዝብ ህንፃዎች ከፖርትላንድ ድንጋይ ነው የተገነቡት። አንዳንድ የከተማው አካባቢዎች፣ በተለይም ከመሃል በስተ ምዕራብ ያሉት፣ በነጭ ስቱኮ ወይም በኖራ የታሸጉ ሕንፃዎች ተለይተው ይታወቃሉ። በማዕከላዊ ለንደን ውስጥ ጥቂት መዋቅሮች ከ1666 ታላቁን እሳት ቀደም ብለው ያደረጉ ሲሆን እነዚህም ጥቂቶቹ የሮማውያን ቅሪቶች፣ የለንደን ግንብ እና ጥቂት የተበታተኑ ቱዶር በከተማው ውስጥ የተረፉ ናቸው። ከዚህ በተጨማሪ ለምሳሌ በ1515 ገደማ በካርዲናል ቶማስ ዎሴይ የተገነባው የቱዶር-ፔሪድ ሃምፕተን ፍርድ ቤት የእንግሊዝ ጥንታዊው የቱዶር ቤተ መንግስት ነው። ከተለያዩ የሕንፃ ቅርስ ቅርሶች ውስጥ የ17ኛው ክፍለ ዘመን አብያተ ክርስቲያናት በ Wren፣ ኒዮክላሲካል የፋይናንስ ተቋማት እንደ ሮያል ልውውጥ እና የእንግሊዝ ባንክ፣ እስከ 20ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ድረስ ኦልድ ቤይሊ እና የ1960ዎቹ የባርቢካን እስቴት ናቸው። ጥቅም ላይ ያልዋለው - ግን በቅርቡ ይታደሳል - 1939 በደቡብ-ምዕራብ በወንዙ አጠገብ ያለው የባተርሴያ የኃይል ጣቢያ የአካባቢያዊ ምልክት ነው ፣ አንዳንድ የባቡር ተርሚኖች ግን የቪክቶሪያ አርኪቴክቸር በጣም ጥሩ ምሳሌዎች ናቸው ፣ በተለይም ሴንት ፓንክራስ እና ፓዲንግተን። የለንደን ጥግግት ይለያያል፣ በማእከላዊ አካባቢ እና በካናሪ ወሃርፍ ከፍተኛ የስራ እፍጋት፣ በለንደን ውስጥ ከፍተኛ የመኖሪያ እፍጋቶች እና በለንደን ውጫዊ ክፍል ውስጥ ዝቅተኛ እፍጋቶች።በለንደን ከተማ የሚገኘው የመታሰቢያ ሐውልት በአቅራቢያው የመጣውን የለንደንን ታላቁን እሳት በሚያከብርበት ጊዜ ስለ አካባቢው እይታ ይሰጣል። እብነበረድ አርክ እና ዌሊንግተን አርክ፣ በፓርክ ሌን ሰሜን እና ደቡብ ጫፎች፣ በቅደም ተከተል፣ እንደ አልበርት መታሰቢያ እና በኬንሲንግተን የሚገኘው ሮያል አልበርት አዳራሽ የንጉሣዊ ግንኙነቶች አሏቸው። የኔልሰን አምድ በማዕከላዊ ለንደን ከሚገኙት የትኩረት ነጥቦች አንዱ በሆነው በትራፋልጋር አደባባይ ውስጥ በሀገር አቀፍ ደረጃ የሚታወቅ ሀውልት ነው። ያረጁ ሕንፃዎች በዋናነት በጡብ የተገነቡ ናቸው፣ አብዛኛውን ጊዜ ቢጫው የለንደን ክምችት ጡብ ወይም ሞቃታማ ብርቱካንማ ቀይ ዓይነት፣ ብዙውን ጊዜ በቅርጻ ቅርጾች እና በነጭ ፕላስተር ቅርጻ ቅርጾች ያጌጡ ናቸው። ጥቅጥቅ ባለባቸው አካባቢዎች ፣ አብዛኛው ትኩረት በመካከለኛ እና ከፍተኛ ከፍታ ባላቸው ሕንፃዎች በኩል ነው። የለንደን ሰማይ ጠቀስ ፎቆች፣ እንደ 30 ቅድስት ማርያም አክስ፣ ታወር 42፣ ብሮድጌት ታወር እና አንድ ካናዳ አደባባይ፣ በብዛት የሚገኙት በሁለቱ የፋይናንስ አውራጃዎች፣ የለንደን ከተማ እና የካናሪ ዋርፍ ነው። የቅዱስ ጳውሎስ ካቴድራል እና ሌሎች ታሪካዊ ሕንፃዎች ጥበቃ የሚደረግላቸው እይታዎችን የሚያደናቅፍ ከሆነ ከፍተኛ ከፍታ ያለው ልማት በተወሰኑ ቦታዎች ላይ የተከለከለ ነው። ቢሆንም፣ በማዕከላዊ ለንደን ውስጥ በርካታ ረጃጅም ሰማይ ጠቀስ ፎቆች አሉ (በለንደን ውስጥ ያሉ ረዣዥም ሕንፃዎችን ይመልከቱ)፣ ባለ 95 ፎቅ ሻርድ ለንደን ብሪጅ፣ በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ ረጅሙ ህንፃን ጨምሮ። ሌሎች ታዋቂ ዘመናዊ ህንጻዎች በሳውዝዋርክ የሚገኘው የከተማ አዳራሽ ልዩ ሞላላ ቅርጽ ያለው፣ የአርት ዲኮ ቢቢሲ ብሮድካስቲንግ ሀውስ እና የድህረ ዘመናዊ የብሪቲሽ ቤተመጻሕፍት በሶመርስ ታውን/ኪንግስ ክሮስ እና በጄምስ ስተርሊንግ No 1 የዶሮ እርባታ ያካትታሉ። ቀድሞ የሚሊኒየም ዶም የነበረው፣ በቴምዝ በስተምስራቅ ከካናሪ ወሃርፍ፣ አሁን O2 Arena የሚባል የመዝናኛ ቦታ ነው። የከተማ ገጽታ የተፈጥሮ ታሪክ የለንደን የተፈጥሮ ታሪክ ማህበር ለንደን "ከዓለም አረንጓዴ ከሆኑት ከተሞች አንዷ" እንደሆነች ይጠቁማል ከ 40 በመቶ በላይ አረንጓዴ ቦታ ወይም ክፍት ውሃ. 2000 የአበባ ተክል ዝርያዎች መገኘቱንና ቴምዝ 120 የዓሣ ዝርያዎችን እንደሚደግፍ ጠቁመዋል በተጨማሪም በማዕከላዊ ለንደን ከ60 በላይ የወፍ ዝርያዎች እንደሚኖሩና አባሎቻቸው 47 የቢራቢሮ ዝርያዎች፣ 1173 የእሳት እራቶችና 120 የዓሣ ዝርያዎች መመዝገባቸውን ይጠቅሳሉ። በለንደን ዙሪያ ከ 270 በላይ የሸረሪት ዓይነቶች። የለንደን ረግረጋማ አካባቢዎች ብዙ የውሃ ወፎችን በአገር አቀፍ ደረጃ ይደግፋሉ። ለንደን 38 የልዩ ሳይንሳዊ ፍላጎት ጣቢያዎች (SSSIs)፣ ሁለት ብሄራዊ የተፈጥሮ ክምችቶች እና 76 የአካባቢ ተፈጥሮ ጥበቃዎች አሏት። Amphibians በዋና ከተማው ውስጥ የተለመዱ ናቸው፣ በቴት ሞደርን የሚኖሩ ለስላሳ ኒውትስ፣ እና የተለመዱ እንቁራሪቶች፣ የጋራ እንቁራሪቶች፣ ፓልሜት ኒውትስ እና ታላቅ ክሬስትድ ኒውትስ። በሌላ በኩል፣ እንደ ቀርፋፋ ትሎች፣ የተለመዱ እንሽላሊቶች፣ የተከለከሉ የሳር እባቦች እና አዳዲዎች ያሉ የአገሬው ተሳቢ እንስሳት በአብዛኛው በሎንዶን ውስጥ ብቻ ናቸው የሚታዩት።ከሌሎች የለንደን ነዋሪዎች መካከል 10,000 ቀይ ቀበሮዎች አሉ, ስለዚህም አሁን በለንደን ለእያንዳንዱ ካሬ ማይል (6 በካሬ ኪሎ ሜትር) 16 ቀበሮዎች አሉ. እነዚህ የከተማ ቀበሮዎች ከሀገራቸው ዘመዶች የበለጠ ደፋር ናቸው ፣ አስፋልቱን ከእግረኛ ጋር በመጋራት እና ግልገሎችን በሰዎች ጓሮ ውስጥ ያሳድጋሉ። ቀበሮዎች ወደ ፓርላማው ቤት ሾልከው ገብተዋል፣ አንዱ በመዝገብ ካቢኔ ውስጥ ተኝቶ ተገኝቷል። ሌላው በቡኪንግሃም ቤተመንግስት ቅጥር ግቢ ውስጥ ዘልቆ በመግባት አንዳንድ የንግስት ኤልሳቤጥ II ውድ ሮዝ ፍላሚንጎዎችን ገድሏል ተብሏል። በአጠቃላይ ግን ቀበሮዎች እና የከተማው ህዝቦች እርስ በርስ የሚግባቡ ይመስላሉ. እ.ኤ.አ. በ2001 በለንደን የሚገኘው አጥቢ እንስሳ ማህበር የተደረገ ጥናት እንደሚያሳየው የአትክልትን የአጥቢ እንስሳት ጉብኝት ማስታወሻ ደብተር ለመያዝ ፈቃደኛ ከሆኑ 3,779 ምላሽ ሰጪዎች ውስጥ 80 በመቶው እነርሱን ማግኘት ይወዳሉ። ይህ ናሙና የለንደን ነዋሪዎችን በአጠቃላይ ለመወከል ሊወሰድ አይችልም. በታላቁ ለንደን ውስጥ የሚገኙ ሌሎች አጥቢ እንስሳት ጃርት፣ ቡናማ አይጥ፣ አይጥ፣ ጥንቸል፣ ሽሪብ፣ ቮል እና ግራጫ ስኩዊር ናቸው። በለንደን ውጨኛ አካባቢዎች፣ እንደ ኢፒንግ ደን፣ የተለያዩ አጥቢ እንስሳት ይገኛሉ፣ ከእነዚህም በተጨማሪ የአውሮፓ ጥንቸል፣ ባጃር፣ ሜዳ፣ ባንክ እና የውሃ እሳተ ገሞራ፣ የእንጨት አይጥ፣ ቢጫ አንገት ያለው አይጥ፣ ሞል፣ shrew እና ዊዝል፣ በተጨማሪም ወደ ቀይ ቀበሮ, ግራጫ ስኩዊር እና ጃርት. ከታወር ድልድይ አንድ ማይል ርቀት ላይ በሚገኘው በዋፒንግ ዘ ሀይዌይ ውስጥ የሞተ ኦተር ተገኝቷል፣ ይህም ከከተማው ከመቶ አመት ርቀው ከቆዩ በኋላ ወደ ኋላ መንቀሳቀስ እንደጀመሩ ይጠቁማል። አስሩ የእንግሊዝ አስራ ስምንት የሌሊት ወፍ ዝርያዎች በኤፒንግ ደን ውስጥ ተመዝግበዋል-ሶፕራኖ ፣ ናቱስየስ እና የተለመዱ ፒፒስትሬልስ ፣ የጋራ ኖትቱል ፣ ሴሮቲን ፣ ባርባስቴል ፣ ዳውበንተን ፣ ቡናማ ረጅም ጆሮ ፣ ናቴሬር እና ሌይስለር። በለንደን ውስጥ ካሉት እንግዳ ዕይታዎች መካከል በቴምዝ ውስጥ የሚገኝ ዓሣ ነባሪ ሲሆን የቢቢሲ ሁለት ፕሮግራም "ተፈጥሮአዊ ዓለም፡ የለንደን ኢ-ተፈጥሮአዊ ታሪክ" የተሰኘው ፕሮግራም የሚያሳየው ከቢልንግጌት ውጭ ከዓሣ አዘዋዋሪዎች የሚወስድ ማኅተም የለንደንን ውሥጥ መሬት ውስጥ ለመዘዋወር የሚጠቀሙበት ርግብ ነው። የአሳ ገበያ፣ እና ቋሊማ ከተሰጣቸው "የሚቀመጡ" ቀበሮዎች። የቀይ እና የአጋዘን መንጋ በብዙ የሪችመንድ እና ቡሺ ፓርክ ውስጥ በነፃነት ይንከራተታል። ቁጥሮች ቀጣይነት እንዲኖራቸው ለማድረግ በየኖቬምበር እና ፌብሩዋሪ ውስጥ ቅልጥፍና ይካሄዳል። ኢፒንግ ፎረስት ከጫካ በስተሰሜን በሚገኙ መንጋዎች ውስጥ በተደጋጋሚ በሚታዩ አጋዘኖችም ይታወቃል። ብርቅዬ የሜላኒዝም፣ የጥቁር ፎሎው አጋዘን በቴዶን ቦይስ አቅራቢያ በሚገኘው የአጋዘን መቅደስ ውስጥም ይጠበቃል። በ20ኛው ክፍለ ዘመን መባቻ ላይ ከአጋዘን ፓርኮች ያመለጠው ሙንትጃክ አጋዘን በጫካ ውስጥም ይገኛል። የሎንዶን ነዋሪዎች ከተማዋን የሚጋሩት እንደ ወፎች እና ቀበሮዎች ያሉ የዱር አራዊትን የለመዱ ቢሆንም፣ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ደግሞ የከተማ አጋዘኖች መደበኛ ባህሪ መሆን የጀመሩ ሲሆን የለንደንን አረንጓዴ ቦታዎች ለመጠቀም ሙሉ የአጋዘን መንጋዎች በሌሊት ወደ መኖሪያ አካባቢዎች ይመጣሉ። የስነ ሕዝብ አወቃቀር እ.ኤ.አ. በ 2011 በተካሄደው የህዝብ ቆጠራ 2,998,264 ሰዎች ወይም 36.7% የለንደን ህዝብ የውጭ ተወላጆች መሆናቸውን አስመዝግቧል ፣ ይህም ከኒውዮርክ ቀጥላ ሁለተኛዋ ትልቅ የስደተኛ ህዝብ ያላት ከተማ ነች። እ.ኤ.አ. በ2015 በለንደን ውስጥ ከተወለዱት 69% ያህሉ ልጆች ቢያንስ አንድ ወላጅ ውጭ ሀገር የተወለደ ነው። በቀኝ በኩል ያለው ሠንጠረዥ የለንደን ነዋሪዎች በጣም የተለመዱ የትውልድ አገሮችን ያሳያል። በ18ኛ ደረጃ ላይ ከሚገኙት የጀርመን ተወላጆች መካከል ጥቂቶቹ የእንግሊዝ ዜግነት ያላቸው ወላጆቻቸው ከተወለዱበት ጊዜ ጀምሮ በጀርመን በሚገኘው የብሪቲሽ ጦር ሃይል ውስጥ የሚያገለግሉ ናቸው። በ19ኛው እና በ20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ የለንደንን ህዝብ ጨምሯል፣ እና ለተወሰነ ጊዜ በ19ኛው እና በ20ኛው ክፍለ ዘመን መባቻ ላይ ከአለም በህዝብ ብዛት የምትገኝ ከተማ ነበረች። የሁለተኛው የዓለም ጦርነት ከመፈንዳቱ በፊት በ1939 በ8,615,245 ከፍ ብሏል፣ ነገር ግን በ2001 የሕዝብ ቆጠራ ወደ 7,192,091 አሽቆልቁሏል። ሆኖም በ2001 እና 2011 የሕዝብ ቆጠራ መካከል የህዝቡ ብዛት ከአንድ ሚሊዮን በላይ ብቻ በማደግ በኋለኛው 8,173,941 ደርሷል። ሆኖም የለንደን ቀጣይነት ያለው የከተማ አካባቢ ከታላቋ ለንደን በላይ የሚዘልቅ ሲሆን በ2011 9,787,426 ሰዎችን ይይዛል፣ ሰፊው የሜትሮፖሊታን አካባቢ ግን 12-14 ሚሊዮን ህዝብ ነበራት፣ እንደ አጠቃቀሙ ትርጉም። እንደ ዩሮስታት ገለፃ ለንደን በአውሮፓ ሁለተኛዋ በሕዝብ ብዛት የምትገኝ ከተማ ነች። ከ1991-2001 ባለው ጊዜ ውስጥ 726,000 ስደተኞች እዚያ ደረሱ። ክልሉ 1,579 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (610 ስኩዌር ማይል) የሚሸፍን ሲሆን ይህም የህዝብ ጥግግት 5,177 ነዋሪዎች በካሬ ኪሎ ሜትር (13,410/ስኩዌር ማይል) ሲሆን ይህም ከሌላው የብሪቲሽ ክልል ከአስር እጥፍ ይበልጣል። በሕዝብ ብዛት ለንደን 19ኛዋ ትልቅ ከተማ እና 18ኛዋ ትልቁ የሜትሮፖሊታን ክልል ናት። የዕድሜ መዋቅር እና መካከለኛ ዕድሜ ዕድሜያቸው ከ14 ዓመት በታች የሆኑ ልጆች በ2018 በውጪ ለንደን ውስጥ 20.6%፣ እና በውስጠ ለንደን ውስጥ 18% ያህሉ ናቸው። የ15-24 የእድሜ ቡድን በውጪ 11.1% እና በውስጥ ለንደን 10.2%፣ ከ25–44 አመት እድሜ ያላቸው 30.6% በውጪ ለንደን እና 39.7% በውስጥ ለንደን፣ ከ45–64 አመት እድሜ ያላቸው 24% እና 20.7% በውጪ እና የውስጥ ለንደን. ዕድሜያቸው 65 እና ከዚያ በላይ የሆኑ 13.6% በሎንዶን ውስጥ ናቸው ፣ ግን በለንደን ውስጥ 9.3% ብቻ። እ.ኤ.አ. በ2018 የለንደን አማካይ ዕድሜ 36.5 ነበር፣ ይህም ከእንግሊዝ መካከለኛው 40.3 ያነሰ ነበር የጎሳ ቡድኖች እንደ ብሄራዊ ስታቲስቲክስ ቢሮ በ2011 የህዝብ ቆጠራ ግምት መሰረት 59.8 በመቶው የለንደን 8,173,941 ነዋሪዎች ነጭ ሲሆኑ 44.9% ነጭ ብሪቲሽ፣ 2.2% ነጭ አይሪሽ፣ 0.1% ጂፕሲ/አይሪሽ ተጓዥ እና 12.1% እንደ ሌሎች ነጭ ተመድበዋል። ይህ በእንዲህ እንዳለ 20.9% የሎንዶን ነዋሪዎች የእስያ እና የድብልቅ እስያ ተወላጆች ሲሆኑ 19.7% ሙሉ የእስያ ዝርያ ያላቸው እና የተቀላቀሉ የእስያ ቅርሶች ከህዝቡ 1.2% ናቸው። ህንዶች 6.6%፣ ፓኪስታናውያን እና ባንግላዲሽ እያንዳንዳቸው 2.7% ይከተላሉ። የቻይና ህዝቦች 1.5% እና አረቦች 1.3% ናቸው. ተጨማሪ 4.9% እንደ “ሌሎች እስያውያን” ተመድበዋል። 15.6 በመቶው የለንደን ህዝብ ጥቁር እና ድብልቅ-ጥቁር ዝርያ ያላቸው ናቸው። 13.3% የሙሉ ጥቁር ዝርያ፣ የተቀላቀለ-ጥቁር ቅርስ ያለው 2.3% ጥቁሮች አፍሪካውያን የለንደንን ህዝብ 7.0% ሲይዙ 4.2% እንደ ጥቁር ካሪቢያን እና 2.1% "ሌላ ጥቁሮች" ናቸው። 5.0% የተቀላቀሉ ዘር ነበሩ። በለንደን የአፍሪካ የመገኘት ታሪክ እስከ ሮማውያን ዘመን ድረስ ይዘልቃል። እ.ኤ.አ. ከ2007 ጀምሮ በለንደን ውስጥ ባሉ የመንግስት ትምህርት ቤቶች ውስጥ ጥቁር እና እስያ ልጆች ከብሪቲሽ ነጭ ልጆች ከሶስት እስከ ሁለት ያህል በቁጥር ይበልጣሉ። በአጠቃላይ በ2011 በተደረገው የህዝብ ቆጠራ የለንደን 1,624,768 ህዝብ ከ0 እስከ 15፣ 46.4% ነጭ፣ 19.8% እስያ፣ 19% ጥቁር፣ 10.8% ቅይጥ እና 4% ሌላ ብሄረሰብ ነበሩ። በጥር 2005 የለንደንን የዘር እና የሃይማኖት ብዝሃነት ላይ የተደረገ ጥናት በለንደን ከ300 በላይ ቋንቋዎች ይነገር እንደነበር እና ከ50 የሚበልጡ ተወላጆች ያልሆኑ ማህበረሰቦች ከ10,000 በላይ ነዋሪዎች ነበሯቸው። የብሔራዊ ስታትስቲክስ ቢሮ አሃዞች እንደሚያሳዩት እ.ኤ.አ. በ 2010 የለንደን የውጭ ተወላጆች 2,650,000 (33%) ህዝብ በ 1997 ከነበረው 1,630,000 ነበር ። የ2011 ቆጠራ እንደሚያሳየው 36.7% የሚሆነው የታላቋ ለንደን ህዝብ የተወለዱት ከእንግሊዝ ውጭ ነው። አንዳንድ የጀርመን ተወላጆች በጀርመን ውስጥ በብሪቲሽ ጦር ኃይሎች ውስጥ በሚያገለግሉ ወላጆች የተወለዱ የብሪታንያ ዜጎች ሊሆኑ ይችላሉ። ከሀምሌ 2009 እስከ ሰኔ 2010 ባለው ጊዜ ውስጥ በለንደን የሚኖሩት አምስት ትላልቅ የውጭ ሀገር ተወላጆች በህንድ፣ ፖላንድ፣ አየርላንድ ሪፐብሊክ፣ ባንግላዲሽ እና ናይጄሪያ የተወለዱ መሆናቸውን የብሄራዊ ስታቲስቲክስ ቢሮ ያወጣው ግምት ያሳያል። ሃይማኖት እ.ኤ.አ. በ 2011 የሕዝብ ቆጠራ መሠረት ትልቁ የሃይማኖት ቡድኖች ክርስቲያኖች ነበሩ (48.4%) ፣ ምንም ሃይማኖት የሌላቸው (20.7%) ፣ ሙስሊሞች (12.4%) ፣ ምላሽ (8.5%) ፣ ሂንዱዎች (5.0%) ፣ አይሁዶች (1.8) ነበሩ ። %)፣ ሲክ (1.5%)፣ ቡዲስቶች (1.0%) እና ሌሎች (0.6%)። ለንደን በተለምዶ ክርስቲያን ነበረች፣ እና ብዙ ቁጥር ያላቸው አብያተ ክርስቲያናት አሏት፣ በተለይም በለንደን ከተማ። በከተማው የሚገኘው ታዋቂው የቅዱስ ጳውሎስ ካቴድራል እና ከወንዙ በስተደቡብ የሚገኘው የሳውዝዋርክ ካቴድራል የአንግሊካን አስተዳደር ማዕከላት ሲሆኑ የካንተርበሪ ሊቀ ጳጳስ የእንግሊዝ ቤተክርስቲያን እና የአለም አንግሊካን ቁርባን ዋና ጳጳስ ዋና መኖሪያቸው በለንደን ላምቤዝ ቤተ መንግስት አለው። የላምቤዝ ወረዳበሴንት ፖል እና በዌስትሚኒስተር አቢ መካከል ጠቃሚ ሀገራዊ እና ንጉሣዊ ሥነ ሥርዓቶች ተጋርተዋል። አቢይ በአቅራቢያው ካለው የዌስትሚኒስተር ካቴድራል ጋር መምታታት የለበትም፣ እሱም በእንግሊዝ እና በዌልስ ውስጥ ትልቁ የሮማ ካቶሊክ ካቴድራል ነው። የአንግሊካን አብያተ ክርስቲያናት ተስፋፍተው ቢኖሩም፣ በቤተ እምነቱ ውስጥ ያለው አከባበር ዝቅተኛ ነው። የእንግሊዝ ቤተክርስትያን አሀዛዊ መረጃ እንደሚያሳየው የቤተክርስቲያን መገኘት ረዘም ያለ እና የማያቋርጥ ማሽቆልቆሉን ቀጥሏል። ለንደን ደግሞ መጠነ ሰፊ የሙስሊም፣ የሂንዱ፣ የሲክ እና የአይሁድ ማህበረሰቦች አሏት። ከሚታወቁት መስጊዶች መካከል ታወር ሃምሌቶች የሚገኘው የምስራቅ ለንደን መስጊድ፣ እስላማዊውን የጸሎት ጥሪ በድምጽ ማጉያዎች እንዲሰጥ የተፈቀደለት፣ የለንደን ማእከላዊ መስጊድ በሬጀንት ፓርክ ጠርዝ ላይ እና የአህመዲ ሙስሊም ማህበረሰብ ባይቱል ፉቱህ ይገኙበታል። ከዘይት መጨመር በኋላ የመካከለኛው- ምስራቅ አረብ ሙስሊሞች ቁጥር እየጨመረ የሚሄደው ባለጸጎች በሜይፌር፣ ኬንሲንግተን እና ናይትስብሪጅ በምዕራብ ለንደን። በታወር ሃምሌቶች እና በኒውሃም ምስራቃዊ አውራጃዎች ውስጥ ትልቅ የቤንጋሊ ሙስሊም ማህበረሰቦች አሉ። ትላልቅ የሂንዱ ማህበረሰቦች በሰሜን-ምእራብ ሃሮ እና ብሬንት አውራጃዎች ይገኛሉ፣ የመጨረሻው እስከ 2006 ድረስ የነበረውን ያስተናግዳል፣ የአውሮፓ ትልቁ የሂንዱ ቤተመቅደስ፣ የኒያስደን ቤተመቅደስ። ለንደን የ BAPS Shri Swaminarayan ማንዲር ለንደንን ጨምሮ 44 የሂንዱ ቤተመቅደሶች መኖሪያ ነች። በምስራቅ እና ምዕራብ ለንደን ውስጥ የሲክ ማህበረሰቦች አሉ ፣ በተለይም በሳውዝል ፣ ትልቁ የሲክ ህዝብ ብዛት እና ከህንድ ውጭ ትልቁ የሲክ ቤተመቅደስ የሚገኝበት። አብዛኛዎቹ የብሪቲሽ አይሁዶች በለንደን ይኖራሉ፣ በሰሜን ለንደን ውስጥ በስታምፎርድ ሂል፣ ስታንሞር፣ ጎልደርስ ግሪን፣ ፊንችሌይ፣ ሃምፕስቴድ፣ ሄንደን እና ኤድግዌር ውስጥ ከሚታወቁ የአይሁድ ማህበረሰቦች ጋር። በለንደን ከተማ የሚገኘው ቤቪስ ማርክ ምኩራብ ከለንደን ታሪካዊ የሴፋርዲክ አይሁዶች ማህበረሰብ ጋር የተያያዘ ነው። በአውሮፓ ውስጥ ከ300 ለሚበልጡ ዓመታት ያለማቋረጥ መደበኛ አገልግሎት ሲሰጥ የቆየ ብቸኛው ምኩራብ ነው። ስታንሞር እና ካኖንስ ፓርክ ምኩራብ በ1998 ከኢልፎርድ ምኩራብ (በተጨማሪም በለንደን) በመብለጥ በአውሮፓ ውስጥ ካሉት የኦርቶዶክስ ምኩራቦች ትልቁ አባል አለው ። የለንደን የአይሁድ ፎረም በ 2006 የተቋቋመው በ 2006 የሎንዶን መንግስት የሚሰጠውን አስፈላጊነት በመመልከት ነው። ዘዬዎች ኮክኒ በመላው ለንደን የሚሰማ ዘዬ ነው፣ በዋነኝነት የሚነገረው በሠራተኛ ደረጃ እና ዝቅተኛ መካከለኛ ደረጃ ለንደን ነዋሪዎች ነው። በዋነኛነት በ 18 ኛው ክፍለ ዘመን የመነጨው በምስራቅ መጨረሻ እና በሰፊው ምስራቅ ለንደን ነው ፣ ምንም እንኳን የኮክኒ የአነጋገር ዘይቤ በጣም የቆየ ነው ተብሎ ቢነገርም ። ጆን ካምደን ሆተን፣ እ.ኤ.አ. በ 1859 በስላንግ መዝገበ-ቃላት ውስጥ ፣ የምስራቅ መጨረሻን ገንዘብ አስከባሪዎች ሲገልጹ “ልዩ የቃላት ቋንቋ መጠቀማቸውን” ዋቢ አድርጓል። ከክፍለ ዘመኑ መባቻ ጀምሮ የኮክኒ ቀበሌኛ በራሱ በምስራቅ መጨረሻ ክፍሎች ብዙም የተለመደ አይደለም፣ በዘመናዊ ጠንካራ ምሽጎች ሌሎች የለንደን እና የከተማ ዳርቻዎችን ጨምሮ የቤት አውራጃዎች። ኢስትዩሪ እንግሊዘኛ በኮክኒ እና በተቀባዩ አጠራር መካከል ያለ መካከለኛ አነጋገር ነው። በለንደን እና በደቡብ-ምስራቅ እንግሊዝ ከቴምዝ ወንዝ እና ከሥሩ ዳርቻ ጋር በተገናኘ በሁሉም ክፍሎች ባሉ ሰዎች በሰፊው ይነገራል። መልቲባህላዊ የሎንዶን እንግሊዘኛ (ኤምኤልኤል) በመድብለ ባህላዊ አካባቢዎች ከተለያዩ አስተዳደግ በመጡ ወጣት እና የስራ መደብ ሰዎች መካከል እየተለመደ የመጣ የባለብዙ-ethnolect ነው። የጎሳ ዘዬዎች፣በተለይም አፍሮ-ካሪቢያን እና ደቡብ እስያ፣ከፍተኛ የኮክኒ ተጽእኖ ያለው ውህደት ነው። የተቀበለ አጠራር (RP) በተለምዶ የብሪቲሽ እንግሊዝኛ መመዘኛ ተደርጎ የሚወሰደው አነጋገር ነው። ምንም እንኳን በለንደን እና በደቡብ-ምስራቅ እንግሊዝ ጥቅም ላይ የሚውለው መደበኛ ንግግር ተብሎ በተለምዶ ቢገለጽም የተለየ መልክዓ ምድራዊ ትስስር የለውም። በዋነኛነት የሚነገረው በከፍተኛ ደረጃ እና በላይኛው መካከለኛ ክፍል በለንደን ነዋሪዎች ነው። ኢኮኖሚ የለንደን አጠቃላይ ክልላዊ ምርት እ.ኤ.አ. ለንደን አምስት ዋና ዋና የንግድ አውራጃዎች አሏት፡ ከተማዋ፣ ዌስትሚኒስተር፣ ካናሪ ዋርፍ፣ ካምደን እና ኢስሊንግተን እና ላምቤት እና ደቡብዋርክ። አንጻራዊ ጠቀሜታቸውን ለማወቅ አንዱ መንገድ የቢሮ ቦታን አንጻራዊ መጠን መመልከት ነው፡ ታላቋ ለንደን በ2001 27 ሚሊየን ሜ 2 የቢሮ ቦታ ነበራት እና ከተማዋ ከፍተኛውን ቦታ የያዘች ሲሆን 8 ሚሊየን ሜ 2 የቢሮ ቦታ አለው። ለንደን በዓለም ላይ ከፍተኛ የሪል እስቴት ዋጋ አላት። የዓለም ንብረት ጆርናል (2015) ዘገባ እንደገለጸው ለንደን በዓለም እጅግ ውድ የሆነ የቢሮ ገበያ ነች። እ.ኤ.አ. ከ2015 ጀምሮ በለንደን ያለው የመኖሪያ ቤት 2.2 ትሪሊዮን ዶላር ዋጋ አለው - ከብራዚል አመታዊ የሀገር ውስጥ ምርት ጋር ተመሳሳይ ነው። በብሔራዊ ስታትስቲክስ ቢሮ እና በአውሮፓ ስታስቲክስ ቢሮ መሰረት ከተማዋ ከማንኛውም የአውሮፓ ከተማ ከፍተኛ የንብረት ዋጋ አላት። በአማካይ በለንደን ውስጥ በእያንዳንዱ ካሬ ሜትር ዋጋ 24,252 ዩሮ (ኤፕሪል 2014) ነው። ይህ በሌሎች የ G8 የአውሮፓ ዋና ከተሞች ከንብረት ዋጋ ከፍ ያለ ነው; በርሊን €3,306፣ ሮም €6,188 እና ፓሪስ 11,229 ዩሮ የለንደን ከተማ የለንደን የፋይናንስ ኢንዱስትሪ በለንደን ከተማ እና በካናሪ ዋርፍ በለንደን ውስጥ በሁለቱ ዋና ዋና የንግድ አውራጃዎች ላይ የተመሰረተ ነው። ለንደን ለአለም አቀፍ ፋይናንስ በጣም አስፈላጊ ቦታ እንደ ቅድመ-ታዋቂ የዓለም የፋይናንስ ማዕከሎች አንዱ ነው። በ1795 የኔዘርላንድ ሪፐብሊክ ከናፖሊዮን ጦር በፊት ስትወድቅ ለንደን እንደ ዋና የፋይናንስ ማዕከልነት ቦታ ወሰደች። በአምስተርዳም ውስጥ ለተቋቋሙት ብዙ የባንክ ባለሙያዎች (ለምሳሌ ተስፋ፣ ባሪንግ) ይህ ጊዜ ወደ ለንደን ለመዛወር ብቻ ነበር። የለንደን የፋይናንስ ልሂቃን በወቅቱ በጣም የተራቀቁ የፋይናንስ መሳሪያዎችን መቆጣጠር በሚችል ከመላው አውሮፓ በመጡ ጠንካራ የአይሁድ ማህበረሰብ ተጠናከረ። ይህ ልዩ የችሎታ ክምችት ከንግድ አብዮት ወደ ኢንዱስትሪያል አብዮት የሚደረገውን ሽግግር አፋጥኗል። በ19ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ብሪታንያ ከሀገሮች ሁሉ እጅግ የበለፀገች ነበረች እና ለንደን ደግሞ ግንባር ቀደም የፋይናንስ ማዕከል ነበረች። አሁንም እንደ 2016 ለንደን በአለምአቀፍ የፋይናንሺያል ማእከላት መረጃ ጠቋሚ (GFCI) የአለምን ደረጃ ትመራለች እና በኤ.ቲ. የኬርኒ የ2018 ዓለም አቀፍ ከተሞች መረጃ ጠቋሚ የለንደን ትልቁ ኢንዱስትሪ ፋይናንስ ነው፣ እና የፋይናንሺያል ኤክስፖርት ለዩናይትድ ኪንግደም የክፍያ ሚዛን ትልቅ አስተዋፅዖ ያደርገዋል። በለንደን እስከ 2007 አጋማሽ ድረስ ወደ 325,000 የሚጠጉ ሰዎች በፋይናንስ አገልግሎት ተቀጥረው ነበር። ለንደን ከ 480 በላይ የባህር ማዶ ባንኮች አሏት ፣ በዓለም ላይ ካሉ ከማንኛውም ከተሞች የበለጠ። ቢአይኤስ እንደዘገበው ከ5.1 ትሪሊዮን ዶላር አማካኝ የቀን መጠን 37 በመቶውን ይሸፍናል እንዲሁም በዓለም ትልቁ የምንዛሪ ግብይት ማዕከል ነው። ከ85 በመቶ በላይ (3.2ሚሊዮን) ከታላቋ ለንደን ተቀጥሮ ህዝብ በአገልግሎት ኢንዱስትሪዎች ውስጥ ይሰራል። በዓለም አቀፋዊ ታዋቂነት ሚናዋ ምክንያት፣ የለንደን ኢኮኖሚ በ2007–2008 የፋይናንስ ቀውስ ተጎድቷል። ነገር ግን፣ በ2010 ከተማዋ አገግማ፣ አዲስ የቁጥጥር ስልጣንን አስቀምጣ፣ የጠፋውን መሬት መልሳ ማግኘት እና የለንደንን ኢኮኖሚያዊ የበላይነት እንደገና ማቋቋም ችላለች። ከፕሮፌሽናል አገልግሎቶች ዋና መሥሪያ ቤት ጋር፣ የለንደን ከተማ የእንግሊዝ ባንክ፣ የለንደን ስቶክ ልውውጥ እና የሎይድ የለንደን ኢንሹራንስ ገበያ መኖሪያ ነው። በዩኬ ውስጥ ከግማሽ በላይ የሚሆኑት 100 ምርጥ የተዘረዘሩ ኩባንያዎች (FTSE 100) እና ከ100 በላይ የአውሮፓ 500 ትልልቅ ኩባንያዎች ዋና መሥሪያ ቤታቸው በማዕከላዊ ለንደን አላቸው። ከ70 በመቶ በላይ የሚሆነው የ FTSE 100 በለንደን ሜትሮፖሊታን ክልል ውስጥ ነው ያለው፣ እና 75 በመቶው ፎርቹን 500 ኩባንያዎች ለንደን ውስጥ ቢሮ አላቸው። ሚዲያ እና ቴክኖሎጂ የመገናኛ ብዙሃን ኩባንያዎች በለንደን ውስጥ ያተኮሩ ናቸው, እና የሚዲያ ስርጭት ኢንዱስትሪ የለንደን ሁለተኛ በጣም ተወዳዳሪ ዘርፍ ነው. ቢቢሲ ወሳኝ አሰሪ ሲሆን ሌሎች ብሮድካስተሮችም ዋና መሥሪያ ቤት በከተማዋ ዙሪያ አላቸው። በለንደን ብዙ የሀገር ውስጥ ጋዜጦች ተስተካክለዋል። ለንደን ዋና የችርቻሮ ማእከል ነች እና በ 2010 በዓለም ላይ ካሉ ከማንኛውም ከተማዎች ከፍተኛው ምግብ ነክ ያልሆኑ ችርቻሮ ሽያጭዎች ነበሩት ፣ አጠቃላይ ወጪው ወደ £ 64.2 ቢሊዮን። የለንደን ወደብ በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ ሁለተኛው ትልቁ ሲሆን 45 ሚሊዮን ይይዛል። በየዓመቱ ጭነት ቶን. ቁጥራቸው እየጨመረ የመጣ የቴክኖሎጂ ኩባንያዎች በለንደን ነው በተለይም በምስራቅ ለንደን ቴክ ሲቲ፣ እንዲሁም ሲሊኮን ሮንዳቦውት በመባልም ይታወቃል። በኤፕሪል 2014 ከተማዋ ጂኦቲኤልዲ ከተቀበሉት የመጀመሪያዎቹ መካከል ነበረች። እ.ኤ.አ. በከተማው ውስጥ ለተጠቃሚዎች ኃይል የሚያደርሱትን ማማዎች፣ ኬብሎች እና የግፊት ስርዓቶችን የሚያስተዳድሩ እና የሚያንቀሳቅሱ የጋዝ እና ኤሌክትሪክ ማከፋፈያ መረቦች የሚተዳደሩት በናሽናል ግሪድ ኃ.የተ.የግ.ማ.፣ SGN እና UK Power Networks ነው። ቱሪዝም ለንደን በዓለም ላይ ካሉ የቱሪስት መዳረሻዎች ቀዳሚ ስትሆን እ.ኤ.አ. በ2015 20.23 ቢሊዮን ዶላር ይገመታል ተብሎ የሚገመተው ድንበር ተሻጋሪ ወጪ በዓለም ላይ ቀዳሚ ከተማ ነች። ቱሪዝም ከለንደን ዋና ኢንዱስትሪዎች አንዱ ሲሆን በ2016 700,000 የሙሉ ጊዜ ሰራተኞችን እየቀጠፈ እና በዓመት 36 ቢሊዮን ፓውንድ አስተዋፅዖ ያደርጋል። ኢኮኖሚ. ከተማዋ በ E ንግሊዝ A ገር ውስጥ ከሚገቡት የጎብኚዎች ወጪዎች 54% ይሸፍናል። እ.ኤ.አ. ከ2016 ጀምሮ ለንደን በTripAdvisor ተጠቃሚዎች ደረጃ እንደ የዓለም ከፍተኛ የከተማ መድረሻ ነበረች። እ.ኤ.አ. በ 2015 በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ ከፍተኛ የተጎበኙ መስህቦች ሁሉም በለንደን ነበሩ። በጣም የተጎበኙ 10 ዋና ዋና መስህቦች የሚከተሉት ነበሩ፡ (በየቦታ ጉብኝቶች) የብሪቲሽ ሙዚየም: 6,820,686 ብሔራዊ ጋለሪ: 5,908,254 የተፈጥሮ ታሪክ ሙዚየም (ደቡብ Kensington): 5,284,023 Southbank ማዕከል: 5,102,883 ታቴ ዘመናዊ፡ 4,712,581 ቪክቶሪያ እና አልበርት ሙዚየም (ደቡብ Kensington): 3,432,325 የሳይንስ ሙዚየም: 3,356,212 ሱመርሴት ቤት 3,235,104 የለንደን ግንብ: 2,785,249 ብሔራዊ የቁም ጋለሪ: 2,145,486 እ.ኤ.አ. በ 2015 በለንደን ያሉ የሆቴል ክፍሎች ብዛት 138,769 ነበር ፣ እና በዓመታት ውስጥ ያድጋል ተብሎ ይጠበቃል። ዩናይትድ ኪንግደም ዋና ከተሞች መደብ :ለንደን	6,090	ለንደን የዩናይትድ ኪንግደም ዋና ከተማ ነው። ለንደን የእንግሊዝ እና የእንግሊዝ ዋና ከተማ እና ትልቁ ከተማ ነች። በደቡብ-ምስራቅ እንግሊዝ የሚገኘው በቴምዝ ወንዝ ላይ እስከ 50 ማይል (80 ኪሜ) ርቀት ላይ እስከ ሰሜን ባህር ድረስ ይቆማል እና ለሁለት ሺህ ዓመታት ትልቅ ሰፈራ ነበር። የለንደን ከተማ፣ ጥንታዊው ዋና እና የፋይናንሺያል ማእከል፣ በሮማውያን ሎንዲኒየም የተመሰረተች እና ከመካከለኛው ዘመን ድንበሮች ጋር ይዛለች። ከ 19 ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ ፣ “ለንደን” እንዲሁ በዚህ ዋና ዙሪያ ያለውን ሜትሮፖሊስ ጠቅሷል ፣ በታሪክ በሚድልሴክስ ፣ ኤሴክስ ፣ ሰርሪ ፣ ኬንት እና ኸርትፎርድሻየር አውራጃዎች መካከል የተከፋፈለ ሲሆን ይህም ታላቁን ለንደን ያቀፈ ፣ በታላቋ ለንደን ባለስልጣን የሚተዳደር። ከለንደን ከተማ በስተ ምዕራብ የምትገኘው የዌስትሚኒስተር ከተማ ለዘመናት ብሄራዊ መንግስት እና ፓርላማን ይዟል። ለንደን ከአለም አቀፋዊ ከተሞች አንዷ በመሆኗ በኪነጥበብ ፣በንግድ ፣በትምህርት ፣በመዝናኛ ፣በፋሽን ፣በፋይናንሺያል ፣በጤና አጠባበቅ ፣በመገናኛ ብዙሀን ፣በቱሪዝም እና በኮሚዩኒኬሽን ጉዳዮች ላይ ጠንካራ ተጽእኖ ታደርጋለች ስለዚህም አንዳንዴ የአለም ዋና ከተማ ተብላ ትጠራለች። አጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርት (€801.66 ቢሊዮን በ2017) በአውሮፓ ውስጥ ትልቁ የከተማ ኢኮኖሚ ያደርገዋል። እ.ኤ.አ. በ 2019 ከፓሪስ በኋላ በአውሮፓ ውስጥ ከፍተኛው እጅግ ከፍተኛ ባለሀብቶች ቁጥር እና ከሞስኮ በኋላ በአውሮፓ ውስጥ ካሉት የየትኛውም ከተማ የቢሊየነሮች ሁለተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል ። በአውሮፓ ትልቁ የከፍተኛ ትምህርት ተቋማት፣ ኢምፔሪያል ኮሌጅ ለንደን በተፈጥሮ እና በተግባራዊ ሳይንስ፣ የለንደን ኢኮኖሚክስ በማህበራዊ ሳይንስ ትምህርት ቤት እና አጠቃላይ ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅ ለንደንን ያጠቃልላል።ከተማዋ የየትኛውም ከተማ ባለ 5-ኮከብ ሆቴሎች መኖሪያ ነች። በዚህ አለም. እ.ኤ.አ. በ 2012 ለንደን ሶስት የበጋ ኦሎምፒክ ጨዋታዎችን በማስተናገድ የመጀመሪያዋ ከተማ ሆነች። የለንደን ልዩ ልዩ ባህሎች ከ300 በላይ ቋንቋዎችን ያጠቃልላል። በ2018 አጋማሽ ላይ ወደ 9 ሚሊዮን የሚጠጋው የታላቋ ለንደን ህዝብ በአውሮፓ ሶስተኛዋ በህዝብ ብዛት የምትገኝ ከተማ አድርጓታል፣ ይህም ከዩናይትድ ኪንግደም ህዝብ 13.4% ይሸፍናል። የታላቋ ለንደን ግንባታ አካባቢ በ2011 ቆጠራ 9,787,426 ነዋሪዎች ሲኖሩት ከኢስታንቡል፣ሞስኮ እና ፓሪስ በመቀጠል በአራተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል። የለንደን ሜትሮፖሊታን አካባቢ ከኢስታንቡል እና ከሞስኮ ቀጥሎ በሦስተኛ ደረጃ ያለው በሕዝብ ብዛት አውሮፓ ውስጥ የሚገኝ ሲሆን በ2016 14,040,163 ነዋሪዎች አሉት። ለንደን አራት የዓለም ቅርስ ቦታዎች አሏት: የለንደን ግንብ; Kew ገነቶች; የዌስትሚኒስተር ቤተ መንግሥት፣ የዌስትሚኒስተር አቤይ እና የቅዱስ ማርጋሬት ቤተ ክርስቲያን ጥምር; እንዲሁም የሮያል ኦብዘርቫቶሪ፣ ግሪንዊች የፕራይም ሜሪድያን (0° ኬንትሮስ) እና የግሪንዊች አማካኝ ጊዜን የሚገልጽበት በግሪንዊች ውስጥ ያለው ታሪካዊ ሰፈራ። ሌሎች ምልክቶች Buckingham Palace, the London Eye, Piccadilly ሰርከስ,የቅዱስ ጳውሎስ ካቴድራል, ታወር ድልድይ እና ትራፋልጋር አደባባይ ያካትታሉ። የብሪቲሽ ሙዚየም፣ ናሽናል ጋለሪ፣ የተፈጥሮ ታሪክ ሙዚየም፣ ታት ዘመናዊ፣ የብሪቲሽ ቤተ መፃህፍት እና የዌስት መጨረሻ ቲያትሮችን ጨምሮ በርካታ ሙዚየሞች፣ ጋለሪዎች፣ ቤተ-መጻህፍት እና የስፖርት ቦታዎች አሉት። የለንደን ስር መሬት በዓለም ላይ እጅግ ጥንታዊው ፈጣን የመጓጓዣ ዘዴ ነው።
3827	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%8B%E1%88%BA%E1%8A%95%E1%8C%8D%E1%89%B0%E1%8A%95%20%E1%8B%B2%E1%88%B2	ዋሺንግተን ዲሲ	ዋሽንግተን ዲሲ፣ በይፋ ዲስትሪክት ኦፍ ኮለምቢያ፣ በዘልማድ ዋሽንግተን ወይም ዲሲ በመባልም የሚታወቀው፣ ዋና ከተማ እና የየተባበሩት ግዛቶች የፌደራል ወረዳ ነው። በፖቶማክ ወንዝ ምሥራቃዊ ዳርቻ ላይ ትገኛለች፣ እሱም ደቡብ ምዕራብ እና ደቡብ ድንበሯን ከዩናይትድ ስቴትስ ቨርጂኒያ ግዛት ጋር ያዋስናል፣ እና ከዩናይትድ ስቴትስ የሜሪላንድ ግዛት በቀሪዎቹ ጎኖቹ የመሬት ድንበር ይጋራል። ከተማዋ የተሰየመችው ለጆርጅ ዋሽንግተን መስራች አባት እና የዩናይትድ ስቴትስ የመጀመሪያ ፕሬዝደንት ሲሆን የፌደራል ዲስትሪክት ስያሜ የወጣው ኮለምቢያ በተሰየመች የሀገሪቱ ሴት አካል ነው። የዩኤስ ፌደራል መንግስት መቀመጫ እና የበርካታ አለም አቀፍ ድርጅቶች ከተማ እንደመሆኗ መጠን ከተማዋ የአለም የፖለቲካ ዋና ከተማ ነች። በ2016 ከ20 ሚሊዮን በላይ ጎብኝዎችን በማየት በአሜሪካ ውስጥ በብዛት ከሚጎበኙ ከተሞች አንዷ ነች። የዩኤስ ሕገ መንግሥት በኮንግረስ ልዩ ስልጣን ስር ያለ የፌደራል ዲስትሪክት ይሰጣል። ስለዚህ ወረዳው የየትኛውም የአሜሪካ ግዛት አካል አይደለም (ወይም ራሱ አይደለም)። በጁላይ 16, 1790 የመኖሪያ ህጉን መፈረም በሀገሪቱ ምስራቅ የባህር ዳርቻ አቅራቢያ በፖቶማክ ወንዝ አጠገብ የሚገኝ ዋና ከተማ አውራጃ እንዲፈጠር አፅድቋል. የዋሽንግተን ከተማ የተመሰረተችው በ1791 እንደ ብሄራዊ ዋና ከተማ ሲሆን ኮንግረስ በ1800 የመጀመሪያውን ስብሰባ አካሄደ። በ1801 የሜሪላንድ እና የቨርጂኒያ አካል የነበረው ግዛት (የጆርጅታውን እና የአሌክሳንድሪያ ሰፈራዎችን ጨምሮ) በይፋ እውቅና አገኘ። እንደ ፌዴራል አውራጃ. እ.ኤ.አ. በ 1846 ኮንግረስ የአሌክሳንድሪያን ከተማ ጨምሮ በቨርጂኒያ የተከፈለውን መሬት መለሰ ። በ 1871 ለቀሪው የዲስትሪክቱ ክፍል አንድ ነጠላ ማዘጋጃ ቤት ፈጠረ. ከ1880ዎቹ ጀምሮ ከተማዋን ግዛት ለማድረግ ጥረቶች ነበሩ፣ይህ እንቅስቃሴ ከቅርብ አመታት ወዲህ እየተጠናከረ የመጣ እና የክልል ህግ በ2021 የተወካዮች ምክር ቤትን አፀደቀ። ከተማዋ በካፒቶል ሕንፃ ላይ ያተኮረ በአራት ክፍሎች የተከፈለች ሲሆን እስከ 131 የሚደርሱ ሰፈሮች አሉ። በ2020 የሕዝብ ቆጠራ መሠረት፣ 689,545 ሕዝብ አላት፣ ይህም በአሜሪካ ውስጥ 20ኛዋ በሕዝብ ብዛት የምትኖር ከተማ ያደርጋታል እና ከሁለት የአሜሪካ ግዛቶች የበለጠ የሕዝብ ብዛት ይሰጣታል፡ ዋዮሚንግ እና ቨርሞንት። ከሜሪላንድ እና ከቨርጂኒያ ሰፈር የመጡ ተሳፋሪዎች በስራ ሳምንት ውስጥ የከተማዋን የቀን ህዝብ ከአንድ ሚሊዮን በላይ ያሳድጋሉ።የዋሽንግተን ሜትሮፖሊታን አካባቢ፣ የሀገሪቱ ስድስተኛ ትልቁ (የሜሪላንድ፣ ቨርጂኒያ እና ዌስት ቨርጂኒያ ክፍሎችን ጨምሮ) በ2019 6.3 ይሆናል ተብሎ ይገመታል። ሚሊዮን ነዋሪዎች. ሦስቱ የዩኤስ የፌዴራል መንግሥት ቅርንጫፎች በአውራጃው ውስጥ ያተኮሩ ናቸው፡ ኮንግረስ (ህግ አውጪ)፣ ፕሬዚዳንቱ (አስፈጻሚ) እና ጠቅላይ ፍርድ ቤት (ዳኝነት)። ዋሽንግተን የበርካታ ብሔራዊ ሐውልቶች እና ሙዚየሞች መኖሪያ ናት፣ በዋነኛነት በናሽናል ሞል ላይ ወይም ዙሪያ። ከተማዋ 177 የውጭ ኤምባሲዎችን ያስተናግዳል እንዲሁም የበርካታ ዓለም አቀፍ ድርጅቶች ዋና መሥሪያ ቤት፣ የሠራተኛ ማህበራት፣ ለትርፍ ያልተቋቋሙ ድርጅቶች፣ የሎቢ ቡድኖች እና የሙያ ማህበራት፣ የዓለም ባንክ ቡድንን፣ ዓለም አቀፍ የገንዘብ ፈንድን፣ የአሜሪካ መንግስታት ድርጅትን፣ AARP ናሽናል ጂኦግራፊያዊ ሶሳይቲ፣ የሰብአዊ መብት ዘመቻ፣ የአለም አቀፍ የፋይናንስ ኮርፖሬሽን እና የአሜሪካ ቀይ መስቀል። ከ1973 ጀምሮ በአካባቢው የተመረጠ ከንቲባ እና 13 አባላት ያሉት ምክር ቤት አውራጃውን አስተዳድረዋል። ኮንግረስ በከተማው ላይ የበላይ ስልጣን ይይዛል እና የአካባቢ ህጎችን ሊሽር ይችላል። የዲሲ ነዋሪዎች ድምጽ የማይሰጥ፣ ትልቅ ኮንግረስ ተወካይን ለተወካዮች ምክር ቤት ይመርጣሉ፣ ነገር ግን ወረዳው በሴኔት ውስጥ ውክልና የለውም። የዲስትሪክቱ መራጮች በ1961 በፀደቀው የዩናይትድ ስቴትስ ሕገ መንግሥት ሃያ ሦስተኛ ማሻሻያ መሠረት ሦስት ፕሬዚዳንታዊ መራጮችን ይመርጣሉ። ታሪክ በ17ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ አውሮፓውያን አካባቢውን ሲጎበኙ በፖቶማክ ወንዝ ዙሪያ ያሉ የተለያዩ የአልጎንኩዊያን ተናጋሪ የፒስካታዋይ ህዝቦች (ኮኖይ በመባልም የሚታወቁት) ጎሳዎች ይኖሩ ነበር። ናኮችታንክ በመባል የሚታወቀው አንድ ቡድን (በካቶሊክ ሚስዮናውያን ናኮስቲን ተብሎም ይጠራል) በአሁኑ ጊዜ በኮሎምቢያ ዲስትሪክት ውስጥ በአናኮስቲያ ወንዝ ዙሪያ ሰፈሮችን ጠብቋል። ከአውሮፓ ቅኝ ገዥዎች እና ከአጎራባች ጎሳዎች ጋር በተፈጠረ ግጭት የፒስካታዋይ ህዝብ ወደ ሌላ ቦታ እንዲዛወሩ አስገድዷቸዋል፣ አንዳንዶቹም በ1699 በፖይንት ኦፍ ሮክስ፣ ሜሪላንድ አቅራቢያ አዲስ ሰፈራ መስርተዋል። እ.ኤ.አ. በጥቅምት 6 በፔንስልቬንያ ሙቲን በ 1783 ወደ ፕሪንስተን ፣ ኒው ጀርሲ ፣ ኮንግረስ ለኮንግረሱ ቋሚ የመኖሪያ ቦታ በማክበር ከግምት ውስጥ ለመግባት እራሱን ወደ አጠቃላይ ኮሚቴ ወስኗል ። በማግስቱ የማሳቹሴትስ ኤልብሪጅ ጄሪ ተንቀሳቅሷል “ከዚህ ቀደም እንደተገለፀው ከወንዙ በአንዱ ላይ ተስማሚ አውራጃ መግዛት የሚቻል ከሆነ ለኮንግሬስ አገልግሎት የሚውሉ ሕንፃዎች በ Trenton አቅራቢያ በሚገኘው በዴላዌር ዳርቻ ወይም በፖቶማክ ፣ በጆርጅታውን አቅራቢያ እንዲገነቡ ተንቀሳቅሷል። ለፌዴራል ከተማ" ጄምስ ማዲሰን በጥር 23, 1788 በታተመው ፌዴራሊስት ቁጥር 43 ላይ አዲሱ የፌደራል መንግስት በብሄራዊ ካፒታል ላይ የራሱን ጥገና እና ደህንነትን ለመጠበቅ ስልጣን ያስፈልገዋል ሲል ተከራክሯል. የ 1783 ፔንስልቬንያ ሙቲኒ የብሄራዊ መንግስት አስፈላጊነት ላይ አፅንዖት ሰጥቷል. ለደህንነቱ ሲባል በየትኛውም ሀገር ላይ አለመተማመን. የሕገ መንግሥቱ አንቀጽ አንድ፣ ክፍል ስምንት “አውራጃ (ከአሥር ማይል ካሬ የማይበልጥ) በተወሰኑ ክልሎች መቋረጥ ምክንያት እና ኮንግረስ በመቀበል የአሜሪካ መንግሥት መቀመጫ ይሆናል” እንዲቋቋም ይፈቅዳል። ሆኖም ሕገ መንግሥቱ ለዋና ከተማው የሚሆን ቦታ አልገለጸም። አሁን የ1790 ስምምነት (Compromise of 1790) በመባል በሚታወቀው ማዲሰን፣ አሌክሳንደር ሃሚልተን እና ቶማስ ጀፈርሰን የፌደራል መንግስት በደቡባዊ ዩናይትድ ስቴትስ አዲሱን ብሄራዊ ዋና ከተማ ለመመስረት የእያንዳንዱን የአብዮታዊ ጦርነት እዳ እንደሚከፍል ተስማምተዋል። ፋውንዴሽን እ.ኤ.አ. ሐምሌ 9 ቀን 1790 ኮንግረስ በፖቶማክ ወንዝ ላይ ብሔራዊ ዋና ከተማ እንዲፈጠር የፈቀደውን የመኖሪያ ህጉን አፀደቀ ። ትክክለኛው ቦታ የሚመረጠው በፕሬዚዳንት ጆርጅ ዋሽንግተን ሲሆን እ.ኤ.አ. ጁላይ 16 ህጉን በፈረሙ። በሜሪላንድ እና ቨርጂኒያ ግዛቶች ከተበረከተ መሬት የተቋቋመው የፌደራል ወረዳ የመጀመሪያ ቅርፅ 10 ማይል (16 ኪሜ) የሚለካ ካሬ ነበር። ) በእያንዳንዱ ጎን፣ በድምሩ 100 ካሬ ማይል (259 ኪ.ሜ.2)። በግዛቱ ውስጥ ሁለት ቅድመ-ነባር ሰፈራዎች ተካተዋል፡ በ1751 የተመሰረተው የጆርጅታውን ወደብ ሜሪላንድ እና በ1749 የተቋቋመው የአሌክሳንድሪያ የወደብ ከተማ ቨርጂኒያ በ1791–92 በአንድሪው ኤሊኮት ስር ቡድን የኤሊኮትን ወንድሞች ጆሴፍን ጨምሮ እና ቤንጃሚን እና አፍሪካ-አሜሪካዊው የስነ ፈለክ ተመራማሪ ቤንጃሚን ባኔከር የፌደራል አውራጃ ድንበሮችን በመቃኘት የድንበር ድንጋዮችን በእያንዳንዱ ማይል ቦታ አስቀምጠዋል። ብዙዎቹ ድንጋዮች አሁንም ቆመዋል. ከጆርጅታውን በስተምስራቅ በፖቶማክ ሰሜናዊ ባንክ አዲስ የፌደራል ከተማ ተሰራ። በሴፕቴምበር 9፣ 1791 የዋና ከተማዋን ግንባታ የሚቆጣጠሩት ሦስቱ ኮሚሽነሮች ከተማዋን ለፕሬዝዳንት ዋሽንግተን ክብር ሲሉ ሰየሙት። በዚያው ቀን፣ የፌደራል ዲስትሪክት ኮሎምቢያ (የሴት የ"ኮሎምበስ" ዓይነት) ተባለ፣ እሱም በዚያን ጊዜ ለዩናይትድ ስቴትስ በብዛት ጥቅም ላይ የሚውል የግጥም ስም ነበር። ኮንግረስ በኖቬምበር 17, 1800 የመጀመሪያውን ስብሰባ አካሄደ. ኮንግረስ የ1801 የዲስትሪክት ኦፍ ኮሎምቢያ ኦርጋኒክ ህግን አጽድቆ ዲስትሪክቱን በይፋ አደራጅቶ መላውን ግዛት በፌዴራል መንግስት በብቸኛ ቁጥጥር ስር አድርጎታል። በተጨማሪም በዲስትሪክቱ ውስጥ ያለው ቦታ በሁለት አውራጃዎች ተደራጅቷል፡ የዋሽንግተን አውራጃ በምስራቅ (ወይም በሰሜን) በፖቶማክ እና በምዕራብ (ወይም በደቡብ) የአሌክሳንድሪያ ካውንቲ። ይህ ህግ ከፀደቀ በኋላ፣ በዲስትሪክቱ የሚኖሩ ዜጎች የሜሪላንድ ወይም የቨርጂኒያ ነዋሪ ተደርገው አይቆጠሩም፣ ይህም በመሆኑ በኮንግረስ ውስጥ ያላቸውን ውክልና አብቅቷል። በ 1812 ጦርነት ወቅት ማቃጠል እ.ኤ.አ. ኦገስት 24-25፣ 1814 የዋሽንግተን ቃጠሎ ተብሎ በሚታወቀው ወረራ የእንግሊዝ ጦር በ1812 ጦርነት ዋና ከተማዋን ወረረ። በጥቃቱ ወቅት ካፒቶል፣ ግምጃ ቤት እና ዋይት ሀውስ ተቃጥለው ወድመዋል።[36] አብዛኛዎቹ የመንግስት ሕንፃዎች በፍጥነት ተስተካክለዋል; ነገር ግን ካፒቶል በወቅቱ በግንባታ ላይ የነበረ ሲሆን አሁን ባለው መልኩ እስከ 1868 ድረስ አልተጠናቀቀም. ተሃድሶ እና የእርስ በርስ ጦርነት በ1830ዎቹ የአውራጃው ደቡባዊ የአሌክሳንድሪያ ግዛት በከፊል በኮንግሬስ ቸልተኝነት ወደ ኢኮኖሚያዊ ውድቀት ገባ። የአሌክሳንድሪያ ከተማ በአሜሪካ የባሪያ ንግድ ውስጥ ትልቅ ገበያ ነበረች እና የባርነት ደጋፊ ነዋሪዎች በኮንግረስ ውስጥ አቦሊሽኒስቶች በአውራጃው ውስጥ ያለውን ባርነት ያቆማሉ ብለው ፈርተዋል ፣ ይህም ኢኮኖሚውን የበለጠ አሳዝኖታል። የአሌክሳንድሪያ ዜጎች ቨርጂኒያ አውራጃውን ለመመስረት የሰጠችውን መሬት እንድትመልስ ተማጽነዋል፣ ይህም ወደ ኋላ መመለስ በሚባል ሂደት። የቨርጂኒያ ጠቅላላ ጉባኤ በየካቲት 1846 የአሌክሳንድሪያን መመለስ ለመቀበል ድምጽ ሰጥቷል። በጁላይ 9, 1846 ኮንግረስ ቨርጂኒያ የሰጠችውን ግዛት በሙሉ ለመመለስ ተስማምቷል. ስለዚህ፣ የዲስትሪክቱ አካባቢ በመጀመሪያ በሜሪላንድ የተለገሰውን ክፍል ብቻ ያቀፈ ነው። የባርነት ደጋፊ የሆኑትን እስክንድርያውያንን ስጋት በማረጋገጥ፣ በ1850 የተደረገው ስምምነት በዲስትሪክቱ ውስጥ የባሪያ ንግድን ይከለክላል፣ ምንም እንኳን በራሱ ባርነት ባይሆንም። እ.ኤ.አ. በ 1861 የአሜሪካ የእርስ በርስ ጦርነት መፈንዳቱ የፌደራል መንግስት እንዲስፋፋ እና በዲስትሪክቱ ህዝብ ውስጥ ጉልህ የሆነ እድገት አስገኝቷል ፣ ብዙ ነፃ የወጡ ባሪያዎችን ጨምሮ። ፕሬዘደንት አብርሃም ሊንከን በ1862 የካሳ ነፃ ማውጣት ህግን ፈርመዋል፣ እሱም በኮሎምቢያ አውራጃ ባርነትን አብቅቶ ወደ 3,100 የሚጠጉ በባርነት የተያዙ ሰዎችን ነፃ ያወጣ፣ ከነጻ ማውጣት አዋጁ ከዘጠኝ ወራት በፊት። እ.ኤ.አ. በ 1868 ኮንግረስ ለዲስትሪክቱ አፍሪካዊ አሜሪካውያን ወንድ ነዋሪዎች በማዘጋጃ ቤት ምርጫ የመምረጥ መብት ሰጣቸው ። ማደግ እና መልሶ ማልማት በ1870 የዲስትሪክቱ ህዝብ ካለፈው ቆጠራ 75% ወደ 132,000 የሚጠጉ ነዋሪዎች አድጓል።[43] ምንም እንኳን የከተማዋ እድገት ቢኖርም ዋሽንግተን አሁንም ቆሻሻ መንገዶች ነበሯት እና መሰረታዊ የንፅህና አጠባበቅ እጦት ነበር። አንዳንድ የኮንግረስ አባላት ዋና ከተማዋን ወደ ምዕራብ አቅጣጫ እንድታንቀሳቅስ ሀሳብ አቅርበዋል፣ ነገር ግን ፕሬዘዳንት ኡሊሴስ ኤስ ግራንት ይህን የመሰለ ሀሳብ ከግምት ውስጥ ለማስገባት ፍቃደኛ አልነበሩም። የሰሜን ዋሽንግተን እና የኋይት ሀውስ እይታ ከዋሽንግተን ሀውልት አናት በ1900ዎቹ መጀመሪያ ላይ ኮንግረሱ የዋሽንግተን እና የጆርጅታውን ከተሞች የግለሰብ ቻርተሮችን የሻረውን፣ የዋሽንግተን ካውንቲ የሻረው እና ለመላው የኮሎምቢያ ዲስትሪክት አዲስ የክልል መንግስት የፈጠረው የ1871 የኦርጋኒክ ህግን አጽድቋል። ከተሃድሶው በኋላ፣ ፕሬዘደንት ግራንት በ1873 አሌክሳንደር ሮቤይ ሼፐርድን የዲስትሪክት ኦፍ ኮሎምቢያ ገዥ አድርጎ ሾሙት። Shepherd የዋሽንግተን ከተማን በእጅጉ የሚያሻሽሉ ትልልቅ ፕሮጀክቶችን ፈቀደ፣ ነገር ግን በመጨረሻ የዲስትሪክቱን መንግስት አፈረሰ። እ.ኤ.አ. በ 1874 ኮንግረስ የክልል መንግስትን በተሾሙ ሶስት አባላት ያሉት የኮሚሽነሮች ቦርድ ተክቷል ። የከተማዋ የመጀመሪያ በሞተር የሚንቀሳቀሱ የጎዳና ላይ መኪናዎች አገልግሎት መስጠት የጀመሩት በ1888 ነው። ከዋሽንግተን ከተማ የመጀመሪያ ድንበሮች ባሻገር በዲስትሪክቱ አካባቢዎች እድገት አስገኝተዋል። የዋሽንግተን የከተማ ፕላን በቀጣዮቹ አስርት ዓመታት ውስጥ በዲስትሪክቱ ውስጥ ተስፋፋ።[የጆርጅታውን የመንገድ ፍርግርግ እና ሌሎች የአስተዳደር ዝርዝሮች በ1895 ከህጋዊዋ የዋሽንግተን ከተማ ጋር ተዋህደዋል።ነገር ግን ከተማዋ ደካማ የመኖሪያ ቤት ሁኔታ ነበራት እና ህዝባዊ ስራዎች ተጨናንቀዋል። በ1900ዎቹ መጀመሪያ ላይ የ"ከተማ ውብ እንቅስቃሴ" አካል በመሆን የከተማ እድሳት ፕሮጀክቶችን በማካሄድ አውራጃው በብሔሩ ውስጥ የመጀመሪያዋ ከተማ ነበረች። እ.ኤ.አ. በ 1930 ዎቹ በአዲሱ ስምምነት ምክንያት የፌዴራል ወጪ መጨመር በዲስትሪክቱ ውስጥ አዳዲስ የመንግስት ሕንፃዎች ፣ መታሰቢያዎች እና ሙዚየሞች እንዲገነቡ ምክንያት ሆኗል ፣ ለአካባቢው ነዋሪዎች ለደህንነት እና ለትምህርት የሚሰጠውን ገንዘብ በመቀነስ "የእኔ ምርጫዎች ለኒገር ገንዘብ ለማውጣት አይቆሙም." ሁለተኛው የዓለም ጦርነት የመንግስት እንቅስቃሴን የበለጠ ጨምሯል, በዋና ከተማው ውስጥ የፌደራል ሰራተኞችን ቁጥር በመጨመር; እ.ኤ.አ. በ 1950 ፣ የዲስትሪክቱ ህዝብ ብዛት 802,178 ነዋሪዎች ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል። የዜጎች መብቶች እና የቤት አገዛዝ ዘመን የዩናይትድ ስቴትስ ሕገ መንግሥት ሃያ ሦስተኛው ማሻሻያ እ.ኤ.አ. በ 1961 ጸድቋል ፣ ይህም አውራጃው በምርጫ ኮሌጅ ውስጥ ለፕሬዚዳንት እና ለምክትል ፕሬዝዳንት ምርጫ ሶስት ድምጾችን ሰጥቷል ፣ ግን አሁንም በኮንግረስ ውስጥ ምንም ድምጽ መስጠት አልቻለም ። የዜጎች መብት መሪ ዶ/ር ማርቲን ሉተር ኪንግ ጁኒየር ከተገደለ በኋላ ሚያዝያ 4 ቀን 1968 በአውራጃው ውስጥ ረብሻዎች ተቀስቅሰዋል፣ በዋናነት በ U Street፣ 14th Street፣ 7th Street እና H Street ኮሪደሮች፣ የጥቁሮች መኖሪያ ማዕከላት እና የንግድ አካባቢዎች. ከ13,600 የሚበልጡ የፌደራል ወታደሮች እና የዲ.ሲ. ጦር ብሄራዊ ጥበቃ አባላት ብጥብጡን እስኪያስቆሙ ድረስ ለሶስት ቀናት ብጥብጡ ቀጥሏል። ብዙ መደብሮች እና ሌሎች ሕንፃዎች ተቃጥለዋል; የመልሶ ግንባታው ግንባታ እስከ 1990ዎቹ መጨረሻ ድረስ አልተጠናቀቀም። እ.ኤ.አ. በ1973፣ ኮንግረስ ለዲስትሪክት ኦፍ ኮሎምቢያ የቤት ህግ ህግን አፅድቋል፣ ይህም ለዲስትሪክቱ ከንቲባ እና አስራ ሶስት አባላት ያሉት ምክር ቤት ያቀርባል። እ.ኤ.አ. በ 1975 ዋልተር ዋሽንግተን ለመጀመሪያ ጊዜ የተመረጠ እና የመጀመሪያው ጥቁር የዲስትሪክቱ ከንቲባ ሆነ። የመሬት አቀማመጥ እና አካባቢ ዋሽንግተን ዲሲ በዩኤስ ምስራቅ የባህር ጠረፍ መካከለኛ አትላንቲክ ክልል ውስጥ ትገኛለች። በዲስትሪክት ኦፍ ኮሎምቢያ ዳግም ለውጥ ምክንያት፣ ከተማዋ በድምሩ 68.34 ካሬ ማይል (177 ኪ.ሜ.2) ያላት ሲሆን ከዚህ ውስጥ 61.05 ካሬ ማይል (158.1 ኪ.ሜ.2) መሬት እና 7.29 ካሬ ማይል (18.9 ኪ.ሜ.2) (10.67%) ውሃ ነው። ድስትሪክቱ በሰሜን ምዕራብ በሞንትጎመሪ ካውንቲ ሜሪላንድ ይዋሰናል። የፕሪንስ ጆርጅ ካውንቲ, ሜሪላንድ ወደ ምስራቅ; አርሊንግተን ካውንቲ, ቨርጂኒያ ወደ ምዕራብ; እና አሌክሳንድሪያ፣ ቨርጂኒያ ወደ ደቡብ። ዋሽንግተን ዲሲ ከባልቲሞር 38 ማይል (61 ኪሜ) ከፊላደልፊያ 124 ማይል (200 ኪሜ) እና ከኒውዮርክ ከተማ 227 ማይል (365 ኪሜ) ይርቃል። የዋሽንግተን ዲሲ የሳተላይት ፎቶ በኢዜአ የፖቶማክ ወንዝ ደቡባዊ ባንክ የዲስትሪክቱን ድንበር ከቨርጂኒያ ጋር የሚዋሰን ሲሆን ሁለት ዋና ዋና ገባር ወንዞች አሉት፡ የአናኮስቲያ ወንዝ እና ሮክ ክሪክ። ቲበር ክሪክ፣ በአንድ ወቅት በናሽናል ሞል በኩል ያለፈው የተፈጥሮ የውሃ መስመር፣ በ1870ዎቹ ሙሉ በሙሉ ከመሬት በታች ተዘግቶ ነበር። ክሪኩ ከ1815 እስከ 1850ዎቹ ድረስ በከተማይቱ በኩል ወደ አናኮስቲያ ወንዝ እንዲያልፍ የሚያስችለውን አሁን የተሞላውን የዋሽንግተን ሲቲ ካናል የተወሰነ ክፍል ፈጠረ። የቼሳፔክ እና የኦሃዮ ካናል በጆርጅታውን ይጀምራል እና በ19ኛው ክፍለ ዘመን በዋሽንግተን ሰሜናዊ ምዕራብ ጫፍ በአትላንቲክ የባህር ሰሌዳ የውድቀት መስመር ላይ የሚገኘውን የፖቶማክ ወንዝ ትንሹን ፏፏቴ ለማለፍ ጥቅም ላይ ውሏል። በዲስትሪክቱ ውስጥ ያለው ከፍተኛው የተፈጥሮ ከፍታ 409 ጫማ (125 ሜትር) ከባህር ጠለል በላይ በፎርት ሬኖ ፓርክ በላይኛው ሰሜናዊ ምዕራብ ዋሽንግተን ይገኛል። ዝቅተኛው ነጥብ በፖቶማክ ወንዝ ላይ የባህር ከፍታ ነው. የዋሽንግተን ጂኦግራፊያዊ ማእከል በ 4 ኛ እና ኤል ጎዳና NW መገናኛ አጠገብ ነው። ዲስትሪክቱ 7,464 ኤከር (30.21 ኪ.ሜ.2) የፓርክ መሬት፣ ከከተማዋ አጠቃላይ ስፋት 19% ያህሉ እና ከፍተኛ ጥግግት ካላቸው የአሜሪካ ከተሞች መካከል ሁለተኛው ከፍተኛው መቶኛ አለው። ይህ ምክንያት በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ ካሉት 100 በሕዝብ ብዛት ካላቸው ከተሞች ውስጥ በፓርኮች ስርዓት በ2018 ParkScore ደረጃ ለፓርኮች ተደራሽነት እና ጥራት በሀገሪቱ በሦስተኛ ደረጃ እንድትገኝ ዋሽንግተን ዲሲን አስተዋጽዖ አድርጓል ሲል ለትርፍ ያልተቋቋመ ትረስት ፎር የህዝብ መሬት ገልጿል። ዋሽንግተን በምሽት ከሰማይ ታየች። የብሔራዊ ፓርክ አገልግሎት አብዛኛው 9,122 ኤከር (36.92 ኪ.ሜ.2) በዩኤስ መንግስት ባለቤትነት የተያዘውን የከተማ መሬት ያስተዳድራል። የሮክ ክሪክ ፓርክ 1,754-acre (7.10km2) በሰሜን ምዕራብ ዋሽንግተን ውስጥ የሚገኝ የከተማ ደን ሲሆን ከተማዋን ለሁለት በሚከፋፍል ጅረት ሸለቆ በኩል 9.3 ማይል (15.0 ኪሜ) ይዘልቃል። እ.ኤ.አ. በ1890 የተመሰረተው የሀገሪቱ አራተኛው አንጋፋ ብሄራዊ ፓርክ ሲሆን የተለያዩ የእፅዋት እና የእንስሳት ዝርያዎች መገኛ ሲሆን ራኮን፣ አጋዘን፣ ጉጉት እና ኮዮት ይገኙበታል። ሌሎች የብሔራዊ ፓርክ አገልግሎት ንብረቶች የC&O Canal ብሔራዊ ታሪካዊ ፓርክ፣ ብሔራዊ የገበያ ማዕከል እና መታሰቢያ ፓርኮች፣ ቴዎዶር ሩዝቬልት ደሴት፣ ኮሎምቢያ ደሴት፣ ፎርት ዱፖንት ፓርክ፣ ሜሪዲያን ሂል ፓርክ፣ ኬኒልዎርዝ ፓርክ እና የውሃ ውስጥ አትክልት ስፍራዎች እና አናኮስያ ፓርክ ያካትታሉ። የዲ.ሲ. የፓርኮች እና መዝናኛ መምሪያ የከተማዋን 900 ኤከር (3.6 ኪሜ 2) የአትሌቲክስ ሜዳዎችና የመጫወቻ ሜዳዎች፣ 40 የመዋኛ ገንዳዎች እና 68 የመዝናኛ ማዕከላትን ይጠብቃል። የዩኤስ የግብርና ዲፓርትመንት 446-acre (1.80 km2) የአሜሪካ ብሔራዊ አርቦሬተም በሰሜን ምስራቅ ዋሽንግተን ይሠራል። የአየር ንብረት ዋሽንግተን እርጥበታማ የአየር ንብረት ቀጠና ውስጥ ትገኛለች (Köppen: Cfa)። የትሬዋርታ ምደባ እንደ ውቅያኖስ የአየር ንብረት (ዶ) ይገለጻል። ክረምት ብዙውን ጊዜ በቀላል በረዶ ይቀዘቅዛል ፣ እና ክረምቱ ሞቃት እና እርጥብ ነው። አውራጃው በእጽዋት ጠንካራነት ዞን 8 ሀ በመሃል ከተማ አቅራቢያ እና ዞን 7 ለ በከተማው ውስጥ ሌላ ቦታ ላይ ነው, ይህም እርጥብ የአየር ንብረት መኖሩን ያሳያል. የዩኤስ ካፒቶል በበረዶ ተከቧል ፀደይ እና መኸር ለመሞቅ ቀላል ናቸው ፣ ክረምቱ ቀዝቃዛ ሲሆን አመታዊ የበረዶ ዝናብ በአማካይ 15.5 ኢንች (39 ሴ.ሜ) ነው። የክረምቱ የሙቀት መጠን ከታህሳስ አጋማሽ እስከ ፌብሩዋሪ አጋማሽ ድረስ በአማካይ ወደ 38 °F (3 ° ሴ) አካባቢ። ነገር ግን ከ60°F (16°C) በላይ ያለው የክረምት ሙቀት ብዙም የተለመደ አይደለም። ክረምቱ ሞቃት እና እርጥብ ሲሆን የጁላይ እለታዊ አማካኝ 79.8°F (26.6°C) እና አማካኝ ዕለታዊ አንጻራዊ የእርጥበት መጠን 66% ሲሆን ይህም መጠነኛ የሆነ የግል ምቾት ያመጣል። የሙቀት ጠቋሚዎች በበጋው ከፍታ ላይ በመደበኛነት ወደ 100 ዲግሪ ፋራናይት (38 ዲግሪ ሴንቲ ግሬድ) ይቀርባሉ። በበጋው ውስጥ ያለው ሙቀት እና እርጥበት ጥምረት በጣም ተደጋጋሚ ነጎድጓዳማዎችን ያመጣል, አንዳንዶቹም አልፎ አልፎ በአካባቢው አውሎ ነፋሶችን ይፈጥራሉ. አውሎ ነፋሶች በዋሽንግተን ላይ በአማካይ በየአራት እና ስድስት ዓመታት አንድ ጊዜ ይነካል ። በጣም ኃይለኛ አውሎ ነፋሶች "nor'easters" ይባላሉ, ይህም ብዙውን ጊዜ በምስራቅ የባህር ዳርቻ ትላልቅ ክፍሎች ላይ ተጽዕኖ ያሳድራል. እ.ኤ.አ. ከጥር 27 እስከ 28 ቀን 1922 ከተማዋ 28 ኢንች (71 ሴ.ሜ) የበረዶ ዝናብ አግኝታለች ፣ ይህም በ 1885 ኦፊሴላዊ ልኬቶች ከጀመሩበት ጊዜ ጀምሮ ትልቁ የበረዶ አውሎ ንፋስ ነው። በወቅቱ በተቀመጡት ማስታወሻዎች መሰረት ከተማዋ ከ30 እስከ 36 ኢንች (76 እና 91 ሴ.ሜ) በጥር 1772 ከበረዶ አውሎ ንፋስ. እ.ኤ.አ. በ2007 በብሔራዊ የቼሪ አበባ ፌስቲቫል በቲዳል ተፋሰስ ላይ የሚታየው የዋሽንግተን ሀውልት አውሎ ነፋሶች (ወይም ቀሪዎቻቸው) በበጋ መጨረሻ እና በመኸር መጀመሪያ ላይ አልፎ አልፎ አካባቢውን ይከታተላሉ። ሆኖም፣ ዋሽንግተን ሲደርሱ ብዙ ጊዜ ደካማ ይሆናሉ፣ ይህም በከፊል የከተማዋ መሀል አካባቢ ነው። የፖቶማክ ወንዝ ጎርፍ ግን ከፍተኛ ማዕበል፣ አውሎ ንፋስ እና የውሃ ፍሳሽ ጥምረት በጆርጅታውን ሰፈር ከፍተኛ የንብረት ውድመት ማድረጉ ይታወቃል። በዓመቱ ውስጥ ዝናብ ይከሰታል. ከፍተኛው የተመዘገበው የሙቀት መጠን 106°F (41°C) በነሐሴ 6፣ 1918 እና በጁላይ 20፣ 1930 ነበር። ዝቅተኛው የሙቀት መጠን -15°F (-26°C) በየካቲት 11፣ 1899፣ ልክ በፊት፣ እ.ኤ.አ. የ 1899 ታላቁ የበረዶ አውሎ ንፋስ [81] በተለመደው አመት፣ ከተማዋ በአማካይ ወደ 37 ቀናት በ90 ዲግሪ ፋራናይት (32°ሴ) እና 64 ምሽቶች ከቅዝቃዜ ምልክት (32°F ወይም 0°C) በታች።[77] በአማካይ፣ የመጀመሪያው ቀን በትንሹ ወይም ከዚያ በታች ቅዝቃዜ ያለው ህዳር 18 ሲሆን የመጨረሻው ቀን መጋቢት 27 ነው። የከተማ ገጽታ ዋሽንግተን ዲሲ የታቀደ ከተማ ነች። እ.ኤ.አ. በ1791 ፕሬዘዳንት ዋሽንግተን ፒየር (ፒተር) ቻርለስ ኤል ኤንፋንት የተባለውን የፈረንሳይ ተወላጅ አርክቴክት እና የከተማ ፕላነር አዲሷን ዋና ከተማ እንዲቀርፅ አዘዘ። የከተማውን እቅድ ለማውጣት እንዲረዳው ስኮትላንዳዊ ቀያሽ አሌክሳንደር ራልስተንን ጠየቀ። የL'Enfant ፕላን ከአራት ማዕዘኖች የሚወጡ ሰፋፊ መንገዶችን እና መንገዶችን አቅርቧል፣ ይህም ለክፍት ቦታ እና ለመሬት አቀማመጥ። ዲዛይኑን ቶማስ ጀፈርሰን በላከው እንደ ፓሪስ፣ አምስተርዳም፣ ካርልስሩሄ እና ሚላን ባሉ ከተሞች እቅዶች ላይ ተመስርቷል። የL'Enfant ንድፍ እንዲሁ በአትክልት ስፍራ የተሸፈነ "ታላቅ ጎዳና" በግምት 1 ማይል (1.6 ኪሜ) ርዝማኔ እና 400 ጫማ (120 ሜትር) ስፋት ያለው አሁን ናሽናል ሞል በሆነው አካባቢ ነበር። ፕሬዝዳንት ዋሽንግተን የዋና ከተማዋን ግንባታ እንዲቆጣጠሩ ከተሾሙት ሶስት ኮሚሽነሮች ጋር በተፈጠረው ግጭት ምክንያት ኤልንፋንት በማርች 1792 አሰናበቷት። ከL'Enfant ጋር ከተማዋን በመቃኘት ይሰራ የነበረው አንድሪው ኢሊኮት ዲዛይኑን የማጠናቀቅ ኃላፊነት ተሰጥቶት ነበር። ምንም እንኳን ኤሊኮት በመጀመሪያዎቹ እቅዶች ላይ ማሻሻያ ቢያደርግም—በአንዳንድ የመንገድ ቅጦች ላይ ለውጦችን ጨምሮ—ኤል ኤንፋንት አሁንም ለከተማዋ አጠቃላይ ዲዛይን እውቅና ተሰጥቶታል። ከመሬት ደረጃ የሚታየው ረዥም ሕንፃ። በዱፖንት ክበብ ሰፈር ውስጥ ባለ 12 ፎቅ የካይሮ አፓርትመንት ሕንፃ (1894) ግንባታ የግንባታ ከፍታ ገደቦችን አነሳሳ። በ20ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ፣ የኤልኤንፋንት ታላቅ ብሄራዊ ዋና ከተማ ራዕይ በብሔራዊ ሞል ላይ ያለውን የባቡር ጣቢያን ጨምሮ በደሳሳ ሰፈሮች እና በዘፈቀደ በተቀመጡ ህንፃዎች ተበላሽቷል። ኮንግረስ የዋሽንግተንን ሥነ ሥርዓት አስኳል የማስዋብ ኃላፊነት የተሰጠው ልዩ ኮሚቴ አቋቋመ። የማክሚላን ፕላን በመባል የሚታወቀው በ1901 የተጠናቀቀ ሲሆን የካፒቶል ሜዳዎችን እና ናሽናል ሞልን እንደገና ማስዋብ፣ የተጎሳቆሉ አካባቢዎችን ማጽዳት እና አዲስ ከተማ አቀፍ የፓርክ ስርዓት መዘርጋትን ያካትታል። ዕቅዱ የL'Enfant የታሰበውን ንድፍ በእጅጉ ጠብቆታል ተብሎ ይታሰባል። የጆርጅታውን ሰፈር በፌዴራል መሰል ታሪካዊ ተራ ቤቶች ይታወቃል። ከፊት ለፊት ያለው የ19ኛው ክፍለ ዘመን ቼሳፔክ እና ኦሃዮ ቦይ ነው። በህግ የዋሽንግተን ሰማይ መስመር ዝቅተኛ እና ሰፊ ነው። እ.ኤ.አ. የ 1910 የፌዴራል የህንፃዎች ከፍታ ህግ ከ 20 ጫማ (6.1 ሜትር) ጋር ከተጠጋው የመንገድ ስፋት የማይበልጡ ሕንፃዎችን ይፈቅዳል። ምንም እንኳን ብዙ ሰዎች ቢያምኑም፣ የዲስትሪክቱ ረጅሙ መዋቅር ሆኖ በቆየው የዩናይትድ ስቴትስ ካፒቶል ሕንፃ ወይም 555 ጫማ (169 ሜትር) ዋሽንግተን ሐውልት ላይ ሕንፃዎችን የሚገድብ ሕግ የለም። የከተማው አመራሮች የከፍታ መገደቡን አውራጃው በከተማ ዳርቻ መስፋፋት ምክንያት የሚፈጠሩ የመኖሪያ ቤቶች እና የትራፊክ ችግሮች ውሱን የሆነበት ዋና ምክንያት ነው ሲሉ ተችተዋል። ዲስትሪክቱ በአራት ኳድራንት እኩል ያልሆነ ቦታ የተከፈለ ነው፡ ሰሜን ምዕራብ (NW)፣ ሰሜን ምስራቅ (NE)፣ ደቡብ ምስራቅ (SE) እና ደቡብ ምዕራብ (SW)። አራት ማዕዘኖቹን የሚይዙት መጥረቢያዎች ከዩኤስ ካፒቶል ሕንፃ ይወጣሉ. ሁሉም የመንገድ ስሞች አካባቢቸውን ለመጠቆም የኳድራንት ምህጻረ ቃልን ያካትታሉ እና የቤት ቁጥሮች በአጠቃላይ ከካፒቶል ርቀው ከሚገኙት ብሎኮች ብዛት ጋር ይዛመዳሉ። አብዛኛዎቹ ጎዳናዎች በፍርግርግ ስርዓተ-ጥለት የተቀመጡት ከምስራቅ - ምዕራብ ጎዳናዎች በፊደል የተሰየሙ (ለምሳሌ ፣ ሲ ስትሪት SW) ፣ ሰሜን - ደቡብ ጎዳናዎች በቁጥር (ለምሳሌ ፣ 4th Street NW) እና ሰያፍ መንገዶች ፣ አብዛኛዎቹ በክልሎች የተሰየሙ ናቸው። . የዋሽንግተን ከተማ በሰሜን በ Boundary Street (በ1890 ፍሎሪዳ ጎዳና ተብሎ ተሰየመ)፣ ወደ ምዕራብ ሮክ ክሪክ እና በምስራቅ የዋሽንግተን ጎዳና ፍርግርግ የአናኮስቲያ ወንዝ የተዘረጋ ሲሆን በተቻለ መጠን በአውራጃው ከ 1888 ጀምሮ ተዘረጋ። የጆርጅታውን ጎዳናዎች በ1895 ተሰይመዋል። በተለይም እንደ ፔንስልቬንያ አቬኑ—ዋይት ሀውስን ከካፒቶል ጋር የሚያገናኘው እና ኬ ጎዳና—የብዙ የሎቢ ቡድኖች ቢሮዎችን የያዘው አንዳንድ ጎዳናዎች ትኩረት የሚስቡ ናቸው። ሕገ መንግሥታዊ ጎዳና እና የነጻነት ጎዳና፣ በናሽናል ሞል በሰሜን እና በደቡብ በኩል፣ በቅደም ተከተል፣ የብዙ የዋሽንግተን ታዋቂ ሙዚየሞች፣ የስሚዝሶኒያን ተቋም ህንጻዎች፣ የብሔራዊ ቤተ መዛግብት ህንፃን ጨምሮ መኖሪያ ናቸው። ዋሽንግተን 177 የውጭ ኤምባሲዎችን ያስተናግዳል፣ በውጭ ሀገራት ባለቤትነት ከተያዙት ከ1,600 በላይ የመኖሪያ ንብረቶች ውጭ ወደ 297 የሚጠጉ ሕንፃዎችን ያቀፈች ሲሆን ከእነዚህም አብዛኛዎቹ የኢምባሲ ረድፍ ተብሎ በሚታወቀው የማሳቹሴትስ ጎዳና ክፍል ነው። አርክቴክቸር የዋሽንግተን አርክቴክቸር በጣም ይለያያል። በአሜሪካ የስነ-ህንፃ ኢንስቲትዩት እ.ኤ.አ. በ 2007 “የአሜሪካ ተወዳጅ አርክቴክቸር” ደረጃ ከያዙት 10 ምርጥ ሕንፃዎች ውስጥ ስድስቱ በኮሎምቢያ ዲስትሪክት ውስጥ ይገኛሉ፡ ዋይት ሀውስ፣ ዋሽንግተን ብሄራዊ ካቴድራል፣ የቶማስ ጀፈርሰን መታሰቢያ፣ የዩናይትድ ስቴትስ ካፒቶል፣ የሊንከን መታሰቢያ ፣ እና የቬትናም የቀድሞ ወታደሮች መታሰቢያ። የኒዮክላሲካል፣ የጆርጂያ፣ የጎቲክ እና የዘመናዊው የስነ-ህንጻ ቅጦች ሁሉም በዋሽንግተን ውስጥ በእነዚያ ስድስቱ መዋቅሮች እና ሌሎች በርካታ ታዋቂ ህንጻዎች መካከል ተንጸባርቀዋል። ለየት ያሉ ሁኔታዎች በፈረንሳይ ሁለተኛ ኢምፓየር ዘይቤ እንደ የአይዘንሃወር ሥራ አስፈፃሚ ቢሮ ሕንፃ ያሉ ሕንፃዎችን ያካትታሉ።[105] የሜሪዲያን ሂል ፓርክ ከጣልያን ህዳሴ መሰል አርክቴክቸር ጋር ተንሸራታች ፏፏቴ ይዟል። የዋሽንግተን ሜትሮ ጣቢያዎች ውስጠኛ ክፍል በብሩታሊዝም በጠንካራ ተጽዕኖ የተነደፉ ናቸው። በሌሊት የዋሽንግተን ዲሲ የሰማይ መስመር፣ በጥንታዊ ተመስጧዊ የሆኑ ምልክቶችን በማሳየት ላይ። ከዋሽንግተን መሃል ከተማ ውጭ፣ የስነ-ህንፃ ቅጦች የበለጠ የተለያዩ ናቸው። ታሪካዊ ሕንፃዎች በዋነኝነት የሚነደፉት በ Queen An, Chateausque, Richardsonian Romanesque, Georgian Revival, Beaux-Arts እና በተለያዩ የቪክቶሪያ ቅጦች ውስጥ ነው. የመጋዘፊያ ቤቶች በተለይ ከርስ በርስ ጦርነት በኋላ በተዘጋጁ አካባቢዎች ጎልተው የሚታዩ ሲሆን በተለምዶ የፌደራሊዝም እና የቪክቶሪያን ዲዛይኖችን በመከተል የጆርጅታውን የድሮ ስቶን ቤት በ1765 ተገንብቶ በከተማው ውስጥ እጅግ ጥንታዊው የመጀመሪያ ህንፃ ያደርገዋል። በ1789 የተመሰረተው የጆርጅታውን ዩኒቨርሲቲ የሮማንስክ እና የጎቲክ ሪቫይቫል ስነ-ህንፃ ድብልቅን ያሳያል።የሮናልድ ሬገን ህንፃ በዲስትሪክቱ ውስጥ ትልቁ ህንፃ ሲሆን በአጠቃላይ ወደ 3.1 ሚሊዮን ካሬ ጫማ (288,000 m2) ስፋት አለው። ዋና ከተሞች የአሜሪካ ከተሞች ዋሺንግተን ዲሲ	3,057	ዋሽንግተን ዲሲ፣ በይፋ ዲስትሪክት ኦፍ ኮለምቢያ፣ በዘልማድ ዋሽንግተን ወይም ዲሲ በመባልም የሚታወቀው፣ ዋና ከተማ እና የየተባበሩት ግዛቶች የፌደራል ወረዳ ነው። በፖቶማክ ወንዝ ምሥራቃዊ ዳርቻ ላይ ትገኛለች፣ እሱም ደቡብ ምዕራብ እና ደቡብ ድንበሯን ከዩናይትድ ስቴትስ ቨርጂኒያ ግዛት ጋር ያዋስናል፣ እና ከዩናይትድ ስቴትስ የሜሪላንድ ግዛት በቀሪዎቹ ጎኖቹ የመሬት ድንበር ይጋራል። ከተማዋ የተሰየመችው ለጆርጅ ዋሽንግተን መስራች አባት እና የዩናይትድ ስቴትስ የመጀመሪያ ፕሬዝደንት ሲሆን የፌደራል ዲስትሪክት ስያሜ የወጣው ኮለምቢያ በተሰየመች የሀገሪቱ ሴት አካል ነው። የዩኤስ ፌደራል መንግስት መቀመጫ እና የበርካታ አለም አቀፍ ድርጅቶች ከተማ እንደመሆኗ መጠን ከተማዋ የአለም የፖለቲካ ዋና ከተማ ነች። በ2016 ከ20 ሚሊዮን በላይ ጎብኝዎችን በማየት በአሜሪካ ውስጥ በብዛት ከሚጎበኙ ከተሞች አንዷ ነች። የዩኤስ ሕገ መንግሥት በኮንግረስ ልዩ ስልጣን ስር ያለ የፌደራል ዲስትሪክት ይሰጣል። ስለዚህ ወረዳው የየትኛውም የአሜሪካ ግዛት አካል አይደለም (ወይም ራሱ አይደለም)። በጁላይ 16, 1790 የመኖሪያ ህጉን መፈረም በሀገሪቱ ምስራቅ የባህር ዳርቻ አቅራቢያ በፖቶማክ ወንዝ አጠገብ የሚገኝ ዋና ከተማ አውራጃ እንዲፈጠር አፅድቋል. የዋሽንግተን ከተማ የተመሰረተችው በ1791 እንደ ብሄራዊ ዋና ከተማ ሲሆን ኮንግረስ በ1800 የመጀመሪያውን ስብሰባ አካሄደ። በ1801 የሜሪላንድ እና የቨርጂኒያ አካል የነበረው ግዛት (የጆርጅታውን እና የአሌክሳንድሪያ ሰፈራዎችን ጨምሮ) በይፋ እውቅና አገኘ። እንደ ፌዴራል አውራጃ. እ.ኤ.አ. በ 1846 ኮንግረስ የአሌክሳንድሪያን ከተማ ጨምሮ በቨርጂኒያ የተከፈለውን መሬት መለሰ ። በ 1871 ለቀሪው የዲስትሪክቱ ክፍል አንድ ነጠላ ማዘጋጃ ቤት ፈጠረ. ከ1880ዎቹ ጀምሮ ከተማዋን ግዛት ለማድረግ ጥረቶች ነበሩ፣ይህ እንቅስቃሴ ከቅርብ አመታት ወዲህ እየተጠናከረ የመጣ እና የክልል ህግ በ2021 የተወካዮች ምክር ቤትን አፀደቀ።
3828	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%9E%E1%8A%95%E1%89%B4%E1%89%AA%E1%8B%B4%E1%8B%8E	ሞንቴቪዴዎ	ሞንቴቪዴዎ የኡሩጓይ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር የአካባቢውን ኗሪ ሲጨምር 1,745,100 ሆኖ ሲገመት የራሱ የከተማው ኗሪ ቁጥር ደግሞ 1,347,600 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። ዋና ከተሞች ኡሩጓይ	29	ሞንቴቪዴዎ የኡሩጓይ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር የአካባቢውን ኗሪ ሲጨምር 1,745,100 ሆኖ ሲገመት የራሱ የከተማው ኗሪ ቁጥር ደግሞ 1,347,600 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3829	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B3%E1%88%BD%E1%8A%AC%E1%8A%95%E1%89%B5	ታሽኬንት	ታሽኬንት የኡዝቤኪስታን ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር (1998 ዓ.ም.) 1,967,879 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። ታሽኬንት መጀመርያ ቻች የተባለ ከተማ-አገር በ3ኛ ክፍለ ዘመን ከክርስቶስ በፊት ገዳማ ተሠራ። በሳማኒድ ሥርወ መንግሥት (ከ811 ጀምሮ) ስሙ ቢንካጥ ተባለ። አካባቢው 'አል-ሻሽ' ይባል ነበር። ከ991 ዓ.ም. በኋላ ቻሽካንድ (-ካንድ ማለት ከተማ በፋርስ ሲሆን) ተሰየመ። ይህም በኋላ ዘመን ታሽኬንት ሆነ። ዋና ከተሞች ኡዝቤኪስታን የእስያ ከተሞች	61	ታሽኬንት የኡዝቤኪስታን ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር (1998 ዓ.ም.) 1,967,879 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3830	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%96%E1%88%AD%E1%89%B5%20%E1%89%AA%E1%88%8B	ፖርት ቪላ	ፖርት ቪላ የቫኑአቱ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር 35,300 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። ዋና ከተሞች	18	ፖርት ቪላ የቫኑአቱ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር 35,300 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3831	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AB%E1%88%AB%E1%8A%AB%E1%88%B5	ካራካስ	ካራካስ የቬኔዙዌላ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር የአካባቢውን ኗሪ ሲጨምር 4,700,000 ሆኖ ሲገመት የራሱ የከተማው ኗሪ ቁጥር ደግሞ 3,140,076 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። የተመሠረተው በስፓኒሾች በ1559 ዓ.ም. ነበር። ዋና ከተሞች ቬኔዝዌላ	34	ካራካስ የቬኔዙዌላ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር የአካባቢውን ኗሪ ሲጨምር 4,700,000 ሆኖ ሲገመት የራሱ የከተማው ኗሪ ቁጥር ደግሞ 3,140,076 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3832	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%80%E1%8A%96%E1%8B%AD	ሀኖይ	ሀኖይ (Hà Nội) የቪየትናም ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር የአካባቢውን ኗሪ ሲጨምር 2,543,700 ሆኖ ሲገመት የራሱ የከተማው ኗሪ ቁጥር ደግሞ 1,396,500 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። ሃኖይ ዕጅግ ጥንታዊ ከተማ ሆኖ ባታሪክ መዝገብ ብዙ ስሞች ነበሩት። ድሮ ቻይናዎች ቬትናምን ከገዙ በፊት ከተማው ቶንግ ቢኝ ተባለ፤ በኋለኛ ዘመን ደግሞ ሎንግ ዶ ሆነ። በ858 ዓ.ም. ስሙ ዳይ ላ ሆነ። በ1002 ዓ.ም. ዋና ከተማ ሲሆን ስሙ ደግሞ ጣንግ ሎንግ ሆነ። ከ1002 እስከ 1389 ዓ.ም. ድረስ የቬትናም ዋና ከተማ ሲሆን ቆየ። በ1389 ስሙ ደግሞ ዶንግ ዶ ሆነ። በ1400 ዓ.ም. ቻይናዎች ወርረው ያዙትና ስሙን ዶንግ ጯን አሉት። በ1420 ዓ.ም. ወደ ቬትናም ሕዝብ ሲመለስ ስሙ በዚያን ጊዜ ዶንግ ኪኝ ሆነ። ከ1770 እስከ 1794 ዓ.ም. ድረስ ስሙ ባክ ጣኝ ሆነ። በ1794 ዓ.ም. እንደገና ስሙ ጣንግ ሎንግ ሆነ። በመጨረሻም በ1823 ዓ.ም. ስሙ ሃኖይ (ሃ ኖይ) ሆኗል። ዋና ከተሞች የቬትናም ከተሞች	134	ሀኖይ (Hà Nội) የቪየትናም ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር የአካባቢውን ኗሪ ሲጨምር 2,543,700 ሆኖ ሲገመት የራሱ የከተማው ኗሪ ቁጥር ደግሞ 1,396,500 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3833	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B3%E1%8A%93	ሳና	ሳና (ዓረብኛ፦ صنعاء /ሰንአ/) የየመን ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር ከ1996 ቆጠራ 1,747,627 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። ሳና በጣም ጥንታዊ ከተማ ሆኖ ቢያንስ ከ6ኛ ክፍለ-ዘመን ከክርስቶስ በፊት ተመሠረተ። በ500 ዓ.ም. ገዳማ የሂምያሪት መንግሥት ዋና ከተማ እንደ ነበረች ይታመናል። እንዲሁም ከ512 የአክሱም ንጉሥ ካሌብ እንደራሴ መቀመጫ ሆነ። እንደገና ከ562 ዓ.ም. ጀምሮ የፋርስ እንደራሴ መቀመጫ ሆነ። ከዚያ እስልምና ከተነሣ በኋላ ከተማው በአረብም ሆነ በቱርክ ሥልጣን ሁልጊዜ የአውራጃ መቀመጫ ሆኖ ቀረ። ለ1,500 አመት ገዳማ እስከ ዛሬ እንደ ዋና ከተማ ቆይቷል ማለት ነው። ዋና ከተሞች የእስያ ከተሞች	86	ሳና (ዓረብኛ፦ صنعاء /ሰንአ/) የየመን ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር ከ1996 ቆጠራ 1,747,627 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3834	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%89%E1%88%B3%E1%8A%AB	ሉሳካ	ሉሳካ የዛምቢያ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር ከነአካባቢው 1,773,300 ሆኖ ሲገመት ከተማው ብቻውን 1,265,000 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። በ1897 ዓ.ም. ሉሳካ ለአለቃው ሉሳካ ተሰይሞ በአውሮፓውያን የተስፋፋ መንደር ነበረ። በ1927 ዓ.ም. የእንግሊዝ ቅኝ ግዛት ስሜን ሮዴዝያ መቀመጫ ወዲህ ከሊቪንግስቶን ተዛወረ። በ1957 ዓ.ም. ዛምቢያ ነጻነት ሲያገኝ የዛምቢያ ዋና ከተማ ሆነ። ዋና ከተሞች የአፍሪካ ከተሞች	55	ሉሳካ የዛምቢያ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር ከነአካባቢው 1,773,300 ሆኖ ሲገመት ከተማው ብቻውን 1,265,000 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3835	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%80%E1%88%AB%E1%88%AC	ሀራሬ	ሀራሬ (Harare) የዚምባብዌ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር የአካባቢው ኗሪ ሲጨመር 2,800,111 ሆኖ ሲገመት የራሱ የከተማው ኗሪ ቁጥር ደግሞ 1,600,000 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል። በ1883 ዓ.ም. በእንግሊዝ ወታደሮች ተሠርቶ ምሽግ ሆኖ ስሙ 'ፎርት ሳሊስቡሪ' ተባለ። በ1889 ዓ.ም. በምሽጉ ዙሪያ ከተማ ስላደገ ስሙ ሳሊስቡሪ ሆነ። በ1974 ዓ.ም. ስሙ ሃራሬ ሆነ። ዋና ከተሞች የአፍሪካ ከተሞች	56	ሀራሬ (Harare) የዚምባብዌ ዋና ከተማ ነው። የሚኖርበት የህዝብ ቁጥር የአካባቢው ኗሪ ሲጨመር 2,800,111 ሆኖ ሲገመት የራሱ የከተማው ኗሪ ቁጥር ደግሞ 1,600,000 ሆኖ ይገመታል። ከተማው ላይ ተቀምጦ ይገኛል።
3838	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%8A%E1%8C%89%E1%88%AD%E1%8A%9B	ሊጉርኛ	ሊጉርኛ (Lìgure) የሮማንስ ቋንቋዎች ቤተሠብ አባል ሲሆን በተለይ በስሜን-ምዕራብ ኢጣልያ የሚገኝ ቀበሌኛ ነው። 500,000 የሚያሕሉ ተናጋሪዎች አሉት። ከጣልያ ውጭ ደግሞ ተመሳሳይ ቀበሌኞች በጎረቤት ክፍሎች ከፈረንሣይና ከሞናኮ እንዲሁም በኮርሲካ ደሴትና ሳርዲኒያ ደሴት ይገኛሉ። ፊደል በላቲን ፊደላት ይጻፋል። 6 አናባቢዎች: a, e, i, o, u, y 18 ተናባቢዎች: b, c, ç, d, f, g, h, l, m, n, p, q, r, s, t, v, x, z. ቃላት (Grafîa Ofiçiâ - መደበኛ አጻጻፍ) o méi ኡ መይ: ቱፋሕ (አፕል / ፖም) o çetrón ኡ ሰትሩን: ብርቱካን o fîgo ኡ ፊጉ: በለስ o pèrsego ኡ ፔርሰጉ: ኮክ o rîbes ኡ ሪበስ: ዘቢብ o meréllo / o mêlo ኡ መሉ: እንጆሪ l'ûga ሉውጋ: ወይን arvî አርቪ: መክፈት serâ ሰራ: መዝጋት ciæo ኡ ቼው: ብርሃን a cà አ ካ: ቤት l'êuvo ሎውቩ: ዕንቁላል l'éuggio ሎጅዩ: ዓይን a bócca አ ቡካ: አፍ a tésta አ ቴስታ: ራስ a schénn-a አ ስኬና: ጀርባ o bràsso ኡ ብራሱ: እጅ a gànba አ ጋምባ: እግር o cheu ኡ ኮው: ልብ የውጭ መያያዣ Ethnologue report ACADÉMIA LIGÙSTICA DO BRÉNNO (ሊጉርኛ) Zenéize: Grafîa Ofiçiâ (ሊጉርኛ) A Compagna (ጣልያንኛ) GENOVÉS.com.ar (ሊጉርኛ)(እስፓንኛ) ሮማንስ ቋንቋዎች ጣልያን	181	ሊጉርኛ (Lìgure) የሮማንስ ቋንቋዎች ቤተሠብ አባል ሲሆን በተለይ በስሜን-ምዕራብ ኢጣልያ የሚገኝ ቀበሌኛ ነው። 500,000 የሚያሕሉ ተናጋሪዎች አሉት። ከጣልያ ውጭ ደግሞ ተመሳሳይ ቀበሌኞች በጎረቤት ክፍሎች ከፈረንሣይና ከሞናኮ እንዲሁም በኮርሲካ ደሴትና ሳርዲኒያ ደሴት ይገኛሉ። ፊደል በላቲን ፊደላት ይጻፋል። 6 አናባቢዎች: a, e, i, o, u, y 18 ተናባቢዎች: b, c, ç, d, f, g, h, l, m, n, p, q, r, s, t, v, x, z.
3878	https://am.wikipedia.org/wiki/1768	1768	1768 ዓመተ ምኅረት: ኅዳር 5 ቀን - የአሜሪካ አብዮታዊ አርበኞች ከፍልሚያ በኋላ ሞንትሬያልን ማረኩ። ታኅሣሥ 23 ቀን - የእንግሊዝ ሠራዊት በኬበክ ከተማ አሜሪካውያንን አስመለሳቸው። የካቲት 29 ቀን - በሞርዝ ጅረት ድልድይ ፍልሚያ ስሜን ካሮላይና አርበኞች አሸነፉ። መጋቢት 10 ቀን - ከአሜሪካውያን መድፍ የተነሣ የእንግሊዝ ሠራዊት ከቦስቶን ይወጣል። ሰኔ 3 ቀን - አሜሪካውያን በቷ-ሪቭዬር ፍልሚያ በኬበክ ድል ሆኑ። ሰኔ 24 ቀን - ስፓንያውያን ሳን ፍራንሲስኮ ካሊፎርኒያ አቆሙ። ሰኔ 29 ቀን - የአሜሪካ ነጻነት ዐዋጅ (ከእንግሊዝ አገር) በቶማስ ጄፈርሰን ተጽፎ በፊላዴልፊያ ታተመ። ሐምሌ 4 ቀን - በኒው ዮርክ ከተማ ብዙ ሠልፈኞች ተናድደው የእንግሊዝ ንጉሥ 3ኛ ጆርጅን ሐውልት ያወድቃሉ። ሐምሌ 7 ቀን - የእንግሊዝ ዠብደኛ ጄምስ ኩክ በሦስተኛው ጉዞ ወደ ሰላማዊ ውቅያኖስ ከእንግሊዝ ወጣ። ነሐሴ 11 ቀን - የጀርመን ቅጥረኛ ወታደሮች የእንግሊዝ ሠራዊት ለመርዳት በኒው ዮርክ ደረሱ። ነሐሴ 23 ቀን - የእንግሊዝ ሠራዊት በጆርጅ ዋሽንግተን ላይ በሎንግ አይላንድ ውጊያ አሸነፉ። ጳጉሜ 3 ቀን - አንድ አውሎ ንፋስ ጉዋዶሎፕ ሲመታ ከ6000 ሰዎች በላይ ጠፉ። እንደ አውሮጵውያን አቆጣጠር እስከ ታኅሣሥ 23 ቀን 1768 ድረስ = 1775 እ.ኤ.አ. ከታኅሣሥ 24 ቀን 1768 ጀምሮ = 1776 እ.ኤ.አ. አመታት	171	1768 ዓመተ ምኅረት: ኅዳር 5 ቀን - የአሜሪካ አብዮታዊ አርበኞች ከፍልሚያ በኋላ ሞንትሬያልን ማረኩ። ታኅሣሥ 23 ቀን - የእንግሊዝ ሠራዊት በኬበክ ከተማ አሜሪካውያንን አስመለሳቸው። የካቲት 29 ቀን - በሞርዝ ጅረት ድልድይ ፍልሚያ ስሜን ካሮላይና አርበኞች አሸነፉ። መጋቢት 10 ቀን - ከአሜሪካውያን መድፍ የተነሣ የእንግሊዝ ሠራዊት ከቦስቶን ይወጣል። ሰኔ 3 ቀን - አሜሪካውያን በቷ-ሪቭዬር ፍልሚያ በኬበክ ድል ሆኑ። ሰኔ 24 ቀን - ስፓንያውያን ሳን ፍራንሲስኮ ካሊፎርኒያ አቆሙ። ሰኔ 29 ቀን - የአሜሪካ ነጻነት ዐዋጅ (ከእንግሊዝ አገር) በቶማስ ጄፈርሰን ተጽፎ በፊላዴልፊያ ታተመ። ሐምሌ 4 ቀን - በኒው ዮርክ ከተማ ብዙ ሠልፈኞች ተናድደው የእንግሊዝ ንጉሥ 3ኛ ጆርጅን ሐውልት ያወድቃሉ። ሐምሌ 7 ቀን - የእንግሊዝ ዠብደኛ ጄምስ ኩክ በሦስተኛው ጉዞ ወደ ሰላማዊ ውቅያኖስ ከእንግሊዝ ወጣ። ነሐሴ 11 ቀን - የጀርመን ቅጥረኛ ወታደሮች የእንግሊዝ ሠራዊት ለመርዳት በኒው ዮርክ ደረሱ። ነሐሴ 23 ቀን - የእንግሊዝ ሠራዊት በጆርጅ ዋሽንግተን ላይ በሎንግ አይላንድ ውጊያ አሸነፉ። ጳጉሜ 3 ቀን - አንድ አውሎ ንፋስ ጉዋዶሎፕ ሲመታ ከ6000 ሰዎች በላይ ጠፉ።
3883	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B0%E1%8A%95%E1%8C%A0%E1%88%A8%E1%8B%A5	ሰንጠረዥ	ሰንጠረዥ (ወይም ቼዝ) በዓለም ዙሪያ የተወደደ ጥንታዊ የገበታ ጫዋታ ነው። ክፍሎች ንጉስ ንግስት ግንብ ጳጳስ ፈረስ ወታደር ታሪክ ስለ ሠንጠረዥ መጀመርያ በአብዛኛው የታሪክ ሊቃውንት የተቀበለው ሀልዮ በሕንድ አገር ከ500 ዓ.ም. ግድም አስቀድሞ እንደ ተለመደ የሚለው ነው። ሆኖም ከዚያ በፊት ግሪኮች በታላቁ እስክንድር ዘመን ወደ ሕንድ እንዳስገቡት የሚያስቡ ደራስያን ኖረዋል። በዚህ ሀሣብ በትሮያን ጦርነት ወቅት (1200 አክልበ. ያሕል) በፓላሜዴስ ተፈጠረ። እንኳን ከግሪኮች በፊት የእስኩቴስ ሰዎች እንዳወቁት የሚል አስተሳሰብ ደግሞ ሊገኝ ይቻላል። በሕንድ አገር በድሮ 2 ተመሳሳይ ቻቱራንጋ የተባሉት ጨዋታዎች ነበሩ፦ እነርሱም ባለ 4 እጅ ቻቱራንጋ እና ባለ 2 እጅ ቻቱራንጋ ናቸው። «ቻቱራንጋ» የሚለው ቃል በሳንስክሪት ቋንቋ ከ«ቻቱር» (አራት) ማለት 'አራት መደቦች' ነው። ባለ 4 እጅ ቻቱራንጋ ላይ፣ አራት ሠራዊት በአራት ሰዎች ይታዘዛሉ። እያንዳንዱ ተጫዋች 1 ንጉስ፣ 1 ዝሆን (ግንብ)፣ 1 ፈረስ፣ 1 መርከብ (ጳጳስ) እና 4 ወታደር ይቀበላል። መርከቡም በማዕዘን ጀምሮ ሁለት ቦታ ብቻ በሰያፍ ይዘልላል። ይህ ጨዋታ ከጥንት በዛህራ ይጫወት ነበር። ቁማር ግን ጽድቅ እንዳልተቆጠረበት መጠን ያለ ምንም ዛህራ ደግሞ ተጫውቷል። በአንዳንድ ደራሲ አስተሳሰብ ዘንድ፣ ይህ አይነት ቻቱራንጋ በቀዳሚ የታወቀው ነው። ነገር ግን በጽሑፍ ዘንድ የመኖሩ ማስረጃ ከ1000 ዓ.ም. ብቻ ስለሚገኝ፣ የዛሬ ታሪክ ሊቃውንት ይህን አሳብ አይቀበሉም። ባለ 2 እጅ ቻቱራንጋ በጽሁፍ የሚታወቅ ከ500 ዓ.ም. ገዳማ ነው። በዚህ አይነት 2 ሠራዊቶች አሉ። እንደ ዛሬ ቼዝ እያንዳንዱ ሠራዊት 2 ግንቦች፣ ፈረሶችና ጳጳሳት፤ 8ም ወታደሮች አሉት። በንግሥት ፋንታ ግን 'አማካሪ' (ጠቅላይ ሚኒስትር) የሚባል ክፍል አለ። ይህ ክፍል ደካም ነው፤ 1 ቦታ በሰያፍ ብቻ ይሄዳል። ከሕንድ አገር ጨዋታው በ550 ዓ.ም. ወደ ፋርስ መንግሥት እንደ ገባ የሚሉ ታሪኮች አሉ። በፋርስኛ የሳንስክሪት ስም «ቻቱራንጋ» ተለውጦ «ቻትራንግ» ሆነ። ከዚህ ትንሽ በኋላ አረቦች ወረሩና ጨዋታውን ወድደው በቋንቋቸው ስሙን «ሻትራንጅ» አደረጉት። በኋለኛ ግሪክ ቋንቋ ደግሞ የሻትራንጅ ስም ወደ «ሳንትራዝ» ተለወጠ። «ሰንጠረዥ» የሚለው የአማርኛ ቃል ከዚህ ግሪክ ቃል እንደ ተነሣ ይመስላል። በኢትዮጵያ ባህላዊ ሰንጠረዥ፣ ክፍል እስከሚማረክ ድረስ ተጫዋቾቹ እንደ ልባቸው (አለተራ) ይጫወታሉ። አለዚያ ጳጳሳትና ንግሥት ደካም በመሆናቸው እንደ ሻትራንጅ ይመስላል። በዘመናዊ አውሮጳዊ ቼዝ (ከ1550 ዓ.ም. ጀምሮ) ጳጳስ እስከሚቻል ድረስ በሰያፍ ይጓዛል። ንግሥትም እስከሚቻል ድረስ በማንኛውም አግጣጫ ትሄዳለች። በተጨማሪ አንዴ ንጉስና ግንብ አንድላይ ሊዛወሩ የሚፈቅድና እንዲህ የሚመስል ልዩ ደንቦች አሉ። የ«ቼዝ» ስም ግን ከ«ቻቱራንጋ / ቻትራንግ» ሳይሆን ከፋርስኛ ቃል «ሳሕ-ማት» (የንጉሥ አደጋ) ተነሣ። የውጭ መያያዣዎች ባለ አራት እጅ ቻቱራንጋ (ያለ ዛህራ) ባለ 2 እጅ ቻቱራንጋ (ወይም ሻትራንጅ) የኢትዮጵያ ሠንጠረዥ (በኮፒውተር) ጨዋታ	351	ሰንጠረዥ (ወይም ቼዝ) በዓለም ዙሪያ የተወደደ ጥንታዊ የገበታ ጫዋታ ነው። ታሪክ ስለ ሠንጠረዥ መጀመርያ በአብዛኛው የታሪክ ሊቃውንት የተቀበለው ሀልዮ በሕንድ አገር ከ500 ዓ.ም. ግድም አስቀድሞ እንደ ተለመደ የሚለው ነው። ሆኖም ከዚያ በፊት ግሪኮች በታላቁ እስክንድር ዘመን ወደ ሕንድ እንዳስገቡት የሚያስቡ ደራስያን ኖረዋል። በዚህ ሀሣብ በትሮያን ጦርነት ወቅት (1200 አክልበ. ያሕል) በፓላሜዴስ ተፈጠረ። እንኳን ከግሪኮች በፊት የእስኩቴስ ሰዎች እንዳወቁት የሚል አስተሳሰብ ደግሞ ሊገኝ ይቻላል።
3889	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%AB%E1%8B%B2%E1%8B%AE	ራዲዮ	ራዲዮ ራዲዮ ሞገዶችን በመከርከም መልዕክት ከቦታ ቦታ የሚተላለፍበት ቴክኖሎጂ ነው። ራዲዮ ሞገድ የብርሃን አይነት ሞገድ ሲሆን ልዩነቱ የራዲዩ ሞገድ የብርሃንን ያኽል አይርገበገብም። የራዲዮ ሞገድ በአየርም ሆነ በወና ውስጥ የሚጓዘው የኤሌክትሪክ መስኩን በማርገብገብና ሞገድ በመፍጠር ነው። ይህን ሞገድ ባህርዩን በዘዴ በመቀየር (በመከርከም) መልዕክት እንዲያዝል ተደርጎ ይላካል። ለምሳሌ የራዲዮ ሞገዱን ቁመት በአንድ ድምፅ ሞገድ ትክክል ተከርክሞ ሲጫን ኤ.ኤም ራዲዮ ይፈጠራል። በራዲዮ ሞገዱ ድግግሞሽ ላይ ሲጫን ደግሞኤፍ.ኤም ራዲዮ ይሆናል። በሞገዱ ቅድመት ላይ ሊጫን ይችላል፣ ሆኖም ይሄ ብዙ ጊዜ የተለመደ አይደለም። በድምፅ ሞገድ ትክክል የተከረከመው የራዲዮ ሞገድ ኤሌክትሪክ አስተላላፊ ቁስ ሲያጋጥመው በቁሱ ውስጥ ተለዋዋጭ የኤሌክትሪክ ጅረት ይፈጥራል። ይህን ተለዋዋጭ ጅረት የሚተረጉሙ መሳሪያወች የተጫነውን ድምፅ ከራዲዩ ሞገዱ አውርደው ወደ ስፒከሩ በመላክ የራዲዮ ዝግጅት እንዲደመጥ ይሆናል። ከድምፅ በተጨማሪ የምስል መልዕክትም ሊላክ ይችላል፣ በዚህ ወቅት የቴሌቪዥን ዝግጅት እንዲታይ ይሆናል። ታሪክ የራዲዮ ቴክኖሎጂ ብዙ ተማሪወችንና ብዙ ጊዜ የወሰደ ጥረት ነው እንጂ ያንድ ሰው ድንገተኛ ፈጠራ አይደለም። ሆኖም አንድ አንድ ተማሪወች ከሌሎች በተለየ መልኩ ጉልህ አስተዋጾ ስላደረጉ በታሪክ ተጠቃሽ ናቸው፣ ከነዚህ ውስጥ ቶማስ ኤድሰን፣ ኒኮላ ቴስላ እና ጉልየልሞ ማርኮኒ ዋናዎቹ ናቸው። በ1885 ዓ.ም. ኒኮላ ቴስላ እንዴት መልዕክትን ከአንድ ቦታ ወደ ሌላ ቦታ ያለ ሽቦ ማስተላለፍ እንዲቻል አሳየ ። ከዚያ በኋላ ተመራማሪወች፣ አንዱ ያንዱን ስራ በማሻሻል በ1887 ዓ.ም. ማርኮኒ ያለ ሽቦ መልዕክትን ከአንድ ቦታ ወደሌላ ሩቅ ቦታ የሚያስተላልፍ ስርዓት በተጨባጭ በመገንባት (2.4 ኪሎ ሜትር) በሚቀጥለው አመት ደግሞ ከእንግሊዝ አገር ለራዲዮ ፈጠራ ፓተንት በማግኘት አሁን ድረስ ስሙ ተጠቃሽ ነው። በ1889 ማርኮኒ የመጀመሪያውን የራዲዮ ማሰራጫ በአይል ኦፍ ራይት፣ እንግሊዝ በመክፈት እንዲሁም የራዲዮን ማምረቻ ፋብሪካ በማቋቋም ስሙ ከራዲዮ ፈጠራ ጋር እንዲቆራኝ ሆነ። ደግሞ ይዩ ራዲዮ ስርጭት ቁመት መከርከም ኤ.ኤም ራዲዮ ድግግሞሽ መከርከም ኤፍ.ኤም ራዲዮ አጭር ሞገድ\መካከለኛ ሞገድ\\ረጅም ሞገድ የራዲዮ ቴክኖሎጂዎች ባትሪ የለሽ ራዲዮ ክሪስታል ራዲዮ ዲጂታል ራዲዮ ሳተላይት ራዲዮ ኅልዮት ኤሌክትሮመግነጢስ ጨረራ ራዲዮ ሞገድ ማጣቀሻ ራዲዮን	273	ራዲዮ ራዲዮ ሞገዶችን በመከርከም መልዕክት ከቦታ ቦታ የሚተላለፍበት ቴክኖሎጂ ነው። ራዲዮ ሞገድ የብርሃን አይነት ሞገድ ሲሆን ልዩነቱ የራዲዩ ሞገድ የብርሃንን ያኽል አይርገበገብም። የራዲዮ ሞገድ በአየርም ሆነ በወና ውስጥ የሚጓዘው የኤሌክትሪክ መስኩን በማርገብገብና ሞገድ በመፍጠር ነው። ይህን ሞገድ ባህርዩን በዘዴ በመቀየር (በመከርከም) መልዕክት እንዲያዝል ተደርጎ ይላካል። ለምሳሌ የራዲዮ ሞገዱን ቁመት በአንድ ድምፅ ሞገድ ትክክል ተከርክሞ ሲጫን ኤ.ኤም ራዲዮ ይፈጠራል። በራዲዮ ሞገዱ ድግግሞሽ ላይ ሲጫን ደግሞኤፍ.ኤም ራዲዮ ይሆናል። በሞገዱ ቅድመት ላይ ሊጫን ይችላል፣ ሆኖም ይሄ ብዙ ጊዜ የተለመደ አይደለም። በድምፅ ሞገድ ትክክል የተከረከመው የራዲዮ ሞገድ ኤሌክትሪክ አስተላላፊ ቁስ ሲያጋጥመው በቁሱ ውስጥ ተለዋዋጭ የኤሌክትሪክ ጅረት ይፈጥራል። ይህን ተለዋዋጭ ጅረት የሚተረጉሙ መሳሪያወች የተጫነውን ድምፅ ከራዲዩ ሞገዱ አውርደው ወደ ስፒከሩ በመላክ የራዲዮ ዝግጅት እንዲደመጥ ይሆናል። ከድምፅ በተጨማሪ የምስል መልዕክትም ሊላክ ይችላል፣ በዚህ ወቅት የቴሌቪዥን ዝግጅት እንዲታይ ይሆናል። ታሪክ የራዲዮ ቴክኖሎጂ ብዙ ተማሪወችንና ብዙ ጊዜ የወሰደ ጥረት ነው እንጂ ያንድ ሰው ድንገተኛ ፈጠራ አይደለም። ሆኖም አንድ አንድ ተማሪወች ከሌሎች በተለየ መልኩ ጉልህ አስተዋጾ ስላደረጉ በታሪክ ተጠቃሽ ናቸው፣ ከነዚህ ውስጥ ቶማስ ኤድሰን፣ ኒኮላ ቴስላ እና ጉልየልሞ ማርኮኒ ዋናዎቹ ናቸው። በ1885 ዓ.ም. ኒኮላ ቴስላ እንዴት መልዕክትን ከአንድ ቦታ ወደ ሌላ ቦታ ያለ ሽቦ ማስተላለፍ እንዲቻል አሳየ ። ከዚያ በኋላ ተመራማሪወች፣ አንዱ ያንዱን ስራ በማሻሻል በ1887 ዓ.ም. ማርኮኒ ያለ ሽቦ መልዕክትን ከአንድ ቦታ ወደሌላ ሩቅ ቦታ የሚያስተላልፍ ስርዓት በተጨባጭ በመገንባት (2.4 ኪሎ ሜትር) በሚቀጥለው አመት ደግሞ ከእንግሊዝ አገር ለራዲዮ ፈጠራ ፓተንት በማግኘት አሁን ድረስ ስሙ ተጠቃሽ ነው። በ1889 ማርኮኒ የመጀመሪያውን የራዲዮ ማሰራጫ በአይል ኦፍ ራይት፣ እንግሊዝ በመክፈት እንዲሁም የራዲዮን ማምረቻ ፋብሪካ በማቋቋም ስሙ ከራዲዮ ፈጠራ ጋር እንዲቆራኝ ሆነ።
3890	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%8A%95%E1%89%85%20%E1%8A%90%E1%88%BD	ድንቅ ነሽ	ድንቅነሽ በኢትዮጵያ የተገኘች በሳይንስ የስዎች አፈጣር ላይ በእድሜ የጥንቱን የያዘች አጽም ናት። የተገኘችውም በአፋር ክልል ውስጥ ነው። በመላው አለም የምትታወቅበት ስሟ ደግሞ Lucy ይባላል። ሉሲ የተገኘችው በታዋቂዎቹ ሳይንቲስቶች ዶናልድ ጆሃንሰን እና ይቬስ ካፐንስ ነው። ሉሲ ከ ፫.፫ 3.2 ሚሊዮን አመታት በፊት የኖረች ብርቅዬ የሰው ልጅ ዝርያ ስትሆን በአሁኑ ሰአት በኢትዮጵያ ብሄራው ሙዝየም ተጠልላ ትገኛልች። ሥነ ቅርስ የኢትዮጵያ ታሪክ	58	ድንቅነሽ በኢትዮጵያ የተገኘች በሳይንስ የስዎች አፈጣር ላይ በእድሜ የጥንቱን የያዘች አጽም ናት። የተገኘችውም በአፋር ክልል ውስጥ ነው። በመላው አለም የምትታወቅበት ስሟ ደግሞ Lucy ይባላል። ሉሲ የተገኘችው በታዋቂዎቹ ሳይንቲስቶች ዶናልድ ጆሃንሰን እና ይቬስ ካፐንስ ነው። ሉሲ ከ ፫.፫ 3.2 ሚሊዮን አመታት በፊት የኖረች ብርቅዬ የሰው ልጅ ዝርያ ስትሆን በአሁኑ ሰአት በኢትዮጵያ ብሄራው ሙዝየም ተጠልላ ትገኛልች።
3893	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8C%8A%E1%8B%9B%20%E1%89%B3%E1%88%8B%E1%89%85%20%E1%8A%A5%E1%88%B5%E1%8D%8A%E1%8A%95%E1%8A%AD%E1%88%B5	የጊዛ ታላቅ እስፊንክስ	የጊዛ ታላቅ እስፊንክስ በጊዛ ሜዳ ግብጽ (ካይሮ አጠገብ) የሚገኝ ታላቅና ጥንታዊ ሐውልት ነው። የእስፊንክስ ቅርጽ የአንበሣ ገላ እና ሰብዓዊ ራስ አለው። ነገር ግን የቅሉ ቅርጽ እንደ ዘመናዊ ሰዎች አይሆንም። 2900 ዓክልበ. ዓመታት ገደማ በፈርዖን ካፍሬ ዘመን እንደ ተሠራ ይታመናል። በመካከለኛው ዘመን ጸሐፊዎች በግብጻዊው እብን አብድ ኤል-ሀከም እና በፋርሳውያን አል-ታባሪና ሙሐመድ ቈንዳሚር መጻሕፍት ዘንድ፣ ፒራሚዶች፣ እስፊንክስ ወዘተ. ሁሉ የተሠሩ ከማየ አይህ በፊት በኖሩት ክፉ ዘሮች (የቃየልና የሴት ልጆች) ነበር ብለው ጻፉ። ጥንታዊ ግብፅ የግብፅ ህንጻዎች እና መዋቅሮች ሥነ ቅርስ	78	የጊዛ ታላቅ እስፊንክስ በጊዛ ሜዳ ግብጽ (ካይሮ አጠገብ) የሚገኝ ታላቅና ጥንታዊ ሐውልት ነው። የእስፊንክስ ቅርጽ የአንበሣ ገላ እና ሰብዓዊ ራስ አለው። ነገር ግን የቅሉ ቅርጽ እንደ ዘመናዊ ሰዎች አይሆንም። 2900 ዓክልበ. ዓመታት ገደማ በፈርዖን ካፍሬ ዘመን እንደ ተሠራ ይታመናል። በመካከለኛው ዘመን ጸሐፊዎች በግብጻዊው እብን አብድ ኤል-ሀከም እና በፋርሳውያን አል-ታባሪና ሙሐመድ ቈንዳሚር መጻሕፍት ዘንድ፣ ፒራሚዶች፣ እስፊንክስ ወዘተ. ሁሉ የተሠሩ ከማየ አይህ በፊት በኖሩት ክፉ ዘሮች (የቃየልና የሴት ልጆች) ነበር ብለው ጻፉ።
3896	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%88%B5%E1%89%B0%E1%8B%B3%E1%8B%B0%E1%88%AD%20%E1%88%85%E1%8C%8D	አስተዳደር ህግ	አስተዳደር ህግ የምንለው በመንግስት የአስተዳደር ተቆማትና በዜጎች መካከል የሚኖረውን ግንኙነት የሚገዛ የህግ አይነት ነው። የሕዝባዊ ህግ (public law) ዋና አካል እንደሆነ ይታማናል። ሕግ	23	አስተዳደር ህግ የምንለው በመንግስት የአስተዳደር ተቆማትና በዜጎች መካከል የሚኖረውን ግንኙነት የሚገዛ የህግ አይነት ነው። የሕዝባዊ ህግ (public law) ዋና አካል እንደሆነ ይታማናል።
3903	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%8C%E1%89%A5%E1%88%B3%E1%8B%AD%E1%89%B5	ዌብሳይት	ዌብሳይት በአንድ ዌብ ሰርቨር ላይ የሚገኙ የጋራ የሆነ የጎራ ስም ያላቸው ድረ ገጾች ስብስብ ነው። ዌብሳይቶች አብዛኛው ጊዜ index የሚባል የማውጫ ገጽ አላቸው። የአንድ ዌብሳይት አድራሻ ብቻ ሲጻፍ (ምሳሌ፦ www.wikipedia.org) ይህ የማውጫ ገጽ ይላካል። ሁሉም ለህዝብ ክፍት የሆኑ ዌብሳይቶች በጥቅል ወርልድ ዋይድ ዌብ ይመሰርታሉ ማለትም ፌስቡክ፣ ጉግል፣ ዊኪፔዲያ ሁሉም ለህዝብ ክፍት ስለሆኑ በወርልድ ዋይድ ዌብ ውስጥ ይገኛሉ። ሌሎች ለህዝብ ክፍት ያልሆኑ ዌብሳይቶችም አሉ እነዚህ በግል ኔትዎርክ ተጠቅመን ምናገኛቸው ናቸው። ለምሳሌ ለአንድ ድርጅት ሰራተኞች ብቻ ነተሰራ ዌብሳይት። ኢንተርኔት	77	ዌብሳይት በአንድ ዌብ ሰርቨር ላይ የሚገኙ የጋራ የሆነ የጎራ ስም ያላቸው ድረ ገጾች ስብስብ ነው። ዌብሳይቶች አብዛኛው ጊዜ index የሚባል የማውጫ ገጽ አላቸው። የአንድ ዌብሳይት አድራሻ ብቻ ሲጻፍ (ምሳሌ፦ www.wikipedia.org) ይህ የማውጫ ገጽ ይላካል። ሁሉም ለህዝብ ክፍት የሆኑ ዌብሳይቶች በጥቅል ወርልድ ዋይድ ዌብ ይመሰርታሉ ማለትም ፌስቡክ፣ ጉግል፣ ዊኪፔዲያ ሁሉም ለህዝብ ክፍት ስለሆኑ በወርልድ ዋይድ ዌብ ውስጥ ይገኛሉ። ሌሎች ለህዝብ ክፍት ያልሆኑ ዌብሳይቶችም አሉ እነዚህ በግል ኔትዎርክ ተጠቅመን ምናገኛቸው ናቸው። ለምሳሌ ለአንድ ድርጅት ሰራተኞች ብቻ ነተሰራ ዌብሳይት።
3909	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A4%E1%88%B5%E1%89%B6%E1%8A%92%E1%8B%AB	ኤስቶኒያ	ኤስቶኒያ በባልቲክ ባሕር ላይ የተገኘ አገር ሲሆን 1.4 ሚሊዮን ያህል ሕዝብ ይኖሩበታል። መደበኛ ቋንቋቸው ኤስቶንኛ የፊንላንድኛ ዘመድ ነው። የኤስቶኒያ ብሔር ከጥንት ጀምሮ በአገሩ ኑረዋል። እስከ 13ኛው ክፍለ ዘመን ድረስ አረመኔ አገር ነበረ፤ ያንጊዜ ክርስቲያን መስቀለኞች ያዙት። በ16ኛው ክፍለ ዘመን ከፕሮቴስታንት እንቅስቃሴና ከጦርነቶች በኋላ ኤስቶኒያ ለስዊድን ሥልጣን ወጣ፣ በ1713 ዓ.ም. ወደ ሩስያ ተዛወረ። በዚህ ዘመን ሁሉ ግን እስከ 1808 ዓ.ም. ድረስ የኤስቶኒያ ሕዝብ ገበሬዎች ሆነው የጀርመን ገዢዎች ነበሩዋቸው። ጀርመኖች በ1ኛው ዓለማዊ ጦርነት ወርረው የሶቭየት ኅብረት በተነሣ ጊዜ ኤስቶኒያ ነጻ መንግሥት ሆነ። በ1932 ዓ.ም. ግን የሶቭየት ኅብረት በግፍ ጨመረው። ዩናይትድ ስቴትስ ይህንን አድራጎት መቸም አልተቀበለም። የሶቭየት ህብረት በ1983 ዓ.ም. በወደቀበት ዘመን ኤስቶኒያ ዳግመኛ ነጻ ሪፐብሊክ ሆነ። ፓርላማውና ጠቅላይ ሚኒስትሩ በዲሞክራስያዊ ምርጫ ይመረጣሉ። በ1996 ዓ.ም. የአውሮፓ ኅብረት እንዲሁም የናቶ አባል ሆነ። ከ2003 ዓ.ም. ጀምሮ መደበኛ ገንዘቡ ዩሮ ሆኗል። ብዙ ኗሪዎች ከአገሩ በመውጣታቸው፣ የልደትም ቁጥር በቂ ባለመሆኑ የኤስቶኒያ ሕዝብ ቁጥር ከ1983 ዓ.ም. ጀምሮ በየዓመቱ እየተቀነሰ ሆኗል። ኤስቶኒያ በዘመናዊው መረጃ ኅብረተሠብ ከፍተኛ ሚና ወስዷል፤ የተደረጀ ኢንተርነት መንግሥት አገልግሎት አለው። ለመሆኑ አሁን ትኩስ የሆነ መስሪያ ስካይፕን የፈጠረው ድርጅት ከኤስቶኒያ ነው። ይህም ድርጅት ከ10 አመት በፊት ትኩስ የነበረውን ካዛዓ ፈጠረ።	173	ኤስቶኒያ በባልቲክ ባሕር ላይ የተገኘ አገር ሲሆን 1.4 ሚሊዮን ያህል ሕዝብ ይኖሩበታል። መደበኛ ቋንቋቸው ኤስቶንኛ የፊንላንድኛ ዘመድ ነው። የኤስቶኒያ ብሔር ከጥንት ጀምሮ በአገሩ ኑረዋል። እስከ 13ኛው ክፍለ ዘመን ድረስ አረመኔ አገር ነበረ፤ ያንጊዜ ክርስቲያን መስቀለኞች ያዙት። በ16ኛው ክፍለ ዘመን ከፕሮቴስታንት እንቅስቃሴና ከጦርነቶች በኋላ ኤስቶኒያ ለስዊድን ሥልጣን ወጣ፣ በ1713 ዓ.ም. ወደ ሩስያ ተዛወረ። በዚህ ዘመን ሁሉ ግን እስከ 1808 ዓ.ም. ድረስ የኤስቶኒያ ሕዝብ ገበሬዎች ሆነው የጀርመን ገዢዎች ነበሩዋቸው። ጀርመኖች በ1ኛው ዓለማዊ ጦርነት ወርረው የሶቭየት ኅብረት በተነሣ ጊዜ ኤስቶኒያ ነጻ መንግሥት ሆነ። በ1932 ዓ.ም. ግን የሶቭየት ኅብረት በግፍ ጨመረው። ዩናይትድ ስቴትስ ይህንን አድራጎት መቸም አልተቀበለም። የሶቭየት ህብረት በ1983 ዓ.ም. በወደቀበት ዘመን ኤስቶኒያ ዳግመኛ ነጻ ሪፐብሊክ ሆነ። ፓርላማውና ጠቅላይ ሚኒስትሩ በዲሞክራስያዊ ምርጫ ይመረጣሉ። በ1996 ዓ.ም. የአውሮፓ ኅብረት እንዲሁም የናቶ አባል ሆነ። ከ2003 ዓ.ም. ጀምሮ መደበኛ ገንዘቡ ዩሮ ሆኗል። ብዙ ኗሪዎች ከአገሩ በመውጣታቸው፣ የልደትም ቁጥር በቂ ባለመሆኑ የኤስቶኒያ ሕዝብ ቁጥር ከ1983 ዓ.ም. ጀምሮ በየዓመቱ እየተቀነሰ ሆኗል። ኤስቶኒያ በዘመናዊው መረጃ ኅብረተሠብ ከፍተኛ ሚና ወስዷል፤ የተደረጀ ኢንተርነት መንግሥት አገልግሎት አለው። ለመሆኑ አሁን ትኩስ የሆነ መስሪያ ስካይፕን የፈጠረው ድርጅት ከኤስቶኒያ ነው። ይህም ድርጅት ከ10 አመት በፊት ትኩስ የነበረውን ካዛዓ ፈጠረ።
3912	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%8A%E1%8A%95%E1%88%8B%E1%8A%95%E1%8B%B5	ፊንላንድ	ፊንላንድ በሰሜን አውሮፓ የምትገኝ ሀገር ናት ፡፡ ጎረቤቶ ስዊድን ፣ ኖርዌይ እና ሩሲያ ይገኙበታል ፡፡ ከ 5 ሚሊዮን በላይ ሰዎች በፊንላንድ ይኖራሉ ፡፡ ዋና ከተማዋ ሄልሲንኪ ነው ፡፡ ሌሎች ትልልቅ ከተሞችም ታምፔር እና ቱርኩ ይገኙበታል ፡፡	36	ፊንላንድ በሰሜን አውሮፓ የምትገኝ ሀገር ናት ፡፡ ጎረቤቶ ስዊድን ፣ ኖርዌይ እና ሩሲያ ይገኙበታል ፡፡ ከ 5 ሚሊዮን በላይ ሰዎች በፊንላንድ ይኖራሉ ፡፡ ዋና ከተማዋ ሄልሲንኪ ነው ፡፡ ሌሎች ትልልቅ ከተሞችም ታምፔር እና ቱርኩ ይገኙበታል ፡፡
3913	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%88%B5%E1%88%8B%E1%8A%95%E1%8B%B5	አይስላንድ	ታሪክ ከ866 ዓም ጀምሮ የጥንታዊ ኖርስ ተናጋሪዎች (ቫይኪንጎች) በደሴቱ ላይ ሠፈሩ። ከዚያ በፊት ከአንዳንድ የአይርላንድ መኖኩሴዎች በቀር ምንም ኗሪዎች አልነበሩም፣ ሥፍራውም እንኳን አልታወቀም። የአውሮፓ አገራት	25	ታሪክ ከ866 ዓም ጀምሮ የጥንታዊ ኖርስ ተናጋሪዎች (ቫይኪንጎች) በደሴቱ ላይ ሠፈሩ። ከዚያ በፊት ከአንዳንድ የአይርላንድ መኖኩሴዎች በቀር ምንም ኗሪዎች አልነበሩም፣ ሥፍራውም እንኳን አልታወቀም።
3915	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8B%A8%E1%88%AD%E1%88%8B%E1%8A%95%E1%8B%B5%20%E1%88%AA%E1%8D%90%E1%89%A5%E1%88%8A%E1%8A%AD	አየርላንድ ሪፐብሊክ	ይህ ገጽ በቀጥታ በእንግሊዝኛ ከተመሳሳዩ ገጽ የተወሰዱ ምንጮችን ይጠቀማል። እባክዎን የእኔን ትርጉሞች ለማሻሻል ያግዙ!አየርላንድ ወይም Éire (/ ˈaɪərlənd/ (ያዳምጡ) YRE-lənd፤ አይሪሽ: ኤይሬ [ˈeːɾʲə] (ያዳምጡ)፤ ኡልስተር-ስኮትስ: አየርላን [ˈɑːrlən]) በሰሜን-ምዕራብ አውሮፓ በሰሜን አትላንቲክ ውቅያኖስ ላይ የምትገኝ ደሴት ናት። ከታላቋ ብሪታንያ በምስራቅ በሰሜን ቻናል፣ በአይሪሽ ባህር እና በቅዱስ ጊዮርጊስ ቻናል ተለያይቷል። አየርላንድ የብሪቲሽ ደሴቶች ሁለተኛዋ ትልቅ ደሴት ናት፣ በአውሮፓ ሶስተኛዋ ትልቁ እና በአለም ሃያኛዋ ነች። በጂኦፖለቲካዊ መልኩ፣ አየርላንድ በአየርላንድ ሪፐብሊክ (በይፋ አየርላንድ ተብሎ የሚጠራው)፣ የደሴቲቱን አምስት ስድስተኛ ክፍል በሚሸፍን ገለልተኛ መንግስት እና የዩናይትድ ኪንግደም አካል በሆነችው በሰሜን አየርላንድ መካከል ተከፋፍላለች። እ.ኤ.አ. እስከ 2022 ድረስ ፣ የመላው ደሴት ህዝብ ብዛት ከ 7 ሚሊዮን በላይ ነው ፣ 5.1 ሚሊዮን በአየርላንድ ሪፐብሊክ እና 1.9 ሚሊዮን በሰሜን አየርላንድ ውስጥ ይኖራሉ ፣ ይህም በአውሮፓ ውስጥ በሕዝብ ብዛት ከታላቋ ብሪታንያ ቀጥሎ ሁለተኛዋ ነች። የአየርላንድ ጂኦግራፊ በአንፃራዊነት ዝቅተኛ የሆኑ ተራሮችን በማእከላዊ ሜዳ ዙሪያ ያቀፈ ሲሆን በርካታ ወንዞችም ወደ ውስጥ ይዘልቃሉ። ለምለሙ እፅዋት ከሙቀት ጽንፍ የፀዱ መለስተኛ ግን ተለዋዋጭ የአየር ንብረት ውጤት ነው። አብዛኛው አየርላንድ እስከ መካከለኛው ዘመን መጨረሻ ድረስ ጫካ ነበር። ዛሬ ዉድላንድ የደሴቱን 10% ያህሉን ይይዛል፣ ከአውሮፓ አማካኝ ከ33% በላይ ከሆነ፣[9] አብዛኛዎቹ ተወላጅ ያልሆኑ የኮንፈር እርሻዎች ናቸው።[10][11] የአየርላንድ የአየር ንብረት በአትላንቲክ ውቅያኖስ ተጽዕኖ ስለሚኖረው በጣም መጠነኛ ነው [12] እና ክረምቱ እንደዚህ ላለው ሰሜናዊ ክፍል ከሚጠበቀው በላይ ለስላሳ ነው ፣ ምንም እንኳን የበጋው ወቅት በአህጉራዊ አውሮፓ ካሉት የበለጠ ቀዝቃዛ ነው። የዝናብ እና የደመና ሽፋን በብዛት ይገኛሉ። ጌሊክ አየርላንድ ብቅ ያለችው በ1ኛው ክፍለ ዘመን ዓ.ም. ደሴቱ ከ 5 ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ በክርስትና እምነት ተከታይ ነበር. ከ12ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የአንግሎ ኖርማን ወረራ በኋላ እንግሊዝ ሉዓላዊነቷን ተናገረች። ነገር ግን፣ የእንግሊዝ አገዛዝ እስከ 16ኛው–17ኛው ክፍለ ዘመን ቱዶር ድል ድረስ በመላው ደሴት ላይ አልዘረጋም፣ ይህም ከብሪታንያ በመጡ ሰፋሪዎች ቅኝ ግዛት እንዲገዛ አድርጓል። በ1690ዎቹ የፕሮቴስታንት እንግሊዛዊ አገዛዝ ስርዓት የካቶሊክ አብላጫውን እና ፕሮቴስታንት ተቃዋሚዎችን በቁሳዊ መልኩ ለመጉዳት ተዘጋጅቶ በ18ኛው ክፍለ ዘመን ተራዝሟል። እ.ኤ.አ. በ 1801 በሕብረት ሥራ ፣ አየርላንድ የዩናይትድ ኪንግደም አካል ሆነች። በ 20 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ የነፃነት ጦርነት ተከትሎ የደሴቲቱ ክፍፍል ተከስቷል ፣ ይህም የአየርላንድ ነፃ ግዛት እንዲፈጠር ምክንያት ሆኗል ፣ ይህም በሚቀጥሉት አስርት ዓመታት እየጨመረ ሉዓላዊ ሆነ ፣ እና የዩናይትድ ኪንግደም አካል የሆነችው ሰሜን አየርላንድ። ሰሜን አየርላንድ ከ1960ዎቹ መገባደጃ ጀምሮ እስከ 1990ዎቹ ድረስ ብዙ ህዝባዊ አመፅ ታይቷል። እ.ኤ.አ. በ 1998 ከጥሩ አርብ ስምምነት በኋላ ይህ ቀነሰ ። በ 1973 የአየርላንድ ሪፐብሊክ የአውሮፓ ኢኮኖሚ ማህበረሰብን ስትቀላቀል ዩናይትድ ኪንግደም እና የሰሜን አየርላንድ አካል እንደዚሁ አደረጉ። እ.ኤ.አ. በ 2020 ፣ ዩናይትድ ኪንግደም ፣ ሰሜናዊ አየርላንድ ፣ ያኔ የአውሮፓ ህብረትን (EU) ን ትታለች። የአየርላንድ ባህል በሌሎች ባህሎች ላይ በተለይም በሥነ-ጽሑፍ መስክ ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል. ከዋናው የምዕራባውያን ባህል ጎን ለጎን በጌሊክ ጨዋታዎች፣ በአይሪሽ ሙዚቃ፣ በአይሪሽ ቋንቋ እና በአይሪሽ ዳንስ እንደተገለጸው ጠንካራ አገር በቀል ባህል አለ። የደሴቲቱ ባህል ከታላቋ ብሪታንያ ጋር ብዙ ባህሪያትን ይጋራል፣ የእንግሊዘኛ ቋንቋን ጨምሮ፣ እንደ ማህበር እግር ኳስ፣ ራግቢ፣ የፈረስ እሽቅድምድም፣ ጎልፍ እና ቦክስ የመሳሰሉ ስፖርቶች። ሥርወ ቃል አየርላንድ እና ኤይሬ የሚሉት ስሞች ከድሮው አይሪሽ ኤሪዩ የወጡ ሲሆን በአይሪሽ አፈ ታሪክ ውስጥ አምላክ የሆነው አምላክ በዘጠነኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ተመዝግቧል። የኤሪዩ ሥርወ-ቃል አከራካሪ ነው ነገር ግን ከፕሮቶ-ኢንዶ-አውሮፓ ሥር * h2uer የመጣ ሊሆን ይችላል፣ የሚፈሰውን ውሃ ያመለክታል።[13] አየርላንድ	486	ይህ ገጽ በቀጥታ በእንግሊዝኛ ከተመሳሳዩ ገጽ የተወሰዱ ምንጮችን ይጠቀማል። እባክዎን የእኔን ትርጉሞች ለማሻሻል ያግዙ!አየርላንድ ወይም Éire (/ ˈaɪərlənd/ (ያዳምጡ) YRE-lənd፤ አይሪሽ: ኤይሬ [ˈeːɾʲə] (ያዳምጡ)፤ ኡልስተር-ስኮትስ: አየርላን [ˈɑːrlən]) በሰሜን-ምዕራብ አውሮፓ በሰሜን አትላንቲክ ውቅያኖስ ላይ የምትገኝ ደሴት ናት። ከታላቋ ብሪታንያ በምስራቅ በሰሜን ቻናል፣ በአይሪሽ ባህር እና በቅዱስ ጊዮርጊስ ቻናል ተለያይቷል። አየርላንድ የብሪቲሽ ደሴቶች ሁለተኛዋ ትልቅ ደሴት ናት፣ በአውሮፓ ሶስተኛዋ ትልቁ እና በአለም ሃያኛዋ ነች። በጂኦፖለቲካዊ መልኩ፣ አየርላንድ በአየርላንድ ሪፐብሊክ (በይፋ አየርላንድ ተብሎ የሚጠራው)፣ የደሴቲቱን አምስት ስድስተኛ ክፍል በሚሸፍን ገለልተኛ መንግስት እና የዩናይትድ ኪንግደም አካል በሆነችው በሰሜን አየርላንድ መካከል ተከፋፍላለች። እ.ኤ.አ. እስከ 2022 ድረስ ፣ የመላው ደሴት ህዝብ ብዛት ከ 7 ሚሊዮን በላይ ነው ፣ 5.1 ሚሊዮን በአየርላንድ ሪፐብሊክ እና 1.9 ሚሊዮን በሰሜን አየርላንድ ውስጥ ይኖራሉ ፣ ይህም በአውሮፓ ውስጥ በሕዝብ ብዛት ከታላቋ ብሪታንያ ቀጥሎ ሁለተኛዋ ነች።
3934	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%89%A3%E1%8B%AD%20%E1%8B%88%E1%8A%95%E1%8B%9D%20%28%E1%8A%93%E1%8B%AD%E1%88%8D%29	አባይ ወንዝ (ናይል)	ዓባይ ማለት የናይል ወንዝ ታላቁ ገባር ወንዝ ሲሆን መነሻው ኢትዮጵያ ነው። አባይ 70 በመቶ የሚሆነው የሀገሪቱን ወንዞች የውሃ ድርሽ ሲይዝ አጠቃላይ የውሃድርሻውም ቢሆን 50 በመቶ የሚጠጋ ነው። በኢትዮጵያ ከዓባይ ውጭ ያሉት ወንዞች ድምር ድርሻ 30 በመቶ ነው። ስለዚህ አባይ ለግብጽና ሱዳን ዋና የውሃ ምንጭ እንደሆነው ሁሉ ለኢትዮጵያም ዓባይ ወሳኝ ወንዟ ነው ማለት ይቻላል። በአሁኑ ወቅትም ኢትዮጵያ የአባይን ውሃ ፍትሃዊ በሆነ መልኩ አባይ ለሚያቋርጣቸው አገራት እንዲደርስ የተለያዩ ጥረቶችን እያደረገች ትገኛለች። በ2011 እ.ኤ.አ. የመጀመሪያ አጋማሽ ላይ፦ ኢትዮጵያ ሌሎቹን የአባይ ተፋሰስ ሃገሮች በማይጎዳ መልክ በአግባቡ የተቀየሰውን "ታላቁ የሕዳሴ ግድብ" ተብሎ የተሰየመውን 5250 ሜጋዋት የሚያመነጭ የኃይል ማመንጫ ጣቢያ ግንባታ መጀመሯን በይፋ አስታውቃለች። ይህ ግድብ የሚገነባው በውጭ የሃብታም ሃገሮች የገንዘብ እርዳታ ሳይሆን በራሷ ሕዝቦች የገንዘብ መዋጮ መሆኑን በተለያዩ አጋጣሚወች እየተገለፀ ነው። የአፍሪቃ ወንዞች የኢትዮጵያ ወንዞች ሱዳን ግብፅ	122	ዓባይ ማለት የናይል ወንዝ ታላቁ ገባር ወንዝ ሲሆን መነሻው ኢትዮጵያ ነው። አባይ 70 በመቶ የሚሆነው የሀገሪቱን ወንዞች የውሃ ድርሽ ሲይዝ አጠቃላይ የውሃድርሻውም ቢሆን 50 በመቶ የሚጠጋ ነው። በኢትዮጵያ ከዓባይ ውጭ ያሉት ወንዞች ድምር ድርሻ 30 በመቶ ነው። ስለዚህ አባይ ለግብጽና ሱዳን ዋና የውሃ ምንጭ እንደሆነው ሁሉ ለኢትዮጵያም ዓባይ ወሳኝ ወንዟ ነው ማለት ይቻላል። በአሁኑ ወቅትም ኢትዮጵያ የአባይን ውሃ ፍትሃዊ በሆነ መልኩ አባይ ለሚያቋርጣቸው አገራት እንዲደርስ የተለያዩ ጥረቶችን እያደረገች ትገኛለች። በ2011 እ.ኤ.አ. የመጀመሪያ አጋማሽ ላይ፦ ኢትዮጵያ ሌሎቹን የአባይ ተፋሰስ ሃገሮች በማይጎዳ መልክ በአግባቡ የተቀየሰውን "ታላቁ የሕዳሴ ግድብ" ተብሎ የተሰየመውን 5250 ሜጋዋት የሚያመነጭ የኃይል ማመንጫ ጣቢያ ግንባታ መጀመሯን በይፋ አስታውቃለች። ይህ ግድብ የሚገነባው በውጭ የሃብታም ሃገሮች የገንዘብ እርዳታ ሳይሆን በራሷ ሕዝቦች የገንዘብ መዋጮ መሆኑን በተለያዩ አጋጣሚወች እየተገለፀ ነው።
3939	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B3%E1%8A%91%E1%89%A5%20%E1%8B%88%E1%8A%95%E1%8B%9D	ዳኑብ ወንዝ	ዳኑብ ወንዝ በአውሮፓ የሚፈስ ታላቅ ወንዝ ነው። ጥንታዊ ስሙ እስተር ወይም እስትሮስ ነበረ። ወንዞች ጀርመን ኦስትሪያ ስሎቫኪያ ቡልጋሪያ ሀንጋሪ ሰርቢያ ክሮኤሽያ	21	ዳኑብ ወንዝ በአውሮፓ የሚፈስ ታላቅ ወንዝ ነው። ጥንታዊ ስሙ እስተር ወይም እስትሮስ ነበረ። ወንዞች ጀርመን ኦስትሪያ ስሎቫኪያ ቡልጋሪያ ሀንጋሪ ሰርቢያ ክሮኤሽያ
3941	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%AB%E1%8B%AD%E1%8A%95%20%E1%8B%88%E1%8A%95%E1%8B%9D	ራይን ወንዝ	ራይን ወንዝ በአውሮፓ ውስጥ የሚገኝ ታላቅ ወንዝ ነው። ይህ ወንዝ 1,233 ኪ.ሜ. ያህል የሚረዝም ሲሆን ዓለማችን ከሚገኙ ወንዞች 123ኛ ረዥሙ ወንዝ ነው። ወንዙ በዚህ ርዝመቱ ጀርመን፣ ፈረንሳይ፣ ስዊዘርላንድ፣ ኔዘርላንድ፣ ኦስትሪያ፣ ሊክተንስታይን እና ጣልያን ውስጥ 198,735 ኪ.ሜ. ካሬ ያህል ስፋት ያካልላል። ይህንን ያህል ርዝመት እና ስፋት በሀገራቱ ላይ ካካለለ በኋላ የወንዙ መዳረሻ ስሜን ባህር ነው። ወንዞች ፈረንሣይ ጀርመን ሆላንድ ስዊዘርላንድ	59	ራይን ወንዝ በአውሮፓ ውስጥ የሚገኝ ታላቅ ወንዝ ነው። ይህ ወንዝ 1,233 ኪ.ሜ. ያህል የሚረዝም ሲሆን ዓለማችን ከሚገኙ ወንዞች 123ኛ ረዥሙ ወንዝ ነው። ወንዙ በዚህ ርዝመቱ ጀርመን፣ ፈረንሳይ፣ ስዊዘርላንድ፣ ኔዘርላንድ፣ ኦስትሪያ፣ ሊክተንስታይን እና ጣልያን ውስጥ 198,735 ኪ.ሜ. ካሬ ያህል ስፋት ያካልላል። ይህንን ያህል ርዝመት እና ስፋት በሀገራቱ ላይ ካካለለ በኋላ የወንዙ መዳረሻ ስሜን ባህር ነው።
3942	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%8F%E1%88%AD%20%E1%8B%88%E1%8A%95%E1%8B%9D	ሏር ወንዝ	ሏር ወንዝ (ፈረንሳይኛ፦ Loire) በአውሮፓ ውስጥ የሚገኝ ታላቅ ወንዝ ነው። ይህ ወንዝ 1,012 ኪ.ሜ. ያህል የሚረዝም ሲሆን ዓለማችን ከሚገኙ ወንዞች 170ኛ ረዥሙ ወንዝ ነው። ወንዙ በዚህ ርዝመቱ ፈረንሳይ ውስጥ 115,271 ኪ.ሜ. ካሬ ያህል ስፋት ያካልላል። ይህንን ያህል ርዝመት እና ስፋት በሀገሪቱ ላይ ካካለለ በኋላ የወንዙ መዳረሻ አትላንቲክ ውቅያኖስ ነው። ወንዞች ፈረንሣይ	51	ሏር ወንዝ (ፈረንሳይኛ፦ Loire) በአውሮፓ ውስጥ የሚገኝ ታላቅ ወንዝ ነው። ይህ ወንዝ 1,012 ኪ.ሜ. ያህል የሚረዝም ሲሆን ዓለማችን ከሚገኙ ወንዞች 170ኛ ረዥሙ ወንዝ ነው። ወንዙ በዚህ ርዝመቱ ፈረንሳይ ውስጥ 115,271 ኪ.ሜ. ካሬ ያህል ስፋት ያካልላል። ይህንን ያህል ርዝመት እና ስፋት በሀገሪቱ ላይ ካካለለ በኋላ የወንዙ መዳረሻ አትላንቲክ ውቅያኖስ ነው።
3945	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%90%E1%88%BD%E1%89%B6	ፐሽቶ	ፕሽቶ (پښتو) በአፍጋኒስታን በምዕራብ ፓኪስታን እንዲሁም በስሜን ሕንድ አገሮች በሚኖሩት በፓሽቱን ሕዝብ የሚናገር ቋንቋ ነው። ከ1928 ዓ.ም. ጀምሮ ፐሽቶ ከዳሪ ፋርስኛ ጋራ ከአፍጋኒስታን ሁለት ይፋዊ መደበኛ ቋንቋ አንድ ነው። ከአፍጋኒስታን ኗሪዎች በ35 ከመቶ ወይም 22 ሚሊዮን ገደማ ሰዎች እንደሚናገር ይገመታል። ፐሽቶ ከአረብኛና ከቱርክኛ አያሌው ቃሎች ተበድሮዋል። በእስጅንደር ዘመን (ክ.በ. 330) ግሪኮች ይህን አገር ደረሱና አንዳንድ ሊቃውንት ከጥንታዊ ግሪክ ደግሞ የወረዱ ቃላት አሉ ብለው ይገመታሉ። በፓኪስታን ደግሞ ፐሽቶ የሚናገሩ 11-14 ከመቶ ወይም 13 ሚሊዮን ሰዎች ፐሽቶ እንደሚችሉ ይታመናል። በጠቅላላ 40-50 ሚሊዮን ያሕል ፐሽቶ ተናጋሪዎች አሉ። ፕሽቶ በሕንዳዊ-አውሮፓዊ ቋንቋዎች ቤተሠብ ውስጥ ሲካተት በዚያ ላይ በኢራናውያን ቋንቋዎች ዘርፍ ውስጥ ይደመራል። ስዋሰው ፐሽቶ እንደ አማርኛ ግሡ በዕረፍተ ነገሩ መጨረሻ የሚሳክበት ቋንቋ ነው። ቅጽል ከስሙ ይቀድማል። ስምና ቅጽል የተባይና የአንስታይ ጾታዎች፥ ነጠላና ብዙ ቁጥር፥ ሳቢና ተሳቢ አይነቶች አሉዋቸው። መስተጻምር የለም። ጽሕፈት እስልምና ከተነሣ ጀምሮ ፐሽቶ የሚጻፍበት በአረብኛ ጽሕፈት አይነት ሆኗል. አንዳንድ ልዩ ድምጾች ስልላሉት ግን ተጨማሪ ምልክቶች ይኖራሉ። ፊደሉን በሙሉ ለመመልከት ወዲኅ ይሂዱ። ምሳሌዎች ማክታብ ታ ድዛ! (ወይም) ማክታብ ታ ላር ሻ! (ትምህርት ቤት ጋ ሂድ!) ማክታብ ታ ላር ሸይ! (ትምህርት ቤት ጋ ሂዱ!) ዙህ ማክታብ ታ ድዙም። (እኔ ትምህርት ቤጥ ጋ እሄዳለሁ።) ዙህ ግሗሩም ቼ ማክታብ ታ ላር ሹም። (እኔ ትምህርት ቤት ጋ መሔድ እፍልጋለሁ።) ዙህ ማክታብ ታ ትሊላይ ዩም። (እኔ ትምህርት ቤት ጋ ሂጃለሁ።) ዙህ ማክታብ ታ ዎላሩም። (እኔ ትምህርት ቤት ጋ ሄድኩ።) ዙህ ማክታብ ታ ትሊላይ ዉም። (እኔ ትምህርት ቤት ጋ ሂጄ ነበር።) ዙህ ማክታብ ታ ትሊሉም። (እኔ ትምህርት ቤት ጋ እሔድ ነበር።) ፓኒር ዎክሑራ! (አይብ ብላ!) ፓኒር ሙህክሑራ! (አይብ አትብላ!) ፓኒር ሙህክሑረይ! (አይብ አትብሉ!) ዙህ ፓኒር ክሑሩም። (እኔ አይብ እበላለሁ።) ዙህ ግሗሩም ቼ ፓኒር ዎክሑሩም። (እኔ አይብ ለመብላት እፈልጋልሁ።) ما پنېر خوړلی دی ማ ፓኒር ክሗሪላይ ዳይ። (እኔ አይብ በልቻለሁ።) ማ ፓኒር ዎክሖሮ። (እኔ አይብ በላሁ።) ማ ፓኒር ክሗሪላይ ዎ። (እኔ አይብ በልቼ ነበር።) ማ ፓኒር ክሗሩህ። (እኔ አይብ እበላ ነበር።) የውጭ መያያዣዎች Pashto Alphabet UCLA article Ethnologue report for Pashto GRN report for Pashto Free Online Pashto Dictionaries Online Pushto Dictionary at DSAL Hindi/Urdu-English-Kalasha-Khowar-Nuristani-Pashtu Comparative Word List ህንዳዊ-ኢራናዊ ቋንቋዎች ፓኪስታን አፍጋኒስታን	321	ፕሽቶ (پښتو) በአፍጋኒስታን በምዕራብ ፓኪስታን እንዲሁም በስሜን ሕንድ አገሮች በሚኖሩት በፓሽቱን ሕዝብ የሚናገር ቋንቋ ነው። ከ1928 ዓ.ም. ጀምሮ ፐሽቶ ከዳሪ ፋርስኛ ጋራ ከአፍጋኒስታን ሁለት ይፋዊ መደበኛ ቋንቋ አንድ ነው። ከአፍጋኒስታን ኗሪዎች በ35 ከመቶ ወይም 22 ሚሊዮን ገደማ ሰዎች እንደሚናገር ይገመታል።
3952	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%90%E1%88%90%E1%88%B4%20%E1%8D%AF	ነሐሴ ፯	ነሐሴ ፯ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፫፻፴፯ ኛው ቀን ሲሆን የክረምት ወቅት ፵፪ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በ ዘመነ ሉቃስ ፳፱ ቀናት፣ በዘመነ ዮሐንስ፤ በ ዘመነ ማቴዎስ፤ እና በ ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፳፰ ቀናት ይቀራሉ። ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፭፻ ዓ/ም - በስመ መንግሥት አንበሳ በፀር ይባሉ የነበሩት ዓፄ ናዖድ በዚህ ዕለት አርፈው የ፲፪ ዓመት ልጃቸው ዓፄ ልብነ ድንግል ወናግሰገድ ተብለው ነገሡ። ፲፰፻፺ ዓ/ም - በኩባ ደሴት በእስፓኝ እና በአሜሪካ መኻል የነበረው የማስተዳደር ፍልሚያ ትግል አከተመ። ፲፱፻፶፪ ዓ/ም - የመካከለኛው አፍሪካ ሪፑብሊክ ከፈረንሳይ ቅኝ ተገዢነት ነፃነቷን አወጀች። ዴቪድ ዳኮ የአገሪቱ የመጀመሪያው ፕሬዚደንት ሆኑ። ልደት ዕለተ ሞት ፲፭፻ ዓ/ም - የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥት]]፣ ዓፄ ናዖድ በዚህ ዕለት አረፉ። ዋቢ ምንጮች ዕለታት	114	ነሐሴ ፯ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፫፻፴፯ ኛው ቀን ሲሆን የክረምት ወቅት ፵፪ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በ ዘመነ ሉቃስ ፳፱ ቀናት፣ በዘመነ ዮሐንስ፤ በ ዘመነ ማቴዎስ፤ እና በ ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፳፰ ቀናት ይቀራሉ። ፲፭፻ ዓ/ም - በስመ መንግሥት አንበሳ በፀር ይባሉ የነበሩት ዓፄ ናዖድ በዚህ ዕለት አርፈው የ፲፪ ዓመት ልጃቸው ዓፄ ልብነ ድንግል ወናግሰገድ ተብለው ነገሡ።
3953	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%9A%E1%8B%AB%E1%8B%9D%E1%8B%AB%20%E1%8D%B2%E1%8D%B0	ሚያዝያ ፲፰	ሚያዝያ ፲፰፣ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፪፻፳፰ኛው ዕለት ሲሆን፤ የፀደይ (በልግ)ወቅት ፳፫ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ በዘመነ ሉቃስ ፻፴፰ ዕለታት ሲቀሩ በዘመነ ዮሐንስ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፻፴፯ ቀናት ይቀራሉ። ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፱፻፶፮ ዓ/ም - በምሥራቅ አፍሪቃ የሚገኙት ታንጋኒካ እና የዛንዚባር ደሴት ተዋሕደው አንድ አገር መሠረቱ። ይሄም የተዋሕዶ አገር ከሁለቱም ስም በተውጣጣው አዲሱ ስም ታንዛኒያ ተብሎ ተሰየመ። ፲፱፻፶፰ ዓ/ም - የኡዝቤኪስታን ርዕሰ ከተማ ታሽኬንት በትልቅ የመሬት እንቅጥቅጥ ክስተት ስትወድም ሰብ ስምንት ሺ መኖሪያ ቤቶች በመጥፋታቸው ከሦስት መቶ ሺ በላይ የሚሆኑ ነዋሪዎቿ መኖሪያ ቢስ ሆነዋል። ፲፱፻፷፭ ዓ/ም - በሼክ ሞሀመድ ማህሙድ ኤል ሳዋ የተመራ የሳዑዲ አረቢያ ልዑካን ቡድን ለአጭር ጉብኝት አዲስ አበባ ገባ። ፲፱፻፷፮ ዓ/ም - ከደርግ በተላለፈ ትእዛዝ መሠረት፣ የፖሊስ አለቆች፤ የቀድሞ ሚኒስትሮችና ባለ ሥልጣናት ታሠሩ። ፲፱፻፸፰ ዓ/ም - በሶቪዬት ሕብረት ውስጥ የቸርኖቢል የኑክሊዬር መብራት ኃይል ማምረቻ ክፉ አደጋ ተከሰተ። የዚህን አደጋ ክስተት የስካንዲናቪያ አገሮች ይፋ እስካደረጉት ድረስ የሶቪዬት ሕብረት ባለ ሥልጣናት ደፋፍነውት ነበር። ልደት ዕለተ ሞት ዋቢ ምንጮች http://en.wikipedia.org/wiki/Tanzania http://en.wikipedia.org/wiki/Tashkent P.R.O., FCO 371/1660 ANNUAL REVIEW FOR ETHIOPIA FOR 1973 P.R.O., FCO 371/1829 ANNUAL REVIEW FOR ETHIOPIA FOR 1974 ዕለታት	177	ሚያዝያ ፲፰፣ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፪፻፳፰ኛው ዕለት ሲሆን፤ የፀደይ (በልግ)ወቅት ፳፫ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ በዘመነ ሉቃስ ፻፴፰ ዕለታት ሲቀሩ በዘመነ ዮሐንስ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፻፴፯ ቀናት ይቀራሉ። ፲፱፻፶፮ ዓ/ም - በምሥራቅ አፍሪቃ የሚገኙት ታንጋኒካ እና የዛንዚባር ደሴት ተዋሕደው አንድ አገር መሠረቱ። ይሄም የተዋሕዶ አገር ከሁለቱም ስም በተውጣጣው አዲሱ ስም ታንዛኒያ ተብሎ ተሰየመ።
3954	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8B%93%E1%88%88%E1%88%9D%20%E1%8B%A8%E1%88%85%E1%8B%9D%E1%89%A5%20%E1%89%A5%E1%8B%9B%E1%89%B5	የዓለም የህዝብ ብዛት	የዓለም የህዝብ ብዛት በመሬታችን ላይ ያለውን የሰው ልጆች ቁጥር ይተምናል። በ1998 መጀመሪያ ላይ 6.5 ቢሊዮን እንደደረሰ ይገመታል። ከነዚህ ትምናዎች በመነሳት የዓለም ሕዝብ ከ20ኛው ክፍለ ዘመን በፊት ታይቶ በማይታውቅ ፍጥነት ማደጉን እንደቀጠለ ይታያል። በአንዳንድ ግምቶች፣ እስከ አንድ ቢሊዮን ያህል እድሜያቸው ከአስራ አምስት እስክ ሃያ አራት የሚሆን ወጣቶች እንደሚገኙ ይታመናል። ከቅርብ ጊዜ በሗላ አሁን የምንኖርባት መሬት ልትጠፋ ስለምትችል የሰዉ ልጆችን ወደማርስ ለመላክ ሳይንቲስቶች በጥናት ላይ ናቸው:: የሰው ልጅ ጥናት id:Penduduk#Penduduk dunia	69	የዓለም የህዝብ ብዛት በመሬታችን ላይ ያለውን የሰው ልጆች ቁጥር ይተምናል። በ1998 መጀመሪያ ላይ 6.5 ቢሊዮን እንደደረሰ ይገመታል። ከነዚህ ትምናዎች በመነሳት የዓለም ሕዝብ ከ20ኛው ክፍለ ዘመን በፊት ታይቶ በማይታውቅ ፍጥነት ማደጉን እንደቀጠለ ይታያል። በአንዳንድ ግምቶች፣ እስከ አንድ ቢሊዮን ያህል እድሜያቸው ከአስራ አምስት እስክ ሃያ አራት የሚሆን ወጣቶች እንደሚገኙ ይታመናል። ከቅርብ ጊዜ በሗላ አሁን የምንኖርባት መሬት ልትጠፋ ስለምትችል የሰዉ ልጆችን ወደማርስ ለመላክ ሳይንቲስቶች በጥናት ላይ ናቸው::
3960	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%A2%E1%89%B5%E1%8B%AE%E1%8C%B5%E1%8B%AB%E1%8A%93%20%E1%8B%A8%E1%8C%85%E1%89%A1%E1%89%B2%20%E1%8B%A8%E1%88%9D%E1%8B%B5%E1%88%AD%20%E1%89%A3%E1%89%A1%E1%88%AD%20%E1%8B%B5%E1%88%AD%E1%8C%85%E1%89%B5	የኢትዮጵያና የጅቡቲ የምድር ባቡር ድርጅት	የኢትዮጵያና የጅቡቲ ምድር ባቡር ድርጅት (የቀድሞው ፍራንኮ-ኢትዮጵያ ምድር ባቡር ድርጅት) የ784 ኪ.ሜ ርዝመት ብቸኛና ባለ አንድ መስመር ሲሆን ይህ መስመር የኢትዮጵያ ዋና ከተማ አዲስ አበባንና ጅቡቲ ከተማን የሚያያይዝ ነው። ከሐያ ዓመታት አድካሚ ስራ በኋላ በ1911 ተሰርቶ ተመርቋል።	37	የኢትዮጵያና የጅቡቲ ምድር ባቡር ድርጅት (የቀድሞው ፍራንኮ-ኢትዮጵያ ምድር ባቡር ድርጅት) የ784 ኪ.ሜ ርዝመት ብቸኛና ባለ አንድ መስመር ሲሆን ይህ መስመር የኢትዮጵያ ዋና ከተማ አዲስ አበባንና ጅቡቲ ከተማን የሚያያይዝ ነው። ከሐያ ዓመታት አድካሚ ስራ በኋላ በ1911 ተሰርቶ ተመርቋል።
3993	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%99%E1%88%83%E1%88%98%E1%8B%B5%20%E1%8B%A9%E1%8A%91%E1%88%B5	ሙሃመድ ዩኑስ	ፕሮፌሰር ሙሃመድ ዩኑስ (በቤንጋሊ: মুহাম্মদ ইউনুস ) (ትውልድ በ28 ጁን 1940 እ.ኤ.አ.) የባንግላዴሽ የባንክ ባለሞያና ኤኮኖሚስት ናችው። ማይክሮክሬዲት ተብሎ የሚታወቀውን የአነስተኛ የብድር አገልግሎት በችግር ለሚኖሩ ወገኖች የመስጠትን ስራ የጀመሩትና የስፋፉት ሰው ናችው። ፕሮፌሰሩ እንነኝህ ባንክ አላስተናግድ ብሎ የተዋቸውን ድሆች የሚያገለግለውን ግራሚን ባንክን አቋቁመዋል። በጥቅምት 1999 ፕሮፈሠሩና ባንኩ የሰላም የኖቤል ተሸላሚ ለመሆነ በቅተዋል:: ይህም ሽልማት የልማት እድገትና ማህበረሰባዊ ለውጥ ማምጣት እንደሚቻል በማስመስከራቸውና ይህ ደግሞ ለሰላም ወሳኝነት ያለው መሆኑን ሽልማት ሰጭው ኮሚቴ ስላመነበት ነው። ፕሮፌሰር የበርካታ ሽልማቶች ባለቤት ሲሆኑ ከነዚህም የአለም የምግብ ሽልማት ይገኝበታል። የድሆች አበዳሪ (banker of the poor) በሚል ርዕስ አንድ የስራሳቸውንና የስራቸውን ታሪክ የሚያትት መጽሐፍ ደርሰዋል:: ሰዎች ባንግላዴሽ	99	ፕሮፌሰር ሙሃመድ ዩኑስ (በቤንጋሊ: মুহাম্মদ ইউনুস ) (ትውልድ በ28 ጁን 1940 እ.ኤ.አ.) የባንግላዴሽ የባንክ ባለሞያና ኤኮኖሚስት ናችው። ማይክሮክሬዲት ተብሎ የሚታወቀውን የአነስተኛ የብድር አገልግሎት በችግር ለሚኖሩ ወገኖች የመስጠትን ስራ የጀመሩትና የስፋፉት ሰው ናችው። ፕሮፌሰሩ እንነኝህ ባንክ አላስተናግድ ብሎ የተዋቸውን ድሆች የሚያገለግለውን ግራሚን ባንክን አቋቁመዋል። በጥቅምት 1999 ፕሮፈሠሩና ባንኩ የሰላም የኖቤል ተሸላሚ ለመሆነ በቅተዋል:: ይህም ሽልማት የልማት እድገትና ማህበረሰባዊ ለውጥ ማምጣት እንደሚቻል በማስመስከራቸውና ይህ ደግሞ ለሰላም ወሳኝነት ያለው መሆኑን ሽልማት ሰጭው ኮሚቴ ስላመነበት ነው። ፕሮፌሰር የበርካታ ሽልማቶች ባለቤት ሲሆኑ ከነዚህም የአለም የምግብ ሽልማት ይገኝበታል። የድሆች አበዳሪ (banker of the poor) በሚል ርዕስ አንድ የስራሳቸውንና የስራቸውን ታሪክ የሚያትት መጽሐፍ ደርሰዋል::
4002	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%88%80%E1%8A%95%E1%8B%B2%E1%88%B5%E1%8A%90%E1%89%B5	መሀንዲስነት	ምህንድስና ማለት የሳይንስ እና የሂሳብ መርሆችን በመከተል እንዲሁም የማስተዋል እና የምርምር ችሎታን በመጠቀም በተመጣጣኝ ወጪ ለሰው ልጆች ጥቅም ሊውሉ የሚችሉ ግንባታዎችን መቀየስ፣ ተቋማትን መስራት፣ የመገልገያ ቁሳቁሶችን መፍጠር እና ይተለያዪ የቴክኒክ ችግሮችን መፍትሔ ማግኘትን ያጠቃልላል። ይህንን አይነት ስራ የሚሰራ ሰው 'መሐንዲስ' ተብሎ ይጠራል። የምህንድስና ስራ የተለያዩ ዘርፎች ያሉት ሲሆን በተለምዶ ከሚታወቁት ዘርፎች ውስጥ ሲቭል፣ መካኒካል፣ ኤሌክትሪካል እና ኬሚካል ይጠቀሳሉ። የተክኖሎጂ ማደግ ተከትሎ በአሁኑ ወቅት የምህንድሲና ዘርፎች ሰፋ ያሉ ናቸው። አዲሶቹ የምህንድስና የትኩረት ዘርፎች ሁሉን አቀፍ (መልታይ ዲሲፕለናሪ) እና ውሱን በሆነ የተግባር አቅጣጫ (ስፐሲፊክ አፕልኬሽን) ላይ የተመሰረቱ ናቸው። ከምህንድስና አይነቶች መካከል፦ ኤሌክትሪክ ምህንድስና ህንጻ ምህንድስና ኮምፒዩተር ምህንድስና ሲቪል ኢንጂነሪንግ ይገኙቤታል።	98	ምህንድስና ማለት የሳይንስ እና የሂሳብ መርሆችን በመከተል እንዲሁም የማስተዋል እና የምርምር ችሎታን በመጠቀም በተመጣጣኝ ወጪ ለሰው ልጆች ጥቅም ሊውሉ የሚችሉ ግንባታዎችን መቀየስ፣ ተቋማትን መስራት፣ የመገልገያ ቁሳቁሶችን መፍጠር እና ይተለያዪ የቴክኒክ ችግሮችን መፍትሔ ማግኘትን ያጠቃልላል። ይህንን አይነት ስራ የሚሰራ ሰው 'መሐንዲስ' ተብሎ ይጠራል። የምህንድስና ስራ የተለያዩ ዘርፎች ያሉት ሲሆን በተለምዶ ከሚታወቁት ዘርፎች ውስጥ ሲቭል፣ መካኒካል፣ ኤሌክትሪካል እና ኬሚካል ይጠቀሳሉ። የተክኖሎጂ ማደግ ተከትሎ በአሁኑ ወቅት የምህንድሲና ዘርፎች ሰፋ ያሉ ናቸው። አዲሶቹ የምህንድስና የትኩረት ዘርፎች ሁሉን አቀፍ (መልታይ ዲሲፕለናሪ) እና ውሱን በሆነ የተግባር አቅጣጫ (ስፐሲፊክ አፕልኬሽን) ላይ የተመሰረቱ ናቸው። ከምህንድስና አይነቶች መካከል፦ ኤሌክትሪክ ምህንድስና ህንጻ ምህንድስና ኮምፒዩተር ምህንድስና ሲቪል ኢንጂነሪንግ
4006	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A7%E1%88%B8%E1%88%AD	ኧሸር	አሸር ሬይመንድ አይቪ ወይም ቀለል ብሎ እንደ አሸር፣ አሜሪካዊ ዘፋኝ፣ ሙዚቃ ደራሲ፣ ዳንሰኛ፣ እና ተዋናይ ነው። ሙዚቃን ማቀንቀንም ሆነ መልቀቅን ገና በልጅነት ዕድሜው የጀመረው አሸር በአስራ ዘጠኝ ሰማንያ ዘጠኝ ሁለተኛ አልበሙን ለቆ ስኬትን ጀመረ። የአሜሪካ ዘፋኞች	36	አሸር ሬይመንድ አይቪ ወይም ቀለል ብሎ እንደ አሸር፣ አሜሪካዊ ዘፋኝ፣ ሙዚቃ ደራሲ፣ ዳንሰኛ፣ እና ተዋናይ ነው። ሙዚቃን ማቀንቀንም ሆነ መልቀቅን ገና በልጅነት ዕድሜው የጀመረው አሸር በአስራ ዘጠኝ ሰማንያ ዘጠኝ ሁለተኛ አልበሙን ለቆ ስኬትን ጀመረ።
4007	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%A0%E1%8C%85	ጠጅ	ጠጅ የሚባለው መጠጥ ከማር የሚሰራ ሲሆን ብዙ አይነት አዘግጃጀት አለዉ። ባብዛኛው የጠጅ አሰራር ላይ ጌሾ ሲገባ ጣዕሙና የአልኮል ይዞታው ላይ ይንጸባረቃል። ጠጁ ተከድኖ ሲፈላ ግዜው ሳይደርስ ተቀንሶ የሚወሰደው ብርዝ ሲባል ጣዕሙ ለስለስ ሲል የአልኮል ይዞታውም ይቀንሳል። የኢትዮጵያ መጠጦች	38	ጠጅ የሚባለው መጠጥ ከማር የሚሰራ ሲሆን ብዙ አይነት አዘግጃጀት አለዉ። ባብዛኛው የጠጅ አሰራር ላይ ጌሾ ሲገባ ጣዕሙና የአልኮል ይዞታው ላይ ይንጸባረቃል። ጠጁ ተከድኖ ሲፈላ ግዜው ሳይደርስ ተቀንሶ የሚወሰደው ብርዝ ሲባል ጣዕሙ ለስለስ ሲል የአልኮል ይዞታውም ይቀንሳል።
4012	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A4%E1%89%A8%E1%88%A8%E1%88%B5%E1%89%B5%20%E1%89%B0%E1%88%AB%E1%88%AB	ኤቨረስት ተራራ	የኤቨረስት ተራራ በከፍታ ከአለም አንደኛ ደረጃውን የያዘው ተራራ ሲሆን በሂማላያ የተራሮች ሰንሰለት የሚገኝ ኔፓልና የቻይና ሕዝባዊ ሬፑብሊክ የሚጋሩት ተራራ ነው። Galley ተራሮች እስያ ቻይና	24	የኤቨረስት ተራራ በከፍታ ከአለም አንደኛ ደረጃውን የያዘው ተራራ ሲሆን በሂማላያ የተራሮች ሰንሰለት የሚገኝ ኔፓልና የቻይና ሕዝባዊ ሬፑብሊክ የሚጋሩት ተራራ ነው።
4016	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8A%AE%E1%8A%95%E1%8A%AB%E1%8C%93	አኮንካጓ	አኮንካጓ በሜንዶዛ ክፍለ ሃገር አርጀንቲና የሚገኝ በከፍታ ከአለም 2ኛ ደረጃውን የያዘ ተራራ ነው። ተራሮች አርጀንቲና	15	አኮንካጓ በሜንዶዛ ክፍለ ሃገር አርጀንቲና የሚገኝ በከፍታ ከአለም 2ኛ ደረጃውን የያዘ ተራራ ነው።
4018	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B0%E1%8A%93%E1%88%8A%20%E1%89%B0%E1%88%AB%E1%88%AB	ደናሊ ተራራ	ደናሊ ተራራ በአሜሪካ አገር አላስካ ክፍላገር የሚገኝ በከፍታ ከዓለም 3ኛ ደረጃውን የያዘ ተራራ ነው። በ2007 ዓም ስሙ በይፋ ከ«ማኪንሌይ ተራራ» ተቀየረ። ተራሮች የአሜሪካ ተባባሪ ክፍላገሮች	25	ደናሊ ተራራ በአሜሪካ አገር አላስካ ክፍላገር የሚገኝ በከፍታ ከዓለም 3ኛ ደረጃውን የያዘ ተራራ ነው። በ2007 ዓም ስሙ በይፋ ከ«ማኪንሌይ ተራራ» ተቀየረ።
4019	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AA%E1%88%8A%E1%88%9B%E1%8A%95%E1%8C%83%E1%88%AE	ኪሊማንጃሮ	ኪሊማንጃሮ በሰሜን ምስራቅ ታንዛኒያ የሚገኝ ተራራ ሲሆን በከፍታ ከአለም 4ኛውን ደረጃና ከአፍሪካ የመጀመሪያውን ደረጃ የያዘ ተራራ ነው። ተራሮች ታንዛኒያ	19	ኪሊማንጃሮ በሰሜን ምስራቅ ታንዛኒያ የሚገኝ ተራራ ሲሆን በከፍታ ከአለም 4ኛውን ደረጃና ከአፍሪካ የመጀመሪያውን ደረጃ የያዘ ተራራ ነው።
4020	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%92%E1%8A%AE%20%E1%8A%AD%E1%88%AA%E1%88%B5%E1%89%B6%E1%89%A3%E1%88%8D%20%E1%8A%AE%E1%88%8E%E1%8A%95	ፒኮ ክሪስቶባል ኮሎን	ፒኮ ክሪስቶባል ኮሎን በኮሎምቢያ የሚገኝ ተራራ ሲሆን በከፍታ የኣምስተኛ ደረጃ ላይ ሲገኝ የሲዬራ ኔቫዳ ዴ ሳንታ ማርታ የተራሮች ሰንሰለት አባል ነው። ተራሮች ኮሎምቢያ	23	ፒኮ ክሪስቶባል ኮሎን በኮሎምቢያ የሚገኝ ተራራ ሲሆን በከፍታ የኣምስተኛ ደረጃ ላይ ሲገኝ የሲዬራ ኔቫዳ ዴ ሳንታ ማርታ የተራሮች ሰንሰለት አባል ነው።
4022	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%8E%E1%8C%8B%E1%8A%95	ሎጋን	ሎጋን ተራራ በካናዳ የሚገኝ በከፍታ ከአለም 6ኛውን ደረጃና ከሰሜን አሜሪካ 2ኛውን ደረጃ የያዘ ተራራ ነው። ተራሮች ካናዳ	17	ሎጋን ተራራ በካናዳ የሚገኝ በከፍታ ከአለም 6ኛውን ደረጃና ከሰሜን አሜሪካ 2ኛውን ደረጃ የያዘ ተራራ ነው።
4027	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%AA%E1%8A%95%E1%88%B6%E1%8A%95%20%E1%88%9B%E1%88%B2%E1%8D%8D	ቪንሶን ማሲፍ	ቪንሶን ማሲፍ በአንታርክቲካ የሚገኝ ተራራ ሲሆን ከአለም በከፍታ 8ኛ ደረጃውን ይዟል። ቺሌ ይገባኛል ከምትላቸው የአንታርክቲካ ግዛቶች መካከል ይገኛል። ተራሮች አንታርክቲካ ቺሌ	21	ቪንሶን ማሲፍ በአንታርክቲካ የሚገኝ ተራራ ሲሆን ከአለም በከፍታ 8ኛ ደረጃውን ይዟል። ቺሌ ይገባኛል ከምትላቸው የአንታርክቲካ ግዛቶች መካከል ይገኛል።
4029	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%90%E1%8A%95%E1%89%BB%E1%8A%AD%20%E1%8C%83%E1%8B%AB	ፐንቻክ ጃያ	ፐንቻክ ጃያ በኢንዶኔዢያ የሚገኝ አንጋፋ ተራራ ሲሆን በከፍታ ከአለም 9ኛ ደረጃውን በመያዝ ይታወቃል። ተራሮች ኢንዶኔዥያ	15	ፐንቻክ ጃያ በኢንዶኔዢያ የሚገኝ አንጋፋ ተራራ ሲሆን በከፍታ ከአለም 9ኛ ደረጃውን በመያዝ ይታወቃል።
4035	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%9B%E1%8B%AD%E1%8A%AD%E1%88%AE%E1%88%B6%E1%8D%8D%E1%89%B5	ማይክሮሶፍት	ማይክሮሶፍት ኮርፖሬሽን ዓለም-አቀፍ የቴክኖሎጂ ድርጅት ነው። እንደ ጁላይ 2006 እ.ኤ.አ. ማይክሮሶፍት 71,553 ሠራተኞች በ102 ሀገሮች ሲኖረው፣ ዓመታዊ ገቢው 44.28 ቢሊየን የአሜሪካን ዶላር ነው። እጅግ በጣም ብዙ የሚሆኑ ሶፍትዌሮችን ማምረትና ማዳበር ዋና ዓላማው ነው። ዋና መስሪያቤቱ በሬድመንድ፣ ዋሽንግተን፣ አሜሪካ የሚገኝ ሲሆን፣ ታዋቂ ምርቶቹ ማይክሮሶፍት ዊንዶውስ ስርአተ ክወና እና ማይክርሶፍት ኦፊስ ግሴት ሶፍትዌር ያጠቃልላሉ። ከሶፍትዌሮች ሌላ፥ ኤም.ኤስ.ኤን.ቢ.ሲ የኬብል ቴሌቪዥን፥ ኤም.ኤስ.ኤን. ዌብሳይት፥ ማይክሮሶፍት ኢንካርታ የኢንተርኔት መዝገበ ዕውቀት፥ የቤት መዝናኛ እና ሌሎችም ምርቶችና አገልግሎቶችን ያቀርባል። ኮምፒዩተር	72	ማይክሮሶፍት ኮርፖሬሽን ዓለም-አቀፍ የቴክኖሎጂ ድርጅት ነው። እንደ ጁላይ 2006 እ.ኤ.አ. ማይክሮሶፍት 71,553 ሠራተኞች በ102 ሀገሮች ሲኖረው፣ ዓመታዊ ገቢው 44.28 ቢሊየን የአሜሪካን ዶላር ነው። እጅግ በጣም ብዙ የሚሆኑ ሶፍትዌሮችን ማምረትና ማዳበር ዋና ዓላማው ነው። ዋና መስሪያቤቱ በሬድመንድ፣ ዋሽንግተን፣ አሜሪካ የሚገኝ ሲሆን፣ ታዋቂ ምርቶቹ ማይክሮሶፍት ዊንዶውስ ስርአተ ክወና እና ማይክርሶፍት ኦፊስ ግሴት ሶፍትዌር ያጠቃልላሉ። ከሶፍትዌሮች ሌላ፥ ኤም.ኤስ.ኤን.ቢ.ሲ የኬብል ቴሌቪዥን፥ ኤም.ኤስ.ኤን. ዌብሳይት፥ ማይክሮሶፍት ኢንካርታ የኢንተርኔት መዝገበ ዕውቀት፥ የቤት መዝናኛ እና ሌሎችም ምርቶችና አገልግሎቶችን ያቀርባል።
4040	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AE%E1%88%90%E1%8A%95%20%E1%88%9B%E1%88%AD%E1%89%B2%E1%8A%95%20%E1%88%BD%E1%88%8B%E1%8B%A8%E1%88%AD	ዮሐን ማርቲን ሽላየር	ዮሐን ማርቲን ሽላየር (Johann Martin Schleyer) (18 July 1831 - 16 August 1912 እ.ኤ.አ.), ሠው ሰራሽ ቋንቋ ቮላፒውክን የፈጠረው የጀርመን ካቶሊክ ቄስ ነበሩ። የጀርመን ሰዎች የቋንቋ ጥናት	27	ዮሐን ማርቲን ሽላየር (Johann Martin Schleyer) (18 July 1831 - 16 August 1912 እ.ኤ.አ.), ሠው ሰራሽ ቋንቋ ቮላፒውክን የፈጠረው የጀርመን ካቶሊክ ቄስ ነበሩ።
4041	https://am.wikipedia.org/wiki/1920	1920	1920 ዓ.ም. ግንቦት 26 - ጆን ሎጊ ቤርድ የመጀመሪያውን የከለር ቴሌቪዥን ስርጨት ሙከራ አደረገ። ነሐሴ 21 - ጦርነት የሚከላከል የኬሎግ-ብሪያንድ ውል በ60 አገሮች ተፈረመ። ፍራንክሊን ሮዘቨልት የኒው ዮርክ አገረ ገዥ ሆኑ። ኖቪያል ሰው ሠራሽ ቋንቋ በኦቶ የስፐርሰን ተፈጠረ። አመታት	39	1920 ዓ.ም. ግንቦት 26 - ጆን ሎጊ ቤርድ የመጀመሪያውን የከለር ቴሌቪዥን ስርጨት ሙከራ አደረገ። ነሐሴ 21 - ጦርነት የሚከላከል የኬሎግ-ብሪያንድ ውል በ60 አገሮች ተፈረመ።
4042	https://am.wikipedia.org/wiki/1972	1972	1972 አመተ ምኅረት መስከረም 2 ቀን - ነጻነት ለቨንዳ ተሰጠ፤ ይህ ግን ከደቡብ አፍሪካ ውጭ አልተቀበለም። መስከረም 10 ቀን - የቀድሞዋ መካከለኛ አፍሪቃ ንጉሠ ነገሥት መንግሥት መሪ ዣን ቢዴል ቦካሳ በፈረንሳይ መንግሥት ዕርዳታ በተደራጀ ወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት ከሥልጣን ተወገዱ። ሚያዝያ 10 ቀን - ሮዴዝያ የተባለው ቅኝ አገር ዚምባብዌ ተብሎ ነጻነቱን አገኘ። እረፍቶች ደጃዝማች ኪዳኔ ወልደመድኅን አቤ ጉበኛ አመታት	58	1972 አመተ ምኅረት መስከረም 2 ቀን - ነጻነት ለቨንዳ ተሰጠ፤ ይህ ግን ከደቡብ አፍሪካ ውጭ አልተቀበለም። መስከረም 10 ቀን - የቀድሞዋ መካከለኛ አፍሪቃ ንጉሠ ነገሥት መንግሥት መሪ ዣን ቢዴል ቦካሳ በፈረንሳይ መንግሥት ዕርዳታ በተደራጀ ወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት ከሥልጣን ተወገዱ። ሚያዝያ 10 ቀን - ሮዴዝያ የተባለው ቅኝ አገር ዚምባብዌ ተብሎ ነጻነቱን አገኘ።
4043	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%8C%8B%E1%89%A2%E1%89%B5%20%E1%8D%B3%E1%8D%AE	መጋቢት ፳፮	መጋቢት ፳፮፣ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፪፻፮ኛው ዕለት ሲሆን፤ የፀደይ (በልግ)ወቅት የመጀመሪያው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ በዘመነ ሉቃስ ፻፷ ዕለታት ሲቀሩ በዘመነ ዮሐንስ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፻፶፱ ቀናት ይቀራሉ። ዓቢይ ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፰፻፺፯ ዓ/ም - ‘የካንግራ ሸለቆ’ በሚባለው የሕንድ ግዛት ውስጥ የተከሰተው እሳተ ገሞራ የ ፳ ሺ ሰዎችን ሕይወት ሲያጠፋ የአካባቢውን ከተማዎችና ሠፈሮች አውድሟል። ፲፱፻፵፩ ዓ/ም - አሥራ ሁለት ምዕራባውያን አገሮች፤ የአሜሪካ ኅብረት፣ ታላቋ ብሪታንያ፣ ፈረንሲስ፣ ቤልጂግ፣ ሆላንድ፣ ዴንማርክ፣ ኢጣልያ፣ ሉክሳምቡርግ፣ ኖርዌይ፣ አይስላንድ፣ ካናዳ እና ብርቱጋል በስምምነት የሰሜን አትለንቲስ የውል ድርጅት (North Atlantic Treaty Organization (NATO) ) መሠረቱ ፲፱፻፶፪ ዓ/ም - ሴኔጋል ከ ፈረንሳይ ነጻነቷን ተቀዳጀች። ፲፱፻፷ ዓ/ም - በአሜሪካ የሰብዓዊ መብት ተሟጋችና የጥቁር አሜሪካውያን መሪ የነበረው ታናሹ ማርቲን ሉተር ኪንግ ጄምስ ኧርል ሬይ በተባል ነፍሰ ገዳይ እጅ በሜምፊስ ከተማ ተገደለ። የኪንግ ሞት ዜና ሲሰማ በ መቶ የአሜሪካ ከተሞች ከፍ ያለ የሕዝብ ሽብር ተከተለ። ፲፱፻፷፭ ዓ/ም - የኒው ዮርክ መንታ ሰማይ-ጠቀስ ፎቆች (‘የዓለም የንግድ ማዕከል’ World Trade Center ) ሕንፃ ግንባታ ተጠናቀቀ። እነዚህ መንታ ፎቆች መስከረም ፩ ቀን ፲፱፻፺፬ ዓ/ም በአመጽ የአየር ዠበብ ግጭት ወድመዋል። ልደት ዕለተ ሞት ፲፱፻፷ ዓ/ም - ጥቁር አሜሪካዊው የሰብዓዊ መብት ተሟጋችና መሪ የነበረው ታናሹ ማርቲን ሉተር ኪንግ በሜምፊስ ከተማ በነፍሰ-ገዳይ እጅ ተገደለ። ዋቢ ምንጮች http://www.thepeoplehistory.com/april4th.html ዕለታት	199	መጋቢት ፳፮፣ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፪፻፮ኛው ዕለት ሲሆን፤ የፀደይ (በልግ)ወቅት የመጀመሪያው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ በዘመነ ሉቃስ ፻፷ ዕለታት ሲቀሩ በዘመነ ዮሐንስ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፻፶፱ ቀናት ይቀራሉ። ፲፰፻፺፯ ዓ/ም - ‘የካንግራ ሸለቆ’ በሚባለው የሕንድ ግዛት ውስጥ የተከሰተው እሳተ ገሞራ የ ፳ ሺ ሰዎችን ሕይወት ሲያጠፋ የአካባቢውን ከተማዎችና ሠፈሮች አውድሟል።
4044	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%9A%E1%8B%AB%E1%8B%9D%E1%8B%AB%20%E1%8D%B4	ሚያዝያ ፴	ሚያዝያ ፴ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፪፻፵ ኛው ዕለትና የወርኅ ፀደይ (በልግ) ፴፭ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በዘመነ ሉቃስ ፻፳፮ ቀናት ሲቀሩ በዘመነ ዮሐንስ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመን ማርቆስ ደግሞ ፻፳፭ ቀናት ይቀራሉ። ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፰፻፸፬ ዓ/ም - እምባቦ በሚባል ሥፍራ የሸዋው ንጉሥ ምኒልክ ሠራዊት እና የጎጃም ንጉሥ ተክለ ሃይማኖት ሠራዊት ውጊያ ገጥሞ ድሉ የንጉሥ ምኒልክ ሲሆን፣ ንጉሥ ተክለ ሃይማኖት ተማረኩ። ፲፰፻፺ ዓ/ም - በጣልያ አበጋዙ ባቫ-በካሪስ ብዙ መቶ ሰልፈኞች በመድፍ ገደላቸው። ፲፱፻፳፭ ዓ/ም - የሕንድ አባት በሚል ቅጽል ስም የሚታወቀው ሞሃንድራስ ካራምቻንድ ጋንዲበአገሩ የእንግሊዝን አስተዳደር በመቃወም የሃያ አንድ ቀን የ'ረሀብ አድማ' ጀመረ። ፲፱፻፴፯ ዓ/ም - በአውሮፓ የሁለተኛው የዓለም ጦርነትን ማክተም ምክንያት በማድረግ 'ሴቲፍ' በተባለች የአልጄሪያ ከተማ በተካሄደ ሰላማዊ ሰልፍ ላይ ፻፫ አውሮፓውያን በመሞታቸው፣ የገዢው የፈረንሳይ መንግሥት ፖሊሶች እና ወታደሮች ባካሄዱት ጨካኝ በቀላ እስከ ስድስት ሺ አልጄሪያውያን ተጨፍጭፈዋል። የዚህ አረመኔያዊ ድርጊት ሳቢያ በመላው የሰሜን አፍሪቃ የፈረንሳይን ቅኝ ገዢነት ማክተሚያ አብሳሪ እንደሆነ ታሪካውያን ይዘግባሉ። ፲፱፻፶፯ ዓ/ም - በሩሲያኖች የተገነባው የአሰብ የነዳጅ ማጣሪያ ማዕከል የመሠረት ድንጋይ ተቀመጠ። ፲፱፻፷፮ ዓ/ም - የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥት መንግሥት የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር፣ ዶክቶር ምናሴ ኃይሌ እራሳቸውን ከሥልጣናቸው አወገዱ:: ልደቶች ፲፱፻፵፯ ዓ/ም - አቶ ለገሰ ዜናዊ አስረስ፣ የኢ.ፌ.ዴ.ሪ. መንግሥት ጠቅላይ ሚኒስትር አድዋ ላይ ተወለዱ ማጣቀሻዎች ዋቢ ምንጮች http://en.wikipedia.org/wiki/May_8 ዕለታት	197	ሚያዝያ ፴ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፪፻፵ ኛው ዕለትና የወርኅ ፀደይ (በልግ) ፴፭ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በዘመነ ሉቃስ ፻፳፮ ቀናት ሲቀሩ በዘመነ ዮሐንስ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመን ማርቆስ ደግሞ ፻፳፭ ቀናት ይቀራሉ። ፲፰፻፸፬ ዓ/ም - እምባቦ በሚባል ሥፍራ የሸዋው ንጉሥ ምኒልክ ሠራዊት እና የጎጃም ንጉሥ ተክለ ሃይማኖት ሠራዊት ውጊያ ገጥሞ ድሉ የንጉሥ ምኒልክ ሲሆን፣ ንጉሥ ተክለ ሃይማኖት ተማረኩ።
4045	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%93%E1%8A%95%E1%8C%8B%20%E1%8D%93%E1%88%AD%E1%89%A3%E1%89%B5	ናንጋ ፓርባት	ናንጋ ፓርባት (በሌላ አጠራሩ ናንጋፓርባት ጫፍ ወይም ዲያሚር) ከባህር በላይ ባለው ከፍታ ካለም 9ኛ ደረጃ ላይ ሲሆን ከፓኪስታን 2ኛ ነው። ተራሮች ፓኪስታን	22	ናንጋ ፓርባት (በሌላ አጠራሩ ናንጋፓርባት ጫፍ ወይም ዲያሚር) ከባህር በላይ ባለው ከፍታ ካለም 9ኛ ደረጃ ላይ ሲሆን ከፓኪስታን 2ኛ ነው።
4046	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%9B%E1%8B%8D%E1%8A%93%20%E1%8A%AC%E1%8B%AB	ማውና ኬያ	ሞና ኪ በሃዋይ ደሴቶች የሚገኝ የተኛ ቮልካኖ አይነት ተራራ ሲሆን፣ ሃዋይ ደሴትን ከሚገነቡት 5 ቮልካኖ ደሴቶች አንዱ ነው። ተራሮች የአሜሪካ ተባባሪ ክፍላገሮች	22	ሞና ኪ በሃዋይ ደሴቶች የሚገኝ የተኛ ቮልካኖ አይነት ተራራ ሲሆን፣ ሃዋይ ደሴትን ከሚገነቡት 5 ቮልካኖ ደሴቶች አንዱ ነው።
4047	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A0%E1%8A%95%E1%8C%8A%E1%88%BD%20%E1%89%BE%E1%8A%A9%E1%88%B1	ዠንጊሽ ቾኩሱ	ዠንጊሽ ቾኩሱ (ኪርጊዝኛ፦ Жеңиш Чокусу፤ ቻይንኛ፦ 托木尔峰 /ቶሙር ፌንግ/፤ ሩስኛ፦ Пик Победы /ፒክ ፖቤዲ/) ቲአን ሻን የተራሮች ሰንሰለት አባል የሆነ ተራራ ነው። ተራሮች ቻይና ኪርጊዝስታን	25	ዠንጊሽ ቾኩሱ (ኪርጊዝኛ፦ Жеңиш Чокусу፤ ቻይንኛ፦ 托木尔峰 /ቶሙር ፌንግ/፤ ሩስኛ፦ Пик Победы /ፒክ ፖቤዲ/) ቲአን ሻን የተራሮች ሰንሰለት አባል የሆነ ተራራ ነው።
4049	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A6%E1%8C%8D%E1%8B%B3%20%E1%8D%8C%E1%8A%95%E1%8C%8D	ቦግዳ ፌንግ	ባግዳ ፌንግ (አንዳንዴም ቦግዳ ተራራ ተብሎ የሚታውቀው) (博格达峰) የቲያን ሻን የምስራቁ አካል የተራሮች ሰንሰለት በከፍታ የአንደኛውን ደረጃ በመያዝ ይታውቃል። ተራሮች ቻይና	21	ባግዳ ፌንግ (አንዳንዴም ቦግዳ ተራራ ተብሎ የሚታውቀው) (博格达峰) የቲያን ሻን የምስራቁ አካል የተራሮች ሰንሰለት በከፍታ የአንደኛውን ደረጃ በመያዝ ይታውቃል።
4050	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%93%E1%88%9D%E1%89%BB%20%E1%89%A3%E1%88%AD%E1%8B%8B	ናምቻ ባርዋ	ናምቻ ባርዋ (ቲቤትኛ፡ ናምቻግባርዋ፤ ቻይንኛ፡ 南迦巴瓦峰 /ናንጅያባዋ ፈንግ/) የሂማላያ የተራሮች ሰንሰለት አባልና የቲቤት ተራራ ነው። ተራሮች ቻይና	17	ናምቻ ባርዋ (ቲቤትኛ፡ ናምቻግባርዋ፤ ቻይንኛ፡ 南迦巴瓦峰 /ናንጅያባዋ ፈንግ/) የሂማላያ የተራሮች ሰንሰለት አባልና የቲቤት ተራራ ነው።
4051	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AA%E1%8A%93%E1%89%A3%E1%88%89	ኪናባሉ	ኪናባሉ ተራራ (ማሌይ: Gunung Kinabalu) የደቡብ ምሥራቅ እስያ አንጋፋ ተራራ ነው። ተራሮች	12	ኪናባሉ ተራራ (ማሌይ: Gunung Kinabalu) የደቡብ ምሥራቅ እስያ አንጋፋ ተራራ ነው።
4052	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%A8%E1%8A%92%E1%88%AD	ረኒር	ረኒር ተራራ ፒርስ ካውንቲ፣ ዋሺንግተን የሚገኝ ስትራቶቮልካኖ ሲሆን ሲያትል በ87 ኪ.ሜ ርቀት ላይ በዩናይትድ ስቴትስ ይገኛል። ተራሮች የአሜሪካ ተባባሪ ክፍላገሮች	20	ረኒር ተራራ ፒርስ ካውንቲ፣ ዋሺንግተን የሚገኝ ስትራቶቮልካኖ ሲሆን ሲያትል በ87 ኪ.ሜ ርቀት ላይ በዩናይትድ ስቴትስ ይገኛል።
4053	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%AB%E1%88%B5%20%E1%8B%B3%E1%88%B8%E1%8A%95	ራስ ዳሸን	ራስ ደጀን (በሌላ አጠራር ራስ ዳሽን) የኢትዮጵያ አንጋፋው ተራራና ከአፍሪካ በከፍታ 4ኛው ተራራ ነው። ዋቢ ምንጮችና ማመሳከሪያዎች የኢትዮጵያ ተራሮች	19	ራስ ደጀን (በሌላ አጠራር ራስ ዳሽን) የኢትዮጵያ አንጋፋው ተራራና ከአፍሪካ በከፍታ 4ኛው ተራራ ነው።
4054	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B3%E1%88%81%E1%88%99%E1%88%8D%E1%8A%AE	ታሁሙልኮ	ቮልካን ታሁሙልኮ የጉዋቴማላና የማእከለኛ አሜሪካ አንጋፋ ተራራ ሲሆን ከፍታው 4,220 ሜ. መሆኑ ይታመናል። ተራሮች	14	ቮልካን ታሁሙልኮ የጉዋቴማላና የማእከለኛ አሜሪካ አንጋፋ ተራራ ሲሆን ከፍታው 4,220 ሜ. መሆኑ ይታመናል።
4055	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%92%E1%8A%AE%20%E1%89%A6%E1%88%8A%E1%89%AB%E1%88%AD	ፒኮ ቦሊቫር	ፒኮ ቦሊቫር በከፍታ 4,978 ሜትር በማስመዝገብ የቨኔዙዌላ አንጋፋው ተራራ ነው። ተራሮች ቬኔዝዌላ	12	ፒኮ ቦሊቫር በከፍታ 4,978 ሜትር በማስመዝገብ የቨኔዙዌላ አንጋፋው ተራራ ነው።
4056	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A2%E1%88%AD%E1%8A%AA%E1%88%AD%E1%8A%AB%E1%88%AB	ቢርኪርካራ	ቢርኪርካራ (Birkirkara) ወይም ባጭሩ ብካራ የማልታ ታላቅ ከተማ ነው። 25,000 ኗሪዎች አሉት። የአውሮፓ ከተሞች	14	ቢርኪርካራ (Birkirkara) ወይም ባጭሩ ብካራ የማልታ ታላቅ ከተማ ነው። 25,000 ኗሪዎች አሉት።
4057	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%A5%E1%8A%95%E1%89%B3%E1%8B%8A%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8C%8D%E1%88%8A%E1%8B%9D%E1%8A%9B	ጥንታዊ እንግሊዝኛ	ጥንታዊ እንግሊዝኛ (Englisc /ኧንግሊሽ/) በእንግሊዝ አገር ከ440 ዓ.ም. ገደማ እስከ 1100 ዓ.ም. ያሕል የተናገረ ቋንቋ ነበር። ዛሬ ጀርመንና ዴንማርክ ከተባሉት አገሮች ፈልሰው በእንግሊዝ በተስፈሩት ሕዝብ የተናገሩበት ሲሆን የዘመናዊ እንግሊዝኛ ቀድሞ አይነት ነው። ሆኖም በቃላትም ሆነ በስዋሰው ከዘመናዊ እንግሊዝኛ በጣም ይለያል። ቅርብ ዘመዶቹ ጥንታዊ ፍሪዝኛ እና ጥንታዊ ሴክስኛ ናቸው። ጥንታዊ እንግሊዝኛ በርካታ ተመሳሳይ ቀበሌኞች ነበሩት። በተለይ በስሜን እንግሊዝ የኖሩት የአንገሎች መነጋገርያ በደቡብ ከኖሩት ከሴክሶች ትንሽ ተለያየ። ከ800 ዓ.ም. ገደማ ጀምሮ ስሜኑ በቫይኪንጎች ስለተወረረ በንጉስ አልፍሬድ ጊዜ የሴክሶች ቀበሌኛ ይፋዊ ሁኔታ አገኘ። ቢሆንም የቫይኪንጎች ቋንቋ ኖርስኛ ከጥንታዊ እንግሊዝኛ ጋር ዝምድና ነበረውና ከኖርስኛ አያሌው ቃላት ወደ እንግሊዝኛ ገቡ። ለምሳሌ የእንግሊዝኛ ቃላት sky /ስካይ/ (ሰማይ) leg /ለግ/ (እግር) እና they /ዘይ/ (እነሱ) የደረሱ ከኖርስኛ ነበር። በእንግሊዝ ኗሪዎች ቋንቋ (በጥንታዊ እንግሊዝኛ) እነዚህ ቃላት 'ሄዮቮን'፣ 'ሽያንካ' እና 'ሂዬ' ሆነው ነበር። የተማሩ ሰዎች (መምህራን ወይም ቄሶች) በብዛት የሮማይስጥ ዕውቀት ስለነበራቸው ደግሞ ከሮማይስጥ ተጽእኖ አንዳንድ ቃላት የዛኔ ወደ እንግሊዝኛ ገቡ። ንጉሥ አልፍሬድ እራሳቸው ብዙ መጻሕፍት ከሮማይስጥ አስተረጎሙ። ኖርማኖች እንግሊዝን በ1059 ከወረሩ ጀምሮ እንግሊዝኛ ከትምህርት ቤት ስለ ተከለከለ በየጥቂቱ ባሕርዩ እጅግ ተለወጠ። በጥንታዊ እንግሊዝኛ እያንዳንዱ ስም የተወሰነ ጾታ (ወንድ፣ ሴት ወይም ግዑዝ) ነበረው። ለምሳሌ sēo sunne /ሴዮ ሱነ/ (ፀሐይቱ) አንስታይ፣ se mōna /ሴ ሞና/ (ጨረቃው) ተባዕታይ፣ þæt wæter /ዛት ዋተር/ (ውኃው) ግዑዝ ነበር። ጽሕፈት ቋንቋው መጀመርያ ፉሶርክ በተባለው የሩን ፊደል ሲጻፍ ክርስትና ከተቀበለ በኋላ ግን በላቲን አልፋቤት ሊጻፍ ጀመረ። አንዳንድ ተጨማሪ ፈደላት እንዲህ ነበሩ: ȝ - ይህ ፊደል (ከአይርላንድኛ ገብቶ) እንደ 'ይ' ወይም 'ግ' ወይም 'ኅ' ሊጠቀም ይችል ነበር። ð - ይህ ፊደል ከላቲን d ተቀይሮ እንደ 'ስ' ወይም 'ዝ' ሊጠቀም ይችል ነበር። þ - ይህ ከቀድሞው ፉሶርክ ተገኝቶ ደግሞ እንደ 'ስ' ወይም 'ዝ' ጠቀመ። ƿ - 'W' የሚለው ፊደል ገና ስላልኖረ 'ው' ለመጻፍ በዚህ ፊደል (ከፉሶርክ ተገኝቶ) ነበር። በኋላ ዘመን ከp (ፕ) ጋር ስላለው ተመሳሳይነት ይህ ፊደል ጠፋ። ስለዚህ የዛሬ ሊቃውንት ጥንታዊ እንግሊዝኛ የሚጽፉት በዘመናዊው 'w' ነው። ምሳሌ የጌታ ጸሎት (አባታችን ሆይ) Fæder ure þu þe eart on heofonum, Si þin nama gehalgod. To becume þin rice, gewurþe ðin willa, on eorðan swa swa on heofonum. urne gedæghwamlican hlaf syle us todæg, and forgyf us ure gyltas, swa swa we forgyfað urum gyltendum. and ne gelæd þu us on costnunge, ac alys us of yfele. soþlice. ፋደር፡ ኡረ፡ ዙ፡ ዘ፡ ኤየርት፡ ኦን፡ ሄዮቮነም፣ ሲ፡ ዚን፡ ናማ፡ ይሃልጎድ። ቶ፡ በኩመ፡ ዚን፡ ሪቸ፣ ይዉርሰ፡ ዚን፡ ውላ, ኦን፡ ኤዮርሳን፡ ሷ፡ ሷ፡ ኦን፡ ሄዮቮነም። ኡርነ፡ ይደይኋምሊቻን፡ ህላፍ፡ ሲውለ፡ ኡስ፡ ቶደይ፣ አንድ፡ ፎርዪውፍ፡ ኡስ፡ ኡረ፡ ዪውልታስ, ሷ፡ ሷ፡ ዌ፡ ፎርዪውቫስ፡ ኡረም፡ ዪውልተንደም። አንድ፡ ነ፡ ይለይድ፡ ዙ፡ ኡስ፡ ኦን፡ ኮስትኑንገ, አክ፡ አሊውስ፡ ኡስ፡ ኦፍ፡ ኢውቨለ። ሶስሊቸ። ደግሞ ይዩ :wikt:Wiktionary:የእንግሊዝኛ ቅድመ-ታሪካዊ አመጣጥ - ሷዴሽ ዝርዝር የውጭ መያያዣዎች The Electronic Introduction to Old English First steps in Old English - a course for absolute beginners Old English (Anglo-Saxon) alphabet Bosworth and Toller, An Anglo-Saxon dictionary Old English - Modern English dictionary The Origins of Old English Shakespeare's English vs Old English Guide to using Old English computer characters (Unicode, HTML entities, etc.) Dictionary of Old English Project at the University of Toronto The Germanic Lexicon Project Text Collections - Texts and Translations እንግሊዝኛ እንግሊዝ	488	ጥንታዊ እንግሊዝኛ (Englisc /ኧንግሊሽ/) በእንግሊዝ አገር ከ440 ዓ.ም. ገደማ እስከ 1100 ዓ.ም. ያሕል የተናገረ ቋንቋ ነበር። ዛሬ ጀርመንና ዴንማርክ ከተባሉት አገሮች ፈልሰው በእንግሊዝ በተስፈሩት ሕዝብ የተናገሩበት ሲሆን የዘመናዊ እንግሊዝኛ ቀድሞ አይነት ነው። ሆኖም በቃላትም ሆነ በስዋሰው ከዘመናዊ እንግሊዝኛ በጣም ይለያል። ቅርብ ዘመዶቹ ጥንታዊ ፍሪዝኛ እና ጥንታዊ ሴክስኛ ናቸው። ጥንታዊ እንግሊዝኛ በርካታ ተመሳሳይ ቀበሌኞች ነበሩት። በተለይ በስሜን እንግሊዝ የኖሩት የአንገሎች መነጋገርያ በደቡብ ከኖሩት ከሴክሶች ትንሽ ተለያየ።
4059	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%8D%E1%8A%95%E1%89%A6%E1%89%B5%20%E1%8D%B3%E1%8D%AE	ግንቦት ፳፮	ግንቦት ፳፮ ቀን፣ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፪፻፷፮ኛው ዕለት ሲሆን፤ የፀደይ (በልግ)ወቅት ፷፩ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ በዘመነ ሉቃስ ፻ ዕለታት ሲቀሩ በዘመነ ዮሐንስ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፺፱ ቀናት ይቀራሉ። ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፱፻፶፬ ዓ/ም - የ’ኤየር ፍራንስ’ ‘ቦይንግ’ ፯፻፯ አየር ዠበብ ከፓሪስ ኦርሊ ማረፊያ ተነስቶ ወደ አትላንታ ለመብረር ሲነሳ በደረሰበት አደጋ ፻፴ መንገደኞችና የዓየር መንገዱ ባልደረቦች ሞተዋል። ፲፱፻፶፭ ዓ/ም - የአሜሪካው ‘ኖርዝ ዌስት ኤየርላይንስ’ (Northwest Airlines) ዲ-ሲ-፯ አየር ዠበብ በረራ በሰላማዊ ውቅያኖስ ላይ ውድቆ ሲሰምጥ ፻፩ ሰዎች ሕይወታቸውን አጥተዋል። ፲፱፻፷፭ ዓ/ም - በኮንኮርድ አየር ዠበብ አምሳል የተሠራው የሶቪዬት ቱፖሌቭ ቲ-ዩ-፻፵፬ (Tupolev Tu-144) ፈረንሳይ ላይ በደረሰበት የበረራ አደጋ ሲከሰከስ ፲፬ ሰዎች ሞተዋል። ፲፱፻፺፰ ዓ/ም - የቀድሞዋ ዩጎዝላቪያ አካላት የነበሩት ሰርቢያ እና ሞንቴኔግሮ የውሕደት ስምምነታቸውን በሞንቴኔግሮ የሉዐላዊነት አዋጅ ምክንያት ሰረዙ። ልደት ዕለተ ሞት ፲፯፻፷፭ ዓ/ም - የዓፄ በካፋ ሚስት የነበሩት እቴጌ ምንትዋብ በዚህ ዕለት አርፈው በቁስቋም ደብረ ጸሐይ ማርያም ቤተ ክርስቲያን ተቀበሩ። ዋቢ ምንጮች መርስዔ ኀዘን ወልደ ቂርቆስ፣ ዕለታዊ የታሪክ ድርጊት - የኢትዮጵያ ቤተ ክርስቲያን የመጀመሪያው ፓትረያርክ (፲፱፻፶፩ ዓ/ም) http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/june/3/newsid_3007000/3007265.stm http://en.wikipedia.org/wiki/June_3 ዕለታት	168	ግንቦት ፳፮ ቀን፣ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፪፻፷፮ኛው ዕለት ሲሆን፤ የፀደይ (በልግ)ወቅት ፷፩ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ በዘመነ ሉቃስ ፻ ዕለታት ሲቀሩ በዘመነ ዮሐንስ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፺፱ ቀናት ይቀራሉ። ፲፱፻፶፬ ዓ/ም - የ’ኤየር ፍራንስ’ ‘ቦይንግ’ ፯፻፯ አየር ዠበብ ከፓሪስ ኦርሊ ማረፊያ ተነስቶ ወደ አትላንታ ለመብረር ሲነሳ በደረሰበት አደጋ ፻፴ መንገደኞችና የዓየር መንገዱ ባልደረቦች ሞተዋል።
4062	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%90%E1%88%90%E1%88%B4%20%E1%8D%B2%E1%8D%AC	ነሐሴ ፲፬	ነሐሴ 14 ቀን:... ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፱፻፶፪ ዓ/ም - ሴኔጋል ‘የማሊ ፌዴሬሽን’ ተብሎ ከተመሠረተው ውሕደት ስትወጣ ማሊ እና ሴኔጋል ሁለት የተለያዩ ሉዐላዊ አገራት ሆኑ። 1983 - ኤስቶኒያ ነጻነቱን ከሶቭየት ኅብረት አዋጀ። ዕለታት	31	ነሐሴ 14 ቀን:... ፲፱፻፶፪ ዓ/ም - ሴኔጋል ‘የማሊ ፌዴሬሽን’ ተብሎ ከተመሠረተው ውሕደት ስትወጣ ማሊ እና ሴኔጋል ሁለት የተለያዩ ሉዐላዊ አገራት ሆኑ።
4121	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%89%E1%8C%8D%E1%88%8D%20%E1%8D%8D%E1%88%88%E1%8C%8B	ጉግል ፍለጋ	የጉግል ፍለጋ ዌብሳይት በጉግል ድርጅት የሚስተዳደር ሲሆን በኢንተርኔት ላይ ትልቁ የፍለጋ አገልግሎት ነው። ጉግል	14	የጉግል ፍለጋ ዌብሳይት በጉግል ድርጅት የሚስተዳደር ሲሆን በኢንተርኔት ላይ ትልቁ የፍለጋ አገልግሎት ነው።
4122	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B0%E1%88%AD%E1%8C%8C%E1%8B%AD%20%E1%89%A5%E1%88%AA%E1%8A%95	ሰርጌይ ብሪን	ሰርጌይ ሚካይሎቪች ብሪን (እንግሊዘኛ: Sergey Mikhailovich Brin፤ ሩስኛ: Сергей (/ሰርገይ/) Михайлович Брин) (ኦገስት 21, 1973 እ.ኤ.አ. ተወለደ) ሩሲያዊ-አሜሪካዊ ሲሆን ጉግልን በመፍጠሩ ይታወቃል። በሩሲያ የተወለደ ሲሆን፥ ብሪን ከላሪ ፔጅ ጋር ጉግልን ከመጀመሩ በፊት ኮምፒዩተር ሳይንስና ሒሳብ አጥንቷል። ብሪን ባሁኑ ጊዜ የጉግል ቴክኖሎጂ ፕሬዝዳንት በመሆኑ ወደ 14.1 ቢሊዮን የአሜሪካን ዶላር የሚገመት ገንዘብ አለው። ይህም ከዓለም 26ኛ እና ከአሜሪካ 12ኛው ሀብታም ሰው ያደርገዋል። የመጀመሪያ ዓመታት ሰርጌይ በሞስኮ፣ ሩሲያ ለየይሁዳ ቤተሰብ ተወለደ። 6 ዓመቱ ሲሆን ሰርጌይና ቤተሰቡ ወደ አሜሪካ መጡ። አባቱ ሚካኤል በሜሪላንድ ዩኒቨርስቲ ማቲማቲሻን ሆኖ እስክ ዛሬ ድረስ ያስተምራል። የስርጂ እናት ዩጂኒያ ብሪን ማቲማቲሻንና ሲቭል ኢንጅነር ሆና ለናሳ ትሰራለች። ሳሙኤል የሚባል ታናሽ ወንድምም አለው። ሰርጌይ በኮምፒዩተር ዕድገት ጊዜ በማደጉ የኮምፒዩተር ፍላጎቱ ከልጅነቱ ነው የጀመረው። መጀመሪያው ያገኘው ኮምፒዩተር አንድ ኮሞዶር 64 ሲሆን ይህንንም ከአባቱ ዘጠነኛው ልደት በዓሉ ላይ ነው ያገኘው። በሒሳብና ኮምፒዩተር ያለውን ተስዕጦም ገና ትንሸ እያለ ነው ያሳየው። ትምህርት የመጀመሪያ ደረጃ ትምህርቱን በፔንት ብራንች ሞንቴሶሪ ትምህርት ቤት የወሰደ ሲሆን ሁለተኛ ደረጃ ትምህርቱን ደግሞ በኤላኖር ሩዝቬልት ትምህርት ቤት አጠናቋል። ቤተስቡም የሒሳብ ዕውቀቱንና ሩሲያኛው በማዳበር ረድተውቷል። በሴፕቴምብር 1990 እ.ኤ.አ.፣ ሰርጌይ ሒሳብና ኮምፒዩተር ሳይንስ ለማጥናት ሜሪላንድ ዩኒቨርስቲ፣ ኮሌጅ ፓርክ ገባ። በሜይ 1993 እ.ኤ.አ. የባችለር ሳይንስ ካማግኘቱ በኅላ በስኮላርሺፕ ኮምፒዩተር ሳይንስን ለማጥናት ወደ ስታንፎርድ ዩኒቨርስቲ ሄደ። ከዛም ከታሰበው ጊዜ በፊት በኦገስት 1995 እ.ኤ.አ. የማስተርስ ዲግሪውን ተቀበለ። ባሁኑ ጊዜ ግን የፒ.ኤች.ዲ. ጥናቱን ላልተወስነ ጊዜ አቋርጦ ጉግል ውስጥ እየሰራ ይገኛል። ጉግል ሒሳብ ተመራማሪዎች የሩስያ ሰዎች ሳይንቲስቶች	217	ሰርጌይ ሚካይሎቪች ብሪን (እንግሊዘኛ: Sergey Mikhailovich Brin፤ ሩስኛ: Сергей (/ሰርገይ/) Михайлович Брин) (ኦገስት 21, 1973 እ.ኤ.አ. ተወለደ) ሩሲያዊ-አሜሪካዊ ሲሆን ጉግልን በመፍጠሩ ይታወቃል። በሩሲያ የተወለደ ሲሆን፥ ብሪን ከላሪ ፔጅ ጋር ጉግልን ከመጀመሩ በፊት ኮምፒዩተር ሳይንስና ሒሳብ አጥንቷል። ብሪን ባሁኑ ጊዜ የጉግል ቴክኖሎጂ ፕሬዝዳንት በመሆኑ ወደ 14.1 ቢሊዮን የአሜሪካን ዶላር የሚገመት ገንዘብ አለው። ይህም ከዓለም 26ኛ እና ከአሜሪካ 12ኛው ሀብታም ሰው ያደርገዋል።
4129	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%96%E1%88%AD%E1%8B%8C%E1%8B%AD	ኖርዌይ	ኖርዌይ ፣ በይፋ የኖርዌይ መንግሥት ፣ በሰሜን አውሮፓ ውስጥ ኖርዲክ ሀገር ናት ፣ የዋናው መሬት ግዛት የምእራባዊ እና ሰሜናዊውን የስካንዲኔቪያን ባሕረ ገብ መሬትን ያጠቃልላል። የራቀ የአርክቲክ ደሴት ጃን ማየን እና የስቫልባርድ ደሴቶች የኖርዌይ አካል ናቸው። ቡቬት ደሴት፣ በሱባታርክቲክ ውስጥ የምትገኘው፣ የኖርዌይ ጥገኝነት ነች። እንዲሁም የጴጥሮስ 1 ደሴት እና የኩዊን ሞድ ምድር የአንታርክቲክ ግዛቶችን የይገባኛል ጥያቄ ያቀርባል። የኖርዌይ ዋና ከተማ እና ትልቁ ከተማ ኦስሎ ነው። ኖርዌይ በድምሩ 385,207 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (148,729 ካሬ ማይል) ያላት ሲሆን በጥር 2022 5,425,270 ህዝብ ነበራት። ሀገሪቱ በ1,619 ኪሜ (1,006 ማይል) ርዝመት ያለው ረጅም ምስራቃዊ ድንበር ከስዊድን ጋር ትጋራለች። በሰሜን ምስራቅ ፊንላንድ እና ሩሲያ እና በስካገርራክ የባህር ዳርቻ በደቡብ ፣ በሌላኛው በኩል ዴንማርክ እና እንግሊዝ ናቸው። ኖርዌይ ከሰሜን አትላንቲክ ውቅያኖስ እና ከባረንትስ ባህር ጋር ትይዩ ሰፊ የባህር ዳርቻ አላት። የባህር ላይ ተጽእኖ የኖርዌይን የአየር ንብረት ይቆጣጠራል, በባህር ዳርቻዎች ላይ መጠነኛ ዝቅተኛ የሙቀት መጠኖች; የውስጠኛው ክፍል ቀዝቀዝ እያለ ፣እንዲሁም በሰሜን ኬክሮስ ላይ ካሉ ሌሎች የአለም አካባቢዎች በጣም ገር ነው። በሰሜናዊው የዋልታ ምሽት እንኳን, ከቅዝቃዜ በላይ ያለው የሙቀት መጠን በባህር ዳርቻ ላይ የተለመደ ነገር ነው. የባህር ላይ ተጽእኖ በአንዳንድ የአገሪቱ አካባቢዎች ከፍተኛ ዝናብ እና የበረዶ ዝናብ ያመጣል. የግሉክስበርግ ቤት ሃራልድ አምስተኛ የኖርዌይ ንጉስ ነው። ኤርና ሶልበርግን በመተካት ዮናስ ጋህር ስቶሬ ከ2021 ጀምሮ ጠቅላይ ሚኒስትር ሆነው አገልግለዋል። ኖርዌይ ሕገ መንግሥታዊ ንጉሣዊ ሥርዓት ያላት አሃዳዊ ሉዓላዊ አገር እንደመሆኗ መጠን የመንግሥትን ሥልጣን በፓርላማ፣ በካቢኔና በጠቅላይ ፍርድ ቤት መካከል ትከፋፍላለች፣ በ1814 ሕገ መንግሥት ይወሰናል። ግዛቱ የተመሰረተው በ872 የበርካታ ጥቃቅን መንግስታት ውህደት ሲሆን ለ1,150 አመታት ያለማቋረጥ ኖሯል። ከ1537 እስከ 1814፣ ኖርዌይ የዴንማርክ – ኖርዌይ ግዛት አካል ነበረች፣ እና ከ1814 እስከ 1905፣ ከስዊድን መንግስት ጋር በግላዊ ህብረት ውስጥ ነበረች። ኖርዌይ በአንደኛው የዓለም ጦርነት ወቅት ገለልተኛ ነበረች እና እስከ ሚያዚያ 1940 ድረስ አገሪቱ በናዚ ጀርመን በተወረረችበት እና እስከ ሁለተኛው የዓለም ጦርነት ማብቂያ ድረስ ቆየች። ኖርዌይ በሁለት ደረጃዎች የአስተዳደር እና የፖለቲካ ንዑስ ክፍሎች አሏት-አውራጃዎች እና ማዘጋጃ ቤቶች። የሳሚ ህዝብ በሳሚ ፓርላማ እና በፊንማርክ ህግ በኩል በባህላዊ ግዛቶች ላይ የተወሰነ መጠን ያለው የራስን እድል በራስ የመወሰን እና ተጽእኖ ይኖረዋል። ኖርዌይ ከአውሮፓ ህብረት እና ከአሜሪካ ጋር የጠበቀ ግንኙነት አላት። ኖርዌይ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት፣ ኔቶ፣ የአውሮፓ ነፃ ንግድ ማህበር፣ የአውሮፓ ምክር ቤት፣ የአንታርክቲክ ስምምነት እና የኖርዲክ ካውንስል መስራች አባል ነች። የአውሮፓ ኢኮኖሚ አካባቢ፣ WTO እና OECD አባል; እና የ Schengen አካባቢ አካል. በተጨማሪም የኖርዌይ ቋንቋዎች ከዴንማርክ እና ከስዊድን ጋር የጋራ ግንዛቤን ይጋራሉ። ኖርዌይ የኖርዲክ የበጎ አድራጎት ሞዴልን ከአለም አቀፍ የጤና እንክብካቤ እና አጠቃላይ የማህበራዊ ደህንነት ስርዓት ጋር ትይዛለች፣ እና እሴቶቿ በእኩልነት አስተሳሰብ ላይ የተመሰረቱ ናቸው። የኖርዌይ ግዛት በፔትሮሊየም ፣ በተፈጥሮ ጋዝ ፣ በማዕድን ፣ በእንጨት ፣ በባህር ምግብ እና በንፁህ ውሃ ውስጥ ትልቅ የባለቤትነት ቦታዎች አሉት ። የፔትሮሊየም ኢንዱስትሪው የአገሪቱን አጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርት (ጂዲፒ) ሩቡን ይይዛል። በነፍስ ወከፍ፣ ኖርዌይ ከመካከለኛው ምስራቅ ውጪ በነዳጅ እና በተፈጥሮ ጋዝ ከፍተኛ መጠን ያለው የአለም ቀዳሚ ነች። ሀገሪቱ በአለም ባንክ እና አይኤምኤፍ ዝርዝር ውስጥ ከአለም በአራተኛው ከፍተኛ የነፍስ ወከፍ ገቢ አላት። በሲአይኤ የሀገር ውስጥ ምርት (PPP) የነፍስ ወከፍ ዝርዝር (2015 ግምታዊ) የራስ ገዝ ግዛቶችን እና ክልሎችን ጨምሮ፣ ኖርዌይ በአስራ አንድ ደረጃ ላይ ትገኛለች። 1 ትሪሊየን ዶላር ዋጋ ያለው የአለም ትልቁ የሉዓላዊ የሀብት ፈንድ አላት። ኖርዌይ ከ 2009 ጀምሮ በዓለም ላይ ከፍተኛውን የሰብአዊ ልማት መረጃ ጠቋሚ አላት ። ይህ ቦታ ቀደም ሲል በ 2001 እና 2006 መካከል ይገኝ ነበር ። በ 2018 ከፍተኛውን በእኩልነት የተስተካከለ ደረጃ አላት ። ኖርዌይ በ 2017 የአለም ደስታ ሪፖርት ላይ አንደኛ ሆናለች እና በአሁኑ ጊዜ በ OECD የተሻለ ህይወት ማውጫ ፣ የህዝብ ታማኝነት ማውጫ ፣ የነፃነት መረጃ ጠቋሚ እና የዲሞክራሲ መረጃ ጠቋሚ አንደኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች። ኖርዌይ እንዲሁ በአለም ላይ ካሉ ዝቅተኛ የወንጀል ደረጃዎች አንዷ ነች። ምንም እንኳን አብዛኛው የኖርዌይ ህዝብ የኖርዌይ ብሄረሰብ ቢሆንም በ21ኛው ክፍለ ዘመን ኢሚግሬሽን የህዝብ ቁጥር እድገትን ከግማሽ በላይ ይይዛል። እ.ኤ.አ. በ 2021 በሀገሪቱ ውስጥ አምስት ትልልቅ አናሳ ቡድኖች የፖላንድ ፣ የሊትዌኒያ ፣ የሶማሌ ፣ የፓኪስታን እና የስዊድን ስደተኞች ዘሮች ነበሩ። ዋቢ ምንጮች	598	ኖርዌይ ፣ በይፋ የኖርዌይ መንግሥት ፣ በሰሜን አውሮፓ ውስጥ ኖርዲክ ሀገር ናት ፣ የዋናው መሬት ግዛት የምእራባዊ እና ሰሜናዊውን የስካንዲኔቪያን ባሕረ ገብ መሬትን ያጠቃልላል። የራቀ የአርክቲክ ደሴት ጃን ማየን እና የስቫልባርድ ደሴቶች የኖርዌይ አካል ናቸው። ቡቬት ደሴት፣ በሱባታርክቲክ ውስጥ የምትገኘው፣ የኖርዌይ ጥገኝነት ነች። እንዲሁም የጴጥሮስ 1 ደሴት እና የኩዊን ሞድ ምድር የአንታርክቲክ ግዛቶችን የይገባኛል ጥያቄ ያቀርባል። የኖርዌይ ዋና ከተማ እና ትልቁ ከተማ ኦስሎ ነው። ኖርዌይ በድምሩ 385,207 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (148,729 ካሬ ማይል) ያላት ሲሆን በጥር 2022 5,425,270 ህዝብ ነበራት። ሀገሪቱ በ1,619 ኪሜ (1,006 ማይል) ርዝመት ያለው ረጅም ምስራቃዊ ድንበር ከስዊድን ጋር ትጋራለች። በሰሜን ምስራቅ ፊንላንድ እና ሩሲያ እና በስካገርራክ የባህር ዳርቻ በደቡብ ፣ በሌላኛው በኩል ዴንማርክ እና እንግሊዝ ናቸው። ኖርዌይ ከሰሜን አትላንቲክ ውቅያኖስ እና ከባረንትስ ባህር ጋር ትይዩ ሰፊ የባህር ዳርቻ አላት። የባህር ላይ ተጽእኖ የኖርዌይን የአየር ንብረት ይቆጣጠራል, በባህር ዳርቻዎች ላይ መጠነኛ ዝቅተኛ የሙቀት መጠኖች; የውስጠኛው ክፍል ቀዝቀዝ እያለ ፣እንዲሁም በሰሜን ኬክሮስ ላይ ካሉ ሌሎች የአለም አካባቢዎች በጣም ገር ነው። በሰሜናዊው የዋልታ ምሽት እንኳን, ከቅዝቃዜ በላይ ያለው የሙቀት መጠን በባህር ዳርቻ ላይ የተለመደ ነገር ነው. የባህር ላይ ተጽእኖ በአንዳንድ የአገሪቱ አካባቢዎች ከፍተኛ ዝናብ እና የበረዶ ዝናብ ያመጣል.
4130	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B5%E1%8B%8A%E1%8B%B5%E1%8A%95	ስዊድን	ስዊድን (ወይም በይፋ የስዊድን ግዛት) በሰሜን አውሮፓ ክፍል ያለች ሀገር ናት። ይህችም ሀገር የስካንዲኒቭያ እና የኖርዲክ ሀገራት ዋነኛ አባል ናት። ስቶክሆልም ዋና ከተማዋ ሲሆን 10.4 ሚልየን የሚያክል ህዝብ የሚኖሩባት ሀገር ናት። ይህም ከኖርዲክ ሀገራት ትልቁን ድርሻ ስትይዝ 25.5% የሚያክሉ ህዝብ ትንሽ ይዘት አላቸው። ስቶክሆልም ዋና ከተማዋ ነው። ከብዙ ዘመናት በኋላ የወደቁት ጀርመናዊ ጎሳዎች ጊት እና ስዊድስ የተባሉ ሁለት የህብረተሰብ ክፍሎች በቫይኪንግ ዘመን ተመሰረቱ። ጣኦታዊውና ሰይጣናዊው የቫይኪን ዘመን በ12ተኛው ክፍለ ዘመን ሲያበቃ ስዊድን እንደ አንድ ሉአለዊ ሀገር መሆን ጀመረች። በ14ተኛው ክፍለ ዘመን አንድ ሶስተኛው የሚያክሉ የስዊድን ስካንዲኒቭያ ክፍል በጥቁር ሞት የተጠቃበት ግዜ ነው። በተጨማሪም የሃንሲቲክ ሊግ ሀገሪቱን ሲመራ ትልቅ ቀውስ አጋጥሟታል። ይህም የካልማር ህብረት በ1397 ዓም ሲመሰረት ሲዊድን በ1523 ዓም ከአባልነቱ ልትለቅ ችላለች። በሰላሳ አመት ጦርነት ስዊድን ለፕሮቴስታን ወገን ስትቆም በተከታታይነት የስዊድን ግዛት ሊቋቋም ችሏል። ይህም እስከ 18ተኛው ክፍለ ዘመን ድረስ ሀያላን ሆኖ የቆየ ነበር። በ1814 ዝም ስዊድን የመጨረሻ ጦርነቷን ስታካሂድ ኖርዌን ወደ ግዛቷ በማጠቃለል በመጨረሻም በ1905 ዓም በሰላማዊ መንገድ ተገነጠለች። ከዛም ወዲህ ስዊድን በአለም ዙርያ ግዕዝ ሀገር መሆን ጀመረች። ስዊድን የኔቶ አባል ባትሆንም ግን በህብረት የምትሰራ ሀገር ናት። ስዊድን በኢኮኖሚ፣ በፖለቲካና ማህበራዊ ጉዳዮች እጅግ በጣም የበለፀገች ሀገር ናት። ስዊድን ከየትኛውም ሀገራት የሚየጡ ስደተኞችና ዲያስፖራ መናገሻ ናት። ስዊድን ሰይጣናዊ ወይም ጣኦታዊ አምልኮዎች በእጅጉ የምትደግፍና ማንኛውም መሰረታዊ ሀይማኖቶችን (ማለትም እንደ ክርስትናና እስልምና) የምትጠየፍ ሀገር ናት። ልክ እንደ ሌሎች ስካንዲኒቭያ ሀገራት፣ ስዊድን የሀይማኖት መጥፋት ላይ በንቃት ድምፃዋን የምታሰማ ጭምር ናት። በፒው ምርምር ጥናት መሰረት ስዊድን ማንኛውም ሃይማኖታዊ ተቋማቶችን የምትጠላ ሀገር እንደሆነች ማረጋገጥ ችሏል። "የስዊድን ሀጥያት" የተባለ የሚጠራው የፀረ ሃይማኖታዊ ዘመቻ በስካንዲኒቭያ ሀገር መንግስታት ድጋፍ የሚደረግ ሲሆን ለተባበሩት መንግስታት የሀይማኖትን መብት ህግ እንዲሻርና ማንኛውም ምዕመናን በግፍ እንዲበዘበዝ የሚድርግ እደገኛ ፕሮጀክት ነው። ስዊድን በብዙ ጥናት መሰረት በሴት ፅንፈኝነትና ሰብአዊ መብት የሚል አክራሪነት የምትታወቅ ናት። "የስዌዲሽ ሴጣኒዝም" ዋነኛ የስዊድን ሀይማኖት ነው። የኖርዲክ ዘር የበላይነትን ለማምጣት የምትሰራዋ ስዊድን ወደፊት ከአውሮፓ ኅብረት ጋር በመጣመር ወደፊት በአለም ላይ የሚመሰረተውን ኒው ወርልድ ኦርደር አምባገነናዊ መንግስት ላይ ፈር ቀዳጅ ናት። በ2021 ስዊድን በኮሮና ቫይረስ ጊዜ፣ የኮቪድ ማይክሮቺፕ ፓስፖርት ለመጀመሪያ ግዜ የነደፈች ሀገር ናት። ይህም በአውሮፓ ህብረትና በመላው ምዕራባውያን ድጋፍ የሚደረግለት የሰዎችን አእምሮ ለመቆጣጠር የታለመ ፕሮጀክት ነው። ስዊድን እራስ ወዳድነትና፣ ኢሰብአዊ ድርጊትን የምትደግፍ ናት። ይህም ለመጀመሪያ ጊዜ ዩታኔዥያ እና በሀኪም የታገዘ እራስ የማጥፋት ወንጀል ድጋፍ አርጋለች።	344	ስዊድን (ወይም በይፋ የስዊድን ግዛት) በሰሜን አውሮፓ ክፍል ያለች ሀገር ናት። ይህችም ሀገር የስካንዲኒቭያ እና የኖርዲክ ሀገራት ዋነኛ አባል ናት። ስቶክሆልም ዋና ከተማዋ ሲሆን 10.4 ሚልየን የሚያክል ህዝብ የሚኖሩባት ሀገር ናት። ይህም ከኖርዲክ ሀገራት ትልቁን ድርሻ ስትይዝ 25.5% የሚያክሉ ህዝብ ትንሽ ይዘት አላቸው። ስቶክሆልም ዋና ከተማዋ ነው። ከብዙ ዘመናት በኋላ የወደቁት ጀርመናዊ ጎሳዎች ጊት እና ስዊድስ የተባሉ ሁለት የህብረተሰብ ክፍሎች በቫይኪንግ ዘመን ተመሰረቱ። ጣኦታዊውና ሰይጣናዊው የቫይኪን ዘመን በ12ተኛው ክፍለ ዘመን ሲያበቃ ስዊድን እንደ አንድ ሉአለዊ ሀገር መሆን ጀመረች። በ14ተኛው ክፍለ ዘመን አንድ ሶስተኛው የሚያክሉ የስዊድን ስካንዲኒቭያ ክፍል በጥቁር ሞት የተጠቃበት ግዜ ነው። በተጨማሪም የሃንሲቲክ ሊግ ሀገሪቱን ሲመራ ትልቅ ቀውስ አጋጥሟታል። ይህም የካልማር ህብረት በ1397 ዓም ሲመሰረት ሲዊድን በ1523 ዓም ከአባልነቱ ልትለቅ ችላለች። በሰላሳ አመት ጦርነት ስዊድን ለፕሮቴስታን ወገን ስትቆም በተከታታይነት የስዊድን ግዛት ሊቋቋም ችሏል። ይህም እስከ 18ተኛው ክፍለ ዘመን ድረስ ሀያላን ሆኖ የቆየ ነበር። በ1814 ዝም ስዊድን የመጨረሻ ጦርነቷን ስታካሂድ ኖርዌን ወደ ግዛቷ በማጠቃለል በመጨረሻም በ1905 ዓም በሰላማዊ መንገድ ተገነጠለች። ከዛም ወዲህ ስዊድን በአለም ዙርያ ግዕዝ ሀገር መሆን ጀመረች። ስዊድን የኔቶ አባል ባትሆንም ግን በህብረት የምትሰራ ሀገር ናት።
4132	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%B0%E1%89%A3%E1%89%A0%E1%88%A9%E1%89%B5%20%E1%8B%A8%E1%88%80%E1%8C%88%E1%88%AD%20%E1%8A%95%E1%8C%89%E1%88%B3%E1%8B%8A%20%E1%8A%A0%E1%8C%88%E1%8B%9B%E1%8B%9D	የተባበሩት የሀገር ንጉሳዊ አገዛዝ	የታላቋ ብሪታንያ እና የሰሜን አየርላንድ ዩናይትድ ኪንግደም በተለምዶ ዩናይትድ ኪንግደም (ዩኬ) ወይም ብሪታንያ በሰሜን-ምዕራብ አውሮፓ በሰሜን-ምእራብ አውሮፓ የባህር ዳርቻ ላይ የምትገኝ ሉዓላዊ ሀገር ነች። ዩናይትድ ኪንግደም ደሴትን ያጠቃልላል። ታላቋ ብሪታንያ፣ የአየርላንድ ደሴት ሰሜናዊ ምስራቅ ክፍል እና በብሪቲሽ ደሴቶች ውስጥ ያሉ ብዙ ትናንሽ ደሴቶች። ሰሜን አየርላንድ ከአየርላንድ ሪፐብሊክ ጋር የመሬት ድንበር ትጋራለች። ያለበለዚያ ዩናይትድ ኪንግደም በአትላንቲክ ውቅያኖስ የተከበበ ሲሆን በምስራቅ ሰሜን ባህር ፣በደቡብ የእንግሊዝ ቻናል እና የሴልቲክ ባህር በደቡብ-ምዕራብ ፣በአለም ላይ 12 ኛውን ረጅሙ የባህር ዳርቻ ይሰጣታል። የአየርላንድ ባህር ታላቋን ብሪታንያ እና አየርላንድን ይለያል። የዩናይትድ ኪንግደም አጠቃላይ ስፋት 93,628 ስኩዌር ማይል (242,500 ኪ.ሜ.) ነው፣ በ2020 ከ67 ሚሊዮን ህዝብ ይገመታል። ዩናይትድ ኪንግደም አሃዳዊ ፓርላማ ዲሞክራሲ እና ሕገ መንግሥታዊ ንጉሣዊ ሥርዓት ነች። ንጉሥ ቻርለስ ሣልሳዊ ከ ሴፕቴምበር 8 2022 ጀምሮ ነገሡ። ዋና ከተማዋና ትልቁ ከተማ ለንደን ናት፣ 14 ሚሊዮን ሕዝብ የሚኖርባት ዓለም አቀፍ ከተማ እና የፋይናንስ ማዕከል ናት። ሌሎች ዋና ዋና ከተሞች በርሚንግሃም ያካትታሉ, ማንቸስተር, ግላስጎው, ሊቨርፑል እና ሊድስ. ዩናይትድ ኪንግደም አራት አገሮችን ያቀፈ ነው-እንግሊዝ ፣ ስኮትላንድ ፣ ዌልስ እና ሰሜን አየርላንድ። ከእንግሊዝ በቀር፣ የተካተቱት አገሮች የራሳቸው የተከፋፈሉ መንግስታት አሏቸው፣ እያንዳንዳቸው የተለያየ ሥልጣን አላቸው። ዩናይትድ ኪንግደም ለበርካታ መቶ አመታት ከተከታታይ መቀላቀል፣ ማኅበራት እና መከፋፈያዎች የተሻሻለ ነው። በእንግሊዝ መንግሥት (እ.ኤ.አ. በ1542 የተካተተውን ዌልስን ጨምሮ) እና የስኮትላንድ መንግሥት በ1707 መካከል የተደረገው የሕብረት ስምምነት የታላቋ ብሪታንያ መንግሥት ፈጠረ። በ 1801 ከአየርላንድ መንግሥት ጋር ያለው ህብረት የታላቋ ብሪታንያ እና የአየርላንድ ዩናይትድ ኪንግደም ፈጠረ። አብዛኛው አየርላንድ በ1922 ከእንግሊዝ ተለየች፣ የአሁኑን የታላቋ ብሪታኒያ እና የሰሜን አየርላንድ ዩናይትድ ኪንግደም ትቶ በ1927 ይህን ስም በይፋ ተቀብሏል። በአቅራቢያው ያለው የሰው ደሴት፣ ጉርንሴይ እና ጀርሲ የዩናይትድ ኪንግደም አካል አይደሉም፣ የዘውድ ጥገኝነት ከብሪቲሽ መንግስት ጋር ለመከላከያ እና ለአለም አቀፍ ውክልና ሀላፊነት ያለው። እንዲሁም 14 የብሪቲሽ የባህር ማዶ ግዛቶች አሉ፣ የብሪቲሽ ኢምፓየር የመጨረሻ ቅሪቶች በ1920ዎቹ ከፍታ ላይ ሲደርሱ፣ የአለምን መሬት ሩብ የሚጠጋውን እና ከአለም ህዝብ አንድ ሶስተኛውን ያቀፈ እና በታሪክ ውስጥ ትልቁ ኢምፓየር ነበር። የብሪታንያ ተጽእኖ በብዙዎቹ የቀድሞ ቅኝ ግዛቶቿ ቋንቋ፣ ባህል እና የሕግ እና የፖለቲካ ሥርዓቶች ውስጥ ይስተዋላል። ዩናይትድ ኪንግደም በአለም አምስተኛው ትልቁ ኢኮኖሚ በስም ጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት (ጂዲፒ) እና አስረኛው ትልቁን በግዢ ሃይል እኩልነት (PPP) ነው። ከፍተኛ ገቢ ያለው ኢኮኖሚ እና በጣም ከፍተኛ የሰው ልጅ ልማት መረጃ ጠቋሚ ደረጃ አላት፤ ከአለም 13ኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች። ዩናይትድ ኪንግደም በዓለም የመጀመሪያዋ በኢንዱስትሪ የበለጸገች ሀገር ሆነች እና በ19ኛው እና በ20ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ የአለም ቀዳሚ ሃይል ነበረች።ዛሬ እንግሊዝ ከአለም ታላላቅ ሀይሎች አንዷ ሆና ቀጥላለች፣በኢኮኖሚ፣ባህላዊ፣ወታደራዊ፣ሳይንሳዊ፣ቴክኖሎጂ እና ፖለቲካዊ ተፅእኖዎች። እውቅና ያለው የኒውክሌር መንግስት ሲሆን በአለም አቀፍ ደረጃ በወታደራዊ ወጪ በአራተኛ ደረጃ ላይ ተቀምጧል የተባበሩት መንግስታት የፀጥታው ምክር ቤት በ 1946 ከመጀመሪያው ስብሰባ ጀምሮ ቋሚ አባል ነው. ዩናይትድ ኪንግደም የኮመንዌልዝ ኦፍ ኔሽን፣ የአውሮፓ ምክር ቤት፣ G7፣ ቡድን አስር፣ G20፣ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት፣ ኔቶ፣ AUKUS፣ የኢኮኖሚ ትብብርና ልማት ድርጅት (OECD)፣ ኢንተርፖል አባል ነች። ፣ እና የዓለም ንግድ ድርጅት (WTO)። እ.ኤ.አ. በ2016 የተካሄደውን ህዝበ ውሳኔ ተከትሎ የአውሮፓ ህብረት አባል ሀገር እና ተከታዩ የአውሮፓ ህብረት እ.ኤ.አ. ሥርወ-ቃላት እና ቃላት የተባበሩት መንግስታት 1707 ወይም አቦር 1700 ወይም 1699 በኢትዮጵያ የቀን አቆጣጠር የእንግሊዝ መንግሥት እና የስኮትላንድ መንግሥት “በታላቋ ብሪታንያ ስም ወደ አንድ መንግሥት የተዋሐዱ ናቸው” በማለት አውጇል። “ዩናይትድ ኪንግደም” የሚለው ቃል አልፎ አልፎ ጥቅም ላይ ውሏል ። ከ 1707 እስከ 1800 ያለው ኦፊሴላዊ ስም በቀላሉ "ታላቋ ብሪታንያ" ቢሆንም ለቀድሞው የታላቋ ብሪታንያ መንግሥት መግለጫ። የ 1800 የሕብረት ሥራ በ 1801 የታላቋ ብሪታንያ እና የአየርላንድ መንግስታትን አንድ አደረገ ፣ የታላቋ ብሪታንያ እና የአየርላንድ ዩናይትድ ኪንግደም ፈጠረ። በ1922 የአየርላንድ ክፍፍል እና የአይሪሽ ነፃ ግዛት ሰሜን አየርላንድ በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ የአየርላንድ ደሴት ብቸኛ አካል ሆና ከቀረችው በኋላ በ1922 ዓ.ም. . ምንም እንኳን ዩናይትድ ኪንግደም ሉዓላዊ ሀገር ብትሆንም፣ እንግሊዝ፣ ስኮትላንድ፣ ዌልስ እና ሰሜን አየርላንድ እንደሀገር በስፋት ይጠራሉ።የእንግሊዝ ጠቅላይ ሚኒስትር ድረ-ገጽ ዩናይትድ ኪንግደምን ለመግለጽ "በሀገር ውስጥ ያሉ ሀገራት" የሚለውን ሀረግ ተጠቅሟል። አንዳንድ ስታቲስቲካዊ ማጠቃለያዎች፣ እንደ ዩናይትድ ኪንግደም ለአስራ ሁለቱ NUTS 1 ክልሎች ስኮትላንድ፣ ዌልስ እና ሰሜን አየርላንድ እንደ “ክልሎች” ሰሜን አየርላንድ ደግሞ “አውራጃ” ተብሎም ይጠራል። አወዛጋቢ፣ ምርጫው ብዙውን ጊዜ የአንድን ሰው የፖለቲካ ምርጫ ያሳያል። "ታላቋ ብሪታንያ" የሚለው ቃል በተለምዶ የታላቋ ብሪታንያ ደሴትን ወይም በፖለቲካዊ መልኩ ወደ እንግሊዝ፣ ስኮትላንድ እና ዌልስ በጥምረት ይመለከታል። አንዳንድ ጊዜ ለዩናይትድ ኪንግደም በአጠቃላይ እንደ ልቅ ተመሳሳይ ቃል ያገለግላል። "ብሪታንያ" የሚለው ቃል ለሁለቱም ለታላቋ ብሪታንያ እና ለዩናይትድ ኪንግደም ተመሳሳይ ቃል ጥቅም ላይ ይውላል. አጠቃቀሙ ድብልቅ ነው፡ የዩናይትድ ኪንግደም መንግስት በእሱ ላይ "ብሪታንያ" ወይም "ብሪቲሽ" ከሚለው ቃል ይልቅ "ዩኬ" የሚለውን ቃል መጠቀም ይመርጣል. ሁለቱም ቃላቶች ዩናይትድ ኪንግደምን እንደሚያመለክቱ እና በሌላ ቦታ "የብሪታንያ መንግስት" ቢያንስ እንደ "የዩናይትድ ኪንግደም መንግስት" ጥቅም ላይ እንደሚውል በማመን የራሱ ድረ-ገጽ (ከኤምባሲዎች በስተቀር)። የዩናይትድ ኪንግደም የጂኦግራፊያዊ ስሞች ቋሚ ኮሚቴ "ዩናይትድ ኪንግደም", "ዩኬ" እና "ዩኬ" እውቅና ሰጥቷል. በታላቋ ብሪታንያ እና በሰሜን አየርላንድ ለዩናይትድ ኪንግደም እና በሰሜን አየርላንድ በቶፖኖሚክ መመሪያዎች ውስጥ እንደ አጠር እና አጠር ያለ የጂኦፖለቲካ ቃላት; “ብሪታንያ”ን አልዘረዘረም ነገር ግን “ሰሜን አየርላንድን የማይለዋወጥ ብቸኛዋ “ታላቋ ብሪታንያ” የሚለው መጠሪያ ቃል ብቻ እንደሆነ ልብ ይሏል። ቢቢሲ በታሪክ "ብሪታንያን" ለታላቋ ብሪታንያ ብቻ መጠቀምን ይመርጣል፣ ምንም እንኳን የአሁኑ የአጻጻፍ መመሪያ "ታላቋ ብሪታንያ" ሰሜን አየርላንድን ከማስወጣቱ በስተቀር አቋም አይወስድም። "ብሪቲሽ" የሚለው ቅጽል በተለምዶ ከዩናይትድ ኪንግደም ጋር የተያያዙ ጉዳዮችን ለማመልከት ጥቅም ላይ ይውላል እና በህግ የዩናይትድ ኪንግደም ዜግነት እና ከዜግነት ጋር የተያያዙ ጉዳዮችን ለማመልከት ያገለግላል. የዩናይትድ ኪንግደም ሰዎች ብሄራዊ ማንነታቸውን ለመግለጽ የተለያዩ ቃላትን ይጠቀማሉ እና እራሳቸውን እንደ ብሪቲሽ፣ እንግሊዘኛ፣ ስኮትላንዳዊ፣ ዌልሽ፣ ሰሜናዊ አይሪሽ ወይም አይሪሽ መሆናቸውን ሊገልጹ ይችላሉ። ወይም የተለያዩ ብሄራዊ ማንነቶችን በማጣመር። የዩናይትድ ኪንግደም ዜጋ ኦፊሴላዊ ስያሜ "የብሪታንያ ዜጋ" ነው. ታሪክ ከኅብረት ስምምነት በፊት ዩናይትድ ኪንግደም ለመሆን በነበረችው በሰውኛ ዘመናዊ ሰዎች የሰፈሩት ከ30,000 ዓመታት በፊት ጀምሮ በማዕበል ነበር።በክልሉ ቅድመ ታሪክ ዘመን መጨረሻ ህዝቡ በዋነኛነት ኢንሱላር ሴልቲክ ከሚባለው ባህል የመጣ እንደሆነ ይታሰባል። ብሪቶኒክ ብሪታንያ እና ጌሊክ አየርላንድን ያቀፈ። ከሮማውያን ወረራ በፊት ብሪታንያ ወደ 30 የሚጠጉ የአገሬው ተወላጆች መኖሪያ ነበረች። ትልልቆቹ ቤልጌ፣ ብሪጋንቶች፣ ሲልረስ እና አይስኒ ነበሩ። የታሪክ ምሁር የሆኑት ኤድዋርድ ጊቦን ስፔን፣ ጋውል እና ብሪታንያ በ‹‹ሥነ ምግባር እና ቋንቋዎች›› መመሳሰል ላይ ተመስርተው ‹‹በተመሳሳይ ጠንካራ አረመኔዎች ዘር›› እንደሚኖሩ ያምናል። በ43 ዓ.ም የጀመረው የሮማውያን ወረራ እና የደቡብ ብሪታንያ የ400 ዓመት አገዛዝ በኋላ በጀርመናዊው የአንግሎ-ሳክሰን ሰፋሪዎች ወረራ የብሪቶኒክ አካባቢን በዋነኛነት ወደ ዌልስ፣ ኮርንዋል እና እስከ መጨረሻው ደረጃ ድረስ እንዲቀንስ አድርጓል። የአንግሎ-ሳክሰን ሰፈር፣ ሄን ኦግሌድ (ሰሜን እንግሊዝ እና የደቡባዊ ስኮትላንድ ክፍሎች)። በአንግሎ-ሳክሰኖች የሰፈረው አብዛኛው ክልል በ10ኛው ክፍለ ዘመን እንደ እንግሊዝ መንግሥት አንድ ሆነ። ይህ በንዲህ እንዳለ፣ በሰሜን ምዕራብ ብሪታንያ የሚገኙ የጌሊክ ተናጋሪዎች (ከአየርላንድ ሰሜናዊ ምስራቅ ጋር ግንኙነት ያላቸው እና በተለምዶ በ 5 ኛው ክፍለ ዘመን ከዚያ ተሰደዱ ተብሎ የሚታሰበው) በ9ኛው ክፍለ ዘመን የስኮትላንድን መንግስት ለመፍጠር ከፒክቶች ጋር ተባበሩ።በ1066 ኖርማኖች እና ብሬተን አጋሮቻቸው እንግሊዝን ከሰሜን ፈረንሳይ ወረሩ። እንግሊዝን ከያዙ በኋላ፣ ሰፊውን የዌልስ ክፍል ያዙ፣ ብዙ አየርላንድን ያዙ እና በስኮትላንድ እንዲሰፍሩ ተጋብዘው ወደ እያንዳንዱ ሀገር በሰሜን ፈረንሳይ ሞዴል እና በኖርማን-ፈረንሣይ ባህል ላይ ፊውዳሊዝምን አመጡ። የአንግሎ-ኖርማን ገዥ መደብ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል፣ነገር ግን በመጨረሻ ከእያንዳንዱ የአካባቢ ባህሎች ጋር ተዋህዷል። ተከታዩ የመካከለኛው ዘመን የእንግሊዝ ነገሥታት የዌልስን ወረራ አጠናቀቁ እና ስኮትላንድን ለመቀላቀል ሙከራ አድርገው አልተሳኩም። እ.ኤ.አ. በ1320 የአርብራት መግለጫ ነፃነቷን ስታረጋግጥ፣ ስኮትላንድ ከእንግሊዝ ጋር የማያቋርጥ ግጭት ብታደርግም ከዚያ በኋላ ነፃነቷን አስጠብቃለች። የእንግሊዝ ነገሥታት፣ በፈረንሳይ ከፍተኛ ግዛቶችን በመውረስ እና የፈረንሣይ ዘውድ ይገባኛል በሚል፣ በፈረንሳይ በተፈጠሩ ግጭቶች፣ በተለይም የመቶ ዓመታት ጦርነት፣ የስኮትላንዳውያን ነገሥታት በዚህ ጊዜ ውስጥ ከፈረንሣይ ጋር ኅብረት ፈጥረው ነበር። የጥንቷ ብሪታንያ ሃይማኖታዊ ግጭቶች የተሐድሶ ተሃድሶ እና የፕሮቴስታንት መንግሥት አብያተ ክርስቲያናት በየሀገሩ መጀመራቸውን ተመለከተ። ዌልስ ሙሉ በሙሉ ወደ እንግሊዝ ግዛት ተቀላቀለች እና አየርላንድ ከእንግሊዝ ዘውድ ጋር በግላዊ አንድነት እንደ መንግስት ተመስርታ ነበር ። ሰሜናዊ አየርላንድ በምትሆንበት ወቅት ፣ የነፃው የካቶሊክ ጋሊሊክ መኳንንት መሬቶች ተወስደው ከእንግሊዝ ለመጡ ፕሮቴስታንት ሰፋሪዎች ተሰጡ። እና ስኮትላንድ. እ.ኤ.አ. በ 1603 የእንግሊዝ ፣ የስኮትላንድ እና የአየርላንድ መንግስታት የስኮትስ ንጉስ ጄምስ ስድስተኛ የእንግሊዝ እና የአየርላንድ ዘውዶችን ወርሶ ፍርድ ቤቱን ከኤድንበርግ ወደ ለንደን ሲያንቀሳቅስ በግል ህብረት ውስጥ አንድ ሆነዋል ። ሆኖም እያንዳንዱ አገር የተለየ የፖለቲካ አካል ሆኖ ቆይቶ የተለየ የፖለቲካ፣ የሕግ እና የሃይማኖት ተቋማትን እንደያዘ ቆይቷል። በ 17 ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ ሦስቱም መንግስታት በተከታታይ በተያያዙ ጦርነቶች (የእንግሊዝ የእርስ በርስ ጦርነትን ጨምሮ) ንጉሣዊው አገዛዝ በጊዜያዊነት እንዲገለበጥ፣ በንጉሥ ቻርልስ ቀዳማዊ መገደል እና የአጭር- በእንግሊዝ ኮመንዌልዝ ፣ ስኮትላንድ እና አየርላንድ አሃዳዊ ሪፐብሊክ ኖረ። በ 17 ኛው እና በ 18 ኛው ክፍለ ዘመን የብሪቲሽ መርከበኞች በአውሮፓ እና በካሪቢያን የባህር ዳርቻ ላይ መርከቦችን በማጥቃት እና በመስረቅ የባህር ላይ የባህር ላይ የባህር ላይ ዝርፊያ (የግል ንብረትነት) ተግባር ላይ ተሰማርተዋል ። ንጉሣዊው ሥርዓት ቢታደስም፣ ኢንተርሬግኑም (እ.ኤ.አ. ከ 1688 የከበረ አብዮት እና ተከታዩ የሕግ ድንጋጌ 1689 እና የይገባኛል ጥያቄ 1689) ከሌሎች የአውሮፓ አገሮች በተለየ መልኩ የንጉሣዊው አብሶልቲዝም እንደማያሸንፍ አረጋግጠዋል። ካቶሊክ ነኝ ባይ ወደ ዙፋኑ መቅረብ አይችልም። የብሪታንያ ሕገ መንግሥት የሚገነባው ሕገ መንግሥታዊ ንጉሣዊ ሥርዓትንና የፓርላማ ሥርዓትን መሠረት በማድረግ ነው። በ1660 የሮያል ሶሳይቲ ሲመሰረት፣ ሳይንስ በጣም ተበረታቷል። በዚህ ጊዜ ውስጥ በተለይም በእንግሊዝ የባህር ኃይል ማደግ እና ለግኝት ጉዞዎች ፍላጎት የባህር ማዶ ቅኝ ግዛቶችን በተለይም በሰሜን አሜሪካ እና በካሪቢያን አካባቢዎች እንዲሰፍሩ አድርጓል. እ.ኤ.አ. በ1606፣ 1667 እና 1689 በታላቋ ብሪታንያ ሁለቱን መንግስታት አንድ ለማድረግ ቀደም ሲል የተደረገው ሙከራ ባይሳካም፣ በ1705 የተጀመረው ሙከራ የ1706 የኅብረት ስምምነት በሁለቱም ፓርላማዎች እንዲስማማና እንዲፀድቅ አድርጓል። የታላቋ ብሪታንያ መንግሥት ግንቦት 1 ቀን 1707 (ኤውሮጳ) የታላቋ ብሪታንያ መንግሥት ተመሠረተ ፣ የሕብረት ሥራ ውጤት በእንግሊዝ እና በስኮትላንድ ፓርላማዎች የ 1706 የሕብረት ስምምነትን ለማፅደቅ እና ሁለቱን መንግስታት አንድ ለማድረግ። በ18ኛው ክፍለ ዘመን የካቢኔ መንግስት በሮበርት ዋልፖል ስር ተቋቋመ፣ በተግባር የመጀመሪያው ጠቅላይ ሚኒስትር (1721-1742)። ተከታታይ የያዕቆብ አመፅ የፕሮቴስታንት ሃኖቨርን ቤት ከብሪቲሽ ዙፋን ላይ ለማስወገድ እና የካቶሊክን የስቱዋርትን ቤት ለመመለስ ፈለገ። በመጨረሻ በ1746 በኩሎደን ጦርነት ያቆባውያን ተሸነፉ፣ከዚያም የስኮትላንድ ሀይላንድ ነዋሪዎች በጭካኔ ተጨፈኑ። በሰሜን አሜሪካ የእንግሊዝ ቅኝ ግዛቶች በአሜሪካ የነጻነት ጦርነት ከብሪታንያ ተገንጥለው በ1783 በብሪታንያ እውቅና ያገኘችው ዩናይትድ ስቴትስ ኦፍ አሜሪካ ሆነች። የእንግሊዝ ኢምፔሪያል ምኞት ወደ እስያ በተለይም ወደ ህንድ ዞረ። ብሪታንያ በአትላንቲክ የባሪያ ንግድ ውስጥ ግንባር ቀደም ሚና ተጫውታለች፣ በተለይም እ.ኤ.አ. በ 1662 እና 1807 መካከል የብሪታንያ ወይም የእንግሊዝ ቅኝ ግዛት ባሪያ መርከቦች ከአፍሪካ ወደ 3.3 ሚሊዮን የሚጠጉ ባሪያዎችን ሲያጓጉዙ ነበር። ባሪያዎቹ በብሪቲሽ ይዞታዎች በተለይም በካሪቢያን ግን በሰሜን አሜሪካ በሚገኙ እርሻዎች ላይ እንዲሠሩ ተወስደዋል። ባርነት ከካሪቢያን የስኳር ኢንዱስትሪ ጋር ተዳምሮ በ18ኛው ክፍለ ዘመን የብሪታንያ ኢኮኖሚ በማጠናከር እና በማደግ ረገድ ትልቅ ሚና ነበረው። ነገር ግን ፓርላማው በ1807 ንግዱን አግዷል፣ በ1833 በብሪቲሽ ኢምፓየር ባርነትን ታግዶ፣ ብሪታንያም በአፍሪካ በመገደብ ባርነትን ለማስወገድ በሚደረገው እንቅስቃሴ ውስጥ ግንባር ቀደም ሚና ነበራት እና ሌሎች ሀገራት የንግድ ንግዳቸውን በተከታታይ ስምምነቶች እንዲያቆሙ ግፊት አድርጋለች። አንጋፋው አለም አቀፍ የሰብአዊ መብት ተሟጋች ድርጅት ፀረ-ባርነት ኢንተርናሽናል በ1839 በለንደን ተቋቋመ። ከአየርላንድ ጋር ከነበረው ህብረት እስከ አንደኛው የዓለም ጦርነት ማብቂያ ድረስ በ1801 የታላቋ ብሪታንያ እና የአየርላንድ ፓርላማዎች እያንዳንዳቸው ሁለቱን መንግስታት አንድ በማድረግ እና የታላቋ ብሪታንያ እና የአየርላንድ ዩናይትድ ኪንግደም ሲፈጥሩ “ዩናይትድ ኪንግደም” የሚለው ቃል ይፋ ሆነ። በፈረንሣይ አብዮታዊ ጦርነቶች እና የናፖሊዮን ጦርነቶች መጨረሻ (1792-1815) የፈረንሳይ ሽንፈት ከደረሰ በኋላ ዩናይትድ ኪንግደም የ19ኛው ክፍለ ዘመን ዋና የባህር ኃይል እና የንጉሠ ነገሥት ኃይል ሆና ብቅ አለች (ከ1830 ገደማ ጀምሮ ለንደን በዓለም ላይ ትልቁ ከተማ ነበረች) በባህር ላይ ያልተፈታተነው የብሪታንያ የበላይነት ከጊዜ በኋላ ፓክስ ብሪታኒካ ("የብሪቲሽ ሰላም") ተብሎ ተገልጿል ይህም በታላላቅ ሀይሎች መካከል አንጻራዊ ሰላም የሰፈነበት ጊዜ (1815-1914) የብሪቲሽ ኢምፓየር አለም አቀፋዊ ግዛት የሆነበት እና የአለም አቀፍ ፖሊስነትን ሚና የተቀበለበት ወቅት ነበር. . እ.ኤ.አ. በ 1851 ታላቁ ኤግዚቢሽን ወቅት ብሪታንያ “የዓለም አውደ ጥናት” ተብላ ተገልጻለች። እ.ኤ.አ. ከ 1853 እስከ 1856 ብሪታንያ ከሩሲያ ግዛት ጋር በተደረገው ጦርነት ከኦቶማን ኢምፓየር ጋር በመተባበር በቦንኒያ ባሕረ ሰላጤ እና በፊንላንድ ባሕረ ሰላጤ የአላንድ ጦርነት ተብሎ በሚታወቀው የባልቲክ ባህር የባህር ኃይል ጦርነቶች ውስጥ በመሳተፍ በክራይሚያ ጦርነት ተሳትፋለች። , ከሌሎች ጋር. የብሪቲሽ ኢምፓየር ተስፋፍቷል ህንድ፣ ትላልቅ የአፍሪካ ክፍሎች እና ሌሎች በአለም ዙሪያ ያሉ ሌሎች ግዛቶችን ይጨምራል። በቅኝ ግዛቶቿ ላይ ከወሰደችው መደበኛ ቁጥጥር ጎን ለጎን፣ ብሪታንያ በአብዛኛዎቹ የአለም ንግድ የበላይነት የበርካታ ክልሎችን እንደ እስያ እና ላቲን አሜሪካ ያሉ ኢኮኖሚዎችን በብቃት ተቆጣጥራለች። በአገር ውስጥ፣ የፖለቲካ አመለካከቶች የነጻ ንግድን እና የላይሴዝ-ፋይር ፖሊሲዎችን እና ቀስ በቀስ የድምፅ መስጫ ፍራንቺስ እንዲስፋፋ አድርጓል። በክፍለ ዘመኑ የህዝቡ ቁጥር በከፍተኛ ደረጃ ጨምሯል፣ከተሜነት መስፋፋት ታጅቦ ከፍተኛ ማህበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ ጭንቀቶችን አስከትሏል።አዲስ ገበያዎችን እና የጥሬ ዕቃ ምንጮችን ለመፈለግ፣በዲስራኤሊ ስር ያለው ወግ አጥባቂ ፓርቲ በግብፅ፣ደቡብ አፍሪካ የኢምፔሪያሊስት መስፋፋትን ጀምሯል። , እና ሌላ ቦታ. ካናዳ፣ አውስትራሊያ እና ኒውዚላንድ ራሳቸውን በራሳቸው የሚያስተዳድሩ ገዢዎች ሆኑ። ከመቶ አመት መባቻ በኋላ የብሪታንያ የኢንዱስትሪ የበላይነት በጀርመን እና በዩናይትድ ስቴትስ ተገዳደረ። ከ 1900 በኋላ የአየርላንድ ማህበራዊ ማሻሻያ እና የቤት ውስጥ ህግ አስፈላጊ የቤት ውስጥ ጉዳዮች ነበሩ ። የሌበር ፓርቲ በ 1900 ከሰራተኛ ማህበራት እና ትናንሽ የሶሻሊስት ቡድኖች ጥምረት ወጣ ፣ እና ከ 1914 በፊት የሴቶች ድምጽ የመምረጥ መብት እንዲከበር የምርጫ ቅስቀሳ አድርጓል ።ብሪታንያ ከፈረንሳይ፣ ሩሲያ እና (ከ1917 በኋላ) ዩናይትድ ስቴትስ፣ ከጀርመን እና አጋሮቿ ጋር በአንደኛው የዓለም ጦርነት (1914-1918) ተዋግታለች። የብሪቲሽ ጦር ኃይሎች በአብዛኛው የብሪቲሽ ኢምፓየር እና በተለያዩ የአውሮፓ ክልሎች በተለይም በምዕራቡ ግንባር ላይ ተሰማርተው ነበር። በትሬንች ጦርነት ምክንያት የሞቱት ሰዎች ቁጥር ብዙ ትውልድ እንዲጠፋ ምክንያት ሆኗል፣ በሀገሪቱ ውስጥ ዘላቂ የሆነ ማህበራዊ ተፅእኖ እና በማህበራዊ ስርዓቱ ላይ ትልቅ መስተጓጎል አስከትሏል። ከጦርነቱ በኋላ ብሪታንያ በበርካታ የቀድሞ የጀርመን እና የኦቶማን ቅኝ ግዛቶች ላይ የመንግስታቱን ሊግ ስልጣን ተቀበለች። የብሪቲሽ ኢምፓየር ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል፣ ከአለም አንድ አምስተኛውን የመሬት ገጽታ እና ከህዝቡ አንድ አራተኛውን ይሸፍናል። ብሪታንያ 2.5 ሚሊዮን ጉዳት ደርሶባታል እናም ጦርነቱን በከፍተኛ ብሄራዊ ዕዳ ጨርሳለች። የእርስ በርስ ጦርነት ዓመታት እና ሁለተኛው የዓለም ጦርነት በ1920ዎቹ አጋማሽ አብዛኛው የብሪታንያ ህዝብ የቢቢሲ የሬዲዮ ፕሮግራሞችን ማዳመጥ ይችላል። የሙከራ የቴሌቭዥን ስርጭቶች በ1929 ጀመሩ እና የመጀመሪያው የቢቢሲ ቴሌቪዥን አገልግሎት በ1936 ተጀመረ። የአየርላንድ ብሔርተኝነት መነሳት፣ እና በአየርላንድ ውስጥ በአይሪሽ የቤት ህግ ውሎች ላይ በአየርላንድ ውስጥ አለመግባባቶች፣ በመጨረሻም በ1921 ወደ ደሴቲቱ መከፋፈል ምክንያት ሆነዋል። የአየርላንድ ነፃ ግዛት ነፃ ሆነ፣ መጀመሪያ ላይ በ1922 የዶሚኒየን ደረጃ ያለው፣ እና በ1931 በማያሻማ ሁኔታ እራሱን የቻለ። አየርላንድ የዩናይትድ ኪንግደም አካል ሆና ቆይታለች። እ.ኤ.አ. የ1928 ህግ ለሴቶች ከወንዶች ጋር እኩልነት እንዲኖረው በማድረግ የምርጫውን ምርጫ አስፋፍቷል። እ.ኤ.አ. በ 1920 ዎቹ አጋማሽ ላይ የምሽት ማዕበል በ 1926 አጠቃላይ አድማ ። ብሪታንያ ታላቁ የኢኮኖሚ ድቀት (1929-1932) በተከሰተበት ጊዜ ከጦርነቱ ውጤቶች አላገገመችም ። ይህ በቀድሞው የኢንዱስትሪ አካባቢዎች ከፍተኛ ሥራ አጥነት እና ችግር፣ እንዲሁም በ1930ዎቹ የፖለቲካ እና የማህበራዊ አለመረጋጋት፣ የኮሚኒስት እና የሶሻሊስት ፓርቲዎች አባልነት እየጨመረ መጥቷል። ጥምር መንግሥት በ1931 ዓ.ም. ቢሆንም፣ "ብሪታንያ በጣም ሀብታም ሀገር ነበረች፣ በጦር መሣሪያ የምትፈራ፣ ጥቅሟን ለማስከበር ርህራሄ የሌላት እና በአለም አቀፍ የምርት ስርአት እምብርት ላይ የተቀመጠች ሀገር ነበረች።" ናዚ ጀርመን ፖላንድን ከወረረ በኋላ ብሪታንያ በ1939 በጀርመን ላይ ጦርነት በማወጅ ወደ ሁለተኛው የዓለም ጦርነት ገባች። ዊንስተን ቸርችል በ1940 ጠቅላይ ሚኒስትር እና የጥምር መንግሥት መሪ ሆነ። በጦርነቱ የመጀመሪያ አመት የአውሮፓ አጋሮቿ ሽንፈት ቢያጋጥሟትም ብሪታንያ እና ግዛቱ በጀርመን ላይ ብቻውን ጦርነቱን ቀጠለ። ቸርችል በጦርነቱ ወቅት ለመንግስት እና ለጦር ኃይሉ ለመምከር እና ለመደገፍ ኢንዱስትሪ፣ ሳይንቲስቶች እና መሐንዲሶች ተሰማሩ። እ.ኤ.አ. በ 1940 የሮያል አየር ሀይል በብሪታንያ ጦርነት ሰማዩን ለመቆጣጠር በተደረገው ትግል የጀርመኑን ሉፍትዋፍን ድል አደረገ። በ Blitz ወቅት የከተማ አካባቢዎች ከባድ የቦምብ ጥቃት ደርሶባቸዋል። እ.ኤ.አ. በ 1941 የተቋቋሙት የብሪታንያ ፣ የዩናይትድ ስቴትስ እና የሶቪየት ህብረት ግራንድ ህብረት በአክሲስ ሀይሎች ላይ አጋሮችን እየመራ ። በአትላንቲክ ውቅያኖስ ጦርነት፣ በሰሜን አፍሪካ ዘመቻ እና በጣሊያን ዘመቻ ውሎ አድሮ ከባድ የተፋለሙ ድሎች ነበሩ። እ.ኤ.አ. በ 1944 በኖርማንዲ ማረፊያ እና አውሮፓን ነፃ በማውጣት የብሪታንያ ኃይሎች ከአጋሮቻቸው ከአሜሪካ ፣ ከሶቪየት ኅብረት እና ከሌሎች አጋር አገሮች ጋር ትልቅ ሚና ተጫውተዋል ። የብሪቲሽ ጦር በጃፓን ላይ የበርማ ዘመቻን ሲመራ የብሪቲሽ ፓሲፊክ የጦር መርከቦች ጃፓንን በባህር ላይ ተዋጉ። የብሪታንያ ሳይንቲስቶች ለጃፓን እጅ እንድትሰጥ ምክንያት የሆነውን የማንሃተን ፕሮጀክት አስተዋፅዖ አድርገዋል። የመሬት አቀማመጥ የዩናይትድ ኪንግደም አጠቃላይ ቦታ በግምት 244,820 ካሬ ኪሎ ሜትር (94,530 ካሬ ማይል) ነው። አገሪቷ የብሪቲሽ ደሴቶችን ዋና ክፍል ትይዛለች እና የታላቋ ብሪታንያ ደሴት ፣ የአየርላንድ ደሴት ሰሜናዊ ምስራቅ አንድ ስድስተኛ እና አንዳንድ ትናንሽ ደሴቶችን ያጠቃልላል። በሰሜን አትላንቲክ ውቅያኖስ እና በሰሜን ባህር መካከል የሚገኝ ሲሆን በደቡብ ምስራቅ የባህር ዳርቻ ከሰሜን ፈረንሳይ የባህር ዳርቻ በ 22 ማይል (35 ኪሜ) ርቀት ላይ ይገኛል ፣ ከሱም በእንግሊዝ ቻናል ይለያል ። እ.ኤ.አ. በ 1993 10 በመቶው የዩናይትድ ኪንግደም በደን የተሸፈነ ነበር ። 46 በመቶው ለግጦሽ አገልግሎት የሚውል ሲሆን 25 በመቶው ደግሞ ለግብርና ነው የሚመረተው። በለንደን የሚገኘው ሮያል ግሪንዊች ኦብዘርቫቶሪ በ1884 በዋሽንግተን ዲሲ የጠቅላይ ሜሪዲያን መለያ ነጥብ ሆኖ ተመረጠ። 100 ሜትር ወደ ኦብዘርቫቶሪ በስተምስራቅ. ዩናይትድ ኪንግደም በኬክሮስ 49° እና 61° N፣ እና ኬንትሮስ 9° W እና 2° E. ሰሜን አየርላንድ ከአየርላንድ ሪፐብሊክ ጋር 224 ማይል (360 ኪሜ) የመሬት ወሰን ትጋራለች። የታላቋ ብሪታንያ የባህር ዳርቻ 11,073 ማይል ነው። (17,820 ኪሜ) ርዝመት. 31 ማይል (50 ኪሜ) (24 ማይል (38 ኪሜ) በውሃ ውስጥ) ላይ ባለው የቻናል ቱነል ከአህጉር አውሮፓ ጋር የተገናኘ ሲሆን በአለም ላይ ካሉት የውሃ ውስጥ ረጅሙ ዋሻ ነው። እንግሊዝ ከጠቅላላው የዩናይትድ ኪንግደም ስፋት ከግማሽ በላይ ብቻ (53 በመቶ) ይሸፍናል፣ ይህም 130,395 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (50,350 ካሬ ማይል) ይሸፍናል።[164] አብዛኛው የሀገሪቱ ክፍል የቆላማ መሬትን ያቀፈ ነው፣ ከTees-Exe መስመር በስተሰሜን ምዕራብ የበለጠ ደጋማ እና አንዳንድ ተራራማ መሬት ያለው። የሐይቅ አውራጃን፣ ፔኒኒስን፣ ኤክስሞርን እና ዳርትሞርን ጨምሮ። ዋናዎቹ ወንዞች እና ወንዞች ቴምዝ ፣ ሰቨርን እና ሀምበር ናቸው። የእንግሊዝ ከፍተኛው ተራራ በሐይቅ አውራጃ ውስጥ ስካፌል ፓይክ (978 ሜትር (3,209 ጫማ)) ነው። ስኮትላንድ ከጠቅላላው የዩናይትድ ኪንግደም አጠቃላይ ስፋት ከአንድ ሶስተኛ (32 በመቶ) በታች ነው የሚይዘው፣ 78,772 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (30,410 ካሬ ማይል) ይሸፍናል። በተለይም ሄብሪድስ፣ ኦርክኒ ደሴቶች እና ሼትላንድ ደሴቶች። ስኮትላንድ በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ በጣም ተራራማ አገር ነች እና የመሬት አቀማመጥ በሃይላንድ ድንበር ጥፋት - የጂኦሎጂካል አለት ስብራት - ስኮትላንድን በምዕራብ ከአራን አቋርጦ በምስራቅ እስቶንሃቨን ይለያል። ስህተቱ ሁለት ልዩ ልዩ ክልሎችን ይለያል; ማለትም በሰሜን እና በምዕራብ በኩል ሀይላንድ እና ዝቅተኛ ቦታዎች በደቡብ እና በምስራቅ. በጣም ወጣ ገባ የሆነው ሃይላንድ ክልል ቤን ኔቪስን ጨምሮ 1,345 ሜትሮች (4,413 ጫማ) በብሪቲሽ ደሴቶች ውስጥ ከፍተኛው ቦታ የሆነውን አብዛኛው የስኮትላንድ ተራራማ መሬት ይይዛል። ቆላማ አካባቢዎች - በተለይም በፈርዝ ክላይድ እና በፈርት ኦፍ ፎርዝ መካከል ያለው ጠባብ የመሬት ወገብ ሴንትራል ቤልት በመባል የሚታወቀው - የስኮትላንድ ትልቁ ከተማ ግላስጎው እና ዋና እና የፖለቲካ ማእከል የሆነችው ኤድንበርግ ጨምሮ የአብዛኛው ህዝብ መኖሪያ ነው። ምንም እንኳን ደጋማ እና ተራራማ መሬት በደቡባዊ አፕላንድ ውስጥ ይገኛል። 20,779 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (8,020 ስኩዌር ማይል) የሚሸፍነው ዌልስ ከጠቅላላው የዩናይትድ ኪንግደም አካባቢ ከአንድ አስረኛ (9 በመቶ) ያነሰ ነው። ዌልስ በአብዛኛው ተራራማ ነው፣ ምንም እንኳን ሳውዝ ዌልስ ከሰሜን እና ከመሃል ዌልስ ያነሰ ተራራማ ነው። ዋናው የህዝብ ብዛት እና የኢንዱስትሪ አካባቢዎች በሳውዝ ዌልስ ውስጥ የሚገኙት የካርዲፍ፣ ስዋንሲ እና ኒውፖርት የባህር ዳርቻ ከተሞችን እና በሰሜን በኩል የደቡብ ዌልስ ሸለቆዎችን ያቀፈ ነው። በዌልስ ውስጥ ከፍተኛዎቹ ተራሮች በስኖዶኒያ ውስጥ ሲሆኑ ስኖውዶን (ዌልሽ፡ ይር ዋይድፋ) በ1,085 ሜትር (3,560 ጫማ) ላይ ያለው፣ በዌልስ ውስጥ ከፍተኛው ጫፍ ነው። ዌልስ ከ2,704 ኪሎ ሜትር በላይ (1,680 ማይል) የባህር ዳርቻ አላት። ብዙ ደሴቶች ከዌልሽ ዋና መሬት ርቀው ይገኛሉ፣ ትልቁ ደሴቶች በሰሜን ምዕራብ የሚገኘው አንግልሴይ (ይኒስ ሞን) ነው። ሰሜን አየርላንድ፣ ከታላቋ ብሪታንያ በአይሪሽ ባህር እና በሰሜን ቻናል የተነጠለች፣ 14,160 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (5,470 ካሬ ማይል) ስፋት ያላት ሲሆን በአብዛኛው ኮረብታ ነው። በ388 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (150 ስኩዌር ማይል) በብሪቲሽ ደሴቶች ውስጥ በአከባቢው ትልቁ ሀይቅ የሆነውን Lough Neaghን ያጠቃልላል። በሰሜን አየርላንድ ከፍተኛው ጫፍ ስሊቭ ዶናርድ በሞርኔ ተራሮች በ852 ሜትር (2,795 ጫማ) ነው። ዩናይትድ ኪንግደም አራት የመሬት አከባቢዎችን ይዟል፡ የሴልቲክ ሰፊ ጫካዎች፣ የእንግሊዝ ዝቅተኛላንድስ የቢች ደኖች፣ የሰሜን አትላንቲክ እርጥበታማ ድብልቅ ደኖች እና የካሌዶን ኮኒፈር ደኖች። አገሪቷ የ2019 የደን መልክዓ ምድራዊ አቀማመጥ ኢንቴግሪቲ ኢንዴክስ 1.65/10 አማካይ ነጥብ ነበራት፣ ይህም በአለም ከ172 ሀገራት 161ኛ ደረጃ ላይ ተቀምጣለች። የአየር ንብረት አብዛኛው የዩናይትድ ኪንግደም ሞቃታማ የአየር ንብረት አለው፣ በአጠቃላይ ቀዝቀዝ ያለ የሙቀት መጠን እና ዓመቱን ሙሉ ብዙ ዝናብ። የሙቀት መጠኑ ከ0°C (32°F) በታች እየቀነሰ ወይም ከ30°C (86°F) በላይ በሚጨምር ወቅቶች ይለያያል። አንዳንድ ክፍሎች፣ ከባህር ዳርቻ ርቀው፣ ደጋማ እንግሊዝ፣ ዌልስ፣ ሰሜናዊ አየርላንድ እና አብዛኛው ስኮትላንድ፣ የከርሰ ምድር ውቅያኖስ የአየር ንብረት (Cfc) ያጋጥማቸዋል። በስኮትላንድ ውስጥ ያሉ ከፍታ ቦታዎች አህጉራዊ ንዑስ-አርክቲክ የአየር ንብረት (ዲኤፍሲ) እና ተራሮች የ tundra የአየር ንብረት (ET) ያጋጥማቸዋል። ነፋሱ ከደቡብ ምዕራብ ሲሆን መለስተኛ እና እርጥብ የአየር ሁኔታን ከአትላንቲክ ውቅያኖስ በተደጋጋሚ ይሸከማል፣ ምንም እንኳን የምስራቃዊው ክፍል በአብዛኛው ከዚህ ንፋስ የተከለለ ቢሆንም አብዛኛው ዝናብ በምዕራባዊ ክልሎች ላይ ስለሚወድቅ የምስራቃዊው ክፍል በጣም ደረቅ ነው። በባህረ ሰላጤው ጅረት የሚሞቅ የአትላንቲክ ሞገዶች መለስተኛ ክረምትን ያመጣሉ፤በተለይ በምእራብ ክረምት ክረምት እርጥብ በሆነበት እና በከፍታ ቦታ ላይ። ክረምቱ በደቡብ ምስራቅ እንግሊዝ በጣም ሞቃታማ ሲሆን በሰሜን ደግሞ በጣም ቀዝቃዛ ነው። በከፍታ ቦታ ላይ በክረምት እና በፀደይ መጀመሪያ ላይ ከባድ የበረዶ ዝናብ ሊከሰት ይችላል, እና አልፎ አልፎ ከኮረብታዎች ርቆ ወደ ከፍተኛ ጥልቀት ይሰፍራል. ዩናይትድ ኪንግደም ከ180 ሀገራት 4ቱን በአከባቢ አፈፃፀም መረጃ ደረጃ ላይ ትገኛለች። እ.ኤ.አ. በ2050 የዩናይትድ ኪንግደም በካይ ጋዝ ልቀቶች ዜሮ ዜሮ እንደሚሆን ህግ ወጣ መንግስት እና ፖለቲካ ዩናይትድ ኪንግደም በህገ-መንግስታዊ ንግስና ስር ያለ አሃዳዊ መንግስት ነው። ንግሥት ኤልዛቤት IIየእንግሊዝ ንጉሠ ነገሥት እና ርዕሰ መስተዳድር፣ እንዲሁም 14 ሌሎች ነፃ አገሮች ናቸው። እነዚህ 15 አገሮች አንዳንድ ጊዜ "የጋራ ግዛቶች" ተብለው ይጠራሉ. ንጉሠ ነገሥቱ "የመመካከር፣ የማበረታታት እና የማስጠንቀቅ መብት" አላቸው። የዩናይትድ ኪንግደም ሕገ መንግሥት ያልተስተካከሉ እና በአብዛኛው የተለያዩ የተፃፉ ምንጮች ስብስቦችን ያቀፈ ነው, እነሱም ደንቦች, ዳኛ ሰጭ የክስ ህግ እና ዓለም አቀፍ ስምምነቶች ከህገመንግስታዊ ስምምነቶች ጋር. የዩናይትድ ኪንግደም ፓርላማ የሕገ-መንግስታዊ ማሻሻያ የፓርላማ ስራዎችን በማፅደቅ ማካሄድ ይችላል, እና ስለዚህ ማንኛውንም የሕገ-መንግስቱን የተፃፈ ወይም ያልተፃፈ ነገር የመቀየር ወይም የመሻር የፖለቲካ ስልጣን አለው. ማንም ተቀምጦ ፓርላማ ወደፊት ፓርላማዎች ሊለወጡ የማይችሉትን ህግ ሊያወጣ አይችልም። ዩናይትድ ኪንግደም የፓርላማ ዲሞክራሲ እና ሕገ መንግሥታዊ ንጉሣዊ አገዛዝ ነች። የእንግሊዝ ፓርላማ ሉዓላዊ ነው። እሱ ከኮመንስ, ከጌቶች ቤት እና ከዘውድ ጋር የተዋቀረ ነው.የፓርላማ ዋና ሥራ የሚከናወነው በሁለቱ ምክር ቤቶች ውስጥ ነው, ነገር ግን ህጉ የፓርላማ ህግ (ህግ) እንዲሆን የንጉሣዊ ፈቃድ ያስፈልጋል. ለጠቅላላ ምርጫ (የጋራ ምክር ቤት ምርጫ)፣ ዩናይትድ ኪንግደም በ650 የምርጫ ክልሎች የተከፋፈለ ሲሆን እያንዳንዱም በፓርላማ አባል (MP) ይወከላል። የፓርላማ አባላት እስከ አምስት አመታት ድረስ ስልጣንን ይይዛሉ እና ሁልጊዜም ለጠቅላላ ምርጫዎች ይወዳደራሉ. የወግ አጥባቂ ፓርቲ፣ የሌበር ፓርቲ እና የስኮትላንድ ብሄራዊ ፓርቲ እንደቅደም ተከተላቸው፣ አሁን ያሉት አንደኛ፣ ሁለተኛ እና ሶስተኛ ትላልቅ ፓርቲዎች (በፓርላማ አባላት ቁጥር) በኮመንስ ሃውስ ውስጥ ናቸው። ጠቅላይ ሚኒስትሩ በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ የመንግስት መሪ ናቸው ። ሁሉም ጠቅላይ ሚኒስትሮች ማለት ይቻላል የግምጃ ቤት የመጀመሪያ ጌታ ሆነው አገልግለዋል ሁሉም ጠቅላይ ሚኒስትሮች ከ 1905 ጀምሮ የግምጃ ቤት የመጀመሪያ ጌታ ፣ ከ 1968 ጀምሮ የሲቪል ሰርቪስ ሚኒስትር እና ሚኒስትር ሆነው አገልግለዋል ። ህብረቱ ከ 2019 ጀምሮ (አውሮፓ). በዘመናችን፣ ጠቅላይ ሚኒስትሩ፣ በሕገ መንግሥት ኮንቬንሽን፣ የፓርላማ አባል ናቸው። ጠቅላይ ሚኒስትሩ የሚሾሙት በንጉሠ ነገሥቱ ሲሆን ሹመታቸውም በሕገ መንግሥታዊ ድንጋጌዎች የሚመራ ነው። ነገር ግን፣ በመደበኛነት በፓርላማው ውስጥ ብዙ መቀመጫዎች ያሉት የፖለቲካ ፓርቲ መሪ ናቸው እና የህዝብ ተወካዮች ምክር ቤት እምነትን በማዘዝ ስልጣንን ይይዛሉ። ጠቅላይ ሚኒስትሩ በሕግ የተደነገጉ ተግባራት (ከሌሎች ሚኒስትሮች ጋር) ብቻ ሳይሆን የንጉሣዊው ዋና አማካሪ ናቸው እና ንጉሣዊውን ከመንግሥት ጋር በተገናኘ የንጉሣዊ ሥልጣናቸውን ተግባራዊ ለማድረግ ለእነሱ ምክር መስጠት አለባቸው። በተለይም ጠቅላይ ሚኒስትሩ የሚኒስትሮችን ሹመት እና የካቢኔ ሰብሳቢዎችን ይመራሉ ። የአስተዳደር ክፍሎች የዩናይትድ ኪንግደም ጂኦግራፊያዊ ክፍፍል በካውንቲ ወይም በሺርስ የጀመረው በመካከለኛው ዘመን መጀመሪያ ላይ በእንግሊዝ እና በስኮትላንድ ውስጥ ሲሆን በዘመናዊው ዘመን መጀመሪያ በመላው በታላቋ ብሪታኒያ እና አየርላንድ ተጠናቀቀ። በዩናይትድ ኪንግደም በእያንዳንዱ ሀገር አስተዳደራዊ ዝግጅቶች በተናጥል ተዘጋጅተዋል፣ መነሻቸውም ብዙውን ጊዜ ዩናይትድ ኪንግደም ከመፈጠሩ በፊት ነበር። ዘመናዊ የአካባቢ አስተዳደር በከፊል በጥንታዊ አውራጃዎች ላይ በመመስረት በተመረጡ ምክር ቤቶች ፣ በእንግሊዝ እና በዌልስ በ 1888 ፣ በስኮትላንድ በ 1889 እና በአየርላንድ በ 1898 ሕግ ፣ ይህ ማለት ወጥነት ያለው የአስተዳደር ወይም የጂኦግራፊያዊ አከላለል ስርዓት የለም ማለት ነው ። በመላው ዩናይትድ ኪንግደም. እስከ 19 ኛው ክፍለ ዘመን ድረስ በእነዚያ ዝግጅቶች ላይ ትንሽ ለውጥ አልተደረገም ፣ ግን ከዚያ በኋላ የሚና እና የተግባር ለውጥ አለ በእንግሊዝ ውስጥ የአከባቢ መስተዳድር አደረጃጀት ውስብስብ ነው, የተግባሮች ስርጭት እንደ አካባቢያዊ ዝግጅቶች ይለያያል. የእንግሊዝ የላይኛው-ደረጃ ንዑስ ክፍልፋዮች ዘጠኙ ክልሎች ናቸው ፣ አሁን በዋነኝነት ለስታቲስቲክስ ዓላማዎች ያገለግላሉ። አንድ ክልል ታላቋ ለንደን ከ2000 ጀምሮ በቀጥታ የተመረጠ ጉባኤ እና ከንቲባ ነበረው በህዝበ ውሳኔ የቀረበውን ሀሳብ ህዝባዊ ድጋፍ ተከትሎ። ሌሎች ክልሎችም የራሳቸው የተመረጡ የክልል ምክር ቤቶች እንዲሰጡ ታቅዶ ነበር፣ ነገር ግን በሰሜን ምስራቅ ክልል ሊካሄድ የታቀደው ስብሰባ በ2004 በህዝበ ውሳኔ ውድቅ ተደርጓል። ከ2011 ጀምሮ በእንግሊዝ አስር ጥምር ባለስልጣናት ተቋቁመዋል። ከእነዚህ ውስጥ ስምንቱ ከንቲባዎችን መርጠዋል፣ የመጀመሪያው ምርጫ በግንቦት 4 ቀን 2017 ተካሄዷል። ከክልል ደረጃ በታች፣ አንዳንድ የእንግሊዝ ክፍሎች የካውንቲ ምክር ቤቶች እና የአውራጃ ምክር ቤቶች ሲኖራቸው ሌሎች ደግሞ አሃዳዊ ባለስልጣናት ሲኖራቸው ለንደን 32 የለንደን ወረዳዎችን እና ከተማዋን ያቀፈ ነው። የለንደን. የምክር ቤት አባላት የሚመረጡት በአንደኛው-ያለፈው-ፖስት ሥርዓት በነጠላ-አባል ቀጠናዎች ወይም በባለብዙ-አባላት የብዙነት ሥርዓት በብዙ-አባል ቀጠናዎች ውስጥ ነው። ለአካባቢ አስተዳደር ዓላማ፣ ስኮትላንድ በ32 የምክር ቤት አካባቢዎች የተከፋፈለ ሲሆን ይህም በመጠን እና በሕዝብ ብዛት ሰፊ ልዩነት አለው። የግላስጎው፣ የኤድንበርግ፣ አበርዲን እና ዳንዲ ከተሞች የተለያዩ የምክር ቤት አካባቢዎች ናቸው፣ እንደ ሃይላንድ ካውንስል ሁሉ፣ የስኮትላንድን አንድ ሶስተኛ የሚያካትት ግን ከ200,000 በላይ ሰዎች ብቻ። የአካባቢ ምክር ቤቶች በተመረጡ የምክር ቤት አባላት የተዋቀሩ ሲሆን ከእነዚህ ውስጥ 1,223; የትርፍ ሰዓት ደመወዝ ይከፈላቸዋል. ምርጫዎች የሚካሄዱት ሶስት ወይም አራት የምክር ቤት አባላትን በሚመርጡ ባለ ብዙ አባላት ባሉበት በአንድ የሚተላለፍ ድምጽ ነው። እያንዳንዱ ምክር ቤት የምክር ቤቱን ስብሰባዎች የሚመራ እና የአከባቢው ዋና መሪ ሆኖ የሚሰራ ፕሮቮስት ወይም ሰብሳቢ ይመርጣል። በዌልስ ውስጥ የአካባቢ አስተዳደር 22 አሃዳዊ ባለስልጣናትን ያቀፈ ነው። ሁሉም አሃዳዊ ባለስልጣናት የሚመሩት በምክር ቤቱ በራሱ በተመረጠ መሪ እና ካቢኔ ነው። እነዚህም የካርዲፍ፣ ስዋንሲ እና ኒውፖርት ከተሞችን ያጠቃልላሉ፣ እነሱም በራሳቸው መብት አሃዳዊ ባለስልጣናት ናቸው። ምርጫዎች በየአራት አመቱ የሚካሄደው በአንደኛ-ያለፈው-ፖስት ስርዓት ነው። በሰሜን አየርላንድ ያለው የአካባቢ አስተዳደር ከ1973 ጀምሮ በ26 የዲስትሪክት ምክር ቤቶች ተደራጅቷል፣ እያንዳንዳቸው በአንድ በሚተላለፍ ድምፅ ተመርጠዋል። ሥልጣናቸው እንደ ቆሻሻ መሰብሰብ፣ ውሾችን መቆጣጠር እና ፓርኮችን እና የመቃብር ቦታዎችን በመንከባከብ ላይ ባሉ አገልግሎቶች ላይ ብቻ የተገደበ ነው። በ 2008 ሥራ አስፈፃሚው 11 አዳዲስ ምክር ቤቶችን ለመፍጠር እና አሁን ያለውን አሰራር ለመተካት በቀረቡት ሀሳቦች ላይ ተስማምቷል የተደራጁ መንግስታት ስኮትላንድ፣ ዌልስ እና ሰሜን አየርላንድ እያንዳንዳቸው የራሳቸው መንግሥት ወይም ሥራ አስፈፃሚ አላቸው፣ በአንደኛ ሚኒስትር የሚመራ (ወይንም በሰሜን አየርላንድ ጉዳይ፣ የዲያስትሪክት የመጀመሪያ ሚኒስትር እና ምክትል ተቀዳሚ ሚኒስትር) እና የተወከለ አንድነት ያለው የሕግ አውጭ አካል። የእንግሊዝ ትልቋ ሀገር የሆነችው እንግሊዝ ምንም አይነት ስልጣን አስፈፃሚ ወይም የህግ አውጭ አካል የላትም እና በሁሉም ጉዳዮች ላይ በቀጥታ በእንግሊዝ መንግስት እና ፓርላማ የምትተዳደረው እና የምትተዳደር ናት። ይህ ሁኔታ ከስኮትላንድ፣ ዌልስ እና ሰሜን አየርላንድ የተውጣጡ የፓርላማ አባላት እንግሊዝን ብቻ በሚመለከቱ ጉዳዮች ላይ አንዳንድ ጊዜ በቆራጥነት ድምጽ መስጠት የሚችሉበትን እውነታ የሚመለከት የምእራብ ሎቲያን ጥያቄ እንዲነሳ አድርጓል። እንግሊዝን ብቻ የሚመለከቱ ህጎች ከአብዛኞቹ የእንግሊዝ የፓርላማ አባላት ድጋፍ ያስፈልጋቸዋል።የስኮትላንድ መንግስት እና ፓርላማ ለዩናይትድ ኪንግደም ፓርላማ በተለየ ሁኔታ ትምህርትን፣ የጤና አጠባበቅን፣ የስኮትላንድ ህግን እና የአካባቢ መንግስትን ጨምሮ በማንኛውም ጉዳይ ላይ ሰፊ ስልጣን አላቸው። በ2020 የዩናይትድ ኪንግደም ፓርላማ ባፀደቀው ድርጊት በኢኮኖሚ ጉዳዮች ላይ ያላቸው ስልጣን በከፍተኛ ሁኔታ የተገደበ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2012 የእንግሊዝ እና የስኮትላንድ መንግስታት የኤድንበርግ ስምምነትን በ2014 የስኮትላንድ ነፃነት ህዝበ ውሳኔ 55.3 በመቶ የተሸነፈበትን ስምምነት ተፈራርመዋል። ወደ 44.7 በመቶ - በዚህም ምክንያት ስኮትላንድ የዩናይትድ ኪንግደም የተከፋፈለ አካል ሆና እንድትቀር አድርጓልየዌልስ መንግስት እና ሴንድድ (የዌልስ ፓርላማ፤ የቀድሞ የዌልስ ብሔራዊ ምክር ቤት) ወደ ስኮትላንድ ከተሰጡት የበለጠ የተገደበ ሥልጣን አላቸው። ሴኔድ ለዩናይትድ ኪንግደም ፓርላማ በተለየ መልኩ በሌለበት በማንኛውም ጉዳይ በሴኔድ ሳይምሩ የሐዋርያት ሥራ በኩል ሕግ ማውጣት ይችላል። የሰሜን አየርላንድ ስራ አስፈፃሚ እና ምክር ቤት ለስኮትላንድ ከተሰጡት ጋር ተመሳሳይ ስልጣን አላቸው። ሥራ አስፈፃሚው የአንድነት እና የብሔራዊ ምክር ቤት አባላትን በሚወክል ዲያቢሲ ይመራል ። የሰሜን አየርላንድ ዲቮሉሽን በሰሜን አየርላንድ አስተዳደር በሰሜን-ደቡብ የሚኒስትሮች ምክር ቤት ውስጥ በሰሜን አየርላንድ አስተዳደር ተሳትፎ ላይ የተመሰረተ ነው ፣ የሰሜን አየርላንድ ሥራ አስፈፃሚ በመተባበር እና በጋራ እና በጋራ ፖሊሲዎች ያዘጋጃል ። የአየርላንድ መንግስት. የብሪቲሽ እና የአየርላንድ መንግስታት የሰሜን አየርላንድ አስተዳደር በማይሰራበት ጊዜ የሰሜን አየርላንድን ሀላፊነት በሚወስደው በብሪቲሽ-አይሪሽ በይነ መንግስታት ኮንፈረንስ ሰሜን አየርላንድን በሚመለከቱ ጉዳዮች ላይ ይተባበራሉ።ዩናይትድ ኪንግደም የተቀናጀ ሕገ መንግሥት የላትም እና ሕገ መንግሥታዊ ጉዳዮች ለስኮትላንድ፣ ዌልስ ወይም ሰሜን አየርላንድ ከተሰጡት ሥልጣኖች መካከል አይደሉም። በፓርላማ ሉዓላዊነት አስተምህሮ፣ የዩናይትድ ኪንግደም ፓርላማ በንድፈ ሀሳብ፣ የስኮትላንድ ፓርላማን፣ ሴኔድን ወይም የሰሜን አየርላንድ ጉባኤን ማጥፋት ይችላል። በእርግጥ፣ በ1972፣ የዩኬ ፓርላማ የሰሜን አየርላንድ ፓርላማን በአንድ ወገን መራመዱ፣ ይህም ለወቅታዊው ከስልጣን ተቋማት ጋር ተዛማጅነት ያለው ምሳሌ ነው። በተግባር፣ በሪፈረንደም ውሳኔዎች የተፈጠረውን የፖለቲካ መሠረተቢስነት ግምት ውስጥ በማስገባት፣ የዩናይትድ ኪንግደም ፓርላማ ለስኮትላንድ ፓርላማ እና ለሴኔድ ውክልና መስጠትን መሰረዝ በፖለቲካ ረገድ ከባድ ነው። በሰሜን አየርላንድ ያለው የስልጣን ክፍፍል ከአየርላንድ መንግስት ጋር በተደረገው አለም አቀፍ ስምምነት ላይ የተመሰረተ በመሆኑ በዩናይትድ ኪንግደም ፓርላማ በሰሜን አየርላንድ የስልጣን ክፍፍልን ለማደናቀፍ በዩናይትድ ኪንግደም ፓርላማ ላይ የሚኖረው ፖለቲካዊ ገደብ ከስኮትላንድ እና ዌልስ ጋር ካለው ግንኙነት የበለጠ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2020 በፀደቀው ሕግ የፓርላማዎችን የሕግ አውጭ ብቃት በኢኮኖሚ መስክ አሳልፏል ገኛዎች ዩናይትድ ኪንግደም የዩናይትድ ኪንግደም እራሷ አካል ያልሆኑ በ17 ግዛቶች ላይ ሉዓላዊነት አላት፡ 14 የብሪቲሽ የባህር ማዶ ግዛቶች እና ሶስት የዘውድ ጥገኞች። 14ቱ የብሪቲሽ የባህር ማዶ ግዛቶች የብሪቲሽ ኢምፓየር ቅሪቶች ናቸው፡ አንጉዪላ; ቤርሙዳ; የብሪቲሽ አንታርክቲክ ግዛት; የብሪቲሽ ህንድ ውቅያኖስ ግዛት; የብሪቲሽ ቨርጂን ደሴቶች; የካይማን ደሴቶች; የፎክላንድ ደሴቶች; ጊብራልታር; ሞንትሴራት; ሴንት ሄለና, ዕርገት እና ትሪስታን ዳ ኩንሃ; የቱርኮች እና የካይኮስ ደሴቶች; የፒትካይርን ደሴቶች; ደቡብ ጆርጂያ እና ደቡብ ሳንድዊች ደሴቶች; እና አክሮቲሪ እና ዴኬሊያ በቆጵሮስ ደሴት ላይ። የብሪታንያ የይገባኛል ጥያቄ በአንታርክቲካ ዓለም አቀፍ እውቅና የተገደበ ነው። በአጠቃላይ የብሪታንያ የባህር ማዶ ግዛቶች 480,000 ስኩዌር ናቲካል ማይል (640,000 ስኩዌር ማይልስ፣ 1,600,000 ኪ.ሜ.2) የሚሸፍን ሲሆን በአጠቃላይ ወደ 250,000 የሚጠጋ ህዝብ ያለው። የባህር ማዶ ግዛቶች 6,805,586 ኪ.ሜ (2,627,651 ስኩዌር ማይል) ላይ በአለም አምስተኛው ትልቁን ብቸኛ የኢኮኖሚ ዞን ሰጥተውታል። የ1999 የዩናይትድ ኪንግደም መንግስት ነጭ ወረቀት እንዲህ ይላል፡ "[The] Overseas Territories ብሪቲሽ ሆነው ለመቀጠል እስከፈለጉ ድረስ ብሪቲሽ ናቸው። ብሪታንያ ነፃነቷን በተጠየቀችበት ቦታ በፈቃደኝነት ሰጥታለች ፣ እናም ይህ አማራጭ ከሆነ ይህንን ማድረጋችንን እንቀጥላለን። የራስን ዕድል በራስ የመወሰን መብት በበርካታ የባህር ማዶ ግዛቶች ሕገ-መንግስቶች የተደነገገ ሲሆን ሦስቱ በተለይ በብሪታንያ ሉዓላዊነት (ቤርሙዳ በ1995፣ ጊብራልታር በ2002 እና በፎክላንድ ደሴቶች 2013) ስር እንዲቆዩ ድምጽ ሰጥተዋል። የዘውድ ጥገኞች ከእንግሊዝ የባህር ማዶ ግዛቶች በተቃራኒ የዘውዱ ንብረቶች ናቸው። በገለልተኛነት የሚተዳደሩ ሶስት ስልጣኖችን ያቀፉ፡ የጀርሲ ቻናል ደሴቶች እና በእንግሊዝ ቻናል ውስጥ ጉርንሴይ እና በአይሪሽ ባህር ውስጥ የሰው ደሴት። በጋራ ስምምነት፣ የእንግሊዝ መንግስት የደሴቶቹን የውጭ ጉዳይ እና መከላከያ ያስተዳድራል እና የዩኬ ፓርላማ እነርሱን ወክሎ ህግ የማውጣት ስልጣን አለው። በአለምአቀፍ ደረጃ፣ እንደ “ዩናይትድ ኪንግደም ተጠያቂ የሆነችባቸው ክልሎች” ተደርገው ይወሰዳሉ። ደሴቶቹን የሚመለከቱ ህግ የማውጣት ስልጣን በመጨረሻ በየራሳቸው የህግ አውጭ ስብሰባዎች ላይ የተመሰረተ ነው፣ በዘውዱ ፍቃድ (የግላዊነት ምክር ቤት ወይም በጉዳዩ ላይ የሰው ደሴት፣ በአንዳንድ ሁኔታዎች ሌተና ገዥው)። እ.ኤ.አ. ከ2005 ጀምሮ እያንዳንዱ የዘውድ ጥገኝነት ዋና ሚኒስትር የመንግስት መሪ ሆኖ ቆይቷል ህግ እና የወንጀል ፍትህ የ1706 የኅብረት ስምምነት አንቀጽ 19 የስኮትላንድ የተለየ የሕግ ሥርዓት እንዲቀጥል እንደደነገገው ዩናይትድ ኪንግደም አንድም የሕግ ሥርዓት የላትም። ዛሬ ዩናይትድ ኪንግደም ሶስት የተለያዩ የህግ ሥርዓቶች አሏት፡ የእንግሊዝ ህግ፣ የሰሜን አየርላንድ ህግ እና የስኮትስ ህግ። በጥቅምት 2009 የጌቶች ምክር ቤት ይግባኝ ሰሚ ኮሚቴን ለመተካት አዲስ የዩናይትድ ኪንግደም ጠቅላይ ፍርድ ቤት ተፈጠረ። የፕራይቪ ካውንስል ዳኞች ኮሚቴ፣ ከጠቅላይ ፍርድ ቤት ጋር ተመሳሳይ አባላትን ጨምሮ፣ የበርካታ ነጻ የኮመንዌልዝ ሀገራት፣ የብሪቲሽ የባህር ማዶ ግዛቶች እና የዘውድ ጥገኞች ከፍተኛው የይግባኝ ፍርድ ቤት ነው።በእንግሊዝ እና በዌልስ ውስጥ የሚሰራው ሁለቱም የእንግሊዝ ህግ እና የሰሜን አየርላንድ ህግ በጋራ ህግ መርሆዎች ላይ የተመሰረቱ ናቸው። የጋራ ሕግ ፍሬ ነገር በሕገ-ደንብ መሠረት ሕጉ በፍርድ ቤት ዳኞች ተዘጋጅቷል ፣ ሕግን ፣ ቅድመ ሁኔታን እና ምክንያታዊ ዕውቀትን በፊታቸው ያሉትን እውነታዎች በመተግበር ለወደፊቱ ሪፖርት የሚደረጉ እና አስገዳጅ የሕግ መርሆዎችን አግባብነት ያላቸውን የሕግ መርሆዎች የማብራሪያ ፍርዶች መስጠቱ ነው። ተመሳሳይ ጉዳዮች (stare decisis) .የእንግሊዝ እና የዌልስ ፍርድ ቤቶች በእንግሊዝ እና ዌልስ ከፍተኛ ፍርድ ቤቶች የሚመሩ ናቸው, የይግባኝ ፍርድ ቤት, የፍትህ ከፍተኛ ፍርድ ቤት (የፍትሐ ብሔር ጉዳዮች) እና የዘውድ ፍርድ ቤት (የወንጀል ጉዳዮች) ያካተቱ ናቸው.ጠቅላይ ፍርድ ቤት በእንግሊዝ፣ በዌልስ እና በሰሜን አየርላንድ ለሁለቱም የወንጀል እና የፍትሐ ብሔር ይግባኝ ጉዳዮች በምድሪቱ ውስጥ ከፍተኛው ፍርድ ቤት ነው እናም የሚወስነው ማንኛውም ውሳኔ በተመሳሳይ ችሎት ውስጥ ባሉ ሌሎች ፍርድ ቤቶች ላይ አስገዳጅ ነው፣ ብዙ ጊዜ በሌሎች ስልጣኖች ውስጥ አሳማኝ ተጽእኖ ይኖረዋል። የስኮትስ ህግ በሁለቱም የጋራ ህግ እና በሲቪል ህግ መርሆዎች ላይ የተመሰረተ ድቅል ስርዓት ነው። ዋና ፍርድ ቤቶች የፍትሐ ብሔር ጉዳዮች እና የወንጀል ጉዳዮች ከፍተኛ ፍርድ ቤት የክፍለ ጊዜ ፍርድ ቤት ናቸው. የዩናይትድ ኪንግደም ጠቅላይ ፍርድ ቤት በስኮትስ ህግ መሰረት ለፍትሐ ብሔር ጉዳዮች ከፍተኛው የይግባኝ ፍርድ ቤት ሆኖ ያገለግላል። የሸሪፍ ፍርድ ቤቶች ከአብዛኛዎቹ የሲቪል እና የወንጀል ጉዳዮች ጋር የወንጀል ችሎቶችን ከዳኞች ጋር፣ የሸሪፍ ልዩ ፍርድ ቤት በመባል የሚታወቁትን፣ ወይም ከሸሪፍ እና ከዳኞች ጋር፣ የሸሪፍ ማጠቃለያ ፍርድ ቤት በመባል የሚታወቁትን ጨምሮ ይመለከታል። የስኮትላንድ የህግ ስርዓት ለወንጀል ችሎት ሶስት ሊሆኑ የሚችሉ ብይን ሲኖረው ልዩ ነው፡ "ጥፋተኛ ያልሆነ" እና "ያልተረጋገጠ"። ሁለቱም “ጥፋተኛ አይደሉም” እና “ያልተረጋገጠ” ጥፋተኛ አይደሉም። በእንግሊዝ እና በዌልስ በ 1981 እና 1995 መካከል ባለው ጊዜ ውስጥ ጨምሯል ፣ ምንም እንኳን ከዚያ ከፍተኛ ደረጃ ጀምሮ ከ 1995 እስከ 2015 በተመዘገበው የወንጀል አጠቃላይ የ 66 በመቶ ውድቀት ታይቷል ፣ እንደ የወንጀል ስታቲስቲክስ። የእንግሊዝ እና የዌልስ ወህኒ ቤቶች ቁጥር ወደ 86,000 ከፍ ብሏል ይህም በምዕራብ አውሮፓ እንግሊዝ እና ዌልስ ከ100,000 ሰዎች 148 እስራት ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሰዋል። ለፍትህ ሚኒስቴር ሪፖርት የሚያደርገው የግርማዊቷ ወህኒ ቤት አገልግሎት በእንግሊዝ እና በዌልስ ውስጥ የሚገኙትን አብዛኛዎቹን እስር ቤቶች ያስተዳድራል። በእንግሊዝ እና በዌልስ ያለው የግድያ መጠን በ2010ዎቹ የመጀመሪያ አጋማሽ መረጋጋት ችሏል ከ100,000 1 ሰው ግድያ ሲሆን ይህም በ2002 ከፍተኛው ግማሹ ነው እና በ1980ዎቹ በስኮትላንድ የተፈጸመው ወንጀል በ2014–2015 በመጠኑ ቀንሷል። በ 39 ዓመታት ውስጥ ዝቅተኛው ደረጃ በ 59 ግድያዎች ከ 100,000 1.1 ግድያ ጋር። የስኮትላንድ እስር ቤቶች ተጨናንቀዋል ነገር ግን የእስር ቤቱ ቁጥር እየቀነሰ ነው። የውጭ ግንኙነት እንግሊዝ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት የፀጥታው ምክር ቤት ቋሚ አባል፣ የኔቶ አባል፣ AUKUS፣ የኮመንዌልዝ ኦፍ ኔሽን፣ የ G7 የገንዘብ ሚኒስትሮች፣ የG7 ፎረም፣ G20፣ OECD፣ WTO፣ የአውሮፓ ምክር ቤት እና OSCE ነች። ዩናይትድ ኪንግደም ከዩናይትድ ስቴትስ ጋር "ልዩ ግንኙነት" እና ከፈረንሳይ - "ኢንቴቴ ኮርዲያል" ጋር የቅርብ አጋርነት እንዳላት ይነገራል - እና የኒውክሌር ጦር መሳሪያ ቴክኖሎጂን ከሁለቱም ሀገራት ጋር ትጋራለች; የአንግሎ-ፖርቱጋል ህብረት በዓለም ላይ እጅግ ጥንታዊው አስገዳጅ ወታደራዊ ትብብር ተደርጎ ይቆጠራል። ዩናይትድ ኪንግደም ከአየርላንድ ሪፐብሊክ ጋር በቅርበት የተሳሰረ ነው; ሁለቱ ሀገራት የጋራ የጉዞ አካባቢን በመጋራት በብሪቲሽ-አይሪሽ በይነ መንግስታት ኮንፈረንስ እና በብሪቲሽ-አይሪሽ ካውንስል በኩል ትብብር ያደርጋሉ። የብሪታንያ ዓለም አቀፋዊ ህላዌ እና ተፅእኖ የበለጠ እየጨመረ የሚሄደው በንግድ ግንኙነቷ፣ በውጭ ኢንቨስትመንቶች፣ በይፋ የልማት ዕርዳታ እና በወታደራዊ ተሳትፎ ነው። ካናዳ፣ አውስትራሊያ እና ኒውዚላንድ፣ ሁሉም የቀድሞ የብሪቲሽ ኢምፓየር ቅኝ ገዥዎች ሲሆኑ፣ ንግሥት ኤልዛቤት IIን እንደ ርዕሰ መስተዳድር የሚጋሩት፣ በብሪታንያ ሕዝብ ዘንድ በዓለም ላይ በጣም የሚወደዱ አገሮች ናቸው። ወታደራዊ የግርማዊቷ ጦር ኃይሎች ሶስት የባለሙያ አገልግሎት ቅርንጫፎችን ያቀፈ ነው-የሮያል ባህር ኃይል እና ሮያል ማሪን (የባህር ኃይል አገልግሎትን ይመሰርታሉ) ፣ የብሪቲሽ ጦር እና የሮያል አየር ሀይል ። የዩናይትድ ኪንግደም ጦር ኃይሎች በመከላከያ ሚኒስቴር የሚተዳደሩ እና የሚቆጣጠሩት የመከላከያ ካውንስል, በመከላከያ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር የሚመራ. ዋና አዛዡ የብሪታኒያ ንጉሠ ነገሥት ነው, የሠራዊቱ አባላት የታማኝነት ቃለ መሃላ የፈጸሙበት. የጦር ኃይሎች ዩናይትድ ኪንግደምን እና የባህር ማዶ ግዛቶቿን በመጠበቅ፣ የዩናይትድ ኪንግደም ዓለም አቀፍ የጸጥታ ጥቅሞችን በማስተዋወቅ እና ዓለም አቀፍ የሰላም ማስከበር ጥረቶችን በመደገፍ ተከሷል። የ የተባበሩት ፈጣን ምላሽ ጓድአምስት የኃይል መከላከያ ዝግጅቶች, RIMPAC እና ሌሎች የአለም አቀፍ ጥምረት ስራዎችን ጨምሮ በኔቶ ውስጥ ንቁ እና መደበኛ ተሳታፊዎች ናቸው. የባህር ማዶ ሰፈሮች እና መገልገያዎች በአሴንሽን ደሴት፣ ባህሬን፣ ቤሊዝ፣ ብሩኔይ፣ ካናዳ፣ ቆጵሮስ፣ ዲዬጎ ጋርሺያ፣ የፎክላንድ ደሴቶች፣ ጀርመን፣ ጊብራልታር፣ ኬንያ፣ ኦማን፣ ኳታር እና ሲንጋፖር ይገኛሉ። በ18ኛው፣ በ19ኛው እና በ20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ የብሪቲሽ ኢምፓየር አውራ የዓለም ኃያል መንግሥት እንዲሆን የብሪታኒያ ጦር ኃይሎች ቁልፍ ሚና ተጫውተዋል። ከግጭቶች አሸናፊ በመሆን ብሪታንያ ብዙውን ጊዜ በዓለም ክስተቶች ላይ በቆራጥነት ተጽዕኖ ማሳደር ችላለች። ከብሪቲሽ ኢምፓየር መጨረሻ ጀምሮ ዩናይትድ ኪንግደም ዋና ወታደራዊ ሃይል ሆና ቆይታለች። የቀዝቃዛው ጦርነት ማብቃት ተከትሎ፣ የመከላከያ ፖሊሲ እንደ አንድ ጥምር አካል “በጣም የሚጠይቁ ተግባራት” እንደሚካሄድ ግምቱን አስቀምጧል። የስቶክሆልም ዓለም አቀፍ የሰላም ምርምር ኢንስቲትዩት እና ዓለም አቀፍ የስትራቴጂ ጥናት ተቋምን ጨምሮ ምንጮች እንደሚሉት፣ ዩናይትድ ኪንግደም አራተኛው ወይም አምስተኛው ከፍተኛ ወታደራዊ ወጪ አላት። አጠቃላይ የመከላከያ ወጪ ከብሔራዊ የሀገር ውስጥ ምርት ውስጥ 2.0 በመቶ ይደርሳል ኢኮኖሚ ዩናይትድ ኪንግደም በከፊል ቁጥጥር የሚደረግበት የገበያ ኢኮኖሚ አላት። በገበያ ምንዛሪ ተመኖች ላይ በመመስረት፣ እንግሊዝ ዛሬ በዓለም አምስተኛዋ ኢኮኖሚ እና በአውሮፓ ከጀርመን ቀጥላ ሁለተኛዋ ናት። ኤች ኤም ግምጃ ቤት፣ በቻንስለር ኦፍ ኤክስቼከር የሚመራ፣ የመንግስትን የህዝብ ፋይናንስ ፖሊሲ እና የኢኮኖሚ ፖሊሲን የማዘጋጀት እና የማስፈፀም ሃላፊነት አለበት። የእንግሊዝ ባንክ የዩናይትድ ኪንግደም ማዕከላዊ ባንክ ሲሆን በሀገሪቱ ምንዛሪ ፓውንድ ስተርሊንግ ኖቶች እና ሳንቲሞች የማውጣት ሃላፊነት አለበት። በስኮትላንድ እና በሰሜን አየርላንድ ያሉ ባንኮች ጉዳያቸውን ለመሸፈን በቂ የእንግሊዝ ባንክ ኖቶች እንዲቆዩ በማድረግ የራሳቸውን ማስታወሻ የማውጣት መብት አላቸው። ፓውንድ ስተርሊንግ በዓለም አራተኛው ትልቁ የመጠባበቂያ ገንዘብ ነው (ከአሜሪካ ዶላር፣ ዩሮ እና የጃፓን የን በኋላ)።ከ1997 ጀምሮ በእንግሊዝ ባንክ ገዥ የሚመራ የእንግሊዝ ባንክ የገንዘብ ፖሊሲ ኮሚቴ ወለድ የማዘጋጀት ኃላፊነት ነበረበት። በየአመቱ በቻንስለር የተቀመጠውን አጠቃላይ የኢኮኖሚ ግሽበት ግብ ለማሳካት አስፈላጊ በሆነው ደረጃ ተመኖች። የዩናይትድ ኪንግደም የአገልግሎት ዘርፍ ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት 79 ከመቶ ያህሉን ይይዛል። ለንደን ከአለም ትልቁ የፋይናንሺያል ማእከላት አንዷ ነች፣ በአለም 2ኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች፣ ከኒውዮርክ ከተማ በመቀጠል፣ በአለምአቀፍ የፋይናንሺያል ማእከላት ማውጫ በ2020። በአውሮፓ. በ2020 ኤዲንብራ በአለም 17ኛ፣ እና በምዕራብ አውሮፓ 6ኛ ደረጃ ላይ በግሎባል የፋይናንሺያል ማእከላት መረጃ ጠቋሚ በ2020። ቱሪዝም ለብሪቲሽ ኢኮኖሚ በጣም አስፈላጊ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2004 ከ 27 ሚሊዮን በላይ ቱሪስቶች የገቡት ፣ ዩናይትድ ኪንግደም በዓለም ላይ ስድስተኛ ዋና የቱሪስት መዳረሻ ሆና ትገኛለች እና ለንደን በዓለም ላይ ካሉ ከማንኛውም ከተማዎች የበለጠ ዓለም አቀፍ ጎብኚዎች አላት። በ 1997 እና 2005 መካከል በአማካይ 6 በመቶ በዓመት. ዩናይትድ ኪንግደም ከአውሮፓ ህብረት መውጣቷን ተከትሎ፣ የዩናይትድ ኪንግደም የውስጥ ኢኮኖሚ ገበያ ተግባር በዩናይትድ ኪንግደም የውስጥ ገበያ ህግ 2020 የተደነገገ ሲሆን ይህም የሸቀጦች እና አገልግሎቶች ንግድ በዩናይትድ ኪንግደም አራት ሀገራት ውስጥ ያለ ውስጣዊ እንቅፋት መቀጠሉን ያረጋግጣል ።የኢንዱስትሪ አብዮት በዩኬ ውስጥ የጀመረው በጨርቃ ጨርቅ ኢንዱስትሪ ላይ ትኩረት በመስጠት ነው ፣ ከዚያም እንደ የመርከብ ግንባታ ፣ የድንጋይ ከሰል ማዕድን ማውጣት እና ብረት ማምረቻዎች ያሉ ሌሎች ከባድ ኢንዱስትሪዎች ተከትለዋል ። የብሪታንያ ነጋዴዎች ፣ ላኪዎች እና የባንክ ባለሙያዎች ዩናይትድ ኪንግደም በዓለም አቀፍ ደረጃ የበላይ እንድትሆን በሚያስችላቸው ከሌሎች ብሔሮች የላቀ ጥቅም አዳብሯል። በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን ንግድ. ሌሎች አገሮች በኢንዱስትሪ ሲበለጽጉ፣ ከሁለት የዓለም ጦርነቶች በኋላ ከኢኮኖሚ ውድቀት ጋር ተዳምሮ፣ ዩናይትድ ኪንግደም የፉክክር ጥቅሟን ማጣት ጀመረች እና በ20ኛው ክፍለ ዘመን በሙሉ ከባድ ኢንዱስትሪ በዲግሪ እያሽቆለቆለ ነበር። ማኑፋክቸሪንግ የኢኮኖሚው ወሳኝ አካል ቢሆንም በ2003 ከብሔራዊ ምርት 16.7 በመቶውን ብቻ ይይዛል።የአውቶሞቲቭ ኢንዱስትሪው ወደ 800,000 የሚጠጉ ሰዎችን የሚቀጥር ሲሆን በ2015 በ70 ቢሊዮን ፓውንድ ገቢ 34.6 ቢሊዮን ፓውንድ (ከዩናይትድ ኪንግደም አጠቃላይ የወጪ ንግድ ዕቃዎች 11.8 በመቶ) አስገኝቷል። እ.ኤ.አ. በ 2015 እንግሊዝ ወደ 1.6 ሚሊዮን የመንገደኞች ተሽከርካሪዎች እና 94,500 የንግድ ተሽከርካሪዎችን አምርታለች። ዩናይትድ ኪንግደም ለኤንጂን ማምረቻ ዋና ማዕከል ናት፡ በ2015 ወደ 2.4 ሚሊዮን የሚጠጉ ሞተሮች ተመርተዋል። የዩናይትድ ኪንግደም የሞተር ስፖርት ኢንዱስትሪ ወደ 41,000 የሚጠጉ ሰዎችን ይቀጥራል፣ ወደ 4,500 የሚጠጉ ኩባንያዎችን ያቀፈ እና ዓመታዊ ገቢ ወደ 6 ቢሊዮን ፓውንድ ይደርሳል። የዩናይትድ ኪንግደም የኤሮስፔስ ኢንደስትሪ በአለም ላይ ሁለተኛው ወይም ሶስተኛው ትልቁ ብሄራዊ የኤሮስፔስ ኢንደስትሪ ነው እንደ የመለኪያ ዘዴ እና አመታዊ ትርፋማ 30 ቢሊዮን ፓውንድ አለውBAE ሲስተምስ በአንዳንድ የአለም ታላላቅ የመከላከያ ኤሮስፔስ ፕሮጀክቶች ውስጥ ወሳኝ ሚና ይጫወታል። በዩኬ ውስጥ ኩባንያው የታይፎን ዩሮ ተዋጊ ትላልቅ ክፍሎችን ይሠራል እና አውሮፕላኑን ለሮያል አየር ኃይል ይሰበስባል። እንዲሁም በF35 Joint Strike Fighter ላይ ዋና ንዑስ ተቋራጭ ነው -የአለም ትልቁ ነጠላ የመከላከያ ፕሮጄክት - የተለያዩ አካላትን እየነደፈ። በተጨማሪም ሃውክ የተባለውን የአለማችን በጣም ስኬታማ የሆነውን የጄት ማሰልጠኛ አውሮፕላኖችን ያመርታል። ኤርባስ ዩኬ ደግሞ ለኤ 400 ሜትር ወታደራዊ ማጓጓዣ ክንፉን ያመርታል። ሮልስ ሮይስ የዓለማችን ሁለተኛው ትልቁ የኤሮ-ሞተር አምራች ነው። የእሱ ሞተሮች ከ 30 በላይ የንግድ አውሮፕላኖችን ያመነጫሉ እና ከ 30,000 በላይ ሞተሮችን በሲቪል እና በመከላከያ ዘርፎች ውስጥ ያገለግላሉ ። የዩናይትድ ኪንግደም የጠፈር ኢንዱስትሪ በ2011 £9.1bn እና 29,000 ሰዎችን ቀጥሯል። እንደ ጃንጥላ ድርጅቱ የዩኬ የጠፈር ኤጀንሲ እንደገለጸው በየዓመቱ በ7.5 በመቶ እያደገ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2013 የብሪታንያ መንግስት ለስካይሎን ፕሮጀክት 60 ሚ. የመድኃኒት ኢንዱስትሪው በዩኬ ኢኮኖሚ ውስጥ ትልቅ ሚና የሚጫወት ሲሆን ሀገሪቱ ከዓለም አቀፍ የመድኃኒት R&D ወጪዎች ሦስተኛው ከፍተኛ ድርሻ አላት። ግብርናው የተጠናከረ፣ በከፍተኛ ሜካናይዜድ እና በአውሮፓ ደረጃዎች ቀልጣፋ ሲሆን 60 በመቶ የሚሆነውን የምግብ ፍላጎት ከ1.6 በመቶ ያነሰ የሰው ኃይል (535,000 ሠራተኞች) በማምረት ነው። ሁለት ሦስተኛው የሚሆነው ምርት ለከብቶች፣ አንድ ሦስተኛው ለእርሻ ሰብሎች ይውላል። ምንም እንኳን በጣም የቀነሰ የአሳ ማጥመድ ኢንዱስትሪ ዩናይትድ ኪንግደም ጉልህ ስፍራን ይይዛል። በተጨማሪም የድንጋይ ከሰል፣ፔትሮሊየም፣ የተፈጥሮ ጋዝ፣ ቆርቆሮ፣ የኖራ ድንጋይ፣ የብረት ማዕድን፣ ጨው፣ ሸክላ፣ ኖራ፣ ጂፕሰም፣ እርሳስ፣ ሲሊካ እና የተትረፈረፈ የሚታረስ መሬትን ጨምሮ በተለያዩ የተፈጥሮ ሃብቶች የበለፀገ ነው።እ.ኤ.አ. በ 2020 የኮሮና ቫይረስ መቆለፊያ እርምጃዎች የዩኬ ኢኮኖሚ በተመዘገበው ትልቁ ውድቀት በሚያዝያ እና ሰኔ መካከል በ 20.4 በመቶ በዓመቱ የመጀመሪያዎቹ ሶስት ወራት ጋር ሲነፃፀር በ 20.4 በመቶ ቀንሷል ፣ ይህም በይፋ በ 11 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ወደ ውድቀት እንዲገባ አድርጓታል ። . ዩናይትድ ኪንግደም 9.6 ትሪሊዮን ዶላር የውጭ ዕዳ አለባት፣ ይህም ከአሜሪካ ቀጥላ በአለም ሁለተኛዋ ነው። እንደ አጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርት መጠን የውጭ ዕዳ 408 በመቶ ሲሆን ይህም ከሉክሰምበርግ እና አይስላንድ ቀጥሎ በሦስተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል። የሳይንስ እና የቴክኖሎጂ እድገት እንግሊዝ እና ስኮትላንድ ከ17ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ የሳይንሳዊ አብዮት ማዕከላት ግንባር ቀደም ነበሩ። ዩናይትድ ኪንግደም ከ 18 ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ የኢንዱስትሪ አብዮትን መርታለች, እና ጠቃሚ እድገቶች የተመሰከረላቸው ሳይንቲስቶች እና መሐንዲሶችን ማፍራቷን ቀጥላለች. የ17ኛው እና 18ኛው ክፍለ ዘመን ዋና ንድፈ ሃሳቦች የእንቅስቃሴ እና የስበት ብርሃን ህግጋት የዘመናዊ ሳይንስ ቁልፍ ድንጋይ ሆነው ይታዩ የነበሩት አይዛክ ኒውተን ይገኙበታል። ከ19ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ በተፈጥሮ ምርጫ የዝግመተ ለውጥ ንድፈ ሃሳብ ለዘመናዊ ባዮሎጂ እድገት መሰረታዊ የሆነው ቻርለስ ዳርዊን እና ክላሲካል ኤሌክትሮማግኔቲክ ቲዎሪ የፈጠረው ጄምስ ክለርክ ማክስዌል፤ እና በቅርብ ጊዜ በኮስሞሎጂ, በኳንተም ስበት እና በጥቁር ጉድጓዶች ምርመራ ውስጥ ዋና ዋና ንድፈ ሐሳቦችን ያዳበረው ስቴፈን ሃውኪንግ.ከ 18 ኛው ክፍለ ዘመን ዋና ዋና ሳይንሳዊ ግኝቶች በሄንሪ ካቨንዲሽ ሃይድሮጅን ያካትታሉ; ከ 20 ኛው ክፍለ ዘመን ፔኒሲሊን በአሌክሳንደር ፍሌሚንግ, እና የዲኤንኤ መዋቅር, በፍራንሲስ ክሪክ እና ሌሎች. ታዋቂ የእንግሊዝ መሐንዲሶች እና የኢንዱስትሪ አብዮት ፈጣሪዎች ጄምስ ዋት፣ ጆርጅ እስጢፋኖስ፣ ሪቻርድ አርክራይት፣ ሮበርት እስጢፋኖስ እና ኢሳባርድ ኪንግደም ብሩነል ያካትታሉ። ከእንግሊዝ የመጡ ሌሎች ዋና ዋና የምህንድስና ፕሮጀክቶች እና አፕሊኬሽኖች በሪቻርድ ትሬቪቲክ እና አንድሪው ቪቪያን የተሰራውን የእንፋሎት ሎኮሞቲቭን ያካትታሉ።ከ19ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ ኤሌክትሪክ ሞተር በሚካኤል ፋራዳይ፣በቻርልስ ባባጅ የተነደፈው የመጀመሪያው ኮምፒውተር፣የመጀመሪያው የንግድ ኤሌክትሪክ ቴሌግራፍ በ ዊልያም ፎዘርጊል ኩክ እና ቻርለስ ዊትስቶን በጆሴፍ ስዋን የበራ አምፖል እና የመጀመሪያው ተግባራዊ ስልክ በአሌክሳንደር ግራሃም ቤል የፈጠራ ባለቤትነት; እና በ20ኛው ክፍለ ዘመን በአለም የመጀመሪያው የሚሰራው የቴሌቭዥን ስርዓት በጆን ሎጊ ቤርድ እና ሌሎች፣ የጄት ሞተር በፍራንክ ዊትል፣ የዘመናዊው ኮምፒዩተር መሰረት የሆነው በአላን ቱሪንግ እና የአለም አቀፍ ድር በቲም በርነርስ ሊ። ሳይንሳዊ ምርምር እና ልማት በብሪቲሽ ዩኒቨርሲቲዎች ውስጥ አስፈላጊ ሆኖ ይቆያል፣ ብዙዎቹ የሳይንስ ፓርኮችን በማቋቋም ምርትን እና ከኢንዱስትሪ ጋር መተባበርን ያመቻቻሉ። እ.ኤ.አ. በ 2004 እና 2008 መካከል ዩናይትድ ኪንግደም 7 በመቶውን የአለም ሳይንሳዊ የምርምር ወረቀቶችን አዘጋጅታለች እና 8 በመቶ የሳይንሳዊ ጥቅሶች ድርሻ ነበራት ፣ ይህም በዓለም ላይ ሶስተኛ እና ሁለተኛ ደረጃ (ከአሜሪካ እና ከቻይና ፣ በቅደም ተከተል)። በዩኬ ውስጥ የሚዘጋጁ ሳይንሳዊ መጽሔቶች ተፈጥሮ፣ ብሪቲሽ ሜዲካል ጆርናል እና ላንሴት ይገኙበታል። ዩናይትድ ኪንግደም እ.ኤ.አ. በ2020 እና 2021 በአለምአቀፍ ኢኖቬሽን ኢንዴክስ 4ኛ ሆናለች፣ በ2019 ከ5ኛ ደረጃ ጉልበት እ.ኤ.አ. በ 2006 ዩናይትድ ኪንግደም በዓለም ዘጠነኛዋ ትልቁ የኃይል ፍጆታ እና 15 ኛ-ትልቁ አምራች ነበረች። ዩናይትድ ኪንግደም የበርካታ ትላልቅ የኢነርጂ ኩባንያዎች መኖሪያ ነች፣ ከእነዚህም ውስጥ ሁለቱን ከስድስት ዘይት እና ጋዝ "ሱፐርሜጆሮች" - ቢፒ እና ሼል ጋር። እ.ኤ.አ. በ 2013 ዩናይትድ ኪንግደም በቀን 914 ሺህ በርሜል (ቢቢሊ / ዲ) ዘይት በማምረት 1,507 ሺህ bbl/d በላ። ምርቱ አሁን እያሽቆለቆለ ነው እና ዩናይትድ ኪንግደም ከ 2005 ጀምሮ የተጣራ ዘይት አስመጪ ነች። በ2010 እንግሊዝ 3.1 ቢሊዮን በርሜል የተረጋገጠ የድፍድፍ ዘይት ክምችት ነበራት ይህም ከማንኛውም የአውሮፓ ህብረት አባል ሀገራት ትልቁ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2009 ዩናይትድ ኪንግደም በዓለም ላይ 13 ኛ-ትልቁ የተፈጥሮ ጋዝ አምራች እና በአውሮፓ ህብረት ውስጥ ትልቁ አምራች ነበረች። ምርት አሁን እያሽቆለቆለ ነው እና ዩናይትድ ኪንግደም ከ 2004 ጀምሮ የተፈጥሮ ጋዝ የተጣራ አስመጪ ነች። በ 19 ኛው እና በ 20 ኛው ክፍለ ዘመን የድንጋይ ከሰል ማምረት በዩኬ ኢኮኖሚ ውስጥ ቁልፍ ሚና ተጫውቷል. እ.ኤ.አ. በ 1970 ዎቹ አጋማሽ 130 ሚሊዮን ቶን የድንጋይ ከሰል ይመረት ነበር ፣ እስከ 1980 ዎቹ መጀመሪያ ድረስ ከ 100 ሚሊዮን ቶን በታች አልወደቀም። እ.ኤ.አ. በ1980ዎቹ እና 1990ዎቹ ውስጥ ኢንዱስትሪው በከፍተኛ ሁኔታ ወደ ኋላ ተመልሷል። እ.ኤ.አ. በ2011 እንግሊዝ 18.3 ሚሊዮን ቶን የድንጋይ ከሰል አምርታለች። እ.ኤ.አ. በ 2005 የተረጋገጠ 171 ሚሊዮን ቶን የድንጋይ ከሰል ክምችት ተገኝቷል።[358] የዩናይትድ ኪንግደም የድንጋይ ከሰል ባለስልጣን ከ 7 ቢሊዮን ቶን እስከ 16 ቢሊዮን ቶን የድንጋይ ከሰል በከርሰ ምድር ውስጥ በከሰል ጋዝ ማምረቻ (UCG) ወይም 'ፍራኪንግ' የማምረት አቅም እንዳለ ገልጿል, እና አሁን ባለው የዩኬ የድንጋይ ከሰል ፍጆታ ላይ በመመስረት, እንዲህ ዓይነቱ ክምችት በ 200 መካከል ሊቆይ ይችላል. እና 400 ዓመታት. ኬሚካሎች ወደ ውሃ ወለል ውስጥ መግባታቸው እና አነስተኛ የመሬት መንቀጥቀጥ ቤቶችን ስለሚጎዱ የአካባቢ እና ማህበራዊ ጉዳዮች ተነስተዋል። እ.ኤ.አ. በ 1990 ዎቹ መገባደጃ ላይ የኑክሌር ኃይል ማመንጫዎች በዩኬ ውስጥ ከጠቅላላ አመታዊ የኤሌክትሪክ ኃይል ማመንጫዎች 25 ከመቶ ያህሉ አስተዋፅዖ አድርገዋል፣ ነገር ግን አሮጌ እፅዋት በመዘጋታቸው እና ከእርጅና ጋር የተያያዙ ችግሮች በእጽዋት አቅርቦት ላይ ተጽዕኖ ስለሚያሳድሩ ይህ ቀስ በቀስ ቀንሷል። እ.ኤ.አ. በ 2012 ዩናይትድ ኪንግደም 16 ሬአክተሮች በመደበኛነት 19 በመቶውን የኤሌክትሪክ ኃይል የሚያመነጩ ነበሯት። ከአንዱ ሬአክተሮች በስተቀር ሁሉም በ 2023 ጡረታ ይወጣሉ ከጀርመን እና ከጃፓን በተለየ መልኩ ዩናይትድ ኪንግደም ከ 2018 ገደማ ጀምሮ አዲስ የኑክሌር ተክሎችን ለመገንባት አስባለች. በ2011 ሩብ ዓመት ውስጥ በዩናይትድ ኪንግደም ከሚፈጠረው የኤሌክትሪክ ኃይል 38.9 ከመቶ የሚሆነው የሁሉም ታዳሽ የኤሌክትሪክ ምንጮች 28.8TWh የኤሌክትሪክ ኃይል አቅርበዋል ። ዩናይትድ ኪንግደም በአውሮፓ ውስጥ ለንፋስ ሃይል በጣም ጥሩ ከሚባሉት ውስጥ አንዱ ነው፣ እና የንፋስ ሃይል ምርት በጣም ፈጣን እድገት ያለው አቅርቦት ነው ፣ በ 2019 ከጠቅላላው የዩኬ 20 ከመቶ የሚሆነውን ኤሌክትሪክ አመነጨ። የውሃ አቅርቦት እና የንፅህና አጠባበቅ በዩኬ የተሻሻለ የውሃ አቅርቦት እና የንፅህና አጠባበቅ ተደራሽነት ሁለንተናዊ ነው። 96.7 በመቶ የሚሆኑ አባወራዎች ከቆሻሻ ማስወገጃ መረብ ጋር የተገናኙ እንደሆኑ ይገመታል። የአካባቢ ጥበቃ ኤጀንሲ እንደገለጸው፣ በዩናይትድ ኪንግደም ለሕዝብ ውሃ አቅርቦት አጠቃላይ የውሃ ማጠቃለያ በ2007 በቀን 16,406 ሜጋሊተር ነበር። በእንግሊዝ እና በዌልስ የውሃ እና የፍሳሽ አገልግሎት የሚሰጡት በ10 የግል የክልል የውሃ እና ፍሳሽ ኩባንያዎች እና 13 በአብዛኛው ትናንሽ የግል "ውሃ ብቻ" ኩባንያዎች ናቸው። በስኮትላንድ የውሃ እና የፍሳሽ አገልግሎት የሚሰጠው በአንድ የህዝብ ኩባንያ ስኮትላንድ ውሃ ነው። በሰሜን አየርላንድ የውሃ እና የፍሳሽ አገልግሎቶች በአንድ የህዝብ አካል በሰሜን አየርላንድ ውሃ ይሰጣሉ። የስነ ሕዝብ አወቃቀር በየ10 አመቱ በሁሉም የዩኬ ክፍሎች ቆጠራ በአንድ ጊዜ ይከናወናል። በ2011 በተደረገው ቆጠራ የዩናይትድ ኪንግደም አጠቃላይ የህዝብ ብዛት 63,181,775 ነበር። በአውሮፓ አራተኛው ትልቅ ነው (ከሩሲያ ፣ ከጀርመን እና ከፈረንሣይ በኋላ) ፣ በኮመንዌልዝ ውስጥ አምስተኛው-ትልቁ እና በዓለም ላይ 22 ኛ-ትልቅ ነው። በ 2014 አጋማሽ እና በ 2015 አጋማሽ ላይ የተጣራ የረዥም ጊዜ ዓለም አቀፍ ፍልሰት ለሕዝብ እድገት የበለጠ አስተዋፅዖ አድርጓል. እ.ኤ.አ. በ2012 አጋማሽ እና በ2013 አጋማሽ ላይ የተፈጥሮ ለውጥ ለሕዝብ ዕድገት ከፍተኛውን ድርሻ አበርክቷል። በ 2001 እና 2011 መካከል ያለው የህዝብ ቁጥር በአማካይ በ 0.7 በመቶ ገደማ ጨምሯል. ይህም ከ 1991 እስከ 2001 ባለው ጊዜ ውስጥ 0.3 በመቶ እና ከ1981 እስከ 1991 ባለው 0.2 በመቶ ጋር ይነጻጸራል። የ2011 የሕዝብ ቆጠራም እንደሚያሳየው ካለፉት 100 ዓመታት ውስጥ ከ0-14 ዕድሜ ያለው የህዝብ ብዛት ከ31 ቀንሷል። ከመቶ ወደ 18 በመቶ፣ እና 65 እና ከዚያ በላይ የሆናቸው ሰዎች መጠን ከ 5 ወደ 16 በመቶ ከፍ ብሏል። እ.ኤ.አ. በ 2018 የዩኬ ህዝብ አማካይ ዕድሜ 41.7 ዓመታት ነበር። እ.ኤ.አ. በ 2011 የእንግሊዝ ህዝብ 53 ሚሊዮን ነበር ፣ ይህም ከዩናይትድ ኪንግደም አጠቃላይ 84 በመቶውን ይወክላል። በ2015 አጋማሽ ላይ በአንድ ካሬ ኪሎ ሜትር 420 ሰዎች የሚኖሩባት፣ በተለይ በለንደን እና በደቡብ-ምስራቅ የሚገኙ ህዝቦች በብዛት ከሚኖሩባቸው የአለም ሀገራት አንዷ ነች። እ.ኤ.አ. በ 2011 የተካሄደው ቆጠራ የስኮትላንድን ህዝብ 5.3 ሚሊዮን ፣ ዌልስ በ 3.06 ሚሊዮን እና ሰሜን አየርላንድ 1.81 ሚሊዮን ። እ.ኤ.አ. በ 2017 በዩናይትድ ኪንግደም አማካይ አጠቃላይ የወሊድ መጠን (TFR) በሴት የተወለዱ 1.74 ልጆች ነበሩ። እየጨመረ የሚሄደው የወሊድ መጠን ለሕዝብ ዕድገት አስተዋፅዖ እያደረገ ቢሆንም፣ በ1964 በሴቷ 2.95 ሕፃናት ከነበረው የሕፃን ዕድገት ጫፍ በእጅጉ በታች፣ ወይም በ1815 ከሴቷ የተወለዱት 6.02 ሕፃናት ከፍተኛ፣ ከ2.1 የመተካካት መጠን በታች፣ ነገር ግን ከፍ ያለ ነው። የ 2001 ዝቅተኛው 1.63. እ.ኤ.አ. በ 2011 በዩኬ ውስጥ 47.3 በመቶው የተወለዱት ላላገቡ ሴቶች ነው። የብሔራዊ ስታትስቲክስ ቢሮ እ.ኤ.አ. በ 2015 በዩናይትድ ኪንግደም 16 እና ከዚያ በላይ የሆናቸው ህዝብ 1.7 በመቶው ግብረ ሰዶማዊ ፣ ሌዝቢያን ወይም ሁለት ሴክሹዋል መሆናቸውን ያሳያል (2.0 በመቶው ወንድ እና 1.5 በመቶ) ። 4.5 ከመቶ የሚሆኑት ምላሽ ሰጪዎች "ሌላ"፣ "አላውቅም" በማለት ምላሽ ሰጥተዋል ወይም ምላሽ አልሰጡም። በ2001 እና 2008 መካከል በተደረገው ጥናት በዩኬ ውስጥ የትራንስጀንደር ሰዎች ቁጥር ከ65,000 እስከ 300,000 መካከል እንደሚሆን ተገምቷል። የጎሳ ቡድኖች በታሪክ፣ የብሪቲሽ ተወላጆች ከ12ኛው ክፍለ ዘመን በፊት እዚያ ሰፍረው ከነበሩት ከተለያዩ ጎሳዎች የተውጣጡ ናቸው ተብሎ ይታሰባል፡- ኬልቶች፣ ሮማውያን፣ አንግሎ ሳክሰኖች፣ ኖርስ እና ኖርማኖች። የዌልስ ሰዎች በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ በጣም ጥንታዊው የጎሳ ቡድን ሊሆኑ ይችላሉ። እ.ኤ.አ. በ 2006 የተደረገ የዘረመል ጥናት እንደሚያሳየው ከ50 በመቶ በላይ የሚሆነው የእንግሊዝ የጂን ገንዳ ጀርመናዊ Y ክሮሞሶም አለው። ሌላ እ.ኤ.አ. በ 2005 የዘረመል ትንታኔ እንደሚያመለክተው “ከዘመናዊቷ ብሪታንያ ህዝብ ሊመረመሩ ከሚችሉት ቅድመ አያቶች ውስጥ 75 በመቶው የሚሆኑት ከ6,200 ዓመታት በፊት ፣ በብሪቲሽ ኒዮሊቲክ ወይም የድንጋይ ዘመን መጀመሪያ ላይ ወደ ብሪቲሽ ደሴቶች ደርሰው ነበር” እና እንግሊዞች በሰፊው ይጋራሉ። ከባስክ ሰዎች ጋር የጋራ የዘር ግንድ. ዩናይትድ ኪንግደም በአፍሪካ የባሪያ ንግድ ወቅት ቢያንስ ከ1730ዎቹ ጀምሮ በሀገሪቱ ውስጥ ጥንታዊው ጥቁር ህዝብ ያለው ሊቨርፑል ነጭ ያልሆነ የኢሚግሬሽን ታሪክ አላት። በዚህ ጊዜ ውስጥ የታላቋ ብሪታንያ አፍሮ-ካሪቢያን ህዝብ ከ 10,000 እስከ 15,000 ይገመታል እና በኋላ ላይ ባርነት በመጥፋቱ ምክንያት ቀንሷል ። በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን ቻይናውያን መርከበኞች ከመጡበት ጊዜ ጀምሮ በአውሮፓ ውስጥ እጅግ ጥንታዊ የቻይና ማህበረሰብ አላት ። እ.ኤ.አ. በ1950 በብሪታንያ ከ20,000 ያነሱ ነጭ ያልሆኑ ነዋሪዎች ነበሩ፣ ሁሉም ማለት ይቻላል በባህር ማዶ የተወለዱ ናቸው። እ.ኤ.አ. በ 1951 በደቡብ እስያ ፣ ቻይና ፣ አፍሪካ እና ካሪቢያን የተወለዱ በግምት 94,500 ሰዎች በብሪታንያ ይኖሩ ነበር ፣ ከዩናይትድ ኪንግደም ህዝብ ከ 0.2 በመቶ በታች። እ.ኤ.አ. በ 1961 ይህ ቁጥር ከአራት እጥፍ በላይ ወደ 384,000 አድጓል ፣ ይህም ከዩናይትድ ኪንግደም ህዝብ ከ 0.7 በመቶ በላይ ብቻ ነው። ከ1948 ጀምሮ ከአፍሪካ፣ ካሪቢያን እና ደቡብ እስያ ከፍተኛ የሆነ የኢሚግሬሽን በብሪቲሽ ኢምፓየር የፈጠሩት ትሩፋት ናቸው። እ.ኤ.አ. ከ2004 ጀምሮ ከመካከለኛው እና ምስራቃዊ አውሮፓ የአውሮፓ ህብረት አባል ሀገራት ፍልሰት በእነዚህ የህዝብ ቡድኖች ውስጥ እድገት አስከትሏል ፣ ምንም እንኳን አንዳንድ የዚህ ፍልሰት ጊዜያዊ ነው። እ.ኤ.አ. ከ1990ዎቹ ጀምሮ የስደተኞች ቁጥር ከፍተኛ ልዩነት ነበረው ፣ ወደ እንግሊዝ የሚመጡ ስደተኞች ካለፉት ማዕበሎች በጣም ሰፋ ያሉ ሀገራት ይመጣሉ ፣ ይህም በአንጻራዊ ሁኔታ ሲታይ አነስተኛ ቁጥር ካላቸው ሀገራት የሚመጡ ስደተኞችን ይጨምራል ። ምሁራን አሉ ። ለመጀመሪያ ጊዜ በ1991 የሕዝብ ቆጠራ ላይ የተዋወቁት በብሪቲሽ ብሔራዊ ስታቲስቲክስ ውስጥ የተቀጠሩት የጎሳ ምድቦች በጎሳ እና በዘር ጽንሰ-ሀሳቦች መካከል ግራ መጋባትን ያካትታሉ ሲል ተከራክሯል። እ.ኤ.አ. በ 2011 ከዩናይትድ ኪንግደም 87.2 በመቶው የዩናይትድ ኪንግደም ህዝብ እራሳቸውን ነጭ ብለው ለይተዋል ይህም ማለት 12.8 በመቶው የዩናይትድ ኪንግደም ህዝብ እራሳቸውን ከቁጥር አናሳ የጎሳ ቡድኖች መካከል እንደ አንዱ ይለያሉ ። በ 2001 ቆጠራ ፣ ይህ አሃዝ ከዩኬ ህዝብ 7.9 በመቶው ነው። . በእንግሊዝ እና በዌልስ፣ በስኮትላንድ እና በሰሜን አየርላንድ ጥቅም ላይ በሚውሉት የህዝብ ቆጠራ ቅጾች የቃላት አገባብ ልዩነት የተነሳ የሌላ ነጭ ቡድን መረጃ ለዩናይትድ ኪንግደም በአጠቃላይ አይገኝም፣ ነገር ግን በእንግሊዝ እና በዌልስ ይህ በመካከላቸው በፍጥነት እያደገ ያለው ቡድን ነበር። የ 2001 እና 2011 ቆጠራ, በ 1.1 ሚሊዮን (1.8 በመቶ ነጥብ) ጨምሯል. ለሁሉም የዩናይትድ ኪንግደም ክፍሎች ተመጣጣኝ መረጃ ከሚገኙ ቡድኖች መካከል, ሌላው የእስያ ምድብ በ 2001 መካከል ከ 0.4 በመቶ ወደ 1.4 ከመቶ የህዝብ ብዛት ጨምሯል. እና 2011፣ የተቀላቀለው ምድብ ከ1.2 በመቶ ወደ 2 በመቶ ከፍ ብሏል።በ E ንግሊዝ A ገር ውስጥ የብሔር ልዩነት በከፍተኛ ሁኔታ ይለያያል። 30.4 ከመቶው የለንደን ህዝብ እና 37.4 ከመቶው የሌስተር ህዝብ በ2005 ነጭ እንዳልሆኑ ሲገመት ከ5 በመቶ ያነሱ የሰሜን ምስራቅ እንግሊዝ ፣ዌልስ እና ደቡብ ምዕራብ ህዝቦች ከአናሳ ጎሳዎች የተውጣጡ ነበሩ ፣በ2001 መሰረት የሕዝብ ቆጠራ. እ.ኤ.አ. በ 2016 በእንግሊዝ ውስጥ 31.4 ከመቶ የመጀመሪያ ደረጃ እና 27.9 ከመቶ ሁለተኛ ደረጃ ተማሪዎች የአናሳ ጎሳ አባላት ነበሩ።የ1991 ቆጠራ የጎሳ ቡድንን በተመለከተ ጥያቄ ያለው የመጀመሪያው የእንግሊዝ ቆጠራ ነው። እ.ኤ.አ. በ 1991 በዩኬ በተደረገው የህዝብ ቆጠራ 94.1 በመቶ የሚሆኑት እራሳቸውን ነጭ ብሪቲሽ ፣ ነጭ አይሪሽ ወይም ነጭ ሌላ እንደሆኑ ዘግበዋል ፣ 5 ቋንቋዎች የዩናይትድ ኪንግደም ኦፊሴላዊ ቋንቋ እንግሊዝኛ ነው። ከዩናይትድ ኪንግደም 95 በመቶው ህዝብ አንድ ቋንቋ ተናጋሪ እንግሊዘኛ ተናጋሪዎች እንደሆኑ ይገመታል።[5.5 ከመቶው ህዝብ ወደ እንግሊዝ የመጡ ቋንቋዎች እንደሚናገሩ ይገመታል በአንፃራዊነት በቅርብ ጊዜ በስደት ምክንያት። የደቡብ እስያ ቋንቋዎች ፑንጃቢ፣ ኡርዱ፣ ቤንጋሊ፣ ሲልሄቲ፣ ሂንዲ እና ጉጃራቲ የሚያካትቱ ትልቁ ቡድን ናቸው። እ.ኤ.አ. በ 2011 የሕዝብ ቆጠራ መሠረት ፖላንድ በእንግሊዝ ውስጥ ሁለተኛው ትልቁ ቋንቋ ሆኗል እና 546,000 ተናጋሪዎች አሉት። በ2019 ሦስት አራተኛው ሚሊዮን ሰዎች እንግሊዘኛ የሚናገሩት ትንሽ ወይም ምንም አልነበሩም። በዩኬ ውስጥ ሶስት ሀገር በቀል የሴልቲክ ቋንቋዎች ይነገራሉ፡ ዌልሽ፣ አይሪሽ እና ስኮትላንዳዊ ጌሊክ። በ18ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ እንደ መጀመሪያ ቋንቋ የጠፋው ኮርኒሽ፣ ለተሃድሶ ጥረቶች ተገዥ ነው፣ እና አነስተኛ ቁጥር ያለው ሁለተኛ ቋንቋ ተናጋሪዎች አሉት። በ2011 የሕዝብ ቆጠራ፣ በግምት አንድ አምስተኛ (19 በመቶ) የሚሆነው የዌልስ ሕዝብ ዌልሽ መናገር እንደሚችሉ ተናግረዋል፣ ይህም ከ1991 የሕዝብ ቆጠራ (18 በመቶ) ጭማሪ። በተጨማሪም ወደ 200,000 የሚጠጉ የዌልስ ተናጋሪዎች በእንግሊዝ እንደሚኖሩ ይገመታል። በሰሜን አየርላንድ በተካሄደው ተመሳሳይ ቆጠራ 167,487 ሰዎች (10.4 በመቶ) “የአይሪሽ የተወሰነ እውቀት እንዳላቸው” (በሰሜን አየርላንድ ውስጥ የአየርላንድ ቋንቋን ተመልከት) በብሔረተኛ (በዋነኛነት በካቶሊክ) ሕዝብ ውስጥ ብቻ ማለት ይቻላል ብለዋል። በስኮትላንድ ውስጥ ከ92,000 በላይ ሰዎች (ከህዝቡ ከ2 በመቶ በታች) 72 በመቶውን በውጪ ሄብሪድስ ውስጥ የሚኖሩትን ጨምሮ አንዳንድ የጌሊክ ቋንቋ ችሎታ ነበራቸው። በዌልስም ሆነ በስኮትላንድ ጌሊክ እየተማሩ ያሉ ልጆች ቁጥር እየጨመረ ነው። ከተሰደዱ ሰዎች መካከል አንዳንድ ስኮትላንዳዊ ጌሊክ አሁንም በካናዳ (በተለይ ኖቫ ስኮሺያ እና ኬፕ ብሪተን ደሴት) እና ዌልስ በፓታጎንያ፣ አርጀንቲና ይነገራል። ስኮትስ፣ ከመጀመሪያዎቹ ሰሜናዊ መካከለኛው እንግሊዘኛ የተወለደ ቋንቋ፣ ከክልላዊው ልዩነቱ፣ በሰሜን አየርላንድ የሚገኘው አልስተር ስኮት፣ ለመጠበቅ እና ለማስተዋወቅ ልዩ ቁርጠኝነት ሳይኖረው ዕውቅና ውሱን ነው። ከኤፕሪል 2020 ጀምሮ በዩኬ ውስጥ ወደ 151,000 የሚጠጉ የብሪቲሽ የምልክት ቋንቋ (ቢኤስኤል)፣ መስማት የተሳናቸው ሰዎች የሚጠቀሙበት የምልክት ቋንቋ ተጠቃሚዎች እንዳሉ ይነገራል። በእንግሊዝ ውስጥ ተማሪዎች እስከ 14 አመት እድሜ ድረስ ሁለተኛ ቋንቋ መማር አለባቸው። በእንግሊዝ እና በስኮትላንድ በብዛት የሚማሩት ፈረንሳይኛ እና ጀርመንኛ ሁለቱ ሁለተኛ ቋንቋዎች ናቸው። በዌልስ ውስጥ ያሉ ሁሉም ተማሪዎች ዌልሽ እንደ ሁለተኛ ቋንቋ እስከ 16 አመት ይማራሉ ወይም በዌልሽ እንደ መጀመሪያ ቋንቋ ይማራሉ ሃይማኖት በአሁኑ ጊዜ በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ ከ1,400 ለሚበልጡ ዓመታት የክርስትና ዓይነቶች ሃይማኖታዊ ሕይወትን ሲቆጣጠሩ ኖረዋል። ምንም እንኳን አብዛኛው ዜጋ አሁንም በብዙ ጥናቶች የክርስትና እምነት ተከታይ ቢሆንም ከ20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን አጋማሽ ጀምሮ መደበኛ የቤተክርስትያን መገኘት በእጅጉ ቀንሷል፣ የኢሚግሬሽን እና የስነ-ህዝብ ለውጥ ግን ለሌሎች እምነቶች በተለይም ለእስልምና እድገት አስተዋጽኦ አድርጓል።ይህም አንዳንድ ተንታኞችን አድርጓል። ዩናይትድ ኪንግደም እንደ ባለ ብዙ እምነት፣[ሴኩላራይዝድ ወይም ድህረ-ክርስቲያን ማህበረሰብ እንደሆነ ለመግለጽ። እ.ኤ.አ. በ 2001 በተደረገው የህዝብ ቆጠራ 71.6 በመቶው ምላሽ ከሰጡት ሰዎች መካከል 71.6 በመቶው ክርስቲያን መሆናቸውን አመልክተዋል ፣ ቀጣዩ ትላልቅ እምነቶች እስልምና (2.8 በመቶ) ፣ ሂንዱይዝም (1.0 በመቶ) ፣ ሲኪዝም (0.6 በመቶ) ፣ ይሁዲዝም (0.5 በመቶ) ናቸው። ቡዲዝም (0.3 በመቶ) እና ሁሉም ሌሎች ሃይማኖቶች (0.3 በመቶ)።[15 በመቶው ምላሽ ሰጪዎች ምንም ዓይነት ሃይማኖት እንደሌላቸው ገልጸዋል፣በተጨማሪ 7 በመቶው ሃይማኖታዊ ምርጫን አልገለጹም። እ.ኤ.አ. በ2007 የተደረገ የTearfund ጥናት እንደሚያሳየው ከ10 ብሪታንያውያን መካከል አንዱ ብቻ በየሳምንቱ ወደ ቤተክርስትያን እንደሚሄድ ያሳያል። እ.ኤ.አ. በ 2001 እና 2011 መካከል ባለው የህዝብ ቆጠራ መካከል በ12 በመቶ ክርስቲያን ብለው የታወቁ ሰዎች ቁጥር ቀንሷል ፣ ምንም ዓይነት ሃይማኖታዊ ግንኙነት እንደሌለው የሚናገሩት በመቶኛ በእጥፍ ጨምሯል። ይህ ከሌሎቹ ዋና ዋና የሀይማኖት ቡድኖች እድገት ጋር ተቃርኖ፣ የሙስሊሞች ቁጥር በከፍተኛ ደረጃ እየጨመረ በድምሩ 5 በመቶ ገደማ ደርሷል። የሙስሊሙ ህዝብ በ2001 ከነበረበት 1.6 ሚሊዮን በ2011 ወደ 2.7 ሚሊዮን በማደግ በዩናይትድ ኪንግደም ሁለተኛው ትልቅ የሃይማኖት ቡድን አድርጎታል። በ 2016 በ BSA (የብሪቲሽ ማህበራዊ አመለካከት) በሃይማኖታዊ ግንኙነት ላይ የተደረገ ጥናት; ምላሽ ከሰጡት 53 በመቶዎቹ 'ሃይማኖት የለም' ሲሉ 41 በመቶው ክርስቲያን መሆናቸውን ሲገልጹ 6 በመቶው ደግሞ ከሌሎች ሃይማኖቶች (ለምሳሌ እስልምና፣ ሂንዱይዝም፣ ይሁዲነት፣ ወዘተ) ጋር ግንኙነት ያላቸው ናቸው። በክርስቲያኖች መካከል፣ የእንግሊዝ ቤተ ክርስቲያን ተከታዮች 15 በመቶ፣ የካቶሊክ ቤተ ክርስቲያን 9 በመቶ እና ሌሎች ክርስቲያኖች (ፕሬስባይቴሪያንን፣ ሜቶዲስቶችን፣ ሌሎች ፕሮቴስታንቶችን፣ እንዲሁም የምስራቅ ኦርቶዶክስን ጨምሮ) 17 በመቶ ናቸው። ከ18–24 አመት የሆናቸው ወጣቶች 71 በመቶው ሃይማኖት እንደሌላቸው ተናግረዋል። የእንግሊዝ ቤተ ክርስቲያን በእንግሊዝ ውስጥ የተመሰረተ ቤተ ክርስቲያን ነው። በዩኬ ፓርላማ ውስጥ ውክልና ይይዛል እና የብሪቲሽ ንጉሠ ነገሥት ጠቅላይ ገዥው ነው። በስኮትላንድ፣ የስኮትላንድ ቤተ ክርስቲያን ብሔራዊ ቤተ ክርስቲያን በመባል ይታወቃል። በመንግስት ቁጥጥር ስር አይደለም፣ እና የብሪቲሽ ንጉሠ ነገሥት ተራ አባል ነው፣ እሱ ወይም እሷ በመጡበት ጊዜ “የፕሮቴስታንት ሃይማኖትን እና የፕሪስባይቴሪያን ቤተ ክርስቲያን መንግሥትን ለመጠበቅ እና ለመጠበቅ” መሐላ እንዲገባ ያስፈልጋል። የዌልስ ቤተክርስቲያን በ1920 ተቋረጠ እና አየርላንድ ከመከፋፈሏ በፊት በ1870 የአየርላንድ ቤተ ክርስቲያን እንደተበታተነች፣ በሰሜን አየርላንድ ምንም የተቋቋመ ቤተ ክርስቲያን የለም። ምንም እንኳን እ.ኤ.አ. በ 2001 በተደረገው የህዝብ ቆጠራ የግለሰብን የክርስቲያን ቤተ እምነቶች ስለመከተል በዩኬ ውስጥ ሰፊ መረጃ ባይኖርም ፣ 62 በመቶው ክርስቲያኖች አንግሊካን ፣ 13.5 በመቶው ካቶሊክ ፣ 6 በመቶው ፕሬስባይቴሪያን እና 3.4 በመቶ የሜቶዲስት እንደሆኑ ተገምቷል ። እንደ ፕሊማውዝ ወንድሞች እና የኦርቶዶክስ አብያተ ክርስቲያናት ያሉ ሌሎች የፕሮቴስታንት ቤተ እምነቶች ስደት ዩናይትድ ኪንግደም በተከታታይ የስደት ማዕበል አጋጥሟታል። በአየርላንድ የተከሰተው ታላቁ ረሃብ፣ በወቅቱ የዩናይትድ ኪንግደም አካል፣ ምናልባትም አንድ ሚሊዮን ሰዎች ወደ ታላቋ ብሪታንያ እንዲሰደዱ አድርጓል። ለንደን ከዚህ ህዝብ ግማሽ ያህሉን ይዛለች፣ እና ሌሎች ትናንሽ ማህበረሰቦች በማንቸስተር፣ ብራድፎርድ እና ሌሎችም ነበሩ። የጀርመን ስደተኛ ማህበረሰብ እስከ 1891 ድረስ ከሩሲያ አይሁዶች ቀጥሎ ከፍተኛ ቁጥር ያለው ቡድን ነበር። ከ 1881 በኋላ ሩሲያውያን አይሁዶች መራራ ስደት ደርሶባቸዋል እና በ 1914 2,000,000 የሩስያን ኢምፓየር ለቀው ወጡ ። 120,000 ያህሉ በብሪታንያ በቋሚነት ተቀምጠዋል ፣ ከብሪቲሽ ደሴቶች ውጭ ካሉ አናሳ ጎሳዎች ትልቁ ። ይህ ሕዝብ በ1938 ወደ 370,000 አድጓል። በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ማብቂያ ወደ ፖላንድ መመለስ ባለመቻሉ ከ120,000 በላይ የፖላንድ አርበኞች በእንግሊዝ በቋሚነት ቆይተዋል። ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ፣ ብዙ ሰዎች በካሪቢያን እና በህንድ ክፍለ አህጉር ከነበሩት ቅኝ ግዛቶች እና የቀድሞ ቅኝ ግዛቶች፣ እንደ ኢምፓየር ውርስ ወይም በሠራተኛ እጥረት ተገፋፍተው ተሰደዱ። እ.ኤ.አ. በ 1841 ከእንግሊዝ እና ከዌልስ ህዝብ 0.25 በመቶው በውጭ ሀገር የተወለዱ ሲሆን በ 1901 ወደ 1.5 በመቶ ፣ በ 1931 2.6 በመቶ እና በ 1951 4.4 በመቶ። እ.ኤ.አ. በ 2014 የኢሚግሬሽን የተጣራ ጭማሪ 318,000 ነበር ፣ ኢሚግሬሽን በ 641,000 ነበር ፣ በ 2013 ከ 526,000 ፣ ከአንድ አመት በላይ የለቀቁት ስደተኞች ቁጥር 323,000 ነበር። የቅርብ ጊዜ የፍልሰት አዝማሚያ በምስራቅ አውሮፓ ከሚገኙት አዲሶቹ የአውሮፓ ህብረት አባል ሀገራት ሰራተኞች መምጣት A8 ሀገራት በመባል ይታወቃል። እ.ኤ.አ. በ 2011 የአዲሱ የአውሮፓ ህብረት አባል ሀገራት ዜጎች 13 በመቶው ስደተኞች ናቸው። ዩናይትድ ኪንግደም በጥር 2007 የአውሮፓ ህብረትን የተቀላቀለው የሮማኒያ እና የቡልጋሪያ ዜጎች ላይ ጊዜያዊ እገዳዎችን ተጠቀመች ። በስደት ፖሊሲ የእኩልነት እና የሰብአዊ መብት ኮሚሽን የተደረገ ጥናት እንደሚያመለክተው ከግንቦት 2004 እስከ መስከረም 2009 ባለው ጊዜ ውስጥ 1.5 ሚሊዮን ሰራተኞች ከ አዲስ የአውሮፓ ህብረት አባል ሀገራት ወደ ዩኬ፣ አብዛኛዎቹ የፖላንድ ናቸው። በኋላ ብዙዎች ወደ አገራቸው ተመለሱ፣ በዚህም ምክንያት በዩኬ ውስጥ የአዲሶቹ አባል ሀገራት ዜጎች ቁጥር ጨምሯል። በ 2000 ዎቹ መገባደጃ ላይ በዩኬ ያለው የኢኮኖሚ ውድቀት ፖልስ ወደ እንግሊዝ ለመሰደድ ኢኮኖሚያዊ ማበረታቻን ቀንሷል [ስደትን ጊዜያዊ እና ሰርኩላር አድርጎታል። በ E ንግሊዝ A ገር ውስጥ የውጭ ተወላጆች ድርሻ ከብዙ ሌሎች የአውሮፓ ሀገሮች ትንሽ ያነሰ ነው. በ1991 እና 2001 መካከል ካለው የህዝብ ቁጥር ግማሹን ያህሉ የጨመሩት ከ1991 እስከ 2001 ድረስ ስደተኞች እና እንግሊዝ የተወለዱ ልጆች ቁጥር እየጨመረ በመምጣቱ ኢሚግሬሽን በአሁኑ ጊዜ እየጨመረ ነው ። እ.ኤ.አ. በ 2015 ይፋዊ ስታቲስቲክስ ተለቋል። ኦኤንኤስ እንደዘገበው የተጣራ ፍልሰት ከ2009 ወደ 2010 በ21 በመቶ ወደ 239,000 ከፍ ብሏል። እ.ኤ.አ. በ 2013 ወደ 208,000 የሚጠጉ የውጭ ሀገር ዜጎች እንደ ብሪታንያ ዜጋ ተሰጥተዋል ፣ ከ 1962 ጀምሮ ከፍተኛው ቁጥር ። ይህ አሃዝ በ 2014 ወደ 125,800 ዝቅ ብሏል ። እ.ኤ.አ. በ 2009 እና 2013 መካከል ፣ በየዓመቱ የሚሰጠው አማካኝ የእንግሊዝ ዜግነት 195,800 ነበር። እ.ኤ.አ. በ 2014 ዜግነት የተሰጣቸው በጣም የተለመዱት የቀድሞ ብሄረሰቦች ህንድ ፣ ፓኪስታን ፣ ፊሊፒንስ ፣ ናይጄሪያ ፣ ባንግላዲሽ ፣ ኔፓል ፣ ቻይና ፣ ደቡብ አፍሪካ ፣ ፖላንድ እና ሶማሊያ ናቸው። በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ ቋሚ የመኖሪያ ፈቃድ የሚሰጥ ነገር ግን ዜግነት የሌለው የሰፈራ ጠቅላላ የገንዘብ ድጋፍ በ2013 በግምት 154,700 ነበር ይህም ካለፉት ሁለት ዓመታት የበለጠ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2008 ፣ የብሪቲሽ መንግስት የስኮትላንድ መንግስት ትኩስ ታለንት ተነሳሽነትን ጨምሮ የቀድሞ እቅዶችን ለመተካት ከአውሮፓ ኢኮኖሚ ክልል ውጭ ለሚመጡ ስደተኞች ነጥብ ላይ የተመሠረተ የኢሚግሬሽን ስርዓት አስተዋውቋል። በሰኔ 2010 ከአውሮፓ ህብረት ውጭ የሚመጡ ስደተኞች ጊዜያዊ ገደብ ተጀመረ፣ ይህም በሚያዝያ 2011 ቋሚ ካፕ ከመጣሉ በፊት ማመልከቻዎችን ተስፋ ለማስቆረጥ ነው። በ19ኛው ክፍለ ዘመን ስደት የብሪቲሽ ማህበረሰብ አስፈላጊ ገጽታ ነበር። ከ1815 እስከ 1930 ባለው ጊዜ ውስጥ ወደ 11.4 ሚሊዮን የሚጠጉ ሰዎች ከብሪታንያ እና 7.3 ሚሊዮን ከአየርላንድ ተሰደዱ። ግምቶች እንደሚያሳዩት በ20ኛው መቶ ዘመን መገባደጃ ላይ 300 ሚሊዮን የሚያህሉ የብሪታንያና የአየርላንድ ዝርያ ያላቸው ሰዎች በዓለም ዙሪያ በቋሚነት ሰፍረዋል። ዛሬ ከ5.5 ሚሊዮን ያላነሱ የእንግሊዝ ተወላጆች በውጭ የሚኖሩ ሲሆን በተለይም በአውስትራሊያ፣ ስፔን፣ አሜሪካ እና ካናዳ ይኖራሉ። ትምህርት በዩናይትድ ኪንግደም የከፍተኛ ትምህርት በዩኒቨርሲቲዎች እና ዩኒቨርሲቲ ባልሆኑ ተቋማት (ኮሌጆች, ተቋማት, ትምህርት ቤቶች እና አካዳሚዎች) የሚሰጥ ሲሆን ሁለቱንም በጥናት ላይ የተመሰረተ እና ከፍተኛ ሙያዊ ትምህርት ይሰጣል. ዩንቨርስቲዎች በዲግሪ (ባችለር፣ ማስተርስ ወይም ዶክትሬት ዲግሪ) የሚጨርሱ የዲግሪ መርሃ ግብሮችን እና የዲግሪ ያልሆኑ ፕሮግራሞችን እንደ ሰርተፍኬት ወይም ዲፕሎማ ያሉ የሙያ መመዘኛዎችን ይሰጣሉ። የብሪቲሽ ከፍተኛ ትምህርት በጥራት እና በጠንካራ የአካዳሚክ ደረጃዎች በአለም ዙሪያ ከፍተኛ ዋጋ ያለው ነው። በየመስካቸው ከፍተኛ ደረጃ ላይ የደረሱ ታዋቂ ሰዎች የብሪቲሽ ከፍተኛ ትምህርት ውጤቶች ናቸው። ብሪታንያ በዓለም ላይ በጣም ታዋቂ የሆኑ ከፍተኛ የትምህርት ተቋማት መገኛ ነች እና በዓለም ላይ ካሉ ዩኒቨርሲቲዎች አንደኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች። እንደ ካምብሪጅ ዩኒቨርሲቲ፣ ኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ፣ ኢምፔሪያል ኮሌጅ ለንደን እና ዩሲኤል ያሉ ተቋማት በተከታታይ ከአለም ምርጥ አስር ዩኒቨርሲቲዎች ተርታ ይመደባሉ። ለ GCSE የሚቀመጡ ተማሪዎች ከ20 እስከ 25 ፈተናዎችን ይወስዳሉ እና አብዛኛውን ጊዜ 9 GCSE ይወስዳሉ። አብዛኛው ተማሪ የሂሳብ፣ የእንግሊዘኛ ስነጽሁፍ፣ የእንግሊዘኛ ቋንቋ እና ድርብ ሳይንስ ይወስዳሉ፣ ይህም በአጠቃላይ 5 GCSEs፣ ተማሪዎች በመደበኛነት በተለያዩ የትምህርት ዓይነቶች ተጨማሪ 4 GCSEዎችን ይወስዳሉ። በፈተና ላይ መቀመጥ የ 11 ዓመታት የግዴታ ትምህርት ያበቃል. የሁለተኛ ደረጃ ትምህርት አጠቃላይ ሰርተፍኬት (GCSE) ለእያንዳንዱ ለሚያልፍ የትምህርት አይነት የሚሰጥ ሲሆን የአለም ትምህርት አገልግሎት ቢያንስ ሶስት ጂሲኤስዎች ከተገመገመ በኋላ የሁለተኛ ደረጃ ዲፕሎማ ይሰጣል። በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ የቅድመ-ዩኒቨርሲቲ ትምህርት የሁለት ዓመት ከፍተኛ ሁለተኛ ደረጃ መርሃ ግብር ነው, ይህም ወደ አዲስ ዙር ፈተናዎች የሚያመራ አጠቃላይ የትምህርት የምስክር ወረቀት, ከፍተኛ ደረጃ (በተጨማሪም GCE A-levels በመባል ይታወቃል). እንደ GCSE ሁሉ ለፈተና የሚቀመጡ ተማሪዎች የትምህርት ዓይነቶችን እና የፈተናዎችን ብዛት ይመርጣሉ (የተወሰዱት አማካይ ቁጥር ሶስት ነው)። የWES ሽልማቶች ባሳለፉት የትምህርት ዓይነቶች ተፈጥሮ እና ብዛት ላይ በመመስረት የመጀመሪያ ዲግሪ ክሬዲት ነው። እያንዳንዱ ዩኒቨርሲቲ የራሱ የሆነ የመግቢያ ፖሊሲዎች እና ለእያንዳንዱ የተለየ የከፍተኛ ትምህርት መርሃ ግብር ዝቅተኛ የመግቢያ መስፈርቶች አሉት።የአጠቃላይ የትምህርት የላቀ ደረጃ (GCE "A Levels") በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ ላሉ ዩኒቨርሲቲዎች የመግቢያ ብቃት እና ብዙ ነው በዓለም ዙሪያ ያሉ ሌሎች ዩኒቨርሲቲዎች ። የከፍተኛ ትምህርት ለመከታተል ፍላጎት ያላቸው ተማሪዎች ብዙውን ጊዜ በቅድመ-ዩኒቨርስቲ እና ተጨማሪ የትምህርት ፕሮግራሞች ውስጥ ይመዘገባሉ. የቅድመ-ዩኒቨርስቲ ትምህርት እስከ ሁለት አመት የሚፈጅ ሲሆን ይህም በአዲስ የፈተናዎች ስብስብ ይጠናቀቃል, አጠቃላይ የትምህርት የምስክር ወረቀት, የላቀ ደረጃ (GCE A-ደረጃዎች). በተመሳሳይ ከጂሲኤስኢ ጋር፣ ፈተና የሚወስዱ ተማሪዎች የፍላጎት ርእሶቻቸውን እና የፈተናዎችን ብዛት ይመርጣሉ። አብዛኛዎቹ ተማሪዎች በአማካይ ሶስት የትምህርት ዓይነቶችን ይወስዳሉ እና WES ባሳለፉት የትምህርት ዓይነቶች ተፈጥሮ እና ብዛት ላይ በመመርኮዝ የቅድመ ምረቃ ክሬዲት ይሰጣል። የባችለር ዲግሪዎች በባዶ ዝቅተኛው በተለምዶ ከሁለት እስከ ሶስት የGCE A ደረጃ ማለፊያዎች ያስፈልጋሉ ፣ እና ዝቅተኛው የ GCSE ብዛት በ C ወይም ከዚያ በላይ ያልፋል ባህል "የብሪቲሽ ሥነ ጽሑፍ" ከዩናይትድ ኪንግደም፣ ከማን ደሴት እና ከቻናል ደሴቶች ጋር የተያያዙ ጽሑፎችን ያመለክታል። አብዛኛው የብሪቲሽ ሥነ ጽሑፍ በእንግሊዝኛ ነው። በ2005 በዩናይትድ ኪንግደም 206,000 የሚያህሉ መጽሐፎች የታተሙ ሲሆን በ2006 በዓለም ላይ ትልቁን መጽሐፍ አሳታሚ ነበር። እንግሊዛዊው ፀሐፌ ተውኔት እና ገጣሚ ዊልያም ሼክስፒር የ20ኛው ክፍለ ዘመን እንግሊዛዊ የወንጀል ፀሐፊ አጋታ ክሪስቲ የዘመኑ ምርጥ ሽያጭ ደራሲ ናቸው። በቢቢሲ የዓለም ተቺዎች አስተያየት ከተመረጡት 100 ልብ ወለዶች ውስጥ 12 ቱ ምርጥ 25 በሴቶች የተፃፉ ናቸው። እነዚህ በጆርጅ ኤሊዮት፣ ቨርጂኒያ ዎልፍ፣ ሻርሎት እና ኤሚሊ ብሮንት፣ ሜሪ ሼሊ፣ ጄን አውስተን፣ ዶሪስ ሌሲንግ እና ዛዲ ስሚዝ የተሰሩ ስራዎችን ያካትታሉ። የዩናይትድ ኪንግደም ባህል በብዙ ምክንያቶች ተጽዕኖ አሳድሯል-የሀገሪቱ ደሴት ሁኔታ; እንደ ምዕራባዊ ሊበራል ዲሞክራሲ እና ትልቅ ኃይል ያለው ታሪክ; እንዲሁም እያንዳንዱ ልዩ ወጎች, ልማዶች እና ተምሳሌታዊ ባህሪያትን የሚጠብቅ የአራት አገሮች የፖለቲካ አንድነት ነው. በብሪቲሽ ኢምፓየር የተነሳ የብሪታንያ ተጽእኖ በብዙዎቹ የቀድሞ ቅኝ ግዛቶቿ ቋንቋ፣ ባህል እና ህጋዊ ስርአቶች አውስትራሊያ፣ ካናዳ፣ ህንድ፣ አየርላንድ፣ ኒውዚላንድ፣ ፓኪስታን፣ ደቡብ አፍሪካ እና ዩናይትድ ስቴትስ፣ ዛሬ እንደ አንግሎስፌር የጋራ ባህል ተፈጠረ። የዩናይትድ ኪንግደም ከፍተኛ የባህል ተጽእኖ እንደ "የባህል ልዕለ ኃያል" እንድትባል አድርጓታል። ለቢቢሲ በተደረገው ዓለም አቀፍ የሕዝብ አስተያየት ዩናይትድ ኪንግደም በዓለም ላይ (ከጀርመን እና ካናዳ ጀርባ) በሦስተኛ ደረጃ በአዎንታዊነት የሚታይባት ሀገር ሆናለች። የስኮትላንድ አስተዋፅዖዎች አርተር ኮናን ዶይል (የሼርሎክ ሆልምስ ፈጣሪ)፣ ሰር ዋልተር ስኮት፣ ጄ ኤም ባሪ፣ ሮበርት ሉዊስ ስቲቨንሰን እና ገጣሚው ሮበርት በርንስ ይገኙበታል። በቅርብ ጊዜ ሂዩ ማክዲያርሚድ እና ኒል ኤም.ጉንን ለስኮትላንድ ህዳሴ አስተዋፅዖ አድርገዋል፣ ከኢያን ራንኪን እና ከአይን ባንክስ ገራሚ ስራዎች ጋር። የስኮትላንድ ዋና ከተማ ኤዲንብራ በዩኔስኮ የመጀመሪያዋ የአለም የስነ-ጽሁፍ ከተማ ነበረች። የብሪታንያ አንጋፋው የታወቀው ግጥም Y Gododdin የተቀናበረው ምናልባትም በ6ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ነው። የተጻፈው በከምብሪክ ወይም በብሉይ ዌልሽ ሲሆን የንጉሥ አርተርን ጥንታዊ ማጣቀሻ ይዟል። የአርተርሪያን አፈ ታሪክ የበለጠ የተገነባው በሞንማውዝ ጂኦፍሪ ነው። ገጣሚ ዳፊድ አፕ ግዊሊም (እ.ኤ.አ. 1320-1370) በዘመኑ ከነበሩት ታላላቅ የአውሮፓ ገጣሚዎች አንዱ ተደርጎ ይወሰዳል።ዳንኤል ኦወን በ1885 Rhys Lewisን ያሳተመው የመጀመሪያው የዌልስ ልቦለድ ደራሲ እንደሆነ ይነገርለታል። የዌልስ ገጣሚዎች ዲላን ቶማስ እና አር ኤስ ቶማስ ሲሆኑ፣ በ1996 ለኖቤል ሽልማት በሥነ ጽሑፍ የታጩት። የ20ኛው ክፍለ ዘመን መሪ የዌልስ ደራሲያን ሪቻርድ ሌዌሊን እና ኬት ሮበርትስ ይገኙበታል። ሁሉም አየርላንድ የዩናይትድ ኪንግደም አካል በነበረችበት ጊዜ የሚኖሩ የአየርላንድ ፀሐፊዎች ኦስካር ዋይልዴ፣ ብራም ስቶከር እና ጆርጅ በርናርድ ሻው ይገኙበታል። መነሻቸው ከዩናይትድ ኪንግደም ውጭ የሆኑ ግን ወደ እንግሊዝ የተዛወሩ በርካታ ደራሲያን ነበሩ። እነዚህም ጆሴፍ ኮንራድ፣ ቲ.ኤስ.ኤልዮት፣ ካዙኦ ኢሺጉሮ፣ ሰር ሳልማን ራሽዲ እና ኢዝራ ፓውንድ ያካትታሉ። ሙዚቃ የእንግሊዝ፣ የዌልስ፣ የስኮትላንድ እና የሰሜን አየርላንድ አገር በቀል ሙዚቃዎችን ጨምሮ የተለያዩ የሙዚቃ ስልቶች በእንግሊዝ ታዋቂ ናቸው። ከ16ኛው እና 17ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የመጡ ልዩ የህዳሴ እና ባሮክ አቀናባሪዎች ቶማስ ታሊስ፣ ዊልያም ባይርድ፣ ኦርላንዶ ጊቦንስ፣ ጆን ዶውላንድ፣ ሄንሪ ፐርሴል እና ቶማስ አርን ያካትታሉ። በንግሥት አን የግዛት ዘመን ወደ ለንደን ከተዛወረ በኋላ፣ ጆርጅ ፍሪደሪክ ሃንዴል በ1727 የጆርጅ 2ኛ ዘውድ የንግሥና ሥርዓተ ንግሥ ለሆነው ቄስ ሳዶቅ የተሰኘውን መዝሙር ባቀናበረ ጊዜ፣ በ1727 የብሪቲሽ ዜጋ ሆነ። ሁሉንም የወደፊት ነገሥታትን የመቀባት ባህላዊ ሥነ ሥርዓት ሙዚቃ ሆነ። ብዙዎቹ የሃንደል ታዋቂ ስራዎች፣ ለምሳሌ መሲህ፣ የተፃፉት በእንግሊዝኛ ነው። ታዋቂው የ19ኛው እና የ20ኛው ክፍለ ዘመን የብሪቲሽ አቀናባሪዎች ኤድዋርድ ኤልጋር፣ ሁበርት ፓሪ፣ ጉስታቭ ሆልስት፣ አርተር ሱሊቫን (ከሊብሬቲስት WS ጊልበርት ጋር በመስራት በጣም ታዋቂ)፣ ራልፍ ቮን ዊሊያምስ፣ ዊልያም ዋልተን፣ ሚካኤል ቲፕት እና ቤንጃሚን ብሪተን፣ የዘመናዊቷ ብሪታንያ አቅኚ ናቸው። ኦፔራ ከጦርነቱ በኋላ ከነበረው ትውልድ፣ ፒተር ማክስዌል ዴቪስ፣ ማልኮም አርኖልድ፣ ሃሪሰን ቢርትዊስትል፣ ጆን ሩትተር፣ ጆን ታቨርነር፣ አሉን ሆዲኖት፣ ቲያ ሙስግሬድ፣ ጁዲት ዌር፣ ጄምስ ማክሚላን፣ ማርክ-አንቶኒ ተርኔጅ፣ ጆርጅ ቤንጃሚን፣ ቶማስ አዴስ እና ፖል ሜሎር ነበሩ። ከዋነኞቹ አቀናባሪዎች መካከል። ዩናይትድ ኪንግደም በዓለም የታወቁ የሲምፎኒ ኦርኬስትራዎች እና እንደ የቢቢሲ ሲምፎኒ ኦርኬስትራ እና የለንደን ሲምፎኒ ቾረስ ያሉ መዘምራን መኖሪያ ነች። ታዋቂ የብሪቲሽ መሪዎች ሰር ሄንሪ ውድ፣ ሰር ጆን ባርቢሮሊ፣ ሰር ማልኮም ሳርጀንት፣ ሰር ቻርለስ ግሮቭስ፣ ሰር ቻርለስ ማከርራስ እና ሰር ሲሞን ራትል፣ በተመሳሳይ ጊዜ እንደ ጆርጅ ሶልቲ እና በርናርድ ሃይቲንክ ያሉ የብሪታንያ ተወላጆች ሳይሆኑ ዓለም አቀፍ መሪዎች በሲምፎኒክ ሙዚቃ እና ኦፔራ በብሪታንያ ግንባር ቀደም ሆነዋል። ከታወቁት የፊልም ውጤቶች አቀናባሪዎች መካከል ጆን ባሪ፣ ክሊንት ማንሴል፣ ማይክ ኦልድፊልድ፣ ጆን ፓውል፣ ክሬግ አርምስትሮንግ፣ ዴቪድ አርኖልድ፣ ጆን መርፊ፣ ሞንቲ ኖርማን እና ሃሪ ግሬግሰን-ዊሊያምስ ያካትታሉ። አንድሪው ሎይድ ዌበር የሙዚቃ ቲያትር አቀናባሪ ነው። ስራዎቹ ከ20ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ጀምሮ የለንደንን ዌስት ኤንድ ተቆጣጥረውታል እና በአለም አቀፍ ደረጃ የንግድ ስኬት ሆነዋል። ዘ ኒው ግሮቭ ዲክሽነሪ ኦፍ ሙዚቃ እና ሙዚቀኞች ድረ-ገጽ እንደገለጸው፣ “ፖፕ ሙዚቃ” የሚለው ቃል የመጣው በ1950ዎቹ አጋማሽ ላይ ከብሪታንያ የሮክ እና ሮል ውህደትን ከ“አዲሱ የወጣቶች ሙዚቃ” ጋር ለመግለጽ ነው። የኦክስፎርድ ሙዚቃ መዝገበ ቃላት እንደ ዘ ቢትልስ እና ሮሊንግ ስቶንስ ያሉ አርቲስቶች በ1960ዎቹ መጀመሪያ ላይ የፖፕ ሙዚቃን በታዋቂ ሙዚቃዎች ግንባር ቀደም አድርገው እንደነበሩ ይገልጻል። በሚቀጥሉት ዓመታት ብሪታንያ በሮክ ሙዚቃ እድገት ውስጥ አንድ ክፍል ነበራት ፣ የብሪታንያ ድርጊቶች የሃርድ ሮክ ፈር ቀዳጅ በመሆን; ራጋ ሮክ; አርት ሮክ; ከባድ ብረት; የጠፈር ድንጋይ; ግላም ሮክ አዲስ ሞገድ; ጎቲክ ሮክ እና ስካ ፓንክ። በተጨማሪም, የብሪታንያ ድርጊቶች ተራማጅ ዓለት አዳብረዋል; ሳይኬደሊክ ሮክ; እና ፓንክ ሮክ. ከሮክ ሙዚቃ በተጨማሪ የብሪቲሽ ድርጊቶች ኒዮ ነፍስን አዳብረዋል እና ዱብስቴፕን ፈጠሩ።ቢትልስ ከ1 ቢሊዮን በላይ ዩኒቶች አለምአቀፍ ሽያጮች አላቸው እና በታዋቂ ሙዚቃ ታሪክ ውስጥ ትልቁ ሽያጭ እና ከፍተኛ ተጽዕኖ ፈጣሪ ባንድ ናቸው። ሌሎች ታዋቂ የብሪቲሽ አስተዋጽዖ አበርካቾች ባለፉት 50 ዓመታት ውስጥ ታዋቂ ሙዚቃዎች ላይ ዘ ሮሊንግ ስቶንስ፣ Pink Floyd፣ Queen፣ Led Zeppelin፣ the Bee Gees እና Elton John፣ ሁሉም በዓለም አቀፍ ደረጃ 200 ሚሊዮን ወይም ከዚያ በላይ ሽያጭ ያስመዘገቡ ናቸው። የብሪቲሽ ሽልማቶች የBPI አመታዊ የሙዚቃ ሽልማቶች ሲሆኑ ከብሪቲሽ ለሙዚቃ የላቀ አስተዋፅዖ ሽልማት ከተበረከቱት መካከል አንዳንዶቹ፣ ማን፣ ዴቪድ ቦዊ፣ ኤሪክ ክላፕቶን፣ ሮድ ስቱዋርት፣ ፖሊስ፣ እና ፍሊትዉድ ማክ (የብሪቲሽ-አሜሪካዊ ባንድ የሆኑ)።[578] አለምአቀፍ ስኬት ያስመዘገቡ የቅርብ ጊዜ የዩኬ የሙዚቃ ስራዎች ጆርጅ ሚካኤል፣ ኦሳይስ፣ ስፓይስ ገርልስ፣ ራዲዮሄድ፣ ኮልድፕሌይ፣ አርክቲክ ጦጣዎች፣ ሮቢ ዊሊያምስ፣ ኤሚ ወይን ሃውስ፣ አዴሌ፣ ኢድ ሺራን፣ አንድ አቅጣጫ እና ሃሪ ስታይልስ ያካትታሉ። በርካታ የዩኬ ከተሞች በሙዚቃቸው ይታወቃሉ። የሊቨርፑል የሐዋርያት ሥራ 54 የዩናይትድ ኪንግደም ገበታ ቁጥር 1 ነጠላ ነጠላዎችን አግኝቷል። ግላስጎው ለሙዚቃ ያበረከተው አስተዋፅዖ በ2008 የዩኔስኮ ከተማ የሙዚቃ ከተማ ስትባል ታወቀ።ማንችስተር እንደ አሲድ ቤት ባሉ የዳንስ ሙዚቃዎች መስፋፋት እና ከ1990ዎቹ አጋማሽ ጀምሮ ብሪትፖፕ ሚና ተጫውቷል። ለንደን እና ብሪስቶል እንደ ከበሮ እና ባስ እና ጉዞ ሆፕ ካሉ የኤሌክትሮኒካዊ ሙዚቃ ንዑስ ዘውጎች አመጣጥ ጋር በቅርበት የተቆራኙ ናቸው።ቢርሚንግሃም የሄቪ ሜታል የትውልድ ቦታ በመባል ይታወቅ ነበር፣የጥቁር ሰንበት ባንድ በ1960ዎቹ ጀምሮ ነበር። ፖፕ በነጠላ ነጠላ ሽያጭ እና ዥረቶች በጣም ታዋቂው የሙዚቃ ዘውግ ሆኖ ይቆያል ፣ በ 2016 ከገበያው 33.4 በመቶ ፣ በመቀጠል ሂፕ-ሆፕ እና R&B በ 24.5 በመቶ። ሮክ በ 22.6 በመቶ ወደ ኋላ ሩቅ አይደለም ። ዘመናዊው እንግሊዝ ከዩናይትድ ስቴትስ ጋር በመሆን ስቶርምዚ ፣ ካኖ ፣ ያክስንግ ባኔ ፣ ራምዝ እና ስኬፕታ የተባሉትን ታዋቂ የእንግሊዝኛ ተናጋሪ ራፕዎችን በማፍራት ይታወቃል። ስፖርት የማህበር እግር ኳስ፣ ቴኒስ፣ የጠረጴዛ ቴኒስ፣ ባድሚንተን፣ ራግቢ ዩኒየን፣ ራግቢ ሊግ፣ ራግቢ ሰባት፣ ጎልፍ፣ ቦክስ፣ መረብ ኳስ፣ የውሃ ፖሎ፣ የሜዳ ሆኪ፣ ቢሊያርድ፣ ዳርት፣ ቀዘፋ፣ ዙሮች እና ክሪኬት የተፈጠሩት ወይም በከፍተኛ ደረጃ የተገነቡት በዩኬ ውስጥ ነው። በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ የቪክቶሪያ ብሪታንያ የብዙ ዘመናዊ ስፖርቶች ህጎች እና ኮዶች ተፈለሰፉ እና ተስተካክለዋል። እ.ኤ.አ. በ 2012 የ IOC ፕሬዝዳንት ዣክ ሮጌ “ይህች ታላቅ ፣ ስፖርት ወዳድ ሀገር የዘመናዊ ስፖርት መፍለቂያ እንደሆነች በሰፊው ትታወቃለች ። የስፖርታዊ ጨዋነት እና የፍትሃዊ ጨዋታ ፅንሰ-ሀሳቦች በመጀመሪያ ግልፅ ህጎች እና የተቀናጁት እዚህ ነበር ። እዚህ ነበር ስፖርት በትምህርት ቤት ሥርዓተ-ትምህርት ውስጥ እንደ ትምህርታዊ መሣሪያ የተካተተው። እ.ኤ.አ. በ 2003 በተደረገ የሕዝብ አስተያየት እግር ኳስ በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ በጣም ተወዳጅ ስፖርት ነው ። እንግሊዝ የክለቦች እግር ኳስ መፍለቂያ በፊፋ እውቅና ያገኘች ሲሆን የእግር ኳስ ማህበርም የዚህ አይነት ጥንታዊ ሲሆን የእግር ኳስ ህግጋት በ1863 በአቤኔዘር ኮብ ሞርሊ ተዘጋጅቷል። እያንዳንዱ አገር ቤት የራሱ የእግር ኳስ ማህበር፣ ብሔራዊ ቡድን እና ሊግ ስርዓት ያለው ሲሆን በግለሰብ ደረጃ ከፊፋ ጎን ለጎን የአለም አቀፍ እግር ኳስ ማህበር የቦርድ አስተዳዳሪ አባላት ናቸው። የእንግሊዝ ከፍተኛ ዲቪዚዮን ፕሪሚየር ሊግ በአለም ላይ በብዛት የታየ የእግር ኳስ ሊግ ነው። የመጀመሪያው ዓለም አቀፍ የእግር ኳስ ግጥሚያ በእንግሊዝ እና በስኮትላንድ የተካሄደው እ.ኤ.አ. ህዳር 30 ቀን 1872 ነበር። እንግሊዝ፣ ስኮትላንድ፣ ዌልስ እና ሰሜን አየርላንድ እንደ ተለያዩ አገሮች በአለም አቀፍ ውድድር ይወዳደራሉ።እ.ኤ.አ. በ 2003 የራግቢ ህብረት በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ ሁለተኛው በጣም ተወዳጅ ስፖርት ነበር ። ስፖርቱ የተፈጠረው በዋርዊክሻየር በራግቢ ትምህርት ቤት ሲሆን የመጀመሪያው ራግቢ ዓለም አቀፍ እ.ኤ.አ. በማርች 27 ቀን 1871 በእንግሊዝ እና በስኮትላንድ መካከል ተካሄዷል። እንግሊዝ፣ ስኮትላንድ፣ ዌልስ፣ አየርላንድ፣ ፈረንሳይ እና ጣሊያን በስድስት ሀገራት ሻምፒዮና ውስጥ ይወዳደራሉ። በሰሜናዊው ንፍቀ ክበብ የመጀመሪያ ደረጃ ዓለም አቀፍ ውድድር። በእንግሊዝ፣ በስኮትላንድ፣ በዌልስ እና በአየርላንድ ያሉ የስፖርት አስተዳዳሪ አካላት ጨዋታውን በተናጥል ያደራጁ እና ይቆጣጠራሉ። በየአራት ዓመቱ እንግሊዝ፣ አየርላንድ፣ ስኮትላንድ እና ዌልስ ብሪቲሽ እና አይሪሽ አንበሶች በመባል የሚታወቁትን ጥምር ቡድን ያደርጋሉ። ቡድኑ አውስትራሊያን፣ ኒውዚላንድን እና ደቡብ አፍሪካን ጎብኝቷል። ክሪኬት የተፈለሰፈው በእንግሊዝ ሲሆን ሕጎቹ የተቋቋሙት በሜሪሌቦን ክሪኬት ክለብ እ.ኤ.አ. ዩኬ ከሙከራ ሁኔታ ጋር። የቡድን አባላት ከዋናው የካውንቲ ጎኖች የተውጣጡ ናቸው, እና ሁለቱንም የእንግሊዝኛ እና የዌልስ ተጫዋቾችን ያካትታሉ. ክሪኬት ዌልስ እና እንግሊዝ ብሔራዊ ቡድኖችን የሚለያዩበት ከእግር ኳስ እና ከራግቢ የተለየ ነው፣ ምንም እንኳን ዌልስ ከዚህ ቀደም የራሷን ቡድን ብታሰልፍም። የስኮትላንድ ተጫዋቾች ለእንግሊዝ ተጫውተዋል ምክንያቱም ስኮትላንድ የፈተና ደረጃ ስለሌላት እና በቅርቡ በአንድ ቀን ኢንተርናሽናልስ መጫወት የጀመረው። ስኮትላንድ፣ ኢንግላንድ (እና ዌልስ) እና አየርላንድ (ሰሜን አየርላንድን ጨምሮ) በክሪኬት የዓለም ዋንጫ ተወዳድረዋል፣ እንግሊዝ በ2019 ውድድሩን አሸንፋለች። 17 የእንግሊዝ ካውንቲዎችን እና 1 የዌልስ ካውንቲ የሚወክሉ ክለቦች የሚወዳደሩበት የፕሮፌሽናል ሊግ ሻምፒዮና አለ።ዘመናዊው የቴኒስ ጨዋታ በአለም ዙሪያ ከመስፋፋቱ በፊት በ1860ዎቹ በእንግሊዝ በርሚንግሃም የተጀመረ ነው። የዓለማችን አንጋፋው የቴኒስ ውድድር የዊምብልደን ሻምፒዮና ለመጀመሪያ ጊዜ የተካሄደው እ.ኤ.አ. በ1877 ሲሆን ዛሬ ዝግጅቱ የሚካሄደው በሁለት ሳምንት ጊዜ ውስጥ በሰኔ መጨረሻ እና በሐምሌ ወር መጀመሪያ ላይ ነው። ዩናይትድ ኪንግደም ከሞተር ስፖርት ጋር በቅርብ የተቆራኘ ነው። በፎርሙላ አንድ (F1) ውስጥ ያሉ ብዙ ቡድኖች እና አሽከርካሪዎች በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ የተመሰረቱ ናቸው፣ እና ሀገሪቱ ከማንም በላይ የአሽከርካሪዎች እና የግንባታ አርእስቶች አሸንፋለች። ዩናይትድ ኪንግደም እ.ኤ.አ. በ1950 የመጀመሪያውን ኤፍ 1 ግራንድ ፕሪክስን በሲልቨርስቶን አስተናግዳለች፣ የብሪቲሽ ግራንድ ፕሪክስ በየዓመቱ በጁላይ ይካሔዳል።ጎልፍ በዩኬ ውስጥ በተሳታፊነት ስድስተኛው በጣም ተወዳጅ ስፖርት ነው። በስኮትላንድ የሚገኘው የቅዱስ አንድሪውስ የሮያል እና ጥንታዊ ጎልፍ ክለብ የስፖርቱ የቤት ኮርስ ቢሆንም የዓለማችን አንጋፋው የጎልፍ ኮርስ በእውነቱ የሙስልበርግ ሊንኮች የድሮ ጎልፍ ኮርስ ነው። እ.ኤ.አ. በ 1764 መደበኛው ባለ 18-ቀዳዳ የጎልፍ ኮርስ በሴንት አንድሪስ አባላት ትምህርቱን ከ22 ወደ 18 ጉድጓዶች ሲያሻሽሉ ተፈጠረ።በአለም ላይ እጅግ ጥንታዊው የጎልፍ ውድድር እና በጎልፍ ውስጥ የመጀመሪያው ትልቅ ሻምፒዮና የሆነው ዘ ክፍት ሻምፒዮና በየአመቱ ይጫወታሉ። በሐምሌ ወር ሶስተኛው አርብ ቅዳሜና እሁድ. ራግቢ ሊግ በ 1895 በሁደርስፊልድ ፣ ዌስት ዮርክሻየር የጀመረ ሲሆን በአጠቃላይ በሰሜን እንግሊዝ ውስጥ ይጫወታል። አንድ ነጠላ 'የታላቋ ብሪታኒያ አንበሶች' ቡድን በራግቢ የአለም ዋንጫ እና የሙከራ ግጥሚያ ጨዋታዎች ተወዳድሮ ነበር፣ ነገር ግን ይህ በ2008 እንግሊዝ፣ ስኮትላንድ እና አየርላንድ እንደ ተለያዩ ሀገራት ሲወዳደሩ ተለወጠ። ታላቋ ብሪታንያ አሁንም እንደ ሙሉ ብሔራዊ ቡድን ሆና ቆይታለች። ሱፐር ሊግ በዩኬ እና በአውሮፓ ከፍተኛው የፕሮፌሽናል ራግቢ ሊግ ነው። ከሰሜን እንግሊዝ 11 ቡድኖችን ያቀፈ ሲሆን እያንዳንዳቸው ከለንደን፣ ዌልስ እና ፈረንሳይ አንድ ቡድን ናቸው። በቦክስ ውስጥ የአጠቃላይ ህጎች ኮድ የሆነው 'Queensberry laws' የተሰየመው በ 1867 በኩዊንስቤሪ 9ኛ ማርከስ በጆን ዳግላስ ስም የተሰየመ ሲሆን የዘመናዊ ቦክስ መሰረትን ፈጠረ። ስኑከር የዩናይትድ ኪንግደም ታዋቂ የስፖርት ኤክስፖርት አንዱ ሲሆን የአለም ሻምፒዮናዎች በየዓመቱ በሼፊልድ ይካሄዳሉ። በሰሜን አየርላንድ የጌሊክ እግር ኳስ እና መወርወር በተሳታፊም ሆነ በተመልካቾች ዘንድ ተወዳጅ የቡድን ስፖርቶች ናቸው። በዩኬ እና በዩኤስ ያሉ የአየርላንድ ስደተኞችም ይጫወቷቸዋል። Shinty (ወይም camanachd) በስኮትላንድ ደጋማ ቦታዎች ታዋቂ ነው። የሃይላንድ ጨዋታዎች በፀደይ እና በበጋ በስኮትላንድ ውስጥ ይካሄዳሉ፣ የስኮትላንድ እና የሴልቲክ ባህል እና ቅርስ በተለይም የስኮትላንድ ሀይላንድን ያከብራሉ። ዩናይትድ ኪንግደም በ1908፣ 1948 እና 2012 የበጋ ኦሊምፒክ ጨዋታዎችን ለሶስት ጊዜያት አስተናግዳለች፣ ለንደን የሶስቱንም ጨዋታዎች አስተናጋጅ ሆናለች። በበርሚንግሃም ሊካሄድ የታቀደው የ2022 የኮመንዌልዝ ጨዋታዎች እንግሊዝ ለሰባተኛ ጊዜ የኮመንዌልዝ ጨዋታዎችን ስታዘጋጅ ነው። ማጣቀሻዎች	11,154	የታላቋ ብሪታንያ እና የሰሜን አየርላንድ ዩናይትድ ኪንግደም በተለምዶ ዩናይትድ ኪንግደም (ዩኬ) ወይም ብሪታንያ በሰሜን-ምዕራብ አውሮፓ በሰሜን-ምእራብ አውሮፓ የባህር ዳርቻ ላይ የምትገኝ ሉዓላዊ ሀገር ነች። ዩናይትድ ኪንግደም ደሴትን ያጠቃልላል። ታላቋ ብሪታንያ፣ የአየርላንድ ደሴት ሰሜናዊ ምስራቅ ክፍል እና በብሪቲሽ ደሴቶች ውስጥ ያሉ ብዙ ትናንሽ ደሴቶች። ሰሜን አየርላንድ ከአየርላንድ ሪፐብሊክ ጋር የመሬት ድንበር ትጋራለች። ያለበለዚያ ዩናይትድ ኪንግደም በአትላንቲክ ውቅያኖስ የተከበበ ሲሆን በምስራቅ ሰሜን ባህር ፣በደቡብ የእንግሊዝ ቻናል እና የሴልቲክ ባህር በደቡብ-ምዕራብ ፣በአለም ላይ 12 ኛውን ረጅሙ የባህር ዳርቻ ይሰጣታል። የአየርላንድ ባህር ታላቋን ብሪታንያ እና አየርላንድን ይለያል። የዩናይትድ ኪንግደም አጠቃላይ ስፋት 93,628 ስኩዌር ማይል (242,500 ኪ.ሜ.) ነው፣ በ2020 ከ67 ሚሊዮን ህዝብ ይገመታል። ዩናይትድ ኪንግደም አሃዳዊ ፓርላማ ዲሞክራሲ እና ሕገ መንግሥታዊ ንጉሣዊ ሥርዓት ነች። ንጉሥ ቻርለስ ሣልሳዊ ከ ሴፕቴምበር 8 2022 ጀምሮ ነገሡ። ዋና ከተማዋና ትልቁ ከተማ ለንደን ናት፣ 14 ሚሊዮን ሕዝብ የሚኖርባት ዓለም አቀፍ ከተማ እና የፋይናንስ ማዕከል ናት። ሌሎች ዋና ዋና ከተሞች በርሚንግሃም ያካትታሉ, ማንቸስተር, ግላስጎው, ሊቨርፑል እና ሊድስ. ዩናይትድ ኪንግደም አራት አገሮችን ያቀፈ ነው-እንግሊዝ ፣ ስኮትላንድ ፣ ዌልስ እና ሰሜን አየርላንድ። ከእንግሊዝ በቀር፣ የተካተቱት አገሮች የራሳቸው የተከፋፈሉ መንግስታት አሏቸው፣ እያንዳንዳቸው የተለያየ ሥልጣን አላቸው።
4139	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B3%E1%88%8B%E1%89%81%20%E1%89%A5%E1%88%AA%E1%89%B3%E1%8A%95	ታላቁ ብሪታን	ታላቁ ብሪታን ኢንግላንድ፣ ዌልስና ስኮትላንድ የሚገኙበት ትልቅ ደሴት ማለት ነው። «ታናሹ ብሪታን» አይርላንድ የሚባለው ሲሆን፣ ሁለቱ አንድላይ «ብሪቲሽ ደሴቶች» ይባላሉ። ደግሞ ዩናይትድ ኪንግደም ይዩ። ዩናይትድ ኪንግደም	26	ታላቁ ብሪታን ኢንግላንድ፣ ዌልስና ስኮትላንድ የሚገኙበት ትልቅ ደሴት ማለት ነው። «ታናሹ ብሪታን» አይርላንድ የሚባለው ሲሆን፣ ሁለቱ አንድላይ «ብሪቲሽ ደሴቶች» ይባላሉ።
4145	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8B%A8%E1%88%AD%E1%88%8B%E1%8A%95%E1%8B%B5	አየርላንድ	አየርላንድ በአትላንቲክ ውቅያኖስ ውስጥ ከታላቁ ብሪታን አጠገብ የሚገኝ ታላቅ ደሴት ነው። በዚህ ደሴት ላይ ሁለት አገሮች አሉ። የአየርላንድ ሪፑብሊክ - ዋና ከተማ ደብሊን ነው። ስሜን አየርላንድ - የዩናይትድ ኪንግደም ክፍላገር ነው።	31	አየርላንድ በአትላንቲክ ውቅያኖስ ውስጥ ከታላቁ ብሪታን አጠገብ የሚገኝ ታላቅ ደሴት ነው። በዚህ ደሴት ላይ ሁለት አገሮች አሉ። የአየርላንድ ሪፑብሊክ - ዋና ከተማ ደብሊን ነው። ስሜን አየርላንድ - የዩናይትድ ኪንግደም ክፍላገር ነው።
4147	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A2%E1%8A%95%E1%8C%8D%E1%88%8B%E1%8A%95%E1%8B%B5	ኢንግላንድ	እንግሊዝ የዩናይትድ ኪንግደም አካል የሆነች ሀገር ነች። በምዕራብ በኩል ከዌልስ እና በሰሜን በኩል ከስኮትላንድ ጋር የመሬት ድንበሮችን ይጋራል። የአየርላንድ ባህር ከእንግሊዝ ሰሜናዊ ምዕራብ እና የሴልቲክ ባህር በደቡብ ምዕራብ ይገኛል። እንግሊዝ ከአህጉር አውሮፓ በሰሜን ባህር በምስራቅ እና በእንግሊዝ ቻናል በደቡብ ተለያይታለች። ሀገሪቱ በሰሜን አትላንቲክ ውቅያኖስ ላይ የምትገኘውን የታላቋ ብሪታንያ ደሴት አምስት ስምንተኛውን ትሸፍናለች እና ከ100 በላይ ትናንሽ ደሴቶችን ያጠቃልላል፣ እንደ የሳይሊ ደሴቶች እና ደሴት ዋይት። አሁን እንግሊዝ ተብሎ የሚጠራው አካባቢ በመጀመሪያ የላይኛው ፓሊዮሊቲክ ዘመን በዘመናዊ ሰዎች ይኖሩ ነበር ፣ ግን ስሙን ከአንግሊሶች የወሰደው ፣ ስሙን ከአንግሊያ ባሕረ ገብ መሬት ያገኘው ጀርመናዊ ጎሳ በ 5 ኛው እና 6 ኛው ክፍለዘመን የሰፈረ። እንግሊዝ በ10ኛው ክፍለ ዘመን የተዋሃደ ሀገር ሆነች እና በ15ኛው ክፍለ ዘመን ከጀመረው የግኝት ዘመን ጀምሮ በሰፊው አለም ላይ ትልቅ ባህላዊ እና ህጋዊ ተፅእኖ ነበራት። የእንግሊዘኛ ቋንቋ፣ የአንግሊካን ቤተ ክርስቲያን እና የእንግሊዘኛ ህግ—ለሌሎች የአለም ሀገራት የጋራ ህግ የህግ ሥርዓቶች መሰረት የሆነው—በእንግሊዝ ውስጥ የተገነቡት እና የሀገሪቱ ፓርላማ የመንግስት ስርዓት በሌሎች ብሄሮች ዘንድ ተቀባይነት አግኝቷል። የኢንደስትሪ አብዮት የተጀመረው በ18ኛው ክፍለ ዘመን እንግሊዝ ሲሆን ማህበረሰቡን ወደ አለም የመጀመሪያዋ በኢንዱስትሪ የበለፀገች ሀገር አደረገ። የእንግሊዝ መሬት በዋናነት ዝቅተኛ ኮረብታዎች እና ሜዳዎች ነው ፣ በተለይም በማዕከላዊ እና በደቡብ እንግሊዝ። ሆኖም በሰሜን (ለምሳሌ ሀይቅ አውራጃ እና ፔኒኒስ) እና በምዕራብ (ለምሳሌ ዳርትሙር እና ሽሮፕሻየር ኮረብታዎች) ላይ ደጋማ እና ተራራማ መሬት አለ። ዋና ከተማው በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ ትልቁ የሜትሮፖሊታን አካባቢ ያለው ለንደን ነው። የእንግሊዝ ህዝብ 56.3 ሚሊዮን የዩናይትድ ኪንግደም ህዝብ 84 በመቶውን ይይዛል ፣ በተለይም በለንደን ፣ በደቡብ ምስራቅ እና በሚድላንድስ ፣ በሰሜን ምዕራብ ፣ በሰሜን ምስራቅ እና በዮርክሻየር ውስጥ ያሉ ኮንሰርቶች እያንዳንዳቸው በዘመኑ እንደ ዋና የኢንዱስትሪ ክልሎች ያደጉ ናቸው። በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን. የእንግሊዝ መንግሥት - ከ 1535 በኋላ ዌልስን ያቀፈ - በግንቦት 1 ቀን 1707 የተለየ ሉዓላዊ ሀገር መሆን አቆመ ፣ የሕብረት ሥራዎች በኅብረት ስምምነት ውስጥ ባለፈው ዓመት የተስማሙትን ውሎች በሥራ ላይ ሲያውሉ ፣ ይህም ከመንግሥቱ ጋር የፖለቲካ አንድነት እንዲኖር አድርጓል ። የታላቋ ብሪታንያ መንግሥት ለመፍጠር የስኮትላንድ። በ1801 ታላቋ ብሪታንያ ከአየርላንድ መንግሥት ጋር (በሌላ የሕብረት ሕግ) የታላቋ ብሪታንያ እና የአየርላንድ ዩናይትድ ኪንግደም ሆነች። እ.ኤ.አ. በ 1922 የአየርላንድ ነፃ ግዛት ከዩናይትድ ኪንግደም ተለየ ፣ ይህም የኋለኛው ታላቋ ብሪታንያ እና ሰሜን አየርላንድ ዩናይትድ ኪንግደም ተብሎ ተሰየመ ። ቶፖኒሚ "እንግሊዝ" የሚለው ስም እንግሊዛዊ ከሚለው የእንግሊዘኛ ስም የተገኘ ሲሆን ትርጉሙም "የማዕዘን ምድር" ማለት ነው። አንግል በመካከለኛው ዘመን መጀመሪያ ላይ በታላቋ ብሪታንያ ከሰፈሩ የጀርመን ጎሳዎች አንዱ ነበር። ማዕዘኖቹ የባልቲክ ባህር በኪዬል የባህር ወሽመጥ አካባቢ (የአሁኗ የጀርመን ግዛት ሽሌስዊግ-ሆልስቴይን) ከአንግሊያ ባሕረ ገብ መሬት መጡ። የመጀመሪያው የቃሉ አጠቃቀም፣ እንደ "ንግሊዝ"፣ በዘጠነኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ወደ ብሉይ ኢንግሊዘኛ የቤዴ የእንግሊዝ ሰዎች መክብብ ታሪክ ተተርጉሟል። ቃሉ ያኔ ከዘመናዊው በተለየ መልኩ ጥቅም ላይ ውሎ ነበር፣ ትርጉሙም “እንግሊዛውያን የሚኖሩባት ምድር” ማለት ሲሆን እንግሊዛውያንን የሚያጠቃልል ሲሆን አሁን ደቡብ-ምስራቅ ስኮትላንድ ውስጥ ይኖሩ ነበር ነገር ግን ያኔ የእንግሊዝ የኖርተምብሪያ ግዛት አካል ነበር። የአንግሎ ሳክሰን ዜና መዋዕል እንደዘገበው በ1086 የወጣው የዶሜዝዴይ መጽሐፍ መላውን እንግሊዝ ይሸፍናል ይህም ማለት የእንግሊዝ መንግሥት ማለት ነው፣ ከጥቂት ዓመታት በኋላ ግን ዜና መዋዕል ንጉሥ ማልኮም ሣልሳዊ “ከስኮትላንድ ወጥቶ ወደ እንግሊዝ ወደ ሎቲያን ሄደ” ሲል ገልጿል። በጣም ጥንታዊው ስሜት። ስለ አንግልስ የመጀመሪያው የተረጋገጠ ማጣቀሻ የተከሰተው በ 1 ኛው ክፍለ ዘመን በታሲተስ ፣ ጀርመኒያ ሥራ ላይ ነው ፣ እሱም የላቲን አንግሊ የሚለው ቃል ጥቅም ላይ ውሏል። የጎሳ ስም ሥርወ-ቃሉ ራሱ በሊቃውንት አከራካሪ ነው; ከአንጄን ባሕረ ገብ መሬት ቅርጽ, የማዕዘን ቅርጽ እንደሚገኝ ተጠቁሟል. እንደ ሳክሶን ካሉ ጎሳ ስም የወጣ ቃል እንዴት እና ለምን ለመላው ሀገሪቱ ጥቅም ላይ ሊውል እንደቻለ እና ህዝቦቿ አይታወቅም ነገር ግን ይህ ከመጥራት ልማድ ጋር የተያያዘ ይመስላል። በብሪታንያ ያሉ የጀርመን ሰዎች አንግሊ ሳክሶኖች ወይም እንግሊዛዊ ሳክሶኖች በሰሜን ጀርመን በዌዘር እና በአይደር ወንዞች መካከል ከብሉይ ሳክሶኒ አህጉራዊ ሳክሶኖች (Eald-Seaxe) ለመለየት። በታላቋ ብሪታንያ ደሴት ላይ የዳበረ ሌላ ቋንቋ በስኮትላንዳዊው ጌሊክ፣ የሳክሰን ጎሣዎች ስማቸውን እንግሊዝ (ሳሱን) ለሚለው ቃል ሰጡ። በተመሳሳይ የዌልስ የእንግሊዘኛ ቋንቋ ስም "ሳይስኔግ" ነው. የእንግሊዝ የፍቅር ስም ሎኤግሪያ ነው፣ ከዌልሽ ቃል እንግሊዝ፣ ሎግር ጋር የተያያዘ እና በአርተርሪያን አፈ ታሪክ ታዋቂ ሆኗል ። አልቢዮን በተጨማሪ በግጥም ችሎታው ለእንግሊዝ ይተገበራል፣ ምንም እንኳን የመጀመሪያ ትርጉሙ በአጠቃላይ የብሪታንያ ደሴት ቢሆንም። ታሪክ የቤከር ባህል በ2,500 ዓክልበ. አካባቢ ደርሷል፣ ከሸክላ የተሠሩ የመጠጥ እና የምግብ ዕቃዎችን፣ እንዲሁም የመዳብ ማዕድን ለማቅለጥ እንደ ማሰሮነት የሚያገለግሉ መርከቦችን አስተዋውቋል። በዚህ ወቅት ነበር እንደ ስቶንሄንጅ እና አቬበሪ ያሉ ዋና ዋና የኒዮሊቲክ ሀውልቶች የተገነቡት። በአካባቢው በብዛት የነበሩትን ቆርቆሮ እና መዳብ በአንድ ላይ በማሞቅ የቤከር ባህል ሰዎች ነሐስ, በኋላም ከብረት ማዕድናት ብረት ይሠራሉ. የብረት ማቅለጥ ልማት የተሻሉ ማረሻዎችን መገንባት፣ ግብርናን ማራመድ (ለምሳሌ ከሴልቲክ እርሻዎች ጋር) እንዲሁም የበለጠ ውጤታማ የጦር መሣሪያዎችን ማምረት አስችሏል። በብረት ዘመን፣ ከሃልስታት እና ከላ ቴኔ ባህሎች የወጣው የሴልቲክ ባህል ከመካከለኛው አውሮፓ ደረሰ። በዚህ ጊዜ ብሪቶኒክ የሚነገር ቋንቋ ነበር። ማህበረሰቡ የጎሳ ነበር; በቶለሚ ጂኦግራፊያዊ መሰረት በአካባቢው ወደ 20 የሚጠጉ ጎሳዎች ነበሩ። ብሪታኒያውያን ማንበብና መጻፍ ባለመቻላቸው ቀደምት ክፍፍሎች አይታወቁም። በንጉሠ ነገሥቱ ዳርቻ ላይ እንዳሉት ሌሎች ክልሎች፣ ብሪታንያ ከሮማውያን ጋር የንግድ ግንኙነቶችን ለረጅም ጊዜ ትደሰት ነበር። የሮማ ሪፐብሊክ ጁሊየስ ቄሳር በ55 ዓክልበ ሁለት ጊዜ ለመውረር ሞከረ። ምንም እንኳን በአብዛኛው ያልተሳካለት ቢሆንም፣ ከትሪኖቫንቶች ደንበኛ ንጉሥ ማቋቋም ችሏል። የሴት ሥዕል ሥዕል፣ ክንድ የተዘረጋ፣ ነጭ ቀሚስ ለብሳ፣ ቀይ ካባና ኮፍያ፣ ሌሎች የሰው ሥዕሎች በቀኝዋ፣ ከታች በግራዋ። ቦዲካ በሮማ ኢምፓየር ላይ አመጽ መራ። ሮማውያን በ43 ዓ.ም በአፄ ገላውዴዎስ ዘመነ መንግስት ብሪታንያን ወረሩ፣ በመቀጠልም ብዙ ብሪታንያን ያዙ፣ እና አካባቢው ወደ ሮማ ግዛት እንደ ብሪታኒያ ግዛት ተቀላቀለ። ለመቃወም ከሞከሩት የአገሬው ተወላጆች መካከል በጣም የታወቁት በካራታከስ የሚመሩት ካቱቬላኒ ናቸው። በኋላ፣ በአይሴኒ ንግሥት በቡዲካ የተመራው አመፅ፣ በዋትሊንግ ስትሪት ጦርነት ሽንፈትን ተከትሎ በቡዲካ እራሷን በማጥፋቷ አብቅቷል። ስለ ሮማን ብሪታንያ አንድ ጥናት ያዘጋጀው ጸሐፊ ከ43 ዓ.ም እስከ 84 ዓ.ም ድረስ የሮማውያን ወራሪዎች ከ100,000 እስከ 250,000 የሚደርሱ ሰዎችን ከ2,000,000 ሕዝብ መካከል እንደገደሉ ጠቁመዋል። በዚህ ዘመን የግሪክ-ሮማን ባህል የሮማን ህግ፣ የሮማውያን አርክቴክቸር፣ የውሃ ማስተላለፊያዎች፣ የፍሳሽ ማስወገጃዎች፣ ብዙ የእርሻ እቃዎች እና ሐር በማስተዋወቅ የበላይ ሆኖ ተመልክቷል። በ 3 ኛው ክፍለ ዘመን ንጉሠ ነገሥት ሴፕቲሚየስ ሴቬረስ በኤቦራኩም (አሁን ዮርክ) ሞተ, ከዚያም ቆስጠንጢኖስ ከመቶ አመት በኋላ ንጉሠ ነገሥት ተብሎ በታወጀበት. ክርስትና ለመጀመሪያ ጊዜ የጀመረው መቼ እንደሆነ ክርክር አለ; ከ 4 ኛው ክፍለ ዘመን ብዙም ሳይዘገይ ምናልባትም በጣም ቀደም ብሎ ነበር. ቤዴ እንደሚለው፣ በ180 ዓ.ም የብሪታኒያው አለቃ ሉሲየስ ባቀረበው ጥያቄ፣ በምሥራቅና በምዕራቡ ዓለም ቤተ ክርስቲያን ላይ ያለውን ልዩነት ለመፍታት፣ ሚስዮናውያን ከሮም በኤሉተሪየስ ተልከዋል። ከግላስተንበሪ ጋር የተገናኙ ወጎች አሉ በአርማትያስ ጆሴፍ በኩል መግቢያ በመጠየቅ፣ ሌሎች ደግሞ በብሪታኒያው ሉሲየስ በኩል ይላሉ። እ.ኤ.አ. በ 410 ፣ የሮማ ኢምፓየር ውድቀት በነበረበት ወቅት ብሪታንያ በብሪታንያ የሮማውያን አገዛዝ ማብቂያ እና የሮማውያን ጦር ሰራዊት አባላት ለቀው ሲወጡ ፣ በአህጉራዊ አውሮፓ ድንበሮችን ለመከላከል እና በእርስ በርስ ጦርነቶች ውስጥ ለመሳተፍ ብሪታንያ ተጋልጣለች። የሴልቲክ ክርስቲያናዊ ገዳማዊ እና ሚሲዮናዊ እንቅስቃሴዎች አብቅተዋል፡- ፓትሪክ (5ኛው ክፍለ ዘመን አየርላንድ) እና በ6ኛው ክፍለ ዘመን ብሬንዳን (ክሎንፈርት)፣ ኮምጋል (ባንጎር)፣ ዴቪድ (ዌልስ)፣ አይደን (ሊንዲስፋርኔ) እና ኮሎምባ (አዮና)። ይህ የክርስትና ዘመን በጥንታዊው የሴልቲክ ባህል በስሜታዊነት፣ በፖለቲካ፣ በልምምዶች እና በሥነ-መለኮት ላይ ተጽዕኖ አሳድሯል። የአጥቢያ “ማኅበረ ቅዱሳን” በገዳማውያን ማኅበረሰብ ውስጥ ያተኮሩ ነበሩ እና የገዳማውያን መሪዎች በሮማውያን የበላይነት በያዘው የቤተ ክርስቲያን ተዋረድ ሥርዓት ሳይሆን እንደ እኩዮች እንደ አለቆች ነበሩ። መካከለኛው ዘመን የሮማውያን ወታደራዊ መውጣት ብሪታንያ ለአረማውያን ወረራ ክፍት አድርጓታል ፣ ከሰሜን ምዕራብ አህጉር አውሮፓ የባህር ላይ ተሳፋሪዎች ፣ በተለይም ሳክሰኖች ፣ አንግሎች ፣ ጁትስ እና ፍሪሲያውያን የሮማን ግዛት የባህር ዳርቻዎችን ለረጅም ጊዜ ወረሩ። እነዚህ ቡድኖች በአምስተኛው እና በስድስተኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ በሀገሪቱ ምስራቃዊ ክፍል ውስጥ ቁጥራቸው እየጨመረ መሄድ ጀመሩ. ግስጋሴያቸው ብሪታኒያውያን በባዶን ተራራ ላይ ካሸነፉ በኋላ ለተወሰኑ አሥርተ ዓመታት ተይዞ ነበር፣ነገር ግን በመቀጠል የብሪታንያ ለም ቆላማ ቦታዎችን በመውረር እና በብሪትቶኒክ ቁጥጥር ስር ያለውን አካባቢ ወደተለያዩ አካባቢዎች በመቀነስ ወደ ምዕራብ አቅጣጫ ወጣ ገባ በሆነው ሀገር ቀጠለ። በ 6 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ. ይህንን ጊዜ የሚገልጹ ዘመናዊ ጽሑፎች እጅግ በጣም አናሳ ናቸው፣ ይህም የጨለማ ዘመን ተብሎ እንዲገለጽ ምክንያት ሆኗል። የብሪታንያ የአንግሎ-ሳክሰን ሰፈራ ተፈጥሮ እና ግስጋሴ ለትልቅ አለመግባባት ተዳርጓል። እየተፈጠረ ያለው መግባባት በደቡብና በምስራቅ በሰፊው ተከስቷል ነገር ግን በሰሜን እና በምዕራብ በኩል ብዙም ጠቃሚ አይደለም፣ የሴልቲክ ቋንቋዎች በአንግሎ ሳክሰን ቁጥጥር ስር ባሉ አካባቢዎችም መነገሩን ቀጥለዋል ። በአጠቃላይ በሮማውያን የበላይነት የተያዘው ክርስትና ነበረው ። በተቆጣጠሩት ግዛቶች ውስጥ በአንግሎ-ሳክሰን ጣዖት አምላኪነት ተተክቷል ነገር ግን ከ 597 ጀምሮ በኦገስቲን የሚመራ የሮም ሚስዮናውያን እንደገና ተጀምሯል. በሮማውያን እና በሴልቲክ የበላይነት ባላቸው የክርስትና ዓይነቶች መካከል የነበረው አለመግባባቶች በሮማውያን ወግ በድል አድራጊነት በጉባኤው ተጠናቀቀ። ዊትቢ (664)፣ እሱም በሚመስል መልኩ ስለ ቶንሰሮች (የፀጉር መቆረጥ) እና የፋሲካ ቀን፣ ነገር ግን በይበልጥ ጉልህ በሆነ መልኩ፣ ስለ ሮማውያን እና ሴልቲክ የሥልጣን ዓይነቶች፣ ሥነ-መለኮት እና ልምምድ ልዩነቶች። በሰፈራ ጊዜ ውስጥ በገቢ ሰጪዎች የሚገዙት መሬቶች ወደ ብዙ የጎሳ ግዛቶች የተከፋፈሉ ይመስላሉ ፣ ግን በ 7 ኛው ክፍለ ዘመን ፣ የሁኔታው ተጨባጭ ማስረጃ እንደገና ሲገኝ ፣ እነዚህ ኖርተምብሪያ ፣ ሜርሺያ ፣ ዌሴክስን ጨምሮ ወደ ደርዘን የሚጠጉ መንግስታት ተዋህደዋል። , ምስራቅ አንሊያ, ኤሴክስ, ኬንት እና ሱሴክስ. በቀጣዮቹ ምዕተ-አመታት ውስጥ፣ ይህ የፖለቲካ መጠናከር ሂደት ቀጠለ። በ 7 ኛው ክፍለ ዘመን በኖርተምብሪያ እና በመርሲያ መካከል የበላይነትን ለማስፈን ትግል ተደረገ፣ ይህም በ 8 ኛው ክፍለ ዘመን የመርሪያን የበላይነት ሰጠ። በ9ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ መርሲያ በቬሴክስ ቀዳሚ መንግሥት ሆና ተፈናቅላለች። በኋላም በዚያው ምዕተ-አመት ውስጥ በዴንማርክ እየተባባሰ የመጣው ጥቃት በሰሜን እና በምስራቅ እንግሊዝ ድል በመነሳት የኖርተምብሪያን፣ የመርሲያን እና የምስራቅ አንሊያን መንግስታት ገልብጦ ነበር። በታላቁ አልፍሬድ ስር የነበረው ዌሴክስ ብቸኛው የተረፈው የእንግሊዝ መንግስት ሆኖ ቀረ፣ እና በተተኪዎቹ ስር፣ በዳኔላው መንግስታት ወጪ እየሰፋ ሄደ። ይህ የእንግሊዝ የፖለቲካ ውህደት በ927 ለመጀመሪያ ጊዜ የተከናወነው እና በ953 በኤድሬድ ተጨማሪ ግጭቶች ከተፈጠሩ በኋላ የተቋቋመው የእንግሊዝ ፖለቲካዊ ውህደት አመጣ። በ10ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ የተነሳው የስካንዲኔቪያ ጥቃት አዲስ ማዕበል በ10ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ይህን የተባበሩት መንግስታት በ ስዌን ሹካጢም በ1013 ተጠናቀቀ። እና እንደገና በልጁ ክኑት በ 1016, ለአጭር ጊዜ የሚቆይ የሰሜን ባህር ኢምፓየር ማእከል አድርጎ ዴንማርክ እና ኖርዌይን ያካትታል. ነገር ግን፣ የንጉሣዊው ተወላጅ ሥርወ መንግሥት በኤድዋርድ ኮንፌሰር ሥልጣን በ1042 ተመልሷል። ንጉስ ሄንሪ አምስተኛ በአጊንኮርት ጦርነት ፣ 1415። ንጉስ ሄንሪ አምስተኛ በአጊንኮርት ጦርነት በሴንት ክሪስፒን ቀን ተዋግቶ በእንግሊዝ ድል በመቶ አመት ጦርነት ከአንድ ትልቅ የፈረንሳይ ጦር ጋር ተጠናቀቀ። በኤድዋርድ ተተኪነት ላይ የተነሳው አለመግባባት በኖርማንዲ መስፍን ዊልያም የሚመራ ጦር በ1066 ወደ ኖርማን ወረራ አመራ። ኖርማኖች እራሳቸው ከስካንዲኔቪያ የመጡ ሲሆን በ9ኛው መጨረሻ እና በ10ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ በኖርማንዲ ሰፍረዋል። ይህ ድል የእንግሊዝ ልሂቃን ከሞላ ጎደል ንብረታቸውን እንዲለቁ እና በአዲስ ፈረንሳይኛ ተናጋሪ መኳንንት እንዲተካ አድርጓል፣ ንግግሩም በእንግሊዘኛ ቋንቋ ላይ ከፍተኛ እና ዘላቂ ተጽእኖ ነበረው። በመቀጠልም የፕላንታገነት ቤት ከአንጁ የእንግሊዝ ዙፋን ወረሰ በሄንሪ II፣ እንግሊዝን በማደግ ላይ ባለው አንጄቪን የ fiefs ኢምፓየር ላይ እንግሊዝን ጨምራ አኩታይንን ጨምሮ ቤተሰቡ ፈረንሳይ ውስጥ ወረሷት። ለሦስት መቶ ዓመታት ገዙ፣ አንዳንድ ታዋቂ ነገሥታት ሪቻርድ 1፣ ኤድዋርድ 1፣ ኤድዋርድ III እና ሄንሪ አምስተኛ ናቸው። ወቅቱ በንግድ እና ሕግ ላይ ለውጦች ታይተዋል፣ የማግና ካርታ መፈረምን ጨምሮ፣ የሉዓላዊውን ስልጣን ለመገደብ ጥቅም ላይ የዋለው የእንግሊዝ የህግ ቻርተር ህግ እና የነጻነት መብቶችን መጠበቅ. የካቶሊክ ምንኩስና አብቦ ፈላስፎችን በመስጠት የኦክስፎርድ እና የካምብሪጅ ዩኒቨርሲቲዎች በንጉሣዊ ድጋፍ ተመሠረቱ። የዌልስ ርእሰ ብሔር በ13ኛው ክፍለ ዘመን የፕላንታገነት ፊፍ ሆነ። እና የአየርላንድ ጌትነት ለእንግሊዝ ንጉሳዊ አገዛዝ በጳጳሱ ተሰጥቷል. በ 14 ኛው ክፍለ ዘመን, ፕላንታጂኖች እና የቫሎይስ ቤት ሁለቱም የኬፕት ቤት እና ከፈረንሳይ ጋር ህጋዊ የይገባኛል ጥያቄ አቅርበዋል; ሁለቱ ሀይሎች በመቶ አመት ጦርነት ውስጥ ተፋጠጡ።የጥቁር ሞት ወረርሽኝ በእንግሊዝ መታ; ከ 1348 ጀምሮ በመጨረሻ እስከ ግማሽ የሚሆኑ የእንግሊዝ ነዋሪዎችን ገደለ ። ከ 1453 እስከ 1487 የእርስ በርስ ጦርነት በሁለት የንጉሣዊ ቤተሰብ ቅርንጫፎች መካከል ተፈጠረ - በዮርክስቶች እና ላንካስትሪያን - የ ጽጌረዳዎች ጦርነቶች በመባል ይታወቃሉ። በመጨረሻም ዮርክስቶች ዙፋኑን ሙሉ በሙሉ እንዲያጡ ያደረጋቸው በዌልሽ መኳንንት ቤተሰብ ቱዶር ሲሆን በሄንሪ ቱዶር የሚመራ የላንካስትሪያን ቅርንጫፍ ሲሆን ከዌልስ እና ብሬተን ቅጥረኞች ጋር በመውረር የዮርክ ንጉስ ሪቻርድ ሳልሳዊ በነበረበት የቦስዎርዝ ሜዳ ጦርነት ድልን ተቀዳጀ። ተገደለ። ቀደምት ዘመናዊ በቱዶር ዘመን፣ ህዳሴ ወደ እንግሊዝ የደረሰው በጣሊያን ቤተ መንግስት አማካይነት ነው፣ እነሱም ጥበባዊ፣ ትምህርታዊ እና ምሁራዊ ክርክሮችን ከጥንታዊው ጥንታዊነት እንደገና አስተዋውቀዋል። እንግሊዝ የባህር ኃይል ችሎታን ማዳበር ጀመረች እና ወደ ምዕራቡ ዓለም የሚደረገው አሰሳ ተጠናከረ። ሄንሪ ስምንተኛ በ1534 የእንግሊዝ ቤተ ክርስቲያን ንጉሠ ነገሥት ራስ አድርጎ ባወጀው የልዑልነት ሥራ ሥር ፍቺውን በተመለከቱ ጉዳዮች ከካቶሊክ ቤተ ክርስቲያን ጋር ያለውን ግንኙነት አቋረጠ። ከአብዛኞቹ የአውሮፓ ፕሮቴስታንት እምነት በተቃራኒ የልዩነት መነሻው ከሥነ-መለኮት ይልቅ ፖለቲካዊ ነበር። እንዲሁም የቀድሞ አባቱን ዌልስን ከ1535-1542 ድርጊቶች ጋር ወደ እንግሊዝ ግዛት በሕጋዊ መንገድ አካትቷል። በሄንሪ ሴት ልጆች በሜሪ 1 እና ኤልዛቤት ቀዳማዊ የግዛት ዘመን የውስጥ ሀይማኖት ግጭቶች ነበሩ።የፊተኛው ሀገሪቷን ወደ ካቶሊካዊነት ስትመለስ የኋለኛው ደግሞ እንደገና ተገንጥላ የአንግሊካኒዝምን የበላይነት በኃይል አረጋግጧል። የኤልዛቤት ዘመን በቱዶር ዘመን በንግሥት ንግሥት ኤልሳቤጥ I ("ድንግል ንግሥት") የግዛት ዘመን ነው። የታሪክ ተመራማሪዎች ብዙ ጊዜ በእንግሊዝ ታሪክ ወርቃማ ዘመን አድርገው ይገልጹታል። ኤሊዛቤት እንግሊዝ የእንግሊዝ ህዳሴ አፖጊን ወክሎ የጥበብ፣ የግጥም፣ የሙዚቃ እና የስነ-ጽሁፍ አበባ አየች። ዘመኑ በድራማ፣ በቲያትር እና በተውኔት ደራሲያን በጣም ታዋቂ ነው። በዚህ ወቅት እንግሊዝ በቱዶር ትልቅ ለውጥ የተነሳ የተማከለ፣ በሚገባ የተደራጀ እና ውጤታማ መንግስት ነበራት። ከስፔን ጋር በመወዳደር በአሜሪካ አህጉር የመጀመሪያው የእንግሊዝ ቅኝ ግዛት በ1585 በአሳሽ ዋልተር ራሌይ በቨርጂኒያ ተመሠረተ እና ሮአኖክ ተባለ። የሮአኖክ ቅኝ ግዛት አልተሳካም እና ዘግይቶ የመጣው የአቅርቦት መርከብ ሲመለስ ተጥሎ ከተገኘ በኋላ የጠፋው ቅኝ ግዛት በመባል ይታወቃል። ከምስራቃዊ ህንድ ኩባንያ ጋር፣ እንግሊዝ በምስራቅ ከደች እና ከፈረንሳይ ጋር ተወዳድራለች። በኤልዛቤት ዘመን እንግሊዝ ከስፔን ጋር ጦርነት ገጥሟት ነበር። አንድ አርማዳ እንግሊዝን ለመውረር እና የካቶሊክን ንጉሳዊ አገዛዝ ለማቋቋም ባደረገው ሰፊ እቅድ በ1588 ከስፔን በመርከብ ተሳፈረ። እቅዱ በመጥፎ ቅንጅት፣ አውሎ ንፋስ እና የተሳካ የሃሪሪንግ ጥቃቶች በሎርድ ሃዋርድ የኢፊንግሃም የእንግሊዝ መርከቦች ተበላሽተዋል። ይህ ውድቀት ሥጋቱን አላቆመውም፤ ስፔን በ1596 እና 1597 ሁለት ተጨማሪ አርማዳዎችን ከፈተች፣ ነገር ግን ሁለቱም በማዕበል ተገፋፍተዋል። በ1603 የደሴቲቱ ፖለቲካዊ መዋቅር ተቀይሯል፣የስኮትስ ንጉስ ጀምስ ስድስተኛ፣የእንግሊዝ ፍላጎት የረዥም ጊዜ ባላንጣ የነበረችው፣የእንግሊዝ ዙፋን እንደ ጀምስ ቀዳማዊ በመውረስ የግል ህብረት ፈጠረ። ምንም እንኳን ይህ በእንግሊዝ ህግ መሰረት ባይኖረውም እራሱን የታላቋ ብሪታንያ ንጉስ አደረገ። በኪንግ ጄምስ ስድስተኛ እና እኔ ስልጣን ያለው የኪንግ ጀምስ የመጽሐፍ ቅዱስ ትርጉም በ1611 ታትሟል። በ20ኛው መቶ ዘመን ዘመናዊ ክለሳዎች እስኪዘጋጁ ድረስ አብዛኞቹ የፕሮቴስታንት ክርስቲያኖች ለአራት መቶ ዓመታት ያነበቡት የመጽሐፍ ቅዱስ መደበኛ እትም ነበር። ረጅም ጥቁር ፀጉር ነጭ ካፕ እና ብራቂ ለብሶ የተቀመጠው የወንድ ምስል መቀባት። የእንግሊዝ ተሃድሶ በንጉሥ ቻርልስ II ስር የነበረውን ንጉሳዊ አገዛዝ እና ከእንግሊዝ የእርስ በርስ ጦርነት በኋላ ሰላምን መለሰ። እርስ በርስ በሚጋጩ ፖለቲካዊ፣ ሃይማኖታዊ እና ማህበራዊ አቋሞች ላይ በመመስረት፣ የእንግሊዝ የእርስ በርስ ጦርነት የተካሄደው በፓርላማ ደጋፊዎች እና በንጉሥ ቻርልስ 1ኛ ደጋፊዎች መካከል ሲሆን እነዚህም ተራ በተራ ራውንድሄድስ እና ካቫሊየርስ በመባል ይታወቃሉ። ይህ ስኮትላንድ እና አየርላንድን የሚያካትቱ የሶስቱ መንግስታት ሰፊ ሁለገብ ጦርነቶች የተጠላለፈ አካል ነበር። የፓርላማ አባላት አሸናፊ ነበሩ፣ 1ኛ ቻርለስ ተገደለ እና መንግሥቱ በኮመንዌልዝ ተተካ። የፓርላማ ኃይሎች መሪ ኦሊቨር ክሮምዌል በ 1653 ራሱን ጌታ ጠባቂ አድርጎ አውጇል። የግላዊ አገዛዝ ጊዜ ተከትሏል. ክሮምዌል ከሞተ በኋላ እና ልጁ ሪቻርድ ጌታ ጥበቃ አድርጎ ከተሰናበተ በኋላ፣ ቻርለስ II በ1660 ወደ ንጉስነት እንዲመለስ ተጋብዞ ነበር፣ በተወሰደ እርምጃ። ቲያትሮች እንደገና ሲከፈቱ፣ የጥበብ ጥበቦች፣ ስነ-ጽሁፍ እና የኪነጥበብ ስራዎች በዳግም ተሃድሶው ጊዜ ሁሉ የ‹‹መልካም ንጉስ› ቻርልስ 2ኛ ዳግመኛ ታደሰ። ከ1688ቱ የክብር አብዮት በኋላ፣ ፓርላማ እውነተኛው ስልጣን ቢኖረውም ንጉስ እና ፓርላማ አብረው እንዲገዙ በህገ መንግስቱ ተረጋገጠ። ይህ የተቋቋመው በ1689 የመብቶች ህግ ጋር ነው። ከተቀመጡት ህጎች መካከል ህጉ በፓርላማ ብቻ ሊሰራ እንደሚችል እና በንጉሱ ሊታገድ እንደማይችል እንዲሁም ንጉሱ ያለ ቅድመ ሁኔታ ግብር ሊጭን ወይም ሰራዊት ማፍራት እንደማይችል ይገኙባቸዋል። የፓርላማ ተቀባይነት.እንዲሁም ከዚያን ጊዜ ጀምሮ, አንድም የብሪታንያ ንጉሠ ነገሥት ሲቀመጥ ወደ ምክር ቤት አልገባም, ይህም በየዓመቱ በብሪቲሽ ንጉሠ ነገሥት የፓርላማ መክፈቻ ላይ የፓርላማው በሮች ሲደበደቡ ይከበራል. የንጉሠ ነገሥቱ መልእክተኛ, የፓርላማ መብቶችን እና ከንጉሣዊው ነፃነትን የሚያመለክት. በ1660 የሮያል ሶሳይቲ ሲመሰረት፣ ሳይንስ በጣም ተበረታቷል። እ.ኤ.አ. በ 1666 የለንደን ታላቁ እሳት የለንደን ከተማን አቃጠለ ፣ ግን ከጥቂት ጊዜ በኋላ በሰር ክሪስቶፈር ሬን በተነደፉ ብዙ ጉልህ ሕንፃዎች እንደገና ተገነባ። በፓርላማ ውስጥ ሁለት አንጃዎች ተፈጥረዋል - ቶሪስ እና ዊግስ። ቶሪስ መጀመሪያ ላይ የካቶሊክን ንጉስ ጀምስ 2ን ቢደግፉም አንዳንዶቹ ከዊግስ ጋር በ1688 አብዮት ወቅት የኔዘርላንድ ልዑል ዊልያም ኦሬንጅ ጄምስን እንዲያሸንፍ እና በመጨረሻም የእንግሊዝ ዊልያም III እንዲሆን ጋበዙ። አንዳንድ የእንግሊዝ ሰዎች፣ በተለይም በሰሜን፣ ያቆብ ሰዎች ነበሩ እና ጄምስንና ልጆቹን መደገፋቸውን ቀጥለዋል። በስቱዋርት ሥርወ መንግሥት እንግሊዝ በንግድ፣ በፋይናንስ እና በብልጽግና ተስፋፍታለች። ብሪታንያ በአውሮፓ ትልቁን የነጋዴ መርከቦችን አቋቋመች። የእንግሊዝ እና የስኮትላንድ ፓርላማዎች ከተስማሙ በኋላ በ 1707 የታላቋ ብሪታንያ ግዛት ለመፍጠር ሁለቱ ሀገራት በፖለቲካዊ ህብረት ውስጥ ተቀላቅለዋል ። ህብረቱን ለማስማማት እንደ ሕግ እና ብሔራዊ ቤተክርስቲያኖች ያሉ ተቋማት የተለያዩ ናቸው ። ዘግይቶ ዘመናዊ እና ዘመናዊ አዲስ በተቋቋመው በታላቋ ብሪታንያ መንግሥት ከሮያል ሶሳይቲ እና ከሌሎች የእንግሊዝ ውጥኖች ከስኮትላንድ ኢንላይሜንት ጋር ተዳምሮ በሳይንስ እና ምህንድስና አዳዲስ ፈጠራዎችን ሲፈጥር በሮያል ባህር ኃይል ጥበቃ የሚደረግለት ከፍተኛ የብሪታንያ የባህር ማዶ ንግድ ምስረታ መንገድ ጠርጓል። የብሪቲሽ ኢምፓየር. በአገር ውስጥ የኢንዱስትሪ አብዮት እንዲስፋፋ ምክንያት ሆኗል፣ በእንግሊዝ ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ እና ባህላዊ ሁኔታዎች ላይ ከፍተኛ ለውጥ የታየበት፣ በዚህም ምክንያት በኢንዱስትሪ የበለጸገ ግብርና፣ ምርት፣ ምህንድስና እና ማዕድን እንዲሁም አዲስ እና ፈር ቀዳጅ የመንገድ፣ የባቡር እና የውሃ አውታሮች መስፋፋትና እድገታቸውን እንዲያመቻቹ አድርጓል። . በ1761 የሰሜን ምዕራብ እንግሊዝ ብሪጅዎተር ካናል መከፈቱ በብሪታንያ የቦይውን ዘመን አስከትሏል። እ.ኤ.አ. በ 1825 በዓለም የመጀመሪያው ቋሚ የእንፋሎት ሎኮሞቲቭ የሚጎተት የመንገደኞች ባቡር - የስቶክተን እና የዳርሊንግተን ባቡር - ለህዝብ ተከፈተ። ባለ ብዙ ፎቅ ካሬ የኢንዱስትሪ ሕንፃዎች ከወንዝ ባሻገር የትራፋልጋር ጦርነት በናፖሊዮን ጦርነቶች ወቅት በብሪቲሽ ንጉሣዊ ባህር ኃይል እና በፈረንሳይ እና በስፓኒሽ የባህር ኃይል መርከቦች መካከል የተደረገ የባህር ኃይል ተሳትፎ ነበር። በኢንዱስትሪ አብዮት ወቅት ብዙ ሰራተኞች ከእንግሊዝ ገጠራማ ወደ አዲስ እና ወደተስፋፋ የከተማ ኢንዱስትሪ አካባቢዎች በፋብሪካዎች ውስጥ ለመስራት ተንቀሳቅሰዋል ለምሳሌ በበርሚንግሃም እና ማንቸስተር "የአለም ወርክሾፕ" እና "የመጋዘን ከተማ" በቅደም ተከተል ተጠርተዋል. ማንቸስተር በአለም የመጀመሪያው ኢንዱስትሪ ነበር. ከተማ. እንግሊዝ በመላው የፈረንሳይ አብዮት አንጻራዊ መረጋጋት ኖራለች። ታናሹ ዊልያም ፒት ለጆርጅ III የግዛት ዘመን የእንግሊዝ ጠቅላይ ሚኒስትር ነበር። የጆርጅ አራተኛ አገዛዝ በቅንጦት እና በሥነ ጥበብ ጥበብ እና በሥነ ሕንፃ ውስጥ ያስመዘገበው ስኬት ይታወቃል። በናፖሊዮን ጦርነት ወቅት ናፖሊዮን ከደቡብ-ምስራቅ ለመውረር አቅዶ ነበር። ነገር ግን ይህ ሊገለጥ አልቻለም እና የናፖሊዮን ሃይሎች በብሪቲሽ፡ በባህር ላይ በሎርድ ኔልሰን እና በመሬት ላይ በዌሊንግተን መስፍን ተሸነፉ። በትራፋልጋር ጦርነት የተካሄደው ትልቅ ድል ብሪታንያ በአስራ ስምንተኛው ክፍለ ዘመን የመሰረተችውን የባህር ኃይል የበላይነት አረጋግጧል። የናፖሊዮን ጦርነቶች ከእንግሊዝ፣ ከስኮትስ እና ከዌልስ ጋር የተጋሩ የብሪቲሽነት ፅንሰ-ሀሳብ እና የተባበረ ብሄራዊ የብሪቲሽ ህዝብን አበረታቷል። የቪክቶሪያ ዘመን ብዙ ጊዜ እንደ ወርቃማ ዘመን ይጠቀሳል. ለንደን በቪክቶሪያ ዘመን በዓለም ላይ ትልቁ እና በሕዝብ ብዛት የበለፀገች ከተማ ሆነች ፣ እና በብሪቲሽ ኢምፓየር ውስጥ የንግድ ልውውጥ - እንዲሁም የብሪታንያ ወታደራዊ እና የባህር ኃይል አቋም - የተከበረ ነበር። በቴክኖሎጂ፣ ይህ ዘመን ለዩናይትድ ኪንግደም ኃይል እና ብልጽግና ቁልፍ የሆኑ ብዙ ፈጠራዎችን ታይቷል። እንደ ቻርቲስቶች እና ምርጫ ምርጫዎች ካሉ ጽንፈኞች በቤት ውስጥ የነበረው የፖለቲካ ቅስቀሳ የህግ ማሻሻያ እና ሁለንተናዊ ምርጫን አስችሏል።ሳሙኤል ሃይንስ የኤድዋርድያንን ዘመን “ሴቶች የምስል ኮፍያ ለብሰው ድምጽ የማይሰጡበት የመዝናኛ ጊዜ፣ ሀብታሞች በግልፅ ለመኖር የማያፍሩበት ጊዜ ነበር ሲል ገልጿል። እና ፀሀይ በእንግሊዝ ባንዲራ ላይ ጠልቃ አታውቅም። በምስራቅ-መካከለኛው አውሮፓ የኃይል ለውጥ ወደ አንደኛው የዓለም ጦርነት አመራ; በመቶ ሺዎች የሚቆጠሩ የእንግሊዝ ወታደሮች የተባበሩት መንግስታት አካል ሆነው ለዩናይትድ ኪንግደም ሲዋጉ ሞቱ። ከሁለት አሥርተ ዓመታት በኋላ፣ በሁለተኛው የዓለም ጦርነት፣ ዩናይትድ ኪንግደም እንደገና ከአሊያንስ አንዷ ነበረች። በፎኒ ጦርነት ማብቂያ ላይ ዊንስተን ቸርችል የጦርነት ጊዜ ጠቅላይ ሚኒስትር ሆነ። የጦርነት ቴክኖሎጂ እድገቶች በብሉዝ ወቅት በአየር ወረራ ብዙ ከተሞች ተጎድተዋል። ከጦርነቱ በኋላ የብሪቲሽ ኢምፓየር ፈጣን ከቅኝ ግዛት መውጣቱን አጋጥሞታል, እና የቴክኖሎጂ ፈጠራዎች ፍጥነት መጨመር ነበር; አውቶሞቢሎች ቀዳሚ የመጓጓዣ መንገዶች ሆነዋል እና የፍራንክ ዊትል የጄት ሞተር እድገት ወደ ሰፊ የአየር ጉዞ አመራ። የመኖሪያ ስልቶች በእንግሊዝ በግል በሞተር መንዳት እና በ1948 የብሄራዊ ጤና አገልግሎት (ኤን ኤች ኤስ) መፈጠር ተለውጠዋል። የዩኬ ኤን ኤች ኤስ በፍላጎት ጊዜ ለሁሉም የዩናይትድ ኪንግደም ቋሚ ነዋሪዎች በህዝብ የገንዘብ ድጋፍ የሚደረግለት የጤና እንክብካቤ ከጠቅላላ ክፍያ እየተከፈለ ነው። ቀረጥ. እነዚህ ተደማምረው፣ በ20ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ በእንግሊዝ የአካባቢ አስተዳደር እንዲሻሻል አነሳስተዋል። ከ 20 ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ ወደ እንግሊዝ ከፍተኛ የሆነ የህዝብ እንቅስቃሴ ነበር ፣ በተለይም ከሌሎች የብሪቲሽ ደሴቶች ክፍሎች ፣ ግን ከኮመንዌልዝ ፣ በተለይም ከህንድ ንዑስ አህጉር። ከ1970ዎቹ ጀምሮ ከማኑፋክቸሪንግ የራቀ ትልቅ እንቅስቃሴ እና ለአገልግሎት ኢንዱስትሪው ትኩረት እየጨመረ መጥቷል። እንደ ዩናይትድ ኪንግደም አካል ፣ አካባቢው የአውሮፓ ህብረት የሆነውን የአውሮፓ ኢኮኖሚ ማህበረሰብ የተባለውን የጋራ የገበያ ተነሳሽነት ተቀላቀለ። ከ 20 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ጀምሮ የዩናይትድ ኪንግደም አስተዳደር በስኮትላንድ ፣ ዌልስ እና ሰሜን አየርላንድ ውስጥ ወደ ተከፋፈለ አስተዳደር ተንቀሳቅሷል። እንግሊዝ እና ዌልስ በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ እንደ ስልጣን መኖራቸውን ቀጥለዋል። የስልጣን ሽግግር የበለጠ እንግሊዘኛ-ተኮር ማንነት እና የሀገር ፍቅር ላይ የበለጠ ትኩረትን አበረታቷል። የተወከለ የእንግሊዝ መንግስት የለም፣ ነገር ግን በክፍለ-ግዛት ተመሳሳይ ስርዓት ለመፍጠር የተደረገ ሙከራ በህዝበ ውሳኔ ውድቅ ተደርጓል። አስተዳደር ፖለቲካ እንግሊዝ የዩናይትድ ኪንግደም አካል ነች፣ ሕገ መንግሥታዊ ንጉሣዊ ሥርዓት ያለው ፓርላሜንታዊ ሥርዓት ያለው ነው። ከ1707 ጀምሮ የእንግሊዝ መንግሥት አልነበረም፣ የኅብረት ሥራ 1707 የሕብረት ውልን ተግባራዊ በማድረግ፣ እንግሊዝንና ስኮትላንድን ተቀላቅላለች። የታላቋ ብሪታንያ መንግሥት ይመሰርታሉ። ከህብረቱ በፊት እንግሊዝ የምትመራው በንጉሷ እና በእንግሊዝ ፓርላማ ነበር። ዛሬ እንግሊዝ የምትተዳደረው በእንግሊዝ ፓርላማ ነው፣ ምንም እንኳን ሌሎች የዩናይትድ ኪንግደም ሀገራት ከስልጣን መውረድ አለባቸው። በዌስትሚኒስተር ቤተ መንግሥት የሚገኘው የእንግሊዝ ፓርላማ የታችኛው ምክር ቤት በእንግሊዝ ውስጥ ከ650 ድምር ውስጥ 532 የፓርላማ አባላት (MPs) አባላት አሉ። እ.ኤ.አ. በ 2019 የዩናይትድ ኪንግደም አጠቃላይ ምርጫ እንግሊዝ በ345 የፓርላማ አባላት ከኮንሰርቫቲቭ ፓርቲ ፣ 179 ከሌበር ፓርቲ ፣ ሰባት ከሊበራል ዴሞክራቶች ፣ አንድ ከአረንጓዴ ፓርቲ እና የምክር ቤቱ አፈ-ጉባኤ ሊንሳይ ሆዬል ተወክለዋል። ሌሎች የዩናይትድ ኪንግደም አገሮች - ስኮትላንድ፣ ዌልስ እና ሰሜን አየርላንድ - እያንዳንዱ የየራሳቸው የተወከለ ፓርላማ ወይም ጉባኤ ለአካባቢ ጉዳዮች ካላቸው የስልጣን ክፍፍል ወዲህ በእንግሊዝ ውስጥ ይህንን እንዴት ማመጣጠን እንደሚቻል ክርክር ተደርጓል። መጀመሪያ ላይ የተለያዩ የእንግሊዝ ክልሎች እንዲካለሉ ታቅዶ ነበር፣ ነገር ግን እ.ኤ.አ. በ2004 በተደረገው ህዝበ ውሳኔ በሰሜን ምስራቅ በኩል የቀረበው ሀሳብ ውድቅ ማድረጉን ተከትሎ ይህ አልተፈጸመም። አንድ ትልቅ ጉዳይ ከስኮትላንድ እና ከዌልስ የመጡ የፓርላማ አባላት እንግሊዝን ብቻ በሚመለከት ህግ ላይ ድምጽ መስጠት የሚችሉበት የምዕራብ ሎቲያን ጥያቄ ሲሆን የእንግሊዝ ፓርላማ አባላት ደግሞ በተወካዮች ጉዳዮች ላይ ህግ የማውጣት እኩል መብት የላቸውም። ነፃ የካንሰር ህክምና፣ የመድሃኒት ማዘዣ፣ ለአረጋውያን የመኖሪያ ቤት እንክብካቤ እና የነፃ የዩኒቨርሲቲ ክፍያ የሌለባት የዩናይትድ ኪንግደም ብቸኛ ሀገር እንግሊዝ በመሆኗ የእንግሊዝ ብሄረተኝነት የማያቋርጥ እድገት እንዲኖር አድርጓል። የተወከለ የእንግሊዝ ፓርላማ እንዲቋቋም ሀሳብ አቅርበዋል ፣ሌሎች ደግሞ እንግሊዝን የሚመለከተውን ህግ በእንግሊዝ የፓርላማ አባላት ብቻ እንዲገድቡ ሀሳብ አቅርበዋል ። ህግ ባለፉት መቶ ዘመናት የተገነባው የእንግሊዝ ህግ የህግ ስርዓት በአብዛኛዎቹ የኮመንዌልዝ ሀገሮች እና ዩናይትድ ስቴትስ (ከሉዊዚያና በስተቀር) ጥቅም ላይ የሚውሉ የጋራ ህግ የህግ ስርዓቶች መሰረት ነው. ምንም እንኳን አሁን የዩናይትድ ኪንግደም አካል ቢሆንም፣ የእንግሊዝ እና የዌልስ ፍርድ ቤቶች የህግ ስርዓት በህብረት ስምምነት መሰረት በስኮትላንድ ውስጥ ጥቅም ላይ ከዋለ የተለየ የህግ ስርዓት ቀጥሏል። የእንግሊዘኛ ህግ አጠቃላይ ይዘት በፍርድ ቤት ውስጥ ተቀምጠው ዳኞች በፊታቸው ያሉትን እውነታዎች ላይ ያላቸውን የጋራ አስተሳሰብ እና የህግ ቅድመ ሁኔታ እውቀታቸውን ተግባራዊ በማድረግ የተሰራ መሆኑ ነው። የፍርድ ቤቱ ስርዓት በእንግሊዝ እና በዌልስ ከፍተኛ ፍርድ ቤቶች የሚመራ ሲሆን ይግባኝ ሰሚ ፍርድ ቤት ፣ የፍትሐ ብሔር ጉዳዮች ከፍተኛ ፍርድ ቤት እና የወንጀል ጉዳዮች የዘውድ ፍርድ ቤትን ያቀፈ ነው። የዩናይትድ ኪንግደም ጠቅላይ ፍርድ ቤት በእንግሊዝ እና በዌልስ ውስጥ የወንጀል እና የፍትሐ ብሔር ጉዳዮች ከፍተኛው ፍርድ ቤት ነው። የተፈጠረው በ2009 ከሕገ መንግሥታዊ ለውጦች በኋላ የጌቶች ምክር ቤት የዳኝነት ተግባራትን ተረክቦ ነበር። የጠቅላይ ፍርድ ቤት ውሳኔ በሁሉም የሥልጣን ተዋረድ ውስጥ ባሉ ፍርድ ቤቶች ላይ ተፈጻሚነት አለው፣ ይህም መመሪያውን መከተል አለበት። የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር የፍትህ ሚኒስትር በእንግሊዝ ውስጥ ለዳኝነት ፣ ለፍርድ ቤት ስርዓት እና ለእስር ቤቶች እና ለፈተናዎች ኃላፊነት ያለው ሚኒስትር ነው ። ወንጀል በ 1981 እና 1995 መካከል ጨምሯል ነገር ግን በ 1995-2006 በ 42% ቀንሷል ። የእስር ቤቱ ቁጥር በተመሳሳይ ጊዜ በእጥፍ ጨምሯል ፣ ይህም በምዕራብ አውሮፓ ከሚገኙት ከፍተኛ የእስር ቤት እስረኞች 147 ከ100,000 የግርማዊቷ ወህኒ ቤት አገልግሎት ፣ ለፍትህ ሚኒስቴር ሪፖርት በማድረግ ፣ ከ 85,000 በላይ እስረኞችን ይይዛል ። ኢኮኖሚ የእንግሊዝ ኢኮኖሚ በዓለም ላይ ካሉት ትልቁ እና በጣም ተለዋዋጭ ከሚባሉት አንዱ ሲሆን አማካይ የሀገር ውስጥ ምርት በነፍስ ወከፍ £28,100 ነው። የግርማዊትነቷ ግምጃ ቤት፣ በቻንስለር ኦፍ ኤክስቼከር የሚመራ፣ የመንግስትን የህዝብ ፋይናንስ ፖሊሲ እና የኢኮኖሚ ፖሊሲ የማዘጋጀትና የማስፈጸም ኃላፊነት አለበት። ብዙውን ጊዜ እንደ ቅይጥ የገበያ ኢኮኖሚ ተቆጥሮ ብዙ የነፃ ገበያ መርሆችን ተቀብሏል፣ ነገር ግን የላቀ የማህበራዊ ደህንነት መሠረተ ልማትን ትጠብቃለች። በእንግሊዝ ውስጥ ያለው ኦፊሴላዊ ምንዛሪ ፓውንድ ስተርሊንግ ነው፣የ ISO 4217 ኮድ GBP ነው። በእንግሊዝ ያለው ግብር ከሌሎቹ የአውሮፓ ክፍሎች ጋር ሲወዳደር በጣም ፉክክር ነው - እ.ኤ.አ. በ 2014 የግል ታክስ መጠን 20% ታክስ ከሚከፈልበት ገቢ እስከ £31,865 ከግል ታክስ-ነጻ አበል (በተለምዶ £10,000) እና 40 ነው። ከዚህ መጠን በላይ በሆነ ተጨማሪ ገቢ %። የእንግሊዝ ኢኮኖሚ ትልቁ የዩናይትድ ኪንግደም ኢኮኖሚ አካል ሲሆን ይህም በአለም ላይ 18ኛ ከፍተኛ የሀገር ውስጥ ምርት ፒ.ፒ.ፒ.ፒ. እንግሊዝ በኬሚካል እና ፋርማሲዩቲካል ዘርፎች እና በቁልፍ ቴክኒካል ኢንዱስትሪዎች በተለይም በኤሮስፔስ ፣ በጦር መሳሪያ ኢንዱስትሪ እና በሶፍትዌር ኢንዱስትሪው የማኑፋክቸሪንግ ዘርፍ መሪ ነች። የለንደን የስቶክ ልውውጥ መኖሪያ የሆነው ለንደን፣ የዩናይትድ ኪንግደም ዋና የአክሲዮን ልውውጥ እና በአውሮፓ ትልቁ፣ የእንግሊዝ የፋይናንስ ማዕከል ሲሆን 100 የአውሮፓ 500 ትላልቅ ኮርፖሬሽኖች እዚያ ይገኛሉ።[158] ለንደን በአውሮፓ ውስጥ ትልቁ የፋይናንስ ማዕከል ነው, እና ከ 2014 ጀምሮ በዓለም ላይ ሁለተኛው ትልቁ ነው. ማንቸስተር ከለንደን ውጭ ትልቁ የፋይናንስ እና ሙያዊ አገልግሎት ዘርፍ ሲሆን የአውሮፓ መካከለኛ ደረጃ የግል ፍትሃዊነት ዋና ከተማ እንዲሁም በአውሮፓ እያደገ ካሉ የቴክኖሎጂ ማዕከሎች አንዱ ነው። በ1694 በስኮትላንዳዊ የባንክ ሰራተኛ ዊልያም ፓተርሰን የተመሰረተው የእንግሊዝ ባንክ የዩናይትድ ኪንግደም ማዕከላዊ ባንክ ነው። በመጀመሪያ ለእንግሊዝ መንግስት የግል ባንክ ሰራተኛ ሆኖ የተቋቋመ፣ ከ1946 ጀምሮ የመንግስት ተቋም ነው። ምንም እንኳን በሌሎች የዩናይትድ ኪንግደም ክፍሎች ባይሆንም በእንግሊዝ እና በዌልስ የባንክ ኖቶች ጉዳይ ላይ ባንኩ በብቸኝነት ይይዛል። መንግስት የሀገሪቱን የገንዘብ ፖሊሲ የማስተዳደር እና የወለድ ምጣኔን የማዘጋጀት ሃላፊነትን ለባንኩ የገንዘብ ፖሊሲ ኮሚቴ ሰጥቷል። እንግሊዝ በጣም በኢንዱስትሪ የበለፀገች ነች ፣ ግን ከ 1970 ዎቹ ጀምሮ በባህላዊ ከባድ እና የማኑፋክቸሪንግ ኢንዱስትሪዎች ውስጥ እየቀነሰ መጥቷል ፣ እና የበለጠ የአገልግሎት ኢንዱስትሪ ተኮር ኢኮኖሚ ላይ ትኩረት እየጨመረ ነው። ቱሪዝም ጉልህ ኢንዱስትሪ ሆኗል ፣ በየዓመቱ በሚሊዮን የሚቆጠሩ ጎብኚዎችን ወደ እንግሊዝ ይስባል። የኤኮኖሚው የኤክስፖርት ክፍል በፋርማሲዩቲካል፣ በመኪናዎች (ምንም እንኳን ብዙ የእንግሊዝ ማርኮች በአሁኑ ጊዜ እንደ ላንድ ሮቨር፣ ሎተስ፣ ጃጓር እና ቤንትሌይ ያሉ የውጭ ይዞታዎች ቢሆኑም)፣ ከሰሜን ባህር ዘይት የእንግሊዝ ክፍል ድፍድፍ ዘይትና ፔትሮሊየም ከዊች ጋር ተያይዘዋል። የእርሻ, የአውሮፕላን ሞተሮች እና የአልኮል መጠጦች. የፈጠራ ኢንዱስትሪዎቹ በ 2005 7 በመቶ የ GVA ን ይዘዋል እና በ 1997 እና 2005 መካከል በአመት በአማካይ 6 በመቶ አድገዋል. አብዛኛው የዩናይትድ ኪንግደም የ30 ቢሊየን ፓውንድ የኤሮስፔስ ኢንዱስትሪ በዋነኛነት የተመሰረተው በእንግሊዝ ነው። በሚቀጥሉት ሁለት አስርት ዓመታት ውስጥ የዩኬ የአየር ጠፈር አምራቾች የአለም አቀፍ የገበያ እድል 3.5 ትሪሊዮን ፓውንድ ይገመታል። GKN ኤሮስፔስ - የብረታ ብረት እና የተዋሃዱ የአየር ማቀነባበሪያዎች ባለሙያ በሁሉም የሲቪል እና ወታደራዊ ቋሚ እና ሮታሪ ክንፍ አውሮፕላኖች ውስጥ ይሳተፋሉ ሬዲችBAE ሲስተምስ የሳምልስበሪ ንዑስ-ስብሰባ ፋብሪካ ላይ የታይፎን ዩሮ ተዋጊን ትላልቅ ክፍሎችን ይሠራል እና አውሮፕላኑን ለ RAF በ ፕሪስተን አቅራቢያ በሚገኘው በዋርተን ፋብሪካው ይሰበስባል። እንዲሁም በF35 Joint Strike Fighter ላይ ዋና ንዑስ ተቋራጭ ነው - የአለም ትልቁ ነጠላ የመከላከያ ፕሮጀክት - ለሱም የተለያዩ ክፍሎችን በመንደፍ የሚያመርት ሲሆን ይህም የአፍ ፊውሌጅ፣ ቋሚ እና አግድም ጅራት እና ክንፍ ምክሮች እና የነዳጅ ስርዓት። በተጨማሪም ሃውክ የተባለውን የአለማችን ስኬታማ የጄት ማሰልጠኛ አውሮፕላኖችን ያመርታል። ሮልስ ሮይስ ኃ.የተ.የግ.ማ. የዓለማችን ሁለተኛው ትልቁ የኤሮ-ሞተር አምራች ነው። የእሱ ሞተሮች ከ 30 በላይ የንግድ አውሮፕላኖችን ያመነጫሉ, እና በሲቪል እና በመከላከያ ሴክተሮች ውስጥ በአሁኑ ጊዜ ከ 30,000 በላይ ሞተሮች አሉት. ከ12,000 በላይ የሰው ሃይል ያለው፣ ደርቢ በዩኬ ውስጥ ትልቁ የሮልስ ሮይስ ሰራተኞች ስብስብ አለው። ሮልስ-ሮይስ ለመርከቦች ዝቅተኛ ልቀት የኃይል ስርዓቶችን ያመነጫል; ለኒውክሌር ኢንዱስትሪ ወሳኝ መሳሪያዎችን እና የደህንነት ስርዓቶችን ይሠራል እና የባህር ላይ መድረኮችን እና ለዘይት እና ጋዝ ኢንዱስትሪ ዋና ዋና የቧንቧ መስመሮችን ያበረታታል. የፋርማሲዩቲካል ኢንዱስትሪው በኢኮኖሚው ውስጥ ትልቅ ሚና ይጫወታል፣ እና እንግሊዝ ከአለም አቀፍ የመድኃኒት R&D ወጪዎች ሶስተኛው ከፍተኛ ድርሻ አላት። አብዛኛው የዩናይትድ ኪንግደም የጠፈር ኢንዱስትሪ በ EADS Astrium ላይ ያተኮረ ነው፣ የተመሰረተው በስቲቨንጌ እና ፖርትስማውዝ ነው። ኩባንያው አውቶቡሶቹን ይገነባል - የመጫኛ እና የማስተላለፊያ ስርዓቶች የተገነቡበት ዋናው መዋቅር - ለአብዛኞቹ የአውሮፓ ጠፈር ኤጀንሲ የጠፈር መንኮራኩሮች እና የንግድ ሳተላይቶች። የታመቀ የሳተላይት ሲስተሞች የአለም መሪ የሱሪ ሳተላይት ቴክኖሎጂ የአስትሪየም አካል ነው። Reaction Engines Limited፣ ስካይሎንን ለመገንባት ያቀደው ኩባንያ፣ ነጠላ-ደረጃ-ወደ-ምህዋር ያለው የጠፈር አውሮፕላን፣ የ SABER ሮኬት ሞተራቸውን በመጠቀም፣ ጥምር ዑደት እና የአየር መተንፈሻ የሮኬት ፕሮፐልሽን ሲስተም ኩልሃም ነው። የዩናይትድ ኪንግደም የጠፈር ኢንዱስትሪ በ2011 £9.1bn እና 29,000 ሰዎችን ቀጥሯል። እንደ ጃንጥላ ድርጅቱ የዩኬ የጠፈር ኤጀንሲ እንደገለጸው በየዓመቱ በ7.5 በመቶ እያደገ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2013 የብሪቲሽ መንግስት ለስካይሎን ፕሮጀክት 60 ሚሊዮን ፓውንድ ገብቷል፡ ይህ ኢንቬስትመንት የ SABER ሞተር ሙሉ መጠን ያለው ሞዴል እንዲገነባ በ"ወሳኝ ደረጃ" ላይ ድጋፍ ያደርጋል። ግብርናው የተጠናከረ፣ በከፍተኛ ሜካናይዜድ እና በአውሮፓ ደረጃዎች ቀልጣፋ፣ 60% የምግብ ፍላጎትን በ2% የሰው ሃይል በማምረት ውጤታማ ነው። ሁለት ሦስተኛው ምርት ለከብት እርባታ፣ ሌላኛው ለእርሻ የሚውል ሰብል ነው። የሚበቅሉት ዋና ሰብሎች ስንዴ, ገብስ, አጃ, ድንች, ስኳር ቢት ናቸው. የዓሣ ማጥመድ ኢንዱስትሪ በጣም የቀነሰ ቢሆንም እንግሊዝ ትልቅ ቦታ ይዛለች። የመርከቦቹ መርከቦች ከሶል እስከ ሄሪንግ ድረስ ያሉትን ሁሉንም ዓይነት ዓሦች ወደ ቤት ያመጣሉ ። በተጨማሪም የድንጋይ ከሰል፣ፔትሮሊየም፣ የተፈጥሮ ጋዝ፣ ቆርቆሮ፣ የኖራ ድንጋይ፣ የብረት ማዕድን፣ ጨው፣ ሸክላ፣ ኖራ፣ ጂፕሰም፣ እርሳስ እና ሲሊካ ባሉ የተፈጥሮ ሃብቶች የበለፀገ ነው። እንግሊዝ	4,318	እንግሊዝ የዩናይትድ ኪንግደም አካል የሆነች ሀገር ነች። በምዕራብ በኩል ከዌልስ እና በሰሜን በኩል ከስኮትላንድ ጋር የመሬት ድንበሮችን ይጋራል። የአየርላንድ ባህር ከእንግሊዝ ሰሜናዊ ምዕራብ እና የሴልቲክ ባህር በደቡብ ምዕራብ ይገኛል። እንግሊዝ ከአህጉር አውሮፓ በሰሜን ባህር በምስራቅ እና በእንግሊዝ ቻናል በደቡብ ተለያይታለች። ሀገሪቱ በሰሜን አትላንቲክ ውቅያኖስ ላይ የምትገኘውን የታላቋ ብሪታንያ ደሴት አምስት ስምንተኛውን ትሸፍናለች እና ከ100 በላይ ትናንሽ ደሴቶችን ያጠቃልላል፣ እንደ የሳይሊ ደሴቶች እና ደሴት ዋይት። አሁን እንግሊዝ ተብሎ የሚጠራው አካባቢ በመጀመሪያ የላይኛው ፓሊዮሊቲክ ዘመን በዘመናዊ ሰዎች ይኖሩ ነበር ፣ ግን ስሙን ከአንግሊሶች የወሰደው ፣ ስሙን ከአንግሊያ ባሕረ ገብ መሬት ያገኘው ጀርመናዊ ጎሳ በ 5 ኛው እና 6 ኛው ክፍለዘመን የሰፈረ። እንግሊዝ በ10ኛው ክፍለ ዘመን የተዋሃደ ሀገር ሆነች እና በ15ኛው ክፍለ ዘመን ከጀመረው የግኝት ዘመን ጀምሮ በሰፊው አለም ላይ ትልቅ ባህላዊ እና ህጋዊ ተፅእኖ ነበራት። የእንግሊዘኛ ቋንቋ፣ የአንግሊካን ቤተ ክርስቲያን እና የእንግሊዘኛ ህግ—ለሌሎች የአለም ሀገራት የጋራ ህግ የህግ ሥርዓቶች መሰረት የሆነው—በእንግሊዝ ውስጥ የተገነቡት እና የሀገሪቱ ፓርላማ የመንግስት ስርዓት በሌሎች ብሄሮች ዘንድ ተቀባይነት አግኝቷል። የኢንደስትሪ አብዮት የተጀመረው በ18ኛው ክፍለ ዘመን እንግሊዝ ሲሆን ማህበረሰቡን ወደ አለም የመጀመሪያዋ በኢንዱስትሪ የበለፀገች ሀገር አደረገ።
4158	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%A3%E1%88%95%E1%88%8D%20%E1%8C%A5%E1%8A%93%E1%89%B5	የባሕል ጥናት	የባህል ጥናት፣ ሥነ ኅብረተሠብ ወይን ሥነ ማኅበረሰብ ሌላ ስሙ ሶሲዮሎጂ የሰው ልጆች በቡድንና በተናጥል ያላቸውን ባሕል፣ ጠባይና አደረጃጀት የሚያጠና ክፍል ነው። በዚህም ውስጥ አንትሮፖሎጂ ወይም የሰው ልጅ ጥናት (ሥነ ሰብእ) አለ። 'ሶሲዮሎጂ' (ፈረንሳይኛ፦ sociologie /ሶሲዮሎዢ/) የሚለው ቃል በፈረንሳያዊው ጸሐፊ ኤማኑወል-ዦሰፍ ሲዬ በ1772 ዓ.ም. ከሮማይስጥ socius /ሶኪውስ/ (ባልንጀራ፣ ጓደኛ) እና ከግሪክ λóγος /ሎጎስ/ (ቃል ወይም ጥናት) በማጋጠም ተፈጠረ። የፈረንሳይ ፈላስፋ ኦጉስት ኮምፕት ከ1830 ዓ.ም. ጀምሮ በሰፊ ጠቀመው። የኅብረተሰብ ጥናት ሲሆን የኅብረተሰብ ጽንሰ ሀሣብ በሮማይስጥ ትርጉም societas /ሶኪየታስ/ ወይም የባልንጀሮች ግንኙነት ያመልከታል። ሥነ ኅብረተሰብ ባሕል	83	የባህል ጥናት፣ ሥነ ኅብረተሠብ ወይን ሥነ ማኅበረሰብ ሌላ ስሙ ሶሲዮሎጂ የሰው ልጆች በቡድንና በተናጥል ያላቸውን ባሕል፣ ጠባይና አደረጃጀት የሚያጠና ክፍል ነው። በዚህም ውስጥ አንትሮፖሎጂ ወይም የሰው ልጅ ጥናት (ሥነ ሰብእ) አለ። 'ሶሲዮሎጂ' (ፈረንሳይኛ፦ sociologie /ሶሲዮሎዢ/) የሚለው ቃል በፈረንሳያዊው ጸሐፊ ኤማኑወል-ዦሰፍ ሲዬ በ1772 ዓ.ም. ከሮማይስጥ socius /ሶኪውስ/ (ባልንጀራ፣ ጓደኛ) እና ከግሪክ λóγος /ሎጎስ/ (ቃል ወይም ጥናት) በማጋጠም ተፈጠረ። የፈረንሳይ ፈላስፋ ኦጉስት ኮምፕት ከ1830 ዓ.ም. ጀምሮ በሰፊ ጠቀመው። የኅብረተሰብ ጥናት ሲሆን የኅብረተሰብ ጽንሰ ሀሣብ በሮማይስጥ ትርጉም societas /ሶኪየታስ/ ወይም የባልንጀሮች ግንኙነት ያመልከታል።
4167	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B0%E1%8B%93%E1%89%B5%20%E1%8A%AD%E1%88%8D%E1%88%8D	ሰዓት ክልል	የጊዜ ክልል ማለት ሰዓቶቻቸው እንዲስማሙ ያለበት አገሮች ሁሉ የወሰኑበት ክልል ነው። በብዛት የጎረቤት ሰዓት ክልሎች ጊዜ ልክ በ1 ሰዓት ስለሚለያዩ የክልሉን ሰዓት ከግሬኒች አማካኝ ጊዜ (GMT ወይም የለንደን ጊዜ) ባለው ልዩነት ይቆጠራል። መልክዐ ምድር ጊዜ ©:เวอร์ชั่นอักขระ©™แช็คเวอร์ชั่น:©™√भमपणढणटचकघढछकतणणचकतढचकणघढपचकणढचकतढणकछणढणचकघकचुअईघकूअचीकघुअछघकूअचघकुअघगकचईगकघीअघगकघीअगकघीअघकुअचघकुअचघकुअचीकचुअचकघुअघकगघकीअघगकघीअघगकघीअघडढघटकढडढचकडढचकगघीअगकघीअघिगकीघगकघीअघकगघकीअचघकघीअघकगघकीअघघकघीअघगकघीअघिकुअचघचुअछीकचऊछकघकुअचघचुअगकीअचगकघईघगकीअघघकीअघिघकीअचगकीअचगढटणडटणचकगकचुअगचकुअघगकचुअगकचीअचगकघुअचकिगई चक ईघकगुईअघगकीअघगकचीअकुअछघकचीअघघकुअचगकीअघघकीअचगकघकघढडटढचकगकघीअगकघीअचगढचकणडढचकणडढघणडढघकणडणघकगघकीअगघकुअघगकघीअकूअछचकचुअईकचुअछघकीअघघकघउगकघुअघगकघउघगढटघणकडढटघकणढढटचकणढटचकणडटघकणढटबमबभढडटढघकडढटघकणढचकचणढटचणकचटणढघणढचकणडटढचकढटणचकढढचकणढटणचकणणटचकणढटचकणढढचकणढचकणढचकणढचकणढचटचढटघटणडणटचकढटढचकणढटचकणढटचकणढचकढढचकडचटचकढचकणडढकचघकचउघकुअचडटीअचगकघीअघगकघुअघकघुअघकघुकघकगुअघगकघकीअघगीटग चक घटीअघकुअछघटुअघगकुअघघकुअईगकुअचगकढणडढटघकगकघीअगकघुअगकघीअघगकुअचगकुअघगकीअईघकगकछउघकीअछछकघकीचगकघुअचकढडढचकढढटचकढटडबभढटडटढचकडढटचकढडटचकणडटणचकघकुइघकुअचगकघुअचकगुअचकगघकुअघगकीघगकघीअघकूअचघकचईचकूअछघकुअचघटघुअघटघुअचकगुअघकगघकीअगकघीअचकघडढचकडढचकडटणचकणटडचकणडटघकढडटचकणटडबणणटबभणकमबणटमबढटडटढचकडटढचकणडटचकणढणचकगकघीअचघकुअचघकघुअगकघुअघगकीअचघकुअचघकुअचगकघुअगकघुअगकघीअकूचघचकूअछुकचूअचघकुअघकगचकीअघघकघुअघकघचकुअचघकघुअघगडटणटढणटचकडढटचकडटढचकढडचणडटबमणटभमणटभमणटडणटचकडटणचकडणटचकणढटचणढणचकणटडणचकडढटचकगघकुअगकचुअचघकचुअगचकुअऊकछघकचूअछघकचुअईचकूअघचकूअछघटूअछघकुअछघकुचकगकचुअगकघुअगकघीअगकघीअघघकुईअघगकघुअगकघुअइघकुअचगकीअचगकीअचगढटचणडटढचकणडघकणडढकचणडचटकणडचटकणडचकणडढचकणडघगकघुअगकघुअ	40	የጊዜ ክልል ማለት ሰዓቶቻቸው እንዲስማሙ ያለበት አገሮች ሁሉ የወሰኑበት ክልል ነው። በብዛት የጎረቤት ሰዓት ክልሎች ጊዜ ልክ በ1 ሰዓት ስለሚለያዩ የክልሉን ሰዓት ከግሬኒች አማካኝ ጊዜ (GMT ወይም የለንደን ጊዜ) ባለው ልዩነት ይቆጠራል። መልክዐ ምድር ጊዜ ©:เวอร์ชั่นอักขระ©™แช็คเวอร์ชั่น:©™√भमपणढणटचकघढछकतणणचकतढचकणघढपचकणढचकतढणकछणढणचकघकचुअईघकूअचीकघुअछघकूअचघकुअघगकचईगकघीअघगकघीअगकघीअघकुअचघकुअचघकुअचीकचुअचकघुअघकगघकीअघगकघीअघगकघीअघडढघटकढडढचकडढचकगघीअगकघीअघिगकीघगकघीअघकगघकीअचघकघीअघकगघकीअघघकघीअघगकघीअघिकुअचघचुअछीकचऊछकघकुअचघचुअगकीअचगकघईघगकीअघघकीअघिघकीअचगकीअचगढटणडटणचकगकचुअगचकुअघगकचुअगकचीअचगकघुअचकिगई चक ईघकगुईअघगकीअघगकचीअकुअछघकचीअघघकुअचगकीअघघकीअचगकघकघढडटढचकगकघीअगकघीअचगढचकणडढचकणडढघणडढघकणडणघकगघकीअगघकुअघगकघीअकूअछचकचुअईकचुअछघकीअघघकघउगकघुअघगकघउघगढटघणकडढटघकणढढटचकणढटचकणडटघकणढटबमबभढडटढघकडढटघकणढचकचणढटचणकचटणढघणढचकणडटढचकढटणचकढढचकणढटणचकणणटचकणढटचकणढढचकणढचकणढचकणढचकणढचटचढटघटणडणटचकढटढचकणढटचकणढटचकणढचकढढचकडचटचकढचकणडढकचघकचउघकुअचडटीअचगकघीअघगकघुअघकघुअघकघुकघकगुअघगकघकीअघगीटग चक घटीअघकुअछघटुअघगकुअघघकुअईगकुअचगकढणडढटघकगकघीअगकघुअगकघीअघगकुअचगकुअघगकीअईघकगकछउघकीअछछकघकीचगकघुअचकढडढचकढढटचकढटडबभढटडटढचकडढटचकढडटचकणडटणचकघकुइघकुअचगकघुअचकगुअचकगघकुअघगकीघगकघीअघकूअचघकचईचकूअछघकुअचघटघुअघटघुअचकगुअघकगघकीअगकघीअचकघडढचकडढचकडटणचकणटडचकणडटघकढडटचकणटडबणणटबभणकमबणटमबढटडटढचकडटढचकणडटचकणढणचकगकघीअचघकुअचघकघुअगकघुअघगकीअचघकुअचघकुअचगकघुअगकघुअगकघीअकूचघचकूअछुकचूअचघकुअघकगचकीअघघकघुअघकघचकुअचघकघुअघगडटणटढणटचकडढटचकडटढचकढडचणडटबमणटभमणटभमणटडणटचकडटणचकडणटचकणढटचणढणचकणटडणचकडढटचकगघकुअगकचुअचघकचुअगचकुअऊकछघकचूअछघकचुअईचकूअघचकूअछघटूअछघकुअछघकुचकगकचुअगकघुअगकघीअगकघीअघघकुईअघगकघुअगकघुअइघकुअचगकीअचगकीअचगढटचणडटढचकणडघकणडढकचणडचटकणडचटकणडचकणडढचकणडघगकघुअगकघुअ
4170	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%B5%E1%88%8D%E1%8A%AD%20%E1%88%98%E1%8C%8D%E1%89%A2%E1%8B%AB	የስልክ መግቢያ	የስልክ መግቢያ ቍጥር በያገሩ ይለያያልኤልትራ ክልል 1 አሜሪካ - 1 ካናዳ - 1 በርሙዳ - 1-441 አንጊላ - 1-264 አንቲጋ እና ባርቡዳ - 1-268 ባሃማስ - 1-242 ባርቤዶስ - 1-246 የብሪታንያ ቭርጂን ደሴቶች - 1-284 ካይማን ደሴቶች - 1-345 ዶሚኒካ - 1-767 ዶሚኒካን ሬፑብሊክ - 1-809 እና 1-829 ግረኔዳ - 1-473 ጃማይካ - 1-876 ሞንትሰራት - 1-664 ሰይንት ኪትስና ኒቨስ - 1-869 ሰይንት ሉሻ - 1-758 ቅዱስ ቭንሰንትና ዘ ግረናዲንስ - 1-784 ትሪኒዳድና ቶቤጎ - 1-868 ቱርክስና ከይኮስ ደሴቶች - 1-649 ክልል 2 ግብጽ - 220 ሞሮኮ - 212 አልጄሪያ - 213 ቱኒዚያ - 216 ሊቢያ - 218 ጋምቢያ - 220 ሴኔጋል - 221 ሞሪታኒያ - 222 ማሊ - 223 ጊኔ - 224 ኮት ዲቯር - 225 ቡርኪና ፋሶ - 226 ኒጄር - 227 ቶጎ - 228 ቤኒን - 229 ሞሪሸስ - 230 ላይቤሪያ - 231 ሲዬራ ሌዎን - 232 ጋና - 233 ናይጄሪያ - 234a ቻድ - 235 የመካከለኛው አፍሪካ ሪፑብሊክ - 236 ካሜሩን - 237 ኬፕ ቨርድ - 238 ሳን ቶሜና ፕሪንሲፔ - 239 ኢኳቶሪያል ጊኔ - 240 ጋቦን - 241 ኮንጎ ሪፑብሊክ - 242 ኮንጎ ዲሞክራቲክ ሪፑብሊክ - 243 አንጎላ - 244 ጊኔ-ቢሳው - 245 ዲዬጎ ጋርሲያ - 246 አሰንስዮን ደሴት - 247 ሲሸልስ - 248 ሱዳን - 249 ሩዋንዳ - 250 ኢትዮጵያ - 251 ሶማሊያ - 252 ጅቡቲ - 253 ኬንያ - 254 ታንዛኒያ - 255 ዩጋንዳ - 256 ቡሩንዲ - 257 ሞዛምቢክ - 258 ዛምቢያ - 260 ማዳጋስካር - 261 ሬዩንዮን - 262 ዚምባብዌ - 263 ናሚቢያ - 264 ማላዊ - 265 ሌሶቶ - 266 ቦትስዋና - 267 ስዋዚላንድ - 268 ኮሞሮስ እና ማዮት - 269 ደቡብ አፍሪካ - 27 ቅዱስ ሄሌና - 290 ኤርትራ - 291 አሩባ - 297 ፋሮ ደሴቶች - 298 ግሪንላንድ - 299 ክልል 3 ግሪክ - 30 ሆላንድ - 31 ቤልጅግ - 32 ፈረንሳይ - 33 እስጳንያ - 34 ጂብራልታር - 350 ፖርቱጋል - 351 ሉክሳምቡርግ - 352 አየርላንድ ሪፑብሊክ - 353 አይስላንድ - 354 አልባኒያ - 355 ማልታ - 356 ቆጵሮስ 357 (የግሪክ ክፍል) ፊንላንድ - 358 ቡልጋሪያ - 359 ሀንጋሪ - 36 ሊትዌኒያ - 370 ላትቪያ - 371 ኤስቶኒያ - 372 ሞልዶቫ - 373 አርሜኒያ - 374 ቤላሩስ - 375 አንዶራ - 376 ሞናኮ - 377 ሳን ማሪኖ - 378 ዩክሬን - 380 ሰርቢያ - 381 ሞንቴኔግሮ - 382 ክሮዋሽያ - 385 ስሎቬኒያ - 386 ቦስኒያ እና ሄርጸጎቭና - 387 388 - የጋራ 388 3 – የአውሮፓ የጋራ አገልግሎት መቄዶንያ - 389 ጣልያን እና ቫቲካን ከተማ - 39 ክልል 4 ሮማንያ - 40 ስዊስ - 41 ቼክ ሪፑብሊክ - 420 ስሎቫኪያ 421 ሊክተንስታይን - 423 ነምሳ - 43 ዩናይትድ ኪንግደም - 44 ዴንማርክ - 45 ስዊድን - 46 ኖርዌይ - 47 ፖሎኝ - 48 ጀርመን - 49 ክልል 5 ፋልክላንድ ደሴቶች - 500 ቤሊዝ - 501 ጓተማላ - 502 ኤል ሳልቫዶር - 503 ሆንዱራስ - 504 ኒካራጓ - 505 ኮስታ ሪካ - 506 ፓናማ - 507 ቅዱስ ፒየርና ሚከሎን - 508 ሃይቲ - 509 ፔሩ - 51 ሜክሲኮ - 52 ኩባ - 53 አርጀንቲና - 54 ብራዚል - 55 ቺሌ - 56 ኮሎምቢያ - 57 ቬኔዝዌላ - 58 ጉዋዶሎፕ - 590 ቦሊቪያ - 591 ጋያና - 592 ኤኳዶር - 593 የፈረንሳይ ጊያና - 594 ፓራጓይ - 595 ማርቲኒክ - 596 ሱሪናም - 597 ኡሩጓይ - 598 የነዘርላንድስ አንቲሊስ - 599 ክልል 6 ማሌይዝያ - 60 አውስትሬልያ - 61 ኢንዶኔዝያ - 62 ፊሊፒንስ - 63 ኒው ዚላንድ - 64 ሲንጋፖር - 65 ታይላንድ - 66 ምሥራቅ ቲሞር - 670 የአውስትሬልያ አንታርክቲክ ግዛት እና ኖርፈክ ደሴት - 672 ብሩነይ - 673 ናውሩ - 674 ፓፑዋ ኒው ግኒ - 675 ቶንጋ - 676 ሰሎሞን ደሴቶች - 677 ቫኑአቱ - 678 ፊጂ - 679 ፓላው - 680 ዋሊስ እና ፉቱና - 681 ኩክ ደሴቶች - 682 ኒዌ ደሴት - 683 ሳሞዓ - 685 ኪሪባስ - 686 ኒው ካሌዶንያ - 687 ቱቫሉ - 688 የፈረንሳይ ፖሊኔዝያ - 689 ቶከላው - 690 የማይክሮኔዝያ ፌዴሬትድ ስቴትስ - 691 ማርሻል ደሴቶች - 692 ክልል 7 ሩስያ - 7 ካዛክስታን - 7 ክልል 8 ዓለም አቅፍ ነጻ ስልክ (UIFN) - 800 ጃፓን - 81 ደቡብ ኮርያ - 82 ቪየትናም - 84 ስሜን ኮርያ - 850 ሆንግ ኮንግ - 852 ማካው - 853 ካምቦዲያ - 855 ላዎስ - 856 ቻይና - 86 ኢንማርሳት ሰው ሠራሽ መንኮራኩር - 870, 871, 872, 874, 881, 882 ባንግላደሽ - 880 ክልል 9 ቱርክ - 90 ሕንድ - 91 ፓኪስታን - 92 አፍጋኒስታን - 93 ስሪ ላንካ - 94 ምየንማ - 95 ማልዲቭስ - 960 ሊባኖስ - 961 ዮርዳኖስ - 962 ሶርያ - 963 ዒራቅ - 964 ኩዌት - 965 ሳዑዲ አረብያ - 966 የመን - 967 ዖማን - 968 የተባቡሩት ዐረብ ኤሚሬቶች - 971 እስራኤል - 972 ባሕሬን - 973 ቃጣር - 974 ቡታን - 975 ሞንጎልያ - 976 ኔፓል - 977 ፋርስ - 98 ታጂኪስታን - 992 ቱርክመኒስታን - 993 አዘርባይጃን - 994 ጆርጂያ - 995 ኪርጊዝስታን - 996 ዑዝበኪስታን - 998 አገራት	792	የስልክ መግቢያ ቍጥር በያገሩ ይለያያልኤልትራ ክልል 1 አሜሪካ - 1 ካናዳ - 1 በርሙዳ - 1-441 አንጊላ - 1-264 አንቲጋ እና ባርቡዳ - 1-268 ባሃማስ - 1-242 ባርቤዶስ - 1-246 የብሪታንያ ቭርጂን ደሴቶች - 1-284 ካይማን ደሴቶች - 1-345 ዶሚኒካ - 1-767 ዶሚኒካን ሬፑብሊክ - 1-809 እና 1-829 ግረኔዳ - 1-473 ጃማይካ - 1-876 ሞንትሰራት - 1-664 ሰይንት ኪትስና ኒቨስ - 1-869 ሰይንት ሉሻ - 1-758 ቅዱስ ቭንሰንትና ዘ ግረናዲንስ - 1-784 ትሪኒዳድና ቶቤጎ - 1-868 ቱርክስና ከይኮስ ደሴቶች - 1-649
4176	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%90%E1%88%90%E1%88%B4%20%E1%8D%B2%E1%8D%A9	ነሐሴ ፲፩	ነሐሴ ፲፩ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፫፻፵፩ ኛው ቀን ሲሆን የክረምት ወቅት ፵፮ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በ ዘመነ ሉቃስ ፳፭ ቀናት ሲቀሩ፣ በዘመነ ዮሐንስ፤ በ ዘመነ ማቴዎስ፤ እና በ ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፳፬ ቀናት ይቀራሉ። ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፰፻፶ ዓ/ም - በብሪታኒያ ንጉዛት እና በአሜሪካ ኅብረት መኻል በአትላንቲክ ውቅያኖስ ውስጥ የተዘረጋውን አዲሱን የቴሌግራፍ መስመር በመመረቅ ንግሥት ቪክቶሪያ እና የአሜሪካው ፕሬዚደንት ጄምስ ቡካነን የሰላምታ መልእክት ተለዋወጡ። ፲፱፻፳፩ ዓ/ም - የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥት መንግሥት የአገሪቱን የመጀመሪያ አየር-ዠበብ (አውሮፕላን) በዚህ ዕለት ተረከበ። ሁለተኛው አየር-ዠበብ ከጂቡቲ ወደብ እስከ ድሬዳዋ በባቡር ተጭኖ፤ ከድሬ ዳዋ ደግሞ እስከ አዲስ አበባ አሥራ ስምንት የአውሮፓ የፖስታ ቦርሳዎችን ጭኖ እየበረረ ነሐሴ ፴ ቀን ገባ። ፲፱፻፶፪ ዓ/ም - በኢትዮጵያ የብሪታኒያ ዋና መላክተኛ (Ambassador) ዳግላስ ራይት (Douglas A. H. Wright) በኢትዮጵያ እና በኬንያ መኻል ያለውን ድንበር ለመስማማት የተዘጋጀውን የውል ረቂቅ ለኢትዮጵያ መንግሥት የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር እና ምክትል ጠቅላይ ሚኒስትር አክሊሉ ሀብተ-ወልድ አስረከበ። ፲፱፻፶፪ ዓ/ም - ከ ፲፰፻፸፯ ዓ/ም ጀምሮ በፈረንሳይ ሥር በቅኝ ግዛትነት ትተዳደር የነበረችው ጋቦን በዚህ ዕለት ነፃ ወጣች። ሊዮን ምባ የአገሪቱ የመጀመሪያው ፕሬዚደንት ሆኑ። ፲፱፻፷፮ ዓ/ም - በኢትዮጵያ አብዮታዊ ሽግግር የንጉሠ ነገሥቱ መንግሥት የክብር ዘበኛ ሠራዊት አዛዥ የነበሩት ማዮር ጄነራል ታፈሰ ለማ በደርግ ተይዘው ታሠሩ። በዚሁ ዕለት የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ፓትርያርክ የነብሩት አቡነ ቴዎፍሎስ አዲስ በተዘጋጀው ረቂቅ ሕገ-መንግሥት ውስጥ በተካተቱ አንዳንድ አንቀጾች ላይ ቅዋሜ እንዳላቸው አስታወቁ። ፳፻፬ ዓ/ም - የኢትዮጵያ አየር መንገድ ከቦይንግ ኩባንያ ከገዛቸው አሥር ቦይንግ 787 ድሪምላይነር አየር-ዠበቦች የመጀመሪያውና በሰሌዳ ቁጥር ET-AOQ የተመዘገበው አየር-ዠበብ በዚህ ዕለት ከዋሽንግተን ዲሲ ተነስቶ አዲስ አበባ፣ ቦሌ ዓለም አቀፍ አውሮፕላን ማረፊያ ሲገባ ደማቅ አቅባበል ተደርጎለታል። ልደት ዕለተ ሞት ፲፱፻፴፬ ዓ/ም - የቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ልጅ ልዕልት ፀሐይ በተወለዱ በ፳፫ ዓመታቸው በዚህ ዕለት አረፉ። ዋቢ ምንጮች {{en]] Baldwin, N. C. Abyssinia, 1929-31. An Aero-Philatelic Guide. (Francis J. Field, Ltd.), Sutton Coldfield. {{en]] P.R.O., FO 371/154836 - Annual Report from Ethiopia for 1960 {{en]] P.R.O., FCO 371/1829 - ANNUAL REVIEW FOR ETHIOPIA FOR 1974 {{en]] THE LONDON GAZETTE ; Issue 36709 published on the 19 September 1944. Page 20 of 26 ዕለታት	325	ነሐሴ ፲፩ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፫፻፵፩ ኛው ቀን ሲሆን የክረምት ወቅት ፵፮ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በ ዘመነ ሉቃስ ፳፭ ቀናት ሲቀሩ፣ በዘመነ ዮሐንስ፤ በ ዘመነ ማቴዎስ፤ እና በ ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፳፬ ቀናት ይቀራሉ። ፲፰፻፶ ዓ/ም - በብሪታኒያ ንጉዛት እና በአሜሪካ ኅብረት መኻል በአትላንቲክ ውቅያኖስ ውስጥ የተዘረጋውን አዲሱን የቴሌግራፍ መስመር በመመረቅ ንግሥት ቪክቶሪያ እና የአሜሪካው ፕሬዚደንት ጄምስ ቡካነን የሰላምታ መልእክት ተለዋወጡ።
4177	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B3%E1%8A%85%E1%88%A3%E1%88%A5%20%E1%8D%B3%E1%8D%AB	ታኅሣሥ ፳፫	ታኅሣሥ ፳፫ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፻፲፫ተኛው እና የመፀው ወቅት ፹፰ተኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በ ዘመነ ሉቃስ ፪፻፶፫ ቀናት፣ በዘመነ ዮሐንስ፤ በ ዘመነ ማቴዎስ፤ እና በ ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፪፻፶፪ ቀናት ይቀራሉ። የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን በየወሩ ፳፫ኛ ቀን የሰማዕታትን ዓለቃ ቅዱስ ጊዮርጊስንን ታስታውሳለች። ዓቢይ ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፯፻፷፰ ዓ/ም - የእንግሊዝ ሠራዊት የክዌቤክ ከተማን ከአሜሪካ አስመለሰ። ፲፯፻፺፮ ዓ/ም - በሀይቲ ደሴት የፈረንሳይ ሉዐላዊነት ሲያከትም ደሴቷ በሰሜን አሜሪካ አኅጉር ከአሜሪካ ኅብረት ተከትላ ሁለተኛዋ ነፃ ሪፑብሊክ ሆነች። ፲፰፻ ዓ/ም - በባርነት የተገዙ ሰዎች ወደ አሜሪካ ኅብረት እንዳይገቡ የሚከለክል ሕግ ተደነገገ። ፲፱፻፲፯ ዓ/ም - ብርሃንና ሰላም ጋዜጣ ተመሰረተ። ፲፱፻፷፮ ዓ/ም - ኢትዮጵያ ለመጀመሪያ ጊዜ የ፩ሚሊዮን ፱መቶ ሺ ኪሎ የመዳብ ሽያጭ ወደጃፓን ላከች። መዳቡ በኤርትራ ውስጥ ከሚገኘው የድባሮ መዳብ ማዕድን ቁፋሮ የተገኘ ነው። ፲፱፻፷፯ ዓ/ም - የኢትዮጵያ የጊዜያዊ ወታደራዊ መንግሥት ባንኮችንና የኢንሹራንስ ኩባንያዎችን የብሔራዊ ንብረት አድርጎ ወረሰ። ፲፱፻፹፱ ዓ/ም - ጋናዊው ዲፕሎማት ኮፊ አናን የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት ፯ተኛው ዋና ጸሐፊ ሆነው ተሾሙ። ልደት ዕለተ ሞት ዋቢ ምንጮች http://en.wikipedia.org/wiki/January_1 {{en]] P.R.O., FCO 371/1829 - ANNUAL REVIEW FOR ETHIOPIA FOR 1974 ዕለታት	174	ታኅሣሥ ፳፫ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፻፲፫ተኛው እና የመፀው ወቅት ፹፰ተኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በ ዘመነ ሉቃስ ፪፻፶፫ ቀናት፣ በዘመነ ዮሐንስ፤ በ ዘመነ ማቴዎስ፤ እና በ ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፪፻፶፪ ቀናት ይቀራሉ። የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን በየወሩ ፳፫ኛ ቀን የሰማዕታትን ዓለቃ ቅዱስ ጊዮርጊስንን ታስታውሳለች።
4183	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%88%9D%E1%8A%90%E1%88%B5%E1%89%B2%20%E1%8A%A2%E1%8A%95%E1%89%B0%E1%88%AD%E1%8A%93%E1%88%BD%E1%8A%93%E1%88%8D	አምነስቲ ኢንተርናሽናል	አምነስቲ ኢንተርናሽናል ከመንግሥታት ነጻ የሆነ ድርጅት ነው። በተለይ የሚታገሉ ስለ ሰብዓዊ መብቶች ነው። ድርጅቶች	14	አምነስቲ ኢንተርናሽናል ከመንግሥታት ነጻ የሆነ ድርጅት ነው። በተለይ የሚታገሉ ስለ ሰብዓዊ መብቶች ነው።
4195	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%88%B5%E1%88%8D%E1%88%9D%E1%8A%93	እስልምና	እስልምና (/ˈɪslɑːm/; አረብኛ: الإسلام, በላቲን: al-’Islām [ɪsˈlaːm] (listen), "ለ [አምላክ]መገዛት ወይም መተናነስ ") አሀዳዊ ኢብራሂማዊ እምነት ነው, በዋናነት ቁርአንን ማእከል ያደረገ እምነት ነው , ቁርአን ሀይማኖታዊ ፅሁፍ ሲሆን በሙስሊሞች ዘንድ ከአላህ ለመሀመድ(ሰ.አ.ወ) የተገለጠ ነው ተብሎ ይታሰባል, መሀመድም ዋነኛ እና የመጨረሻ እስላማዊ ነብይ ነው.ከክርስትና እምነት በመቀጠል በአለማችን በአማኝ ብዛት በሁለተኛ ረድፍ ይመደባል; ከሁለት ቢሊየን ተከታይ በላይ ; በአለም አቀፍ ደረጃ 25ፐርሰንት ይሸፍናል።እስልምና አምላክ(አላህ)(ምስጋና ይገባው) አዛኝ, አይነተኛ, ሀያል እና የሰው ልጆችን በተላያዩ ነብያት ,ሀይማኖታዊ መፅሀፍት እና ተአምራት አማካኝነት ወደ ቀጥተኛው መንገድ ይመራል። የመሀመድ አስተምህሮት እና ተግባራት(ሱና) ተሰብስቦ እና ተጠርዞ በሰነድ ይገኛል ይህም ሀዲስ ይባላል።ሀዲስ በሙስሊሞች ዘንድ ከቁርአን በመቀጠል ለህግ እና ለተዛማጅ አገልግሎት ይውላል። ሙስሊሙን አሊያም ሙስሊሚን ነው ፣ ሙስሊማ አንስታይ ሲሆን የርሱ ብዙ ቁጥር ሙስሊማት ነው። ኢስላም إِسْلَٰم ደግሞ ዲኑ ሲሆን 8 ጊዜ ተወስቷል። ወጅህ وَجَّهْ ሁለንተናን አሊያም ህላዌን የሚያሳይ ሲሆን የቃል ትርጉሙ ፊት ማለት ነው፣ አንድ ሰው ሁለንተናውን ለአላህ ሲሰጥ ታዛዥ፣ ተገዥ፣ አምላኪ ይባላል፣ ይህ በአረቢኛ ሙስሊም ማለት ነው፦ 2:112 እርሱ በጎ ሠሪ ኾኖ ፊቱን وَجْهَهُ ለአላህ የሰጠ أَسْلَمَ ሰው ለርሱ በጌታው ዘንድ ምንዳው አለው፡፡ በነሱም ላይ ፍርሃት የለባቸውም፤ እነሱም አያዝኑም፡፡ 4:125 እርሱ መልካም ሰሪ ሆኖ ፊቱን وَجْهَهُ ለአላህ ከሠጠ أَسْلَمَ እና የኢብራሂምን መንገድ ቀጥተኛ ሲሆን፣ ከተከተለ ሰው፣ ይበልጥ ሃይማኖቱ ያማረ ሰው ማነው? 3:20 ቢከራከሩህም:- ፊቴን وَجْهِيَ ለአላህ ሰጠሁ أَسْلَمْتُ ፤ የተከተሉኝም ሰዎች እንደዚሁ ለአላህ ሰጡ በላቸዉ፤ የኢስላም አስኳሉ ተህሊል تهليل‎,ነው፣ ተህሊል ማለትም “ላ-ኢላሀ ኢልለሏህ”لا اله الاّ الله ነው፣ “ላ-ኢላሀ ኢልለሏህ” ማለት ከአንዱ አላህ በስተቀት ሌላ አምላክ የለም ማለት ነው፣ “ላ-ኢላሀ ኢልለሏህ” ሁለት ማዕዘናት አለው፣ አንዱ ነፍይ ሲሆን ሁለተኛው ኢሥባት ነው፣ ነፍይ ማለት ላ-ኢላሀሌላ አምላክ የለም ስንል ጣኦታትን ውድቅ ማድረግን ሲያመለክት ኢሥባት ደግሞ ኢልለሏህከአንዱ አላህ በስተቀት ስንል አንዱን አምላክ እያረጋገጥን ነው፣ ይህ ተህሊል ጠንካራን ዘለበት ይባላል፦ 31:22 እርሱ መልካም ሠሪ ሆኖ ፊቱን وَجْهَهُ ወደ አላህ የሚሰጥም يُسْلِمْ ሰው፣ ጠንካራ ገመድ بِالْعُرْوَةِ በእርግጥ ጨበጠ፤ የነገሩም ሁሉ ፍጻሜ ወደ አላህ ነው። 2:256 በጣዖትም የሚክድና በአላህ የሚያምን ሰው ለርሷ መበጠስ የሌላትን ጠንካራ ዘለበት بِالْعُرْوَةِ በእርግጥ ጨበጠ፡፡ አላህም ሰሚ ዐዋቂ ነው፡፡ ሙስሊም ማለት እንግዲህ ይህ ነው፣ አንዱን አምላክ በብቸኝነት ከሌሎች ጣኦታት ለይቶ የሚያመልክ ማለት ነው፣ በዚህ ሂሳብ ሁሉም ነቢያት ሙስሊሞች ናቸው፣ ሙስሊሞች አልነበሩም ማለት አንዱ አምላክ አያመልኩም ማለት ነው፣ ነገር ግን ቁርአን ሁሉም ነቢያት አንዱን አምላክ የሚያመልኩ ነበሩ ይለናል፦ ነጥብ አንድ ነቢያት አላህ ጥንት ለነበሩት ነቢያት ወህይ (melekotawi raey) የሚያወርድላቸው የነበረው “ላ ኢላሃ ኢልላ አና” لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنَا ከኔ በቀር ሌላ አምላክ የለም የሚል ነው፦ 21:25 ከአንተ በፊትም፣ እነሆ ከኔ በቀር ሌላ አምላክ የለም لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنَا እና ተገዙኝ፣ በማለት ወደርሱ የምናወርድለት ቢሆን እንጅ ከመልክተኛ አንድንም አልላክንም። 16:2 ከባሮቹ በሚሻው ሰው ላይ መላእክትን ከራእይ ጋር በፈቃዱ ያወርዳል፤ አስጠንቅቁ፤ እነሆ ከኔ በቀር ሌላ አምላክ የለም لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنَا ፍሩኝም ማለትን አሳታውቁ በማለት ያወርዳል። 20:14 እኔ አላህ እኔ ነኝ፣ከኔ በቀር ሌላ አምላክ የለምلَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنَا እና ተገዛኝ፤ ሶላትንም በርሷ እኔን ለማውሳት ስገድ። ወደ ሰዎች ሲልካቸውም ማ ለኩም ሚን ኢላሂ ገይሩሁ مَا لَكُمْ مِنْ إِلَٰهٍ غَيْرُهُ ከእርሱ በቀር ሌላ አምላክ የላችሁም ብለው እንዲናገሩ ነው፦ 16:36 በየሕዝቡም ሁሉ ውስጥ አላህን ተገዙ፤ ጣዖትንም ራቁ፤ በማለት መልክተኛን በእርግጥ ልከናል፤ 23:32 በውስጣቸውም ከእነሱ የኾነን መልክተኛ አላህን ተገዙ ከእርሱ በቀር ሌላ አምላክ የላችሁም مَا لَكُمْ مِنْ إِلَٰهٍ غَيْرُهُ አትጠነቀቁምን በማለት ላክን፡፡ 7:59 ኑሕን ወደ ወገኖቹ በእርግጥ ላክነው፤ አላቸው፦ወገኖቼ ሆይ! አላህን ተገዙ፤ ለናንተ ከእርሱ በቀር ሌላ ምንም አምላክ የላችሁም مَا لَكُمْ مِنْ إِلَٰهٍ غَيْرُهُ፤ 11:50 ወደ ዓድም ወንድማቸውን ሁድን ላክን አላቸው ፦ ወገኖቼ ሆይ አላህን ተገዙ ከእርሱ ሌላ በቀር ምንም አምላክ የላችሁም مَا لَكُمْ مِنْ إِلَٰهٍ غَيْرُهُ ፤ 11:61 ወደ ሠሙዶችም ወንድማቸውን ሷሊህን ላክን፤ ፦ሕዝቦቼ ሆይ አላህን ተገዙ፤ ከእርሱ በቀር ሌላ ለናንተ አምላክ፣ የላችሁም مَا لَكُمْ مِنْ إِلَٰهٍ غَيْرُهُ ፤ 11:84 ወደ መድየንም ወንድማችውን ሹዐይብን፣ ላክን፤ አላቸው ሕዝቦቼ ሆይ! አላህን ተገዙ፤ ከእርሱ በቀር ሌላ ለናንተ አምላክ የላችሁም مَا لَكُمْ مِنْ إِلَٰهٍ غَيْرُهُ፤ ይህን መረዳት ይዘን ሁሉም ነቢያት አንዱን አምላክ አላህን የሚያመልኩ ነበሩ በአረቢኛ ሙስሊሞች ነበሩ ማለት ነው፣ ችግራችሁ ቋንቋ ከሆነ ሙስሊም የሚለውን አማርኛው ታዛዦች ብሎ ይፈታዋል፦ 2:133 ያዕቁብን ሞት በመጣበት ጊዜ ለልጆቹ ከኔ በኋላ ማንን ትገዛላችሁ ባለ ጊዜ ቀራቢዎች ነበራችሁን? እነርሱም አምላክህንና የአባቶችህን የኢብራሂምን የኢስማዒልንና የኢስሐቅንም አምላክ አንድ የኾነውን አምላክ እኛ ለርሱ ፍፁም ታዛዦች مُسْلِمُونَ ኾነን እናመልካለን አሉ፡፡ 10:83 ሙሳም አለ፡-«ሕዝቦቼ ሆይ! በአላህ አምናችሁ እንደ ሆነ በርሱ ላይ ተጠጉ፡፡ ታዛዦች مُسْلِمِينَ እንደ ሆናችሁ በአላህ ላይ ትመካላችሁ» 3:52 ዒሳ ከነርሱ ክሕደት በተሰማዉም ጊዜ ፡-ወደ አላህ ረዳቶቼ እነማን ናቸዉ? አለ፤ ሐዋሪያት ፡ -እኛ የአላህ ረዳቶች ነን፤ በአላህም አምነናል፤ እኛም ትክክለኛ ታዛዦች مُسْلِمُونَ መሆናችንን፥ መስክር፥ አሉ። 5:44 እነዚያ ትእዛዝን የተቀበሉት أَسْلَمُوا ነቢያት በነዚያ ይሁዳውያን በሆኑት ላይ በርሷ ይፈርዳሉ፤ አላህ የነቢያችንን ኡማ ሙስሊሞችን ነው ብሎ የተናገረው የጥንቶቹን በተናገረበት ስሌት ነው፦ 29:46 የመጽሐፉን ባለቤቶችም በዚያች እርሷ መልካም በሆነችው ክርክር እንጂ አትከራከሩ፤ ከነሱ ነዚያን የበደሉትን ሲቀር በሉም፦ በዚያ ወደኛ በተወረደው፣ ወደናንተም በተወረደው አመንን፤ አምላካችንም አምላካችሁም አንድ ነው፤ እኛም ለርሱ ታዛዦች مُسْلِمُونَ ነን። 3:84 በአላህ አመንን፤ በኛ ላይ በተወረደዉም በቁርአን በኢብራሂምና በኢስማዒልም፣ በኢስሐቅም በያዕቆብም፣ በነገዶችም ላይ በተወረደዉ፤ ለሙሳና ለዒሳም፣ ለነቢያትም ሁሉ ከጌታቸዉ በተሰጠዉ አመንን፤ ከነርሱ መካከል አንዱንም አንለይም፤ እኛ ለርሱ ታዛዦች مُسْلِمُونَ ነን፣ በል። 2:136 «በአላህና ወደኛ በተወረደው ቁርኣን ወደ ኢብራሂምም ወደ ኢስማዒልና ወደ ኢስሐቅም ወደ ያዕቁብና ወደ ነገዶቹም በተወረደው በዚያም ሙሳና ዒሳ በተሰጡት በዚያም ነቢያት ሁሉ ከጌታቸው በተሰጡት ከነርሱ በአንድም መካከል የማንለይ ስንኾን አመንን፤ እኛም ለርሱ ታዛዦች مُسْلِمُونَ ነን» በሉ፡፡ 21:108 ያ ወደኔ የሚወረደው፣ አምላካችሁ አንድ አምላክ ብቻ ነው ማለት ነው፤ ታዲያ እናንተ ፍጹም ታዛዦች مُسْلِمُونَ ናችሁን? በላቸው። 22:34 አምላካችሁም አንድ አምላህ ብቻ ነው፤ ለርሱም ብቻ ታዘዙ أَسْلِمُوا፤ ለአላህ ተዋራጆቸንም አብስራቸው። 40:66 እኔ ከጌታዬ አስረጅዎች በመጡልኝ ጊዜ እነዚያን ከአላህ ሌላ የምታመልኳቸውን እንዳላመልክ ተከልክያለሁ፤ ለዓለማት ጌታም እንድግገዛ أُسْلِمَ ታዝዣለሁ በላቸው። 6:71 «የአላህ መንገድ እርሱ ቀጥተኛው መንገድ ነው፡፡ ለዓለማት ጌታ ልንገዛም لِنُسْلِمَ ታዘዝን» በላቸው፡፡ አላህ ነቢያትን ሲልክ በማህበረሰቡ ሊግባባበት በሚችል ቋንቋ ነው፣ በራሳቸው ቋንቋ ሁሉንም ያለው ሙስሊም ማለትም ታዛዢዎች፣ አምላኪዎች፣ ተገዢዎች ነው፣ ሙስሊሞች አይደሉም ብሎ መቃወም አንዱን አምላክ አያመልኩም፣ ጣኦታውያን ነበሩ እንደማለት ነው፣ ስለዚህ ኢስላም በነቢያችን የተጀመረ ሳይሆን የተጠናቀቀ የአላህ ዲን ነው፦ 22:78 በአላህም ሃይማኖት ተገቢውን ትግል ታገሉ; አርሱ መርጧችኃል በናንተም ላይ በሃይማኖቱ ውስጥ ምንም ችግር አላደረገባችሁም፤ የአባታችሁን የኢብራሂምን ሃይማኖት ተከተሉ፤ እርሱ ከዚህ በፊት ሙስሊሞች الْمُسْلِمِينَ ብሎ ሰይሟችኋል፤ 14:4 ከመልክተኛ ማንኛውንም፤ ለነርሱ ያብራራላቸው ዘንድ በወገኖቹ ቋንቋ እንጂ በሌላ አልላክንም፤ 30:22 ሰማያትንና ምድርንም መፍጠሩ፥ የቋንቋዎቻችሁ እና የመልኮቻችሁም መለያየት ከአስደናቂ ምልክቶቹ ነው፤ ነጥብ ሁለት የነቢያት አምላክ አላህ ጥንት ነቢያቶች የሚያመልኩት የነቢያት አምላክ መሆኑን የምናውቀው ከጥንቶቹ ነቢያት ጋር የነበረውን መስተጋብር ለመግለጽ ቁልና قُلْنَا አልን ፣ አርሰልና أَرْسَلْنَاላክን፣ አውሃይና أَوْحَيْنَا አወረድን በማለት ጥንትም ነቢያትን ሲልክ የነበረው፣ ግልጠተ-መለኮትRevelation ሲያወርድ የነበረውና በተለያየ መንገድ ሲያናግራቸው የነበረው እርሱ መሆኑን ይገልጻል፦ 1. አልን፦ 20:116 ለመላእክትም፣ ለአዳም ስገዱ፣ ባልን ጊዜ አስታውስ፤ 2:35 «አደም ሆይ! አንተ ከነሚስትህ በገነት ተቀመጥ፤ ከርሷም በፈለጋችሁት ስፍራ በሰፊው ተመገቡ፤ ግን ይህችን ዛፍ አትቅረቡ፤ ከበደለኞች ትኾናላችሁና» አልንም፡፡ 11:40 ትእዛዛችንም በመጣና እቶኑም በገነፈለ ጊዜ፣ በርሷ ውስጥ ከየዓይነቱ ሁሉ ሁለት ሁለት፣ ወንድና ሴት ቤተሰቦችህንም ቃል ያለፈበት ብቻ ሲቀር ያመነንም ሰው ሁሉ ጫን አልነው፤ 22:26 ለኢብራሂምም የቤቱን ስፍራ መመለሻ ባደረግንለት ጊዜ፣ በኔ ምንንም አታጋራ፤ ቤቴንም፣ ለሚዞሩትና ለሚቆሙበት፣ ለሚያጎነብሱትና በግንባራቸውም ለሚደፉት ንጹሕ አድርግላቸው፣ ባልነው ጊዜ አስታውስ። 2:125 ወደ ኢብራሂምና ወደ ኢስማዒልም ቤቴን ለዘዋሪዎቹና ለተቀማጮቹም ለአጎንባሾች ሰጋጆቹም አጥሩ ስንል ቃል ኪዳን ያዝን፡፡ 2:60 ሙሳም ለሕዝቦቹ መጠጥን በፈለገ ጊዜ የኾነውን አስታውሱ፡፡ «ድንጋዩንም በበትርህ ምታ» አልነው፡፡ 17:2 ሙሳንም መጽሐፉን ሰጠነው፤ ለእስራኤልም ልጆች መሪ አደረግነው፤ ከኔ ሌላ መጠጊያን አትያዙ አልናቸውም። 2. ላክን፦ 16:36 በየሕዝቡም ሁሉ ውስጥ አላህን ተገዙ፤ ጣዖትንም ራቁ፤ በማለት መልክተኛን በእርግጥ ልከናል፤ 57:25 መልክተኞቻችንን በግልጽ ማስረጃዎች በእርግጥ ላክን፤ 23:32 በውስጣቸውም ከእነሱ የኾነን መልክተኛ አላህን ተገዙ ከእርሱ በቀር ሌላ አምላክ የላችሁም አትጠነቀቁምን በማለት ላክን፡፡ 7:59 ኑሕን ወደ ወገኖቹ በእርግጥ ላክነው፤ 11:50 ወደ ዓድም ወንድማቸውን ሁድን ላክን፤ 11:61 ወደ ሠሙዶችም ወንድማቸውን ሷሊህን ላክን፤ 11:84 ወደ መድየንም ወንድማችውን ሹዐይብን፣ ላክን፤ 3. አወረድን፦ 4:163 እኛ ወደ ኑሕና ከርሱ በኋላ ወደ ነበሩት ነቢያት እንዳወረድን፣ ወደ አንተም አወረድን፤ ወደ ኢብራሂምም፣ ወደ ኢስማዒልም፣ ወደ ኢስሐቅም፣ ወደ ያዕቆብም፣ ወደ ነገዶቹም ወደ ዒሳም፣ ወደ አዮብም፣ ወደ ዩኑስም፣ ወደ ሀሩንና ወደ ሱለይማንም አወረድን፤ ለዳዉድም ዘቡርን ሰጠነው። 21:25 ከአንተ በፊትም፣ እነሆ ከኔ ሌላ አምላክ የለምና ተገዙኝ፣ በማለት ወደርሱ የምናወርድለት ቢሆን እንጅ ከመልክተኛ አንድንም አልላክንም። 12:109 ካንተ በፊትም ከከተሞች ሰዎች ወደ እነርሱ ራዕይ የምናወርድላቸው የሆኑን ወንዶችን እንጂ አልላክንም፤ 21:7 ከአንተም በፊት ወደ እነርሱ የምናወርድላቸው የኾኑ ሰዎችን እንጂ ሌላን አልላክንም፤ 16:43 ከአንተም በፊት ወደ እነርሱ ወሕይን የምናወርድላቸውን ሰዎችን እንጂ፣ ሌላን አልላክንም፤ የኢስላም መሰረቶች አርካኑል ኢስላም أركان الإسلام የኢስላም መሰረቶች አምስት ናቸው፣ እነዚህም፦ ሸሃዳ الشهادة‎፣ ሶላት صلاة‎ ፣ ሰውምصوم‎ ፣ ዘካزكاة እና ሃጅ حج ናቸው። ሰሂህ ቡሃሪ ቅጽ 1, መጽሃፍ 2, ቁጥር 8: ይመልከቱ፦ حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُوسَى، قَالَ أَخْبَرَنَا حَنْظَلَةُ بْنُ أَبِي سُفْيَانَ، عَنْ عِكْرِمَةَ بْنِ خَالِدٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ ـ رضى الله عنهما قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏ “‏ بُنِيَ الإِسْلاَمُ عَلَى خَمْسٍ شَهَادَةِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، وَإِقَامِ الصَّلاَةِ، وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ، وَالْحَجِّ، وَصَوْمِ رَمَضَانَ ኢስላም የነቢያት ሃይማኖት ከሆነ ነቢያችን የመሰረቱት ሳይሆን ከጥንት ነቢያት የመጣ አስተምህሮት ነው፣ እነዚህን የኢስላም መሰረቶች የጥንቶቹ ነቢያት ድርጊት መሆኑን አንድ በአንድ እንመልከት፦ 1.ሸሃዳ ሸሃዳ الشهادةምስክርነት ሲሆን ከአላህ በቀር አምላክ አለመኖሩን በቀውል የሚደረግ የኢባዳ ክፍል ነው፣ ይህንን ምስክርነት ሰዎች በእያንዳንዱ ነብይ ዘመን በዘመኑ የነበረውን ነብይ መልእክተኛ አድርገው ይቀበላሉ፦ 23:32 በውስጣቸውም ከእነሱ የኾነን መልክተኛ አላህን ተገዙ ከእርሱ በቀር ሌላ አምላክ የላችሁም مَا لَكُمْ مِنْ إِلَٰهٍ غَيْرُهُ አትጠነቀቁምን በማለት ላክን፡፡ 7:59 ኑሕን ወደ ወገኖቹ በእርግጥ ላክነው፤ አላቸው፦ወገኖቼ ሆይ! አላህን ተገዙ፤ ለናንተ ከእርሱ በቀር ሌላ ምንም አምላክ የላችሁም مَا لَكُمْ مِنْ إِلَٰهٍ غَيْرُهُ፤ 11:50 ወደ ዓድም ወንድማቸውን ሁድን ላክን አላቸው ፦ ወገኖቼ ሆይ አላህን ተገዙ ከእርሱ ሌላ በቀር ምንም አምላክ የላችሁም مَا لَكُمْ مِنْ إِلَٰهٍ غَيْرُهُ ፤ 11:61 ወደ ሠሙዶችም ወንድማቸውን ሷሊህን ላክን፤ ፦ሕዝቦቼ ሆይ አላህን ተገዙ፤ ከእርሱ በቀር ሌላ ለናንተ አምላክ፣ የላችሁም مَا لَكُمْ مِنْ إِلَٰهٍ غَيْرُهُ ፤ 11:84 ወደ መድየንም ወንድማችውን ሹዐይብን፣ ላክን፤ አላቸው ሕዝቦቼ ሆይ! አላህን ተገዙ፤ ከእርሱ በቀር ሌላ ለናንተ አምላክ የላችሁም مَا لَكُمْ مِنْ إِلَٰهٍ غَيْرُهُ፤ 7:61 አላቸው ፦ ወገኖቼ ሆይ! ምንም መሳሳት የለብኝም፤ ግን እኔ ከዓለማት ጌታ መልክተኛ ነኝ። 7:67 አላቸው፦ወገኖቼ ሆይ! እኔ ሞኝነት የለብኝም፤ ግን እኔ ከዓለማት ጌታ የተላክሁ ነኝ፤ 61:5 ሙሳም ለሕዝቦቹ ሕዝቦቼ ሆይ! እኔ ወደ እናንተ የአላህ መልክተኛ መሆኔን በእርግጥ የምታውቁ ስትሆኡ ለምን ታሰቃዩኛላችሁ? 61:6 የመርየም ልጅ ዒሳም የ እስራኤል ልጆች ሆይ እኔ ከተውራት በፊቴ ያለውን የማረጋግጥና ከኔ በኋላ በሚመጣው መልክተኛ ስሙ አሕመድ በሆነው የማበስር ስሆን ወደናንተ የተላክሁ የአላህ መልክተኛ ነኝ ባለ ጊዜ አስታውስ፤ በተመሳሳይ መልኩ አላህ ለነቢያችን እርሱ እንጂ ሌላ አምላክ የለም የአላህ መልክተኛ ነኝ በል ብሏቸዋል፦ 9:129 ቢያፈገፍጉም አላህ በቂዬ ነው፤ ከእርሱ ሌላ አምላክ የለም لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ፤ በርሱ ላይ ተጠጋሁ፤ እርሱም የታላቁ ዐርሽ ጌታ ነው በላቸው። 7:158 በላቸው፦እላንተ ሰዎች ሆይ! እኔ ወደ እናንተ ወደሁላችሁም የአላህ መልክተኛ ነኝ፤ ያ የሰማይና የምድር ንግስና ለርሱ ብቻ የሆነ ነው፤ ከእርሱ በቀር ሌላ ሌላ አምላክ የለም لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ፤ በአላህና በመልክተኞቹም አምኖ ምስክርነት መስጠት የኢስላም ማዕዘን ነው፣ ለዛ ነው ከአላህ በቀር አምላክ የለም ሙሐመድም የአላህ መልክተኛ ነው لا إله إلا الله محمد رسول الله ብለን የምንመሰክረው፦ 3:179 ግን አላህ ከመልክተኞቹ የሚሻዉን ይመርጣል፤ በአላህና በመልክተኞቹም እመኑ። 57:7 በአላህና በመልክተኛው እመኑ፤ 63:1 መናፍቃን በመጡህ ጊዜ አንተ የአላህ መልክተኛው መሆንህን በእርግጥ እንመሰክራለን ይላሉ፤ 2. ሶላት ሶላት صلاة‎ ጸሎት ከኢስላም መሰረቶች አንዱ ነው፣ ሁሉም ነቢያት ሶላት ነበራቸው ምናልባት ይዘቱ ይለያይ ይሆናል፣ በቀን አምስት ጊዜ ላይሆን ይችል ይሆናል እንጂ ሶላት ከነቢያችን በፊት በነበሩት ነቢያት ነበር፦ 21:73 በትእዛዛችንም፣ ወደ በጎ ሥራ የሚመሩ፣ መሪዎች አደረግናቸው፤ ወደነሱም መልካም ሥራዎችን መሥራትን፣ ሶላትን الصَّلَاةِ መስገድን፣ ዘካንም መስጠትን፣ አወረድን፤ ለኛ ተገዢዎችም ነበሩ። 20:14 እኔ አላህ እኔ ነኝ፣ ያለ እኔ አምላክ የለምና ተገዛኝ፤ ሶላትንም الصَّلَاةَ በርሷ እኔን ለማውሳት ስገድ። 14:37 ጌታችን ሆይ! እኔ አዝመራ በሌለው ሸለቆ ውስጥ በተከበረው ቤት አጠገብ ከዘሮቼ አስቀመጥሁ፤ ጌታችን ሆይ! ሶላትን الصَّلَاةَ ያቋቁሙ ዘንድ አስቀመጥኳቸው፤ ከሰዎችም ልቦችን ወደነሱ የሚናፍቁ አድርግ፤ ያመሰግኑህም ዘንድ ከፍሬዎች ስጣቸው፤ 14:40 ጌታዬ ሆይ! ሶላትን الصَّلَاةِ አዘውትሬ የምሰግድ አድርገኝ፤ ከዘሮቼም አድርግ፤ ጌታችን ሆይ ጸሎቴን ተቀበለኝ፤ 20:132 ቤተሰብህንም በስግደት እዘዝ፤ በርሷም ላይ ዘውትር፤ ሲሳይን አንጠይቅህም፤ እኛ እንሰጥሃለን መልካሚቱ መጨረሻም ለጥንቁቆቹ ናት። 19:31 በየትም ስፍራ ብኾን ብሩክ አድርጎኛል፤ በሕይወትም እስከ አለዉ ሶላትን بِالصَّلَاةِ በመስገድ ዘካንም በመስጠት አዞኛል። 19:55 ቤተሰቦቹንም በሶላት بِالصَّلَاةِ እና በዘካ ያዝ ነበር፤ እጌታዉም ዘንድ ተወዳጅ ነበር። 2:83 የእስራኤል ልጆችንም ጥብቅ ኪዳን አላህን እንጂ ሌላን አታምልኩ፤ በወላጆችም በጎን ሥራ አድርጉ፤ በዝምድና ባለቤቶችም፣ በየቲሞችም በምስኪኖችም በጎ ዋሉ፤ ለሰዎችም መልካምን ተናገሩ፤ ሶላትንም الصَّلَاةَ ደንቡን ጠብቃችሁ ስገዱ፤ ዘካንም ስጡ በማለት በያዝንባቸው ጊዜ አስታውሱ፡፡ 10:87 ወደ ሙሳና ወደ ወንድሙ፡- «ለሕዝቦቻችሁ በምስር ቤቶችን ሥሩ፡፡ ቤቶቻችሁንም መስገጃ አድርጉ፡፡ ሶላትንም الصَّلَاةَ በደንቡ ስገዱ፡፡ ለሙሳ ምእምናኖቹንም አብስር» ስንል ላክን፡፡ 3. ሰውም ሰውምصوم‎ ጾም በቀድሞቹ ነቢያት የተሰጠ መመሪያ ነው፣ ምናልባት በዘጠነኛው ወር በረመዳን አይሁን እንጂ ጾም ነበረ፦ 2:183 እናንተ ያመናችሁ ሆይ ጾም በነዚያ ከናንተ በፊት በነበሩት ሕዝቦች ላይ እንደ ተጻፈ በናንተም ላይ ተጻፈ ልትጠነቀቁ ይከጀላልና፡፡ 4.ዘካ ዘካزكاة ምጽዋት በቀድሞቹ ነቢያት የተሰጠ መመሪያ ነው፣ ምናልባት ከመቶ ሁለት ነጥብ አምስት አይሁን እንጂ ምጽዋት ነበረ፦ 21:73 በትእዛዛችንም፣ ወደ በጎ ሥራ የሚመሩ፣ መሪዎች አደረግናቸው፤ ወደነሱም መልካም ሥራዎችን መሥራትን፣ ሶላትን መስገድን፣ ዘካንም الزَّكَاةِ መስጠትን፣ አወረድን፤ ለኛ ተገዢዎችም ነበሩ። 19:31 በየትም ስፍራ ብኾን ብሩክ አድርጎኛል፤ በሕይወትም እስከ አለዉ ሶላትን በመስገድ ዘካንም وَالزَّكَاةِ በመስጠት አዞኛል። 19:55 ቤተሰቦቹንም በሶላትና በዘካ وَالزَّكَاةِ ያዝ ነበር፤ እጌታዉም ዘንድ ተወዳጅ ነበር። 2:83 የእስራኤል ልጆችንም ጥብቅ ኪዳን አላህን እንጂ ሌላን አታምልኩ፤ በወላጆችም በጎን ሥራ አድርጉ፤ በዝምድና ባለቤቶችም፣ በየቲሞችም በምስኪኖችም በጎ ዋሉ፤ ለሰዎችም መልካምን ተናገሩ፤ ሶላትንም ደንቡን ጠብቃችሁ ስገዱ፤ ዘካንም الزَّكَاةَ ስጡ በማለት በያዝንባቸው ጊዜ አስታውሱ፡፡ 5. ሃጅ ሚሽነሪዎች ስለራሳቸው ዲን በቅጡ ስላልተረዱ ሙስሊሞች ስነ-አመክኖአዊ ጥያቄዎች ስንጠይቃቸው እርርና ምርር ብለው ከመንጨርጨርና ከመንተክተክ ውጪ ምላሽ አይሰጡም፣ ከዚያም አልፎ ከኢስላም ድንቅና ብርቅ መሰረቶች አንዱ የሆነውን ሃጅ ከፓጋን የተቀዳ ነው ሲሉ በመሰለኝ ሲተቹ ይታያል፣ እግር እራስን ሊያክ አይችልም፣ ምን ከኢስላም የተሻለ ነገር ተይዞ ነው ኢስላምን ሊያኩ የተነሱት? እስቲ ይህንን ሃጅ እናስተንትን፣ ሃጅ حج የሚለው ቃል ሃጅጀ حَآجَّ ጎበኘ ከሚል የመጣ ሲሆህ ጉብኝት“pilgrimage” ማለት ነው፣ ሃጅ የተጀመረው በነቢያችን አሊያም በሙሽሪኮች ሳይሆን በጥንቱ ነብይ ኢብራሂም ዘመን ነው፣ ይህን አምላካችን አላህ ሲናገር እንዲህ ይላል፦ 22:26-27 ለኢብራሂምም የቤቱን ስፍራ #መመለሻ# ባደረግንለት ጊዜ፣ በኔ ምንንም አታጋራ፤ ቤቴንም፣ ለሚዞሩትና ለሚቆሙበት፣ ለሚያጎነብሱትና በግንባራቸውም ለሚደፉት ንጹሕ አድርግላቸው፣ ባልነው ጊዜ አስታውስ። አልነውም፦ በሰዎችም ውስጥ በሐጅ بِالْحَجِّ ትዕዛዝ ጥራ፤ 2:125 ቤቱንም ለሰዎች #መመለሻ# እና ጸጥተኛ ባደረግን ጊዜ አስታውስ፡፡ ከኢብራሂምም መቆሚያ መስገጃን አድርጉ፡፡ ወደ ኢብራሂምና ወደ ኢስማዒልም ቤቴን ለዘዋሪዎቹና ለተቀማጮቹም ለአጎንባሾች ሰጋጆቹም አጥሩ ስንል ቃል ኪዳን ያዝን፡፡ አላህ ሰዎች እንዲጎበኙት ያዘዘው ቤት የራሱ ጥንታዊ ቤት ነው፦ 22:26-27 ለኢብራሂምም የቤቱን ስፍራ መመለሻ ባደረግንለት ጊዜ፣ በኔ ምንንም አታጋራ፤ #ቤቴንም#፣ ለሚዞሩትና ለሚቆሙበት፣ ለሚያጎነብሱትና በግንባራቸውም ለሚደፉት ንጹሕ አድርግላቸው፣ ባልነው ጊዜ አስታውስ። 2:125 #ቤቴን# ለዘዋሪዎቹና ለተቀማጮቹም ለአጎንባሾች ሰጋጆቹም አጥሩ ስንል ቃል ኪዳን ያዝን፡፡ 22:29 ከዚያም እንደ ጠጉርና ጥፍር ያሉትን ትርፍ አካላችቸንንና ዕድፋቸውን ያስወግዱ፤ ስለቶቻቸውንም ይምሉ፤ #በጥንታዊው #ቤት# ይዙሩ ። 3:96-97 ለሰዎች #መጀመሪያ የተኖረዉ #ቤት# ብሩክና ለዓለማት ሁሉ መመሪያ ሲኾን ያ #በበካህ ያለው ነው፡፡ በውስጡ ግልጽ የኾኑ ተዓምራቶች የኢብራሒምም መቆሚያ አልለ፡፡ ወደ ውስጡ የገባ ሰው ጸጥተኛ ይኾናል፡፡ ለአላህም በሰዎች ላይ ወደርሱ መኼድን በቻለ ሁሉ ላይ #ቤቱን# መጎብኘት ግዴታ አለባቸው፡፡ አላህ በነቢያችን ያዘዘው ጉብኝት የጥንቱን ትዕዛዝ ዋቢና ታሳቢ ያደረገ ነው፦ 3:97ለአላህም በሰዎች ላይ ወደርሱ መኼድን በቻለ ሁሉ ላይ ቤቱን መጐብኘት حِجُّ ግዴታ አለባቸዉ፤ የካደም ሰዉ አላህ ከዓለማት ሁሉ የተብቃቃ ነዉ። ሃጅ ምንጩ መለኮታዊ እንጂ ፓጋናዊ እንደሆነ የሚያሳይ የቁርአን፣ የሃዲስ፣ የታሪክ መረጃ የለም፣ ለመሆኑ የአረቦችስ ታሪክ ከኢስላማዊ ምንጭ ሌላ ኖሮስ ነው እንዴ ለመተቸት የተበቃው? ሙሽሪኮች የጥንቱን ነብይ የኢብራሂምን አምልኮ ከጣኦት ጋር ቀላቅለው ማምለክ መጀመራቸውን የሚተርከው ኢስላማዊ ምንጭ ነው፣ መመዘንም ያለበት በዚሁ ምንጭ ነው፣ እስቲ የሚተቹትን የሃጅ ስርዓቶች እንመልከት፦ ነጥብ አንድ ጠዋፍ ጠዋፍ طواف, የሚለው ቃል ጣፈ طَافَ ዞረ ከሚል ቃል የመጣ ሲሆን መዞር ማለት ነው፣ ይህንንም ያዘዘው አምላካችን አላህ ለጥንቱ ነብይ ለኢብራሂም ነው 22:26-27 ለኢብራሂምም የቤቱን ስፍራ መመለሻ ባደረግንለት ጊዜ፣ በኔ ምንንም አታጋራ፤ ቤቴንም፣ ለሚዞሩት لِلطَّائِفِينَ እና ለሚቆሙበት፣ ለሚያጎነብሱትና በግንባራቸውም ለሚደፉት ንጹሕ አድርግላቸው፣ ባልነው ጊዜ አስታውስ። 2:125 ቤቱንም ለሰዎች መመለሻና ጸጥተኛ ባደረግን ጊዜ አስታውስ፡፡ ከኢብራሂምም መቆሚያ መስገጃን አድርጉ፡፡ ወደ ኢብራሂምና ወደ ኢስማዒልም ቤቴን ለዘዋሪዎቹ لِلطَّائِفِينَ እና ለተቀማጮቹም ለአጎንባሾች ሰጋጆቹም አጥሩ ስንል ቃል ኪዳን ያዝን፡፡ 22:27-29 አልነውም፦ በሰዎችም ውስጥ በሐጅ ትዕዛዝ ጥራ፤ ……ከዚያም እንደ ጠጉርና ጥፍር ያሉትን ትርፍ አካላችቸንንና ዕድፋቸውን ያስወግዱ፤ ስለቶቻቸውንም ይምሉ፤ በጥንታዊው ቤት ይዙሩوَلْيَطَّوَّفُوا ። ነጥብ ሁለት ኢህራም ኢህራም إحرام ግላዊ ፍላጎትን በመተው በኢህክላስ ወደ አላህ የመቅረብ ውሳኔና ተግባር ነው፦ 2:197 ሐጅ ጊዜያቱ የታወቁ ወሮች ናቸው፡፡ በእነርሱም ውስጥ ሐጅን እንዲሠራ ነፍሱን ያስገደደ ሰው በሐጅ ውስጥ ሴትን መገናኘት ማመጽም ክርክርም የለም፡፡ አሲም አነስን ስለ ሶፋና መርዋ ሲጠይቀው አነስ ከመዲና የሆነ ሰሃቢይ ስለሆነ ግንዛቤው ስላልነበረውን እንዲህ ይላል፦ ኢማም ቡሃሪ ቅጽ2 መጽሃፍ 26 ቁጥር 710 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يُوسُفَ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، عَنْ عَاصِمِ بْنِ سُلَيْمَانَ، قَالَ سَأَلْتُ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ ـ رضى الله عنه ـ عَنِ الصَّفَا، وَالْمَرْوَةِ،. فَقَالَ كُنَّا نَرَى أَنَّهُمَا مِنْ أَمْرِ الْجَاهِلِيَّةِ، فَلَمَّا كَانَ الإِسْلاَمُ أَمْسَكْنَا عَنْهُمَا، فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى {إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ } إِلَى قَوْلِهِ {أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِمَا} አሲም ኢብኑ ሱለይማን እንደተረከው፦ እኔ አነስ ኢብኑ ማሊክን ስለ ሶፋና መርዋ ጠየኩት፣ እርሱም መለሰልኝ ኢስላም ከመምጣቱ በፊት በዘመነ መሃይማኑ ጊዜ የነበረ ስርአት አድርገን እናስብ ነበር፣ ግን ኢስላም በመጣ ጊዜ በዚያ መዞርን አቆምን፣ ከዚያም አላህ እንዲህ የሚለውን አንቀጽ አወረደ፦ 2:158 ሶፋና መርዋ ከአላህ ትዕዛዝ መፈጸሚያ ምልክቶች ናቸው፡፡ ቤቱን በሐጅ ወይም በዑምራህ ሥራ የጎበኘ ሰው በሁለቱ መካከል በመመላለሱ በርሱ ላይ ኃጢአት የለበትም፡፡ ሙሽሪኮች ሶፋና መርዋ መካከል ማናት የምትባለውን ጣኦት አስገብተው ያመልኩ ነበር፣ ይህን የተረዱት የመዲና ሰዎች ኢህራም የማናት ስም ይመስላቸው ነበር፣ ይህንን ጉዳይ እሜቴ አይሻ ሲናገሩ፦ ኢማም ቡሃሪ ቅጽ 6 መጽሃፍ 60 ቁጥር 384 وَةُ قَالَتْ عَائِشَةُ نَزَلَتْ فِي الأَنْصَارِ كَانُوا هُمْ وَغَسَّانُ قَبْلَ أَنْ يُسْلِمُوا يُهِلُّونَ لِمَنَاةَ. مِثْلَهُ. وَقَالَ مَعْمَرٌ عَنِ الزُّهْرِيِّ عَنْ عُرْوَةَ عَنْ عَائِشَةَ كَانَ رِجَالٌ مِنَ الأَنْصَارِ مِمَّنْ كَانَ يُهِلُّ لِمَنَاةَ ـ وَمَنَاةُ صَنَمٌ بَيْنَ مَكَّةَ وَالْمَدِينَةِ አይሻ በመጨመር፦ ይህ አንቀጽ የወረደው ከአንሷር ጋር የሚገናኝ ነው፣ እነርሱ ወደ ኢስላም ከመግባታቸው በፊት ኢህራም የማናት ስም ነው ብለው ያስቡ ነበር። ተቺዎች ይህንን ሃዲስ ይዘው ነው ሃጅ፣ ጠዋፍ፣ ኢህራም፣ ሶፋና መርዋ የፓጋን ነው የሚሉት፣ ጥቅሱ የሚያወራው ደግሞ ሌላ ጉዳይ ነው፣ ለመተቸው ምንጩ ኢስላማዊ እስከሆነ ድረስ መልሱም ኢስላማዊ ምንጭ ነውና መቀበል አለባችሁ፣ ከሃጅ ጋር በተያያዘ መልኩ የሚደረጉ ጠጉርና ጥፍር መቆረጥና ዕድፍን ማስወገድ ለኢብራሂም የተሰጠ ትዕዛዝ ነው፦ 22:29 ከዚያም እንደ ጠጉርና ጥፍር ያሉትን ትርፍ አካላችቸንንና ዕድፋቸውን ያስወግዱ፤ ስለቶቻቸውንም ይምሉ፤ በጥንታዊው ቤት ይዙሩ። ማጠቃለያ ኢስላም የነቢያት ሃይማኖት ነው፣ ይህን የነቢያት አስተምሮት ሙሽሪኮች ከጊዜ በኋላ ከጣኦታት ጋር ደባልቀውታል፣ ያን ጊዜ የመሃይምነቱ ጊዜ ተጀመረ፣ የነቢያቱ አምላክ አላህ ነቢያችንን በማስነሳት የጥንቱን የኢብራሂምን አስተምህሮት አመጣ፣ ሙሽሪኮች የሚሰሩትን ነገር አላህ በቃሉ ሲናገር፦ 6:136 ለአላህም ከፈጠረው ከአዝመራና ከግመል፣ ከከብት፣ ከፍየልም ድርሻን አደረጉ፡፡ በሐሳባቸውም «ይህ ለአላህ ነው፡፡ ይህም ለተጋሪዎቻችን ነው፡፡» ለተጋሪዎቻቸውም «ለጣዖታት የኾነው ነገር ወደ አላህ አይደርስም፡፡ ለአላህም የኾነው እርሱ ወደ ተጋሪዎቻቸው ይደርሳል» አሉ፡፡ የሚፈርዱት ፍርድ ከፋ። አላህ የዓለማቱ ጌታ መሆኑን ቢረዱም አላህም ከፈጠረው ከአዝመራና ከግመል፣ ከከብት፣ ከፍየልም ለጣኦቶቻቸው ድርሻን አደረጉ፡፡ ይህን ያደረጉበት 360 ጣኦቶቻቸው ወደ አላህ ያቃርቡናል ብለው ነው፣ ይህን አድራጎታቸው የቂያማ ቀን ዋጋቸውን ያገኛሉ፦ 39:3 እነዚያም ከርሱ ሌላ ጣዖታትን ረዳቶች የያዙት ወደ አላህ ማቃረብን እንዲያቃርቡን እንጅ ለሌላ አንግገዛቸውም፣ ይላሉ፤ 19:81-82 ከአላህም ሌላ አማልክትን ለነሱ መከበሪያ አማላጅ እንዲኾኑዋቸዉ ያዙ፤ ይከልከሉ መገዛታቸዉን በእርግጥ ይክዷቸዋል ፤ በነሱም ላይ ተቃራኒ ይኾኑባቸዋል። 29:17 ከአላህ ሌላ የምትግገዙት ጣዖታትን ብቻ ነው፤ ውሸትንም ትቀጣጥፋላችሁ፤ እነዚያ ከአላህ ሌላ የምትግገዙዋችው ለናንተ ሲሳይን ሊሰጧችሁ አይችሉም፤ ስለዚህ ሲሳይን ከአላህ ዘንድ ብቻ ፈልጉ፤ ተገዙትም፤ ለርሱም አመስግኑ፤ ወደርሱ ትመለሳላችሁ። 10:104 «እናንተ ሰዎች ሆይ! ከእኔ ሃይማኖት በመጠራጠር ውስጥ ብትሆኑ እነዚያን ከአላህ ሌላ የምትገዟቸውን አልገዛም፡፡ ግን ያንን የሚገድላችሁን አላህን እገዛለሁ፡፡ ከምእምናን እንድሆንም ታዝዣለሁ» በላቸው፡፡ 8:35 በቤቱ ዘንድም ስግደታቸው ማፏጨትና ማጨብጨብ እንጂ ሌላ አልነበረም፤ ትክዱት በነበራችሁትም ነገር ቅጣትን ቅመሱ ይባላሉ። ኢማም ቡሃሪ ቅጽ 9 መጽሃፍ 83ቁጥር 21 حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ، أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي حُسَيْنٍ، حَدَّثَنَا نَافِعُ بْنُ جُبَيْرٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ أَبْغَضُ النَّاسِ إِلَى اللَّهِ ثَلاَثَةٌ مُلْحِدٌ فِي الْحَرَمِ، وَمُبْتَغٍ فِي الإِسْلاَمِ سُنَّةَ الْجَاهِلِيَّةِ، وَمُطَّلِبُ دَمِ امْرِئٍ بِغَيْرِ حَقٍّ لِيُهَرِيقَ دَمَهُ ” ወሰላሙ አለይኩም	2,997	እስልምና (/ˈɪslɑːm/; አረብኛ: الإسلام, በላቲን: al-’Islām [ɪsˈlaːm] (listen), "ለ [አምላክ]መገዛት ወይም መተናነስ ") አሀዳዊ ኢብራሂማዊ እምነት ነው, በዋናነት ቁርአንን ማእከል ያደረገ እምነት ነው , ቁርአን ሀይማኖታዊ ፅሁፍ ሲሆን በሙስሊሞች ዘንድ ከአላህ ለመሀመድ(ሰ.አ.ወ) የተገለጠ ነው ተብሎ ይታሰባል, መሀመድም ዋነኛ እና የመጨረሻ እስላማዊ ነብይ ነው.ከክርስትና እምነት በመቀጠል በአለማችን በአማኝ ብዛት በሁለተኛ ረድፍ ይመደባል; ከሁለት ቢሊየን ተከታይ በላይ ; በአለም አቀፍ ደረጃ 25ፐርሰንት ይሸፍናል።እስልምና አምላክ(አላህ)(ምስጋና ይገባው) አዛኝ, አይነተኛ, ሀያል እና የሰው ልጆችን በተላያዩ ነብያት ,ሀይማኖታዊ መፅሀፍት እና ተአምራት አማካኝነት ወደ ቀጥተኛው መንገድ ይመራል። የመሀመድ አስተምህሮት እና ተግባራት(ሱና) ተሰብስቦ እና ተጠርዞ በሰነድ ይገኛል ይህም ሀዲስ ይባላል።ሀዲስ በሙስሊሞች ዘንድ ከቁርአን በመቀጠል ለህግ እና ለተዛማጅ አገልግሎት ይውላል። ሙስሊሙን አሊያም ሙስሊሚን ነው ፣ ሙስሊማ አንስታይ ሲሆን የርሱ ብዙ ቁጥር ሙስሊማት ነው። ኢስላም إِسْلَٰم ደግሞ ዲኑ ሲሆን 8 ጊዜ ተወስቷል። ወጅህ وَجَّهْ ሁለንተናን አሊያም ህላዌን የሚያሳይ ሲሆን የቃል ትርጉሙ ፊት ማለት ነው፣ አንድ ሰው ሁለንተናውን ለአላህ ሲሰጥ ታዛዥ፣ ተገዥ፣ አምላኪ ይባላል፣ ይህ በአረቢኛ ሙስሊም ማለት ነው፦
4196	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%83%E1%8B%AD%E1%88%9B%E1%8A%96%E1%89%B5	ሃይማኖት	ሃይማኖት አንድ ሕብረተሠብ የሚያምንባቸው ጽኑ እምነቶች መሠረት ነው። በዓለም ውስጥ በርካታ ልዩ ልዩ ሃይማኖቶች አሉ። ዋና ዓለማዊ ሃይማናቶች ክርስትና፣ እስልምና፣ አይሁድና፣ የሕንዱ ሃይማኖት እና ቡዲስም ናቸው። እነዚህ ሃይማኖቶች በአንዳንድ አገር በይፋ የመንግሥት ሃይማኖት ሁኔታ አላቸው። ከነዚህ መጀመርያ ሦስቱ. ክርስትና፣ እስልምናና አይሁድና፣ ሁላቸው ከአብርሐም ስለ ተነሡ፣ «አብርሃማዊ ሃይማኖቶች» ተብለዋል። ሒንዱኢዝምና ቡዲስም ግን ከሕንድ ተነሡና «ሕንዳዊ» ወይም «ዳርማዊ ሃይማኖቶች» ተብለዋል። ሌሎች ሃይማኖቶች በአሁኑ ሰዓት በየትም አገር የመንግሥት ሃይማኖት ባይሆኑም፣ ባለፉት ዘመናት በታሪክ መንግሥታት ይኖራቸው ነበር፦ በተለይ ዛርጡሽና፣ ጃይኒስም፣ ሲኪስም፣ ዳዊስም፣ የኮንግ-ፉጸ ትምህርት፣ ሺንቶና የተለያዩ ኗሪ ወይም አረመኔ ሃይማኖቶች የቀድሞ መንግሥታት ነበሯቸው፤ የጠፉት ሃይማኖቶች ማኒኪስም እና አሪያኒስም ደግሞ የቀድሞ መንግስታት ነበሯቸው። በተጨማሪ መቸም መንግስት ያልነበረላቸው በርካታ ሌሎች አነስተኛ ሃይማኖቶች ወይም እምነቶች አሉ ወይም በታሪክ ተገኝተዋል። በአንዳንድ አስተሳሰብ ማርክሲስም-ሌኒኒስም በሃይማኖት ፈንታ የአንዳንድ መንግሥት ፍልስፍና፣ ትምህርት ወይም ርዕዮተ ዓለም በመሆኑ በውኑ እንደ አንድ ሃይማኖት መቆጠሩ ተገቢ ነው።	132	ሃይማኖት አንድ ሕብረተሠብ የሚያምንባቸው ጽኑ እምነቶች መሠረት ነው። በዓለም ውስጥ በርካታ ልዩ ልዩ ሃይማኖቶች አሉ። ዋና ዓለማዊ ሃይማናቶች ክርስትና፣ እስልምና፣ አይሁድና፣ የሕንዱ ሃይማኖት እና ቡዲስም ናቸው። እነዚህ ሃይማኖቶች በአንዳንድ አገር በይፋ የመንግሥት ሃይማኖት ሁኔታ አላቸው። ከነዚህ መጀመርያ ሦስቱ. ክርስትና፣ እስልምናና አይሁድና፣ ሁላቸው ከአብርሐም ስለ ተነሡ፣ «አብርሃማዊ ሃይማኖቶች» ተብለዋል። ሒንዱኢዝምና ቡዲስም ግን ከሕንድ ተነሡና «ሕንዳዊ» ወይም «ዳርማዊ ሃይማኖቶች» ተብለዋል።
4205	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%8B%E1%88%AD%E1%8A%AB	ዋርካ	ዋርካ (ዛፍ) - የበለስ አይነት ዋርካ (ድረገጽ) ዋርካ፥ ፖላንድ - ከተማ ዋርካ፥ ኢራቅ - መንደር	15	ዋርካ (ዛፍ) - የበለስ አይነት ዋርካ (ድረገጽ) ዋርካ፥ ፖላንድ - ከተማ ዋርካ፥ ኢራቅ - መንደር
4206	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%8B%E1%88%AD%E1%8A%AB%20%28%E1%8B%B5%E1%88%A8%E1%8C%88%E1%8C%BD%29	ዋርካ (ድረገጽ)	ዋርካ ሳይበር ኢትዮጵያ በመባል የሚታወቀው ድረገጽ የአማርኛ ቋንቋ የውይይት መድረክ ድረ ገጽ ነው። ይህ ድረገጽ ኢትዮጵያውያን በራሳቸው ፊደል መወያየት ይችሉ ዘንድ በሁለት ወንድማማች ኢትዮጵያዊያን በሰኔ 1992ተፈጥሮ ዛሬ ሁሉንም ኢትዮጵያዊያን በስፋት እያገለገለ ያለ ዌብሳይት ሆኖአል። ይሁን እንጂ ድረገጹ እንደሚለው ከግንቦት 1998 ጀምሮ ፥ የኢትዮጵያ መንግሥት ድረገጽን ስለአገደው በአገር ውስጥ እንዳይሰራ ወይም እንዳይታይ አግዷል። ሆኖም የአገር ውስጥ ጉዳይ ሚኒስትር አቶ ብርሃኑ ሃይሉ ስዋርካ/ሳይበር ኢትዮጵያና ስለሌሎቹም ስለታገዱ ፖለቲካ ነክ ድረገጾች ጉዳይ ተጠይቀው ምንም የተከለከለ ድረገጽ የለም የማይታዩበት ምክንያትም አይታወቅም በማለት በተደጋጋሚ አስተባብለዋል። ዋርካ ወይም ሳይበር ኢትዮጵያ በምዕራቡና በዓለም ዙሪያ ለሚኖረው ኢትዮጵያዊያን ሕብረተሰብ በማህበራዊ፣ በኢኮኖሚያዊ ወይም የዕለት ከዕለት ኑሮ ስለ ፖለቲካ ወይም ስለ ባሕል እና ስነ-ጽሑፍ፣ ስነ-ጥበብ፣ ኪነ-ጥበብ፣ ፍቅር፣ ሃይማኖት እንዲሁም ወቅታዊ ጉዳዮችን ሊያወያዩ የሚችሉ በጣም ጠቃሚ መድረኮች ስላሉት መፍትሔ ያጡለትን ጉዳዮች በውይይት መፍትሔ እንደዳስገኘለት ከተጠቃሚዎች የተገኘ መረጃ ያረጋግጣል። የውጭ መያያዣ ዋርካ መድረክ ዌብሳይቶች በመንግሥት ስለመከልከላቸው (በሳይበር ኢትዮጵያ) ዌብሳይቶች ስለመከልከላቸው (በሌላ ምንጭ) ስለመከልከላቸው (በሌላ ምንጭ) ስለ መከልከላቸው (በሌላ ምንጭ) ኢንተርኔት አማርኛ	147	ዋርካ ሳይበር ኢትዮጵያ በመባል የሚታወቀው ድረገጽ የአማርኛ ቋንቋ የውይይት መድረክ ድረ ገጽ ነው። ይህ ድረገጽ ኢትዮጵያውያን በራሳቸው ፊደል መወያየት ይችሉ ዘንድ በሁለት ወንድማማች ኢትዮጵያዊያን በሰኔ 1992ተፈጥሮ ዛሬ ሁሉንም ኢትዮጵያዊያን በስፋት እያገለገለ ያለ ዌብሳይት ሆኖአል። ይሁን እንጂ ድረገጹ እንደሚለው ከግንቦት 1998 ጀምሮ ፥ የኢትዮጵያ መንግሥት ድረገጽን ስለአገደው በአገር ውስጥ እንዳይሰራ ወይም እንዳይታይ አግዷል። ሆኖም የአገር ውስጥ ጉዳይ ሚኒስትር አቶ ብርሃኑ ሃይሉ ስዋርካ/ሳይበር ኢትዮጵያና ስለሌሎቹም ስለታገዱ ፖለቲካ ነክ ድረገጾች ጉዳይ ተጠይቀው ምንም የተከለከለ ድረገጽ የለም የማይታዩበት ምክንያትም አይታወቅም በማለት በተደጋጋሚ አስተባብለዋል። ዋርካ ወይም ሳይበር ኢትዮጵያ በምዕራቡና በዓለም ዙሪያ ለሚኖረው ኢትዮጵያዊያን ሕብረተሰብ በማህበራዊ፣ በኢኮኖሚያዊ ወይም የዕለት ከዕለት ኑሮ ስለ ፖለቲካ ወይም ስለ ባሕል እና ስነ-ጽሑፍ፣ ስነ-ጥበብ፣ ኪነ-ጥበብ፣ ፍቅር፣ ሃይማኖት እንዲሁም ወቅታዊ ጉዳዮችን ሊያወያዩ የሚችሉ በጣም ጠቃሚ መድረኮች ስላሉት መፍትሔ ያጡለትን ጉዳዮች በውይይት መፍትሔ እንደዳስገኘለት ከተጠቃሚዎች የተገኘ መረጃ ያረጋግጣል።
4217	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%84%E1%88%AD%E1%89%A0%E1%88%AD%E1%89%B5%20%E1%88%81%E1%89%A8%E1%88%AD	ሄርበርት ሁቨር	ሄርበርት ሁቨር (1866 - 1957 ዓ.ም.) ከ1921 እስከ 1925 ዓ.ም. ድረስ 31ኛ የአሜሪካ ፕሬዝዳንት ነበሩ። የሁቨር ቤተሠብ ከስዊስና ጀርመን ትውልድ ሲሆን ሃይማኖቱ የክዌከር ('የሚንቀጠቀጡ' ማለት ነው) ቤተ ክርስቲያን ነበረ። ወላጆቹ በልጅነቱ ጊዜ ካረፉ አንስቶ ድሃ አደግ ሆነና ከአጎቱ ጋር አደገ። በስታንፎርድ ዩኒቨርሲቴ መጀመርያ ክፍል በመሆኑ ትምህርቱ በነጻ ተቀበለ። ከዚያ በላይ የዩኒቬርሲቴው የቤስባልና የፉትቦል ቡድኖች አለቃ ሆነ። በ1887 ዓ.ም. የጂዮሎጂ ዲግሪ ይዘው ተመረቁ። ለ20 ዓመት የማዕደን ሊቅ ሲሆኑ እንኳን በአውስትራልያና በእንግሊዝ በማዕደን ዘርፍ የሠሩት ሥራ ስመ ጥሩ ሆነ። መጀመርያው ታላቅ አለማዊ ጦርነት በ1906 ዓ.ም. በጀመረበት ወቅት ሁቨር ከራሳቸው ኪስ ለጋሥነት አውጥተው 120,000 አሜሪካውያን ቱሪስቶችና ሠራተኞችን ከአውሮፓ ወደ አገራቸው አስመለሷቸው። ከዚያ በጀርመኖች በተወረረው በቤልጅግ ውስጥ የኖሩት ረሃብተኞች ምግብ እንዲደርሳቸው ብዙ አደረጉ። በዚህ አይነት ሥራ በጦርነት ጊዜ የሁቨር ስም ጀግና እንዳለው ሁኔታ በመገኘት ላይ ሄዶ ነበር። ጦርነቱም ከተጨረሰ በኋላ ለምሥራቅ አውሮጳ ድሃ ሕዝብ እስከ ሩስያም ድረስ በረሃብ ላሉት ሰዎች ምግብ አደረሷቸው። በ1913 በፕሬዝዳንት ዋረን ሃርዲንግ ዘመን ሁቨር የአሜሪካ የንግድ ሚኒስትር ሆኑ። በሃርዲንግ ተከታይ በፕሬዝዳንት ካልቪን ኩሊጅ ዘመን ደግሞ እንዲህ ያለን ማዕረግ ይዘው አገለገሉ። የንግድ ሚኒስትር እየሆኑ ሃይለኛ ሰው ነበሩ። የንግድ ዘርፍና መንግሥት አንድላይ ይሠሩ የሚለውን ተስፋ በመያዛቸው በዚህ አንጻር ብዙ አደረጉ። በማዶ ባሕርና በውጭ አገር ለባለጉዳዮች ምክርና እርዳታ የሚሰጡ መሥርያ ቤቶች በማስከፈቱ የአለም አቀፍ ንግድ በጉልበት አስለሙ። በተለይም የሆሊዉድ ፊልም ማዶ ባሕር ለመግፋፋት ጉጉ ነበሩ። ዜጎችም ቤት እንዲያገነቡና የራሳቸው መሬት ባለአባት እንዲሆኑ አበረታቷቸው። ሁቨር ደግሞ የራዲዮ ስርጭት እንዲስተዳደር የራዲዮን ጉባኤ ጠሩ። እንዲሁም ለአውሮፕላኖች አስተዳደር ጉባኤ ጠርተው በብዙ አይነት ኢንዱስትሪ ለምሳሌ ኤሌክትሪክ፥ መስኖ ወዘተ ከፍተኛ ሚና ተጫወቱ። በገዛ ገንዘባቸው የልጆች ጤንነት በትምህርት ቤቶች አጸኑ። በ1919 ዓ.ም. የሚሲሲፒ ወንዝ በሃይል ሲጎርፍ ታላቅ አስጊ ሁኔታ ፈጠረ። በወንዙ አጠገብ ያሉት 6 ክፍላገሮች ሁቨር የአደጋ ማስታገሻ ጥረት ሊቅ እንዲሆኑ ጠየቁት። ስለዚህ ፕሬዝዳንት ኩሊጅ ላኳቸውና ቡድናቸው ብዙ ተስቦ እንደ ወባ በሽታ አስቆመ። በ1920 ዓ.ም. የዓለሙ መጀመርያው ቴሌቪዥን ስርጭት ፈተና ሲደረግ መጀመርያው ትርዒት የሁቨር ቃል ንግግር ነበረ። ኩሊጅ ለሁለተኛ ዘመን ለማገልገል እምቢ ብለው በ1921 የፕሬዚዳንት ምርጫ ጊዜ ሁቨር የሬፑብሊካን ወገን ዕጩ ሆኑ። በተቃራኒው በዴሞክራት ወገን እጩ በአል ስሚስ ላይ በሰፊ መጠን አሸነፉ። ስለ ድሃነት፦ «እኛ በአሜሪካ ዛሬ ከማንም አገር ታሪክ ይልቅ በድሃነት ላይ በመጨረሻ ድል ልናደርግ ነው» ብለው ነበር። ከዚህ ከጥቂት ወራት በኋላ የ1921 ዓ.ም. የእስቶክ ገበያ ውድቀት በመከሠቱ የአገሩ እንዲሁም የመላ አለም ምጣኔ ሀብት ወደ 'ታላቁ ጭፍግግ' በ1 አመት ውስጥ ቶሎ ወረደ። ባንኮችና ፌዴራላዊ መንግሥት ያስገኙ የገንዘብ መጠን ወደ አንድ ሢሶ ተቀነሰ። ስለ ውጭ ጉዳይ ፖሊሲ የክላርክ ሰነድ በ1920 ተጽፎ ሁቨር ፕሬዝዳንት እየሆኑ በ1922 ግልጽ ሆኖ ወጣ። በዚህ ሰነድ ዘንድ፥ አውሮጳ በላቲን አሜሪካ ላይ ዛቻ ካልጣለች በተቀር አሜሪካ በውጭ አገር ጥልቅ ለማለት ሕጋዊ መብት አልነበራትም የሚል ማስታወሻ ነበር። በዚያን ጊዜ አሜሪካ ሠራዊት በኒካራጓና በሃይቲ ነበራት። ስለዚህ ሁቨር ከነዚህ አገራት የሠራዊቱን ቁጥር ቀነሱ። በላቲን አሜሪካ ውስጥ የጦርነት መሣርያ እንዳይደርስ ማዕቀብ ለመጣል አሠቡ። በ1924 ጃፓን ማንቹርያን በወረረ ጊዜ አዲስ ፖሊሲ አወጡ። እሱም በግፍና በወረራ የሚገኝ የመሬት ለውጥ ሁሉ አናከብርም የሚል ነበር። ከታላቁ ጭፍግግ የተነሣ ብዙ ባንክ ቤቶች ስለወደቁ አንዳችም ብድር ለማግኘት ከባድ ሆነ። ብዙ ሰዎች ሥራ ፈት ሆኑ። በአውሮፓም ምጣኔ ሃብቱ ችግር ውስጥ ስለ ገባ ሁቨር ጀርመን ስለመጀመርያው ጦርነት ለፈረንሳይ ከምትከፍል ካሣ ለአንድ አመት ይቅር ትበል የሚል ዕቅድ አዋጁ። በሚከተለውም አመት የጀርመን ዕዳ በሙሉ ተሰረዘ። ሥራ ፈትነት ለመቀነስ፥ ከ1 እስከ 2 ሚሊዮን ድሃ ሰዎች ወደ ሜክሲኮ አስመለሱ። ሆኖም ከነዚህ መካከል 60 ከመቶ የአሜሪካ ዜግነት ያላቸው ሜክሲካዊ-አሜሪካውያን ነበሩ። ደግሞ በተራ ዜጎች ላይ ቀረጥና ግብር በያይነቱ እጅግ ከፍ አደረጉባቸው። በዘመናቸው መጨረሻ በ1925 ዓ.ም. 25 ከመቶ አካለ መጠን ከደረሱት ሰዎች ሥራ ፈት ሆነው ነበር። በ1924 ዓ.ም. የፕሬዚዳንት ምርጫ እንደገና ሲቀርብ፥ 20 ሺህ በመጀመርያው አለማዊ ጦርነት ልምድ ያላቸው የድሮ ወታደሮች ከነቤተሰቦቻቸው በዋና ከተማው በዋሺንግቶን ዲሲ ሠፈሩ። እነሱ ጡረታቸውን እንዲያገኙ ፈልገው ነበር። ይህም ስብሰባ 'የጡረታ ሰልፍ' ተባለ። ከፖሊሶች ጋራ ከታገሉ በኋላ ፌዴራል ሠራዊት ገቡና ጡረተኞቹን በግድ በሳንጃና በእንባ አውጭ ጋዝ አስወጡአቸው። ብዙ ሰዎች ተገደሉ ብዙም መቶ ተቆሰሉ። በዚህ ሁሉ ምክንያት ሁቨር የተወደዱ ፕሬዚዳንት አልነበሩም። በ1925 ምርጫ ተቃራኒው ፍራንክሊን ሮዘቨልት በሰፊ መጠን አሸነፉና በሳቸው ፈንታ ፕሬዚዳንት ሆኑ። ሁቨር ፕሬዚዳንት ከሆኑ በኋላ ረጀም ዕድሜ ነበራቸው። እስከ 1957 ዓ.ም. ድረስ ኖሩ። ከ2ኛ አለማዊ ጦርነት ቀጥሎ በ1939 ስለ ቀድሞው ልምዳቸው ፕሬዚዳንት ሃሪ ትሩማን የአውሮፓ ምግብ ፍላጎት ለመወሰን ወደ አውሮፓ ላኳቸው። የአሜሪካ መሪዎች	632	ሄርበርት ሁቨር (1866 - 1957 ዓ.ም.) ከ1921 እስከ 1925 ዓ.ም. ድረስ 31ኛ የአሜሪካ ፕሬዝዳንት ነበሩ። የሁቨር ቤተሠብ ከስዊስና ጀርመን ትውልድ ሲሆን ሃይማኖቱ የክዌከር ('የሚንቀጠቀጡ' ማለት ነው) ቤተ ክርስቲያን ነበረ። ወላጆቹ በልጅነቱ ጊዜ ካረፉ አንስቶ ድሃ አደግ ሆነና ከአጎቱ ጋር አደገ። በስታንፎርድ ዩኒቨርሲቴ መጀመርያ ክፍል በመሆኑ ትምህርቱ በነጻ ተቀበለ። ከዚያ በላይ የዩኒቬርሲቴው የቤስባልና የፉትቦል ቡድኖች አለቃ ሆነ። በ1887 ዓ.ም. የጂዮሎጂ ዲግሪ ይዘው ተመረቁ። ለ20 ዓመት የማዕደን ሊቅ ሲሆኑ እንኳን በአውስትራልያና በእንግሊዝ በማዕደን ዘርፍ የሠሩት ሥራ ስመ ጥሩ ሆነ።
4218	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AD%E1%8A%95%E1%8D%8D	ክንፍ	ክንፍ በአየር ውስጥ ለመጓዝ በረራ የሚያስችል ገጽ ወይም ክፍል ነው። ወፎች ብቻ ሳይሆን ብዙ ነፍሳትና የሌት ወፍ ክንፍ አላቸው። እንዲሁም ሰው ሠራሽ መኪናነት ለምሳሌ አውሮፕላን ክንፍ እንዳለው ይባላል። ሥነ ሕይወት በረራ	31	ክንፍ በአየር ውስጥ ለመጓዝ በረራ የሚያስችል ገጽ ወይም ክፍል ነው። ወፎች ብቻ ሳይሆን ብዙ ነፍሳትና የሌት ወፍ ክንፍ አላቸው። እንዲሁም ሰው ሠራሽ መኪናነት ለምሳሌ አውሮፕላን ክንፍ እንዳለው ይባላል።
4219	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%80%E1%8A%95%E1%8B%B5	ቀንድ	ቀንድ በአንዳንድ አይነት እንሳሳ ራስ የሚገኝ ጫፍ ነው። ከኬራቲን የተሠራ ዕውነተኛ ቀንድ የሚገኝባቸው እንስሳት ላም በሬ ጎሽ ፍየል ሚዳቋ ዋልያ ወዘተ. (የቶራ አስተኔ) ናቸው። የአውራሪስ ቀንድና የፈረንጅ አጋዘን ቀንድ ሌሎች አይነቶች ናቸው። የፈረንጅ አጋዘን ቀንድ እንዲያውም ከኬራቲን ሳይሆን በየአመቱ የሚበቅል አጥንት ነው። በጥንት አይሁዶች ከአውራ በግ ቀንድ 'ሾፋር' የሚባል ሙዚቃ መሣርያ ይሠሩ ነበር። በብዙ ዘመናት ላይ ደግሞ ቀንዶች ለመጠጫ እንዲሁም ባሩድ ለመሸከም ይጠቅሙ ነበር። ሥነ ሕይወት	66	ቀንድ በአንዳንድ አይነት እንሳሳ ራስ የሚገኝ ጫፍ ነው። ከኬራቲን የተሠራ ዕውነተኛ ቀንድ የሚገኝባቸው እንስሳት ላም በሬ ጎሽ ፍየል ሚዳቋ ዋልያ ወዘተ. (የቶራ አስተኔ) ናቸው። የአውራሪስ ቀንድና የፈረንጅ አጋዘን ቀንድ ሌሎች አይነቶች ናቸው። የፈረንጅ አጋዘን ቀንድ እንዲያውም ከኬራቲን ሳይሆን በየአመቱ የሚበቅል አጥንት ነው። በጥንት አይሁዶች ከአውራ በግ ቀንድ 'ሾፋር' የሚባል ሙዚቃ መሣርያ ይሠሩ ነበር። በብዙ ዘመናት ላይ ደግሞ ቀንዶች ለመጠጫ እንዲሁም ባሩድ ለመሸከም ይጠቅሙ ነበር።
4226	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%8D%E1%88%AB%E1%8A%95%E1%8A%AD%E1%88%8A%E1%8A%95%20%E1%88%AE%E1%8B%98%E1%89%A8%E1%88%8D%E1%89%B5	ፍራንክሊን ሮዘቨልት	ፍራንክሊን ዴላኖ ሩዝቬልት (/ ˈdɛlənoʊ/; / ˈroʊzəˌvɛlt, -vəlt/ ROH-zə-velt, -⁠vəlt; ጥር 30, 1882 - ኤፕሪል 12, 1945), ብዙ ጊዜ ተጠቅሷል. በመጀመርያ ፊደላቸው FDR አሜሪካዊ ፖለቲከኛ እና ጠበቃ ከ1933 እስከ እለተ ሞቱ በ1945 ድረስ የዩናይትድ ስቴትስ 32ኛው ፕሬዚደንት ሆነው ያገለገሉ ሲሆን የዴሞክራቲክ ፓርቲ አባል በመሆን ሪከርድ በሆነ አራት ፕሬዚዳንታዊ ምርጫዎች አሸንፈው የሀገሪቱ ማዕከላዊ ሰው ሆነዋል። በ 20 ኛው ክፍለ ዘመን የመጀመሪያ አጋማሽ ላይ የዓለም ክስተቶች። ሩዝቬልት በዩኤስ ታሪክ ውስጥ ለከፋ የኢኮኖሚ ቀውስ ምላሽ በመስጠት የኒው ድርድርን የሀገር ውስጥ አጀንዳ በመተግበር በአብዛኛዎቹ የታላቁ የኢኮኖሚ ድቀት ወቅት የፌደራል መንግስትን መርቷል። የፓርቲያቸው ዋና መሪ እንደመሆናቸው መጠን በ20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን አጋማሽ ሶስተኛው በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ ዘመናዊ ሊበራሊዝምን የሚገልጸውን አዲስ ስምምነት ጥምረት ገነቡ። ሦስተኛው እና አራተኛው የስልጣን ዘመን በ2ኛው የዓለም ጦርነት የተቆጣጠረው ሲሆን በስልጣን ላይ ከሞተ በኋላ ብዙም ሳይቆይ አብቅቷል። የተወለደው ከሮዝቬልት ቤተሰብ በሃይድ ፓርክ ፣ ኒው ዮርክ ፣ ከግሮተን ትምህርት ቤት እና ከሃርቫርድ ኮሌጅ የተመረቀ ሲሆን በኮሎምቢያ የሕግ ትምህርት ቤት ገብቷል ፣ በኒው ዮርክ ከተማ የሕግ ልምምድ ለማድረግ ባር ፈተናውን ካለፈ በኋላ ወጣ ። እ.ኤ.አ. በ 1905 አምስተኛውን የአጎቱን ልጅ ኤሌኖር ሩዝቬልትን አገባ። ስድስት ልጆችን የወለዱ ሲሆን ከእነዚህም ውስጥ አምስቱ እስከ ጉልምስና ደርሰዋል። እ.ኤ.አ. በ 1910 ለኒውዮርክ ግዛት ሴኔት ምርጫ አሸንፈዋል ፣ እና በአንደኛው የዓለም ጦርነት ወቅት በፕሬዝዳንት ውድሮው ዊልሰን ስር የባህር ኃይል ረዳት ፀሀፊ ሆኖ አገልግሏል ። ሩዝቬልት በዲሞክራቲክ ፓርቲ 1920 የብሔራዊ ትኬት የጄምስ ኤም ኮክስ ተወዳዳሪ ነበር ፣ ግን ኮክስ ተሸንፏል። በሪፐብሊካን ዋረን ጂ ሃርዲንግ. እ.ኤ.አ. በ 1921 ሩዝቬልት በፓራላይቲክ በሽታ ያዘ ፣ በወቅቱ ፖሊዮ ተብሎ የሚታመን ሲሆን እግሮቹም በቋሚነት ሽባ ሆነዋል። ሩዝቬልት ከህመሙ ለማገገም ሲሞክር በዋርም ስፕሪንግስ፣ ጆርጂያ የፖሊዮ ማገገሚያ ማዕከል አቋቋመ። በ1928 የኒውዮርክ ገዥ ሆኖ ከተመረጠ በኋላ ሩዝቬልት ሳይታደግ መራመድ ባይችልም ከ1929 እስከ 1933 በገዥነት አገልግሏል፣ በዩናይትድ ስቴትስ እየከበበ ያለውን የኢኮኖሚ ቀውስ ለመቋቋም ፕሮግራሞችን አቅርቧል። እ.ኤ.አ. በ 1932 ፕሬዚዳንታዊ ምርጫ ሩዝቬልት በዩኤስ ታሪክ ውስጥ ከታዩት የመሬት መንሸራተት ድሎች በአንዱ የሪፐብሊካን ፓርቲ ስልጣንን ኸርበርት ሁቨርን አሸንፏል። የሩዝቬልት ፕሬዝደንት የጀመረው በታላቁ የኢኮኖሚ ድቀት መካከል ሲሆን በመጀመሪያዎቹ 100 ቀናት ውስጥ በ73ኛው የአሜሪካ ኮንግረስ ታይቶ የማይታወቅ የፌደራል ህግ አውጪ ምርታማነትን መርቷል። ሩዝቬልት እፎይታን፣ ማገገሚያ እና ማሻሻያ ለማድረግ የተነደፉ ፕሮግራሞችን እንዲፈጠር ጠይቋል። በመጀመሪያው አመት ውስጥ እነዚህን ፖሊሲዎች በተከታታይ በሚወጡ የአስፈፃሚ ትዕዛዞች እና አዲስ ስምምነት ተብሎ በሚጠራው የፌደራል ህግ መተግበር ጀመረ። ብዙ የአዲስ ስምምነት ፕሮግራሞች እንደ ብሔራዊ የማገገም አስተዳደር ላሉ ሥራ አጦች እፎይታ ሰጥተዋል። በርካታ የአዲስ ስምምነት ፕሮግራሞች እና የፌዴራል ህጎች እንደ የግብርና ማስተካከያ ህግ ለገበሬዎች እፎይታ ሰጥተዋል። ሩዝቬልት ከፋይናንስ፣ ግንኙነት እና ጉልበት ጋር የተያያዙ ዋና ዋና የቁጥጥር ማሻሻያዎችን አቋቋመ። ከኢኮኖሚው በተጨማሪ፣ ሩዝቬልት በክልከላ ምክንያት እየጨመረ የመጣውን ወንጀል ለመግታት ሞክሯል። ለመሻር በመድረክ ላይ ዘመቻ ካደረጉ በኋላ፣ ሩዝቬልት የ1933 የቢራ ፍቃድ ህግን ተግባራዊ በማድረግ 21ኛውን ማሻሻያ ተግባራዊ አደረገ። ከአልኮል ሽያጭ የሚሰበሰበው የታክስ ገቢ እንደ አዲስ ስምምነት አካል ለሕዝብ ሥራዎች ይሆናል። ሩዝቬልት በፕሬዚዳንትነት ዘመናቸው 30 "የፋየርሳይድ ቻት" የሬዲዮ አድራሻዎችን በመስጠት ለአሜሪካን ህዝብ በቀጥታ ለማነጋገር በተደጋጋሚ ሬዲዮን ይጠቀም ነበር እና በቴሌቪዥን የተላለፈ የመጀመሪያው የአሜሪካ ፕሬዝዳንት ሆነዋል። ከ1933 እስከ 1936 ባለው ጊዜ ውስጥ ኢኮኖሚው በፍጥነት ተሻሽሏል፣ እና ሩዝቬልት በ1936 እንደገና በምርጫ አሸንፏል። የኒው ድርድር ታዋቂነት ቢኖርም ብዙዎቹ የዩናይትድ ስቴትስ ጠቅላይ ፍርድ ቤት ወግ አጥባቂ አቋም ይዘው የቆዩ ሲሆን አዲስ ስምምነትን በተደጋጋሚ ይገድሉ ነበር። በድጋሚ መመረጡን ተከትሎ፣ ሩዝቬልት በ1937 የፍትህ ሂደቶች ማሻሻያ ህግ (ወይም "የፍርድ ቤት ማሸግ እቅድ") በመጠየቅ ይህንን ለመቃወም ፈለገ፣ ይህም የጠቅላይ ፍርድ ቤቱን መጠን ያሰፋ ነበር። ሂሳቡ አዲስ በተቋቋመው የሁለትዮሽ ወግ አጥባቂ ጥምረት ታግዶ የነበረ ሲሆን ይህም ተጨማሪ የአዲስ ስምምነት ህግን ለመከላከል ፈልጎ ነበር። በውጤቱም, ኢኮኖሚው ማሽቆልቆል ጀመረ, ይህም የ 1937-1938 ውድቀትን አስከተለ. በሮዝቬልት ስር የተተገበሩ ሌሎች ዋና ዋና የ1930ዎቹ ህግጋቶች እና ኤጀንሲዎች የሴኩሪቲስ እና ልውውጥ ኮሚሽን፣ የብሄራዊ የሰራተኛ ግንኙነት ህግ፣ የፌደራል የተቀማጭ ገንዘብ መድን ድርጅት፣ የማህበራዊ ዋስትና እና የፍትሃዊ የስራ ደረጃዎች ህግን ያካትታሉ። ሩዝቬልት እ.ኤ.አ. በ 1940 በድጋሚ ለሦስተኛ የስልጣን ዘመናቸው ተመረጡ፣ ከሁለት የምርጫ ዘመን በላይ ያገለገሉ ብቸኛው የአሜሪካ ፕሬዝዳንት አድርገውታል። እ.ኤ.አ. በ 1939 ሌላ የዓለም ጦርነት በአድማስ ላይ ነበር ፣ ይህም ዩናይትድ ስቴትስ ገለልተኛነትን የሚያረጋግጡ ተከታታይ ህጎችን በማውጣት እና ጣልቃ ገብነትን ውድቅ በማድረግ ምላሽ እንድትሰጥ አነሳሳው። ይህም ሆኖ ፕሬዚዳንት ሩዝቬልት ለቻይና፣ ለእንግሊዝ እና በመጨረሻም ለሶቪየት ኅብረት ጠንካራ ዲፕሎማሲያዊ እና የገንዘብ ድጋፍ ሰጡ። እ.ኤ.አ. ታኅሣሥ 7 ቀን 1941 የጃፓን ጥቃት በፐርል ሃርበር ላይ የፈጸመውን ጥቃት ተከትሎ ሩዝቬልት በጃፓን ላይ የጦርነት አዋጅ ተናገረ። በታኅሣሥ 11 የጃፓን አጋሮች፣ ናዚ ጀርመን እና ፋሺስት ኢጣሊያ በዩናይትድ ስቴትስ ላይ ጦርነት አውጀዋል። በምላሹ ዩኤስ ከአሊያንስ ጋር በመተባበር ወደ አውሮፓ ጦርነት ቲያትር ገባ። በከፍተኛ ረዳታቸው ሃሪ ሆፕኪንስ በመታገዝ እና በጠንካራ ሀገራዊ ድጋፍ ከእንግሊዝ ጠቅላይ ሚኒስትር ዊንስተን ቸርችል፣ የሶቪየት ዋና ፀሀፊ ጆሴፍ ስታሊን እና ከቻይናው ጄኔራሊሲሞ ቺያንግ ካይ-ሼክ ጋር በቅርበት በመስራት የተባበሩት መንግስታትን በአክሲስ ሀይሎች ላይ በመምራት ላይ ናቸው። ሩዝቬልት የጦርነቱን ጥረት ለመደገፍ የአሜሪካን ኢኮኖሚ ማሰባሰብን በበላይነት በመቆጣጠር የአውሮፓን የመጀመሪያ ስትራቴጂ በመተግበር የብድር-ሊዝ ፕሮግራምን በማነሳሳት እና የጀርመንን ሽንፈት ከጃፓን የበለጠ ቅድሚያ ሰጥቷል። የእሱ አስተዳደር የፔንታጎንን ግንባታ በበላይነት ይቆጣጠር ነበር፣ በዓለም የመጀመሪያውን የአቶሚክ ቦምብ ልማት አነሳስቷል እና ከሌሎች የህብረት መሪዎች ጋር በመሆን ለተባበሩት መንግስታት ድርጅት እና ከጦርነቱ በኋላ ሌሎች ተቋማትን መሠረት ለመጣል። ዩናይትድ ስቴትስ በዓለም መድረክ ልዕለ ኃያል የሆነችው በጦርነቱ መሪነት ነው። ሩዝቬልት እ.ኤ.አ. በ 1944 በተካሄደው ፕሬዚዳንታዊ ምርጫ ከጦርነቱ በኋላ ማገገሚያ መድረክ ላይ በድጋሚ ተወዳድሮ አሸንፏል። በኋለኞቹ የጦርነት ዓመታት አካላዊ ጤንነቱ ማሽቆልቆል ጀመረ እና ለአራተኛው የስልጣን ዘመን ከሶስት ወር ባነሰ ጊዜ ውስጥ ሩዝቬልት ኤፕሪል 12, 1945 ሞተ። ምክትል ፕሬዝዳንት ሃሪ ኤስ. ትሩማን በፕሬዚዳንትነት ስልጣን ያዙ እና በአክሲስ ሀይሎች እጅ መስጠትን በበላይነት ተቆጣጠሩ። እሱ ከሞተበት ጊዜ ጀምሮ፣ በርካታ የሩዝቬልት ድርጊቶች እንደ ጃፓን አሜሪካውያን በማጎሪያ ካምፖች ውስጥ ወደ ሌላ ቦታ መዛወር እና መመልመል በመሳሰሉት ከፍተኛ ትችቶች ደርሰዋል። ቢሆንም፣ እሱ በተከታታይ በምሁራን፣ በፖለቲካ ሳይንቲስቶች እና በታሪክ ተመራማሪዎች በአሜሪካ ታሪክ ውስጥ ከታላላቅ ፕሬዚዳንቶች አንዱ ሆኖ ተመድቧል። የአሜሪካ መሪዎች	859	ፍራንክሊን ዴላኖ ሩዝቬልት (/ ˈdɛlənoʊ/; / ˈroʊzəˌvɛlt, -vəlt/ ROH-zə-velt, -⁠vəlt; ጥር 30, 1882 - ኤፕሪል 12, 1945), ብዙ ጊዜ ተጠቅሷል. በመጀመርያ ፊደላቸው FDR አሜሪካዊ ፖለቲከኛ እና ጠበቃ ከ1933 እስከ እለተ ሞቱ በ1945 ድረስ የዩናይትድ ስቴትስ 32ኛው ፕሬዚደንት ሆነው ያገለገሉ ሲሆን የዴሞክራቲክ ፓርቲ አባል በመሆን ሪከርድ በሆነ አራት ፕሬዚዳንታዊ ምርጫዎች አሸንፈው የሀገሪቱ ማዕከላዊ ሰው ሆነዋል። በ 20 ኛው ክፍለ ዘመን የመጀመሪያ አጋማሽ ላይ የዓለም ክስተቶች። ሩዝቬልት በዩኤስ ታሪክ ውስጥ ለከፋ የኢኮኖሚ ቀውስ ምላሽ በመስጠት የኒው ድርድርን የሀገር ውስጥ አጀንዳ በመተግበር በአብዛኛዎቹ የታላቁ የኢኮኖሚ ድቀት ወቅት የፌደራል መንግስትን መርቷል። የፓርቲያቸው ዋና መሪ እንደመሆናቸው መጠን በ20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን አጋማሽ ሶስተኛው በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ ዘመናዊ ሊበራሊዝምን የሚገልጸውን አዲስ ስምምነት ጥምረት ገነቡ። ሦስተኛው እና አራተኛው የስልጣን ዘመን በ2ኛው የዓለም ጦርነት የተቆጣጠረው ሲሆን በስልጣን ላይ ከሞተ በኋላ ብዙም ሳይቆይ አብቅቷል። የተወለደው ከሮዝቬልት ቤተሰብ በሃይድ ፓርክ ፣ ኒው ዮርክ ፣ ከግሮተን ትምህርት ቤት እና ከሃርቫርድ ኮሌጅ የተመረቀ ሲሆን በኮሎምቢያ የሕግ ትምህርት ቤት ገብቷል ፣ በኒው ዮርክ ከተማ የሕግ ልምምድ ለማድረግ ባር ፈተናውን ካለፈ በኋላ ወጣ ። እ.ኤ.አ. በ 1905 አምስተኛውን የአጎቱን ልጅ ኤሌኖር ሩዝቬልትን አገባ። ስድስት ልጆችን የወለዱ ሲሆን ከእነዚህም ውስጥ አምስቱ እስከ ጉልምስና ደርሰዋል። እ.ኤ.አ. በ 1910 ለኒውዮርክ ግዛት ሴኔት ምርጫ አሸንፈዋል ፣ እና በአንደኛው የዓለም ጦርነት ወቅት በፕሬዝዳንት ውድሮው ዊልሰን ስር የባህር ኃይል ረዳት ፀሀፊ ሆኖ አገልግሏል ። ሩዝቬልት በዲሞክራቲክ ፓርቲ 1920 የብሔራዊ ትኬት የጄምስ ኤም ኮክስ ተወዳዳሪ ነበር ፣ ግን ኮክስ ተሸንፏል። በሪፐብሊካን ዋረን ጂ ሃርዲንግ. እ.ኤ.አ. በ 1921 ሩዝቬልት በፓራላይቲክ በሽታ ያዘ ፣ በወቅቱ ፖሊዮ ተብሎ የሚታመን ሲሆን እግሮቹም በቋሚነት ሽባ ሆነዋል። ሩዝቬልት ከህመሙ ለማገገም ሲሞክር በዋርም ስፕሪንግስ፣ ጆርጂያ የፖሊዮ ማገገሚያ ማዕከል አቋቋመ። በ1928 የኒውዮርክ ገዥ ሆኖ ከተመረጠ በኋላ ሩዝቬልት ሳይታደግ መራመድ ባይችልም ከ1929 እስከ 1933 በገዥነት አገልግሏል፣ በዩናይትድ ስቴትስ እየከበበ ያለውን የኢኮኖሚ ቀውስ ለመቋቋም ፕሮግራሞችን አቅርቧል።
4227	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%8C%8B%E1%89%A2%E1%89%B5%20%E1%8D%AA	መጋቢት ፪	መጋቢት ፪፣ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፻፹፪ ኛው ዕለት ሲሆን፤ የበጋ ወቅት ፷፯ ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ በዘመነ ሉቃስ ፻፹፬ ዕለታት ሲቀሩ በዘመነ ዮሐንስ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፻፹፫ ቀናት ይቀራሉ። ዓቢይ ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፰፻፷፰ ዓ/ም - አሌክሳንደር ግራሃም ቤል ለመጀመሪያ ጊዜ በስልክ ረዳቱን አነጋገረ። ፲፱፻፳፱ ዓ/ም - በልሚ ወቼ ሞሹ የኢትዮጵያ አርበኞችና የፋሺስት ኢጣሊያ ወገኖች ጦር ውጊያ ፲፱፻፴፫ ዓ/ም - ከኮንጎ የመጣ የቤልጅግ ሠራዊት የጣልያንን ሠራዊት አሸንፎ ፩ሺ፭፻ ወታደሮች በመማረክ አሶሳን ያዘ። ፲፱፻፵፱ ዓ/ም - የአሜሪካ ምክትል ፕሬዚዳንት (በኋላ ፕሬዚዳንት) ሪቻርድ ኒክሰን ኢትዮጵያን ጎበኙ ፲፱፻፷፭ ዓ/ም - ኢትዮጵያ እና ሱዳን ድንበራቸውን የሚወስን የጋራ ጉባዔ ለመመሥረት መወሰናቸውን አስታወቁ። ፲፱፻፷፭ ዓ/ም - በኢትዮጵያ ርዕሰ ከተማ፣ አራት ኪሎ ላይ በሰላማዊ ሰልፍ የወጡ ተማሪዎችን ፖሊሶች በጢስ ቦምብ እና በዱላ በታተኑ። ተማሪዎቹ የጠቅላይ ሚኒስትር አክሊሉ ሀብተ-ወልድን የአሻንጉልት ምስል አቃጠሉ። ፲፱፻፷፮ ዓ/ም - በኢትዮጵያ አብዮት ሽብር የአየር በረራ አስተዳደር (Civil Aviation Administration) ሠራተኞች አድማ ተጀመረ። አድማው እስከ መጋቢት ፳፫ ቀን ድረስ ተካሂዷል። ፲፱፻፹፪ ዓ/ም - ሊትዌኒያ እራሷን ከሶቭየት ኅብረት አስተዳደር ውጭ ነጻ መሆኗን አወጀች። ልደት ዕለተ ሞት ፲፱፻፵፯ ዓ/ም - ፔኒሲሊንን ያገኘው የብሪታኒያ ተወላጁ አሌክሳንደር ፍሌሚንግ (Sir Alexander Fleming )በልብ ምታት አረፈ። ዋቢ ምንጮች መርስዔ ኀዘን ወልደ ቂርቆስ፤ ዕለታዊ የታሪክ ድርጊት - “የኢትዮጵያ ቤተ ክርስቲያን የመጀመሪያው ፓትረያርክ (፲፱፻፶፩ ዓ/ም) ሳምንቱ በታሪክ፤ ኪንና ባህል፡ http://www.ethiopianreporter.com http://en.wikipedia.org/wiki/February_11 P.R.O., FCO 371/1660-ANNUAL REVIEW FOR ETHIOPIA FOR 1973 P.R.O., FCO 371/1829-ANNUAL REVIEW FOR ETHIOPIA FOR 1974 http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/march/11/newsid_2538000/2538043.stm ዕለታት	226	መጋቢት ፪፣ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፻፹፪ ኛው ዕለት ሲሆን፤ የበጋ ወቅት ፷፯ ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ በዘመነ ሉቃስ ፻፹፬ ዕለታት ሲቀሩ በዘመነ ዮሐንስ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፻፹፫ ቀናት ይቀራሉ። ፲፰፻፷፰ ዓ/ም - አሌክሳንደር ግራሃም ቤል ለመጀመሪያ ጊዜ በስልክ ረዳቱን አነጋገረ።
4230	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%A0%E1%88%9C%E1%88%AA%E1%8A%AB%20%E1%88%95%E1%8C%88%20%E1%88%98%E1%8A%95%E1%8C%8D%E1%88%A5%E1%89%B5%2022%E1%8A%9B%20%E1%88%9B%E1%88%BB%E1%88%BB%E1%8B%AB%20%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%89%80%E1%8C%BD	የአሜሪካ ሕገ መንግሥት 22ኛ ማሻሻያ አንቀጽ	የአሜሪካ ሕገ መንግሥት 22ኛ ማሻሻያ አንቀጽ (Amendment) ለአሜሪካ ፕሬዚዳንት የሚገዙበት ዘመን ቁጥር ይወስናል። እሱ «ማንም ሰው ለፕሬዚዳንት ማዕረግ ከሁለት ጊዜ በላይ አይመረጥም፤ ከሌላ ፕሬዚዳንት ዘመን ከ2 አመት በላይ የጨረሰ ሰውም ከ1 ጊዜ በላይ አይመረጥም» የሚለው የአሜሪካ ሕገ መንግሥት መለወጫ ነው። ይህ መለወጫ በ1943 ዓ.ም. ሕጋዊ ከመሆኑ በፊት በሕገ መንግሥት ዘንድ አንድ ሰው እንደ ፕሬዚዳንት በሚመረጡባቸው ዘመናት ቁጥር ምንም ወሰን አልነበረም። ከፍራንክሊን ሮዘቨልት አስቀድሞ ማንም ሰው ከ2 ጊዜ በላይ አልተመረጠም ነበር። ፍራንክሊን ሮዘቨልት ግን 4 ጊዜ ተመረጡ። ከሳቸው በኋላ ነው ሕጉ የተለወጠ። ሕገ መንግሥት ለመለውጥ እንዳለው ሥራት የአሜሪካ ምክር ቤት በመጋቢት 15 ቀን 1939 ዓ.ም. ሃሣቡን አቅርቦ በክፍላገሮች በአስፈላጊው ቁጥር በየካቲት 20 ቀን 1943 አጸደቁትና ወዲያው ሕግ ሆነ። የማሻሻያው አንቀጽ በእንግሊዝኛ Section 1 No person shall be elected to the office of the President more than twice, and no person who has held the office of President, or acted as President, for more than two years of a term to which some other person was elected President shall be elected to the office of the President more than once. But this Article shall not apply to any person holding the office of President when this Article was proposed by the Congress, and shall not prevent any person who may be holding the office of President, or acting as President, during the term within which this Article becomes operative from holding the office of President or acting as President during the remainder of such term. Section 2 This article shall be inoperative unless it shall have been ratified as an amendment to the Constitution by the legislatures of three-fourths of the several States within seven years from the date of its submission to the States by the Congress. ትርጉም በአማርኛ ክፍል 1 «ማንም ሰው ለፕሬዚዳንት ማዕረግ ከሁለት ጊዜ በላይ አይመረጥም፤ ከሌላ ፕሬዚዳንት ዘመን ከ2 አመት በላይ የጨረሰ ሰውም ከ1 ጊዜ በላይ አይመረጥም። ይህ አንቀጽ ግን የሕጉ ምክር ቤት ይህን አንቀጽ ባቀረበት ጊዜ ፕሬዚዳንትነቱን የያዙትን ማንም ሰው አይወስንም። እንዲሁም ይህ አንቀጽ ተግባራዊ በሆነበት ዘመን ፕሬዚዳንትነቱን የያዙትን ወይም በፕሬዚዳንት ፈንታ የሠሩትን ማንም ሰው ለዚህ ዘመን ቀሪ ፕሬዚዳንትነትን ከመያዝ ወይም በፕሬዚዳንት ፈንታ ከመሥራት አይከለክላቸውም።» ክፍል 2 «ይህ አንቀጽ ምክር ቤቱ እሱን ወደ ክፍላገሮች ከላከበት ቀን ጀምሮ በሰባት አመት ውስጥ በ3 አራተኞች ከክፍላገሮቹ ቁጥር በሕግ አወሳኝ ቤቶቻቸው የሕገ መንግሥት መለወጫ ሆኖ ካልጸደቀ በቀር ተግባራዊ አይሆንም።» ሕገ መንግሥታት የአሜሪካ ተባባሪ ክፍላገሮች	374	የአሜሪካ ሕገ መንግሥት 22ኛ ማሻሻያ አንቀጽ (Amendment) ለአሜሪካ ፕሬዚዳንት የሚገዙበት ዘመን ቁጥር ይወስናል። እሱ «ማንም ሰው ለፕሬዚዳንት ማዕረግ ከሁለት ጊዜ በላይ አይመረጥም፤ ከሌላ ፕሬዚዳንት ዘመን ከ2 አመት በላይ የጨረሰ ሰውም ከ1 ጊዜ በላይ አይመረጥም» የሚለው የአሜሪካ ሕገ መንግሥት መለወጫ ነው። ይህ መለወጫ በ1943 ዓ.ም. ሕጋዊ ከመሆኑ በፊት በሕገ መንግሥት ዘንድ አንድ ሰው እንደ ፕሬዚዳንት በሚመረጡባቸው ዘመናት ቁጥር ምንም ወሰን አልነበረም። ከፍራንክሊን ሮዘቨልት አስቀድሞ ማንም ሰው ከ2 ጊዜ በላይ አልተመረጠም ነበር። ፍራንክሊን ሮዘቨልት ግን 4 ጊዜ ተመረጡ። ከሳቸው በኋላ ነው ሕጉ የተለወጠ። ሕገ መንግሥት ለመለውጥ እንዳለው ሥራት የአሜሪካ ምክር ቤት በመጋቢት 15 ቀን 1939 ዓ.ም. ሃሣቡን አቅርቦ በክፍላገሮች በአስፈላጊው ቁጥር በየካቲት 20 ቀን 1943 አጸደቁትና ወዲያው ሕግ ሆነ።
4231	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%A0%E1%88%9C%E1%88%AA%E1%8A%AB%20%E1%89%B3%E1%88%8B%E1%89%85%20%E1%88%9B%E1%8A%85%E1%89%B0%E1%88%9D	የአሜሪካ ታላቅ ማኅተም	የአሜሪካ ብሔራዊ ምልክት የአሜሪካ ታላቅ ማኅተም ይባላል። መጀመርያው የተገለጸው በ1774 ዓ.ም. ነበር። እንዲያውም በይፋ 'አርማ' ሳይሆን 'ማኅተም' ነው። ነገር ግን ይፋዊ አርማ ስለማይኖር በዘልማድ ይህ ማኅተም እንደ አርማ ይጠቀማል። በአሜሪካ ዶላር ላይ (ከ1927 ዓ.ም. ጀምሮ) እንዲሁም በአሜሪካ ፓስፖርት ላይ ይታያል። ፊት በማኅተሙ ፊት ላይ ክንፎቹን የሚዘረጋ የመላጣ ንሥር ስዕል እሱም የአሜሪካ ምልክት ይታያል። በግራው ጥፍሩ (ከንሥሩ አንጻር) ውስጥ አሥራ ሦስት ፍላጻ ይዟል። እነርሱም ከእንግሊዝ ያመጹ የመጀመርያ 13 ክፍላገሮች ያመልክታሉ። በቀኙም ጥፍር የወይራ ቅርንጫፍ ይይዛል። ይህ 13 ቅጠልና 13 ፍሬዎች አሉበት። ፍላጻ የጦር ምልክትና ወይራ የሰላም ምልክት በመሆኑ የንሥሩ ራስ ወደሱ ቀኝ ሲዞር ስላምን ይመርጣል እንደ ማለት ነው። በመንቁራው ውስጥ ደግሞ E PLURIBUS UNUM የሚለውን መፈክር ይይዛል። ይህም በሮማይስጥ ማለት 'አንድ ከብዙ' ነው። ከራሱ በላይ 13 ከዋክብት በሰማያዊ በስተኋላ መደብ አለ። እኚህ ከዋክብት የዳዊት ኮከብ ይሠራሉ። በፍርምባው ላይ የሚሸክመው ጋሻ እንደ አሜሪካ ሰንደቅ አለማ ዝንጉርጉር ነው። ጀርባ በማኅተሙ ጀርባ ላይ ያልተጨረሰ ሀረም (ፒራሚድ) ይታያል። ይህ 13 ደረጃዎች ሲኖሩት በመሠረቱ ላይ MDCCLXXVI ይላል። ይህ በሮማይስጥ ቁጥሮች ማለት '፼፯፻፸፮' ወይም 1776 ሲሆን በአውሮጳውያን አቆጣጠር የአሜሪካ ነጻነት አዋጅ የተፈረመበት አመት (1768 ዓ.ም.) ለማመልከት ነው። በሀረሙ ጫፍ ፈንታ 'የእግዚአብሔር ጥበቃ ዓይን' የሚባል ምልክት ይታያል። በዚሁ ዙሪያ «ANNUIT CŒPTIS» የሚለው መፈክር አለ፤ ይህም በሮማይስጥ 'የተጀመረው ተስማምቶታል' ለማለት ነው። በግርጌው ደግሞ «NOVUS ORDO SECLORUM» የሚል መፈክር እያለ ይህ ትርጉም 'የዘመናት አዲስ ሥርዓት' ነው። ብሄራዊ አርማ የአሜሪካ ተባባሪ ክፍላገሮች	211	የአሜሪካ ብሔራዊ ምልክት የአሜሪካ ታላቅ ማኅተም ይባላል። መጀመርያው የተገለጸው በ1774 ዓ.ም. ነበር። እንዲያውም በይፋ 'አርማ' ሳይሆን 'ማኅተም' ነው። ነገር ግን ይፋዊ አርማ ስለማይኖር በዘልማድ ይህ ማኅተም እንደ አርማ ይጠቀማል። በአሜሪካ ዶላር ላይ (ከ1927 ዓ.ም. ጀምሮ) እንዲሁም በአሜሪካ ፓስፖርት ላይ ይታያል። ፊት በማኅተሙ ፊት ላይ ክንፎቹን የሚዘረጋ የመላጣ ንሥር ስዕል እሱም የአሜሪካ ምልክት ይታያል። በግራው ጥፍሩ (ከንሥሩ አንጻር) ውስጥ አሥራ ሦስት ፍላጻ ይዟል። እነርሱም ከእንግሊዝ ያመጹ የመጀመርያ 13 ክፍላገሮች ያመልክታሉ። በቀኙም ጥፍር የወይራ ቅርንጫፍ ይይዛል። ይህ 13 ቅጠልና 13 ፍሬዎች አሉበት። ፍላጻ የጦር ምልክትና ወይራ የሰላም ምልክት በመሆኑ የንሥሩ ራስ ወደሱ ቀኝ ሲዞር ስላምን ይመርጣል እንደ ማለት ነው። በመንቁራው ውስጥ ደግሞ E PLURIBUS UNUM የሚለውን መፈክር ይይዛል። ይህም በሮማይስጥ ማለት 'አንድ ከብዙ' ነው። ከራሱ በላይ 13 ከዋክብት በሰማያዊ በስተኋላ መደብ አለ። እኚህ ከዋክብት የዳዊት ኮከብ ይሠራሉ። በፍርምባው ላይ የሚሸክመው ጋሻ እንደ አሜሪካ ሰንደቅ አለማ ዝንጉርጉር ነው።
4233	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%95%E1%8B%9D%E1%88%AB	ዕዝራ	ዕዝራ (ዕብራይስጥ: עֶזְרָא) ወይም ሱቱኤል በመጽሐፈ ዕዝራ ምዕ. 7 በብሉይ ኪዳን ዘንድ በባቢሎን ምርኮ ጊዜ የአይሁድ ካህን ነበረ። የሠራያ ልጅ ሲሆን በፋርስ ንጉስ አርጤክስስ 7ኛው አመት (464 ክ.በ.) ከ5000 ከወገኖቹ ጋራ ወደ ኢየሩሳሌም ለመመለስ ፈቃድ ተቀበለ። ከዚህ 13 አመት በኋላ ነህምያ የከተማውን ቅጥር ሲጠግነው ዕዝራ ኦሪት በሙሉ ለሕዝብ አነበበ (መጽሐፈ ነህምያ ምዕ. 8)። በአይሁዳዊው ታሪክ ጸሐፊ በዮሴፉስ ዘንድ ይህ የፋርስ ንጉስ አርጤክስስ ሳይሆን አሕሻዊሮስ ነበረ። አርጤክስስ የአሕሻዊሮስ ልጅ ሲሆን እነዚህ 2 ነገስታት ስሞች ብዙ ጊዜ በተለያዩ ቅጂዎች ተደናገሩ። ዮሴፉስ ደግሞ ዕዝራ የሞተበት ወራት ኤልያሴብ ታላቁ ካህን በሆኑበት ወቅት ገደማ እንደ ነበር ይመሰክራል። የአሕሻዊሮስ ዘመን ከሆነ 7ኛው አመት 486 ክ.በ. ነበር። ዕዝራ መጽሐፈ ዕዝራንና መጽሐፈ ነህምያ ከመጻፉ በላይ በዲዩትሮካኖኒካል መጽሐፍት ክፍል የሚገኙት መጽሐፈ ዕዝራ ሱቱኤልና መጽሐፈ ዕዝራ ካልዕ እንደ ጻፈ ይባላል። መጽሐፈ ዕዝራ ካልዕ ለመጽሐፈ ዕዝራ በጣም ተመሳሳይ በመሆኑ በዕዝራ ካልዕ 8:1 ግን ሠራያ ሳይል በግድፈት የአዛርያስ ልጅ ይለዋል። ዕዝራ ሱቱኤል በሚባለው ትንቢት ደግሞ በ1:1 የጻፈው ኢየሩሳሌም ከጠፋች 30 አመት በባቢሎን መሆኑን ይላል። ይህም 565 ክ.በ. ማለት ነው። በዚህ መጽሐፍ 13:44 መሠረት 24 መጻሕፍት በ40 ቀን ውስጥ ጻፈ ቢለን፥ በሌሎች ልሣናት ሕትመት ግን ስለ 94 መጻሕፍት እየተናገረ ከነዚህ መሀል ተጨማሪው 70 መጻሕፍት በምስጢር እንዲቆዩ ነበረባቸው ይላል። በእስልምና የዕዝራ ስም ደግሞ በቁርዓን ውስጥ (9:30) 'ዑዛዒር' ተብሎ ሲጻፍ ይገኛል። አይሁዶች ዑዛኢርን የእግዚአብሔር ልጅ በመሳሳት እንዳሉት ይላል። መጽሐፈ ዕዝራ ሱቱኤል ከዲዩተሮካኖኒካል ወይም አዋልድ መጻሕፍት ተቆጥሮ የሱቱኤል ትንቢት ነው። መጽሐፍ ቅዱስ የብሉይ ኪዳን ሰዎች አይሁድ ትንቢት	221	ዕዝራ (ዕብራይስጥ: עֶזְרָא) ወይም ሱቱኤል በመጽሐፈ ዕዝራ ምዕ. 7 በብሉይ ኪዳን ዘንድ በባቢሎን ምርኮ ጊዜ የአይሁድ ካህን ነበረ። የሠራያ ልጅ ሲሆን በፋርስ ንጉስ አርጤክስስ 7ኛው አመት (464 ክ.በ.) ከ5000 ከወገኖቹ ጋራ ወደ ኢየሩሳሌም ለመመለስ ፈቃድ ተቀበለ። ከዚህ 13 አመት በኋላ ነህምያ የከተማውን ቅጥር ሲጠግነው ዕዝራ ኦሪት በሙሉ ለሕዝብ አነበበ (መጽሐፈ ነህምያ ምዕ. 8)።

Subsets and Splits