id
stringlengths
13
53
sentence
stringlengths
1
17.4k
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2555
iti vadatAtasmAd uBayatrApy uBayAkzepam eva nyAyyaM manyantekeyaM vyavasTAatrocyatesatyam uBayatrApy uBayAkzepaH , taTApi hetuBedAd apOnaruktyamtaTA hi tatra vAkyatvAdayaH parEr uktA AkzepahetavaH , idAnA tu SabdaSaktiparAmarSadvAreRAByantarA eva hetava upapatsyantetaTA cokam
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2556
Anantaryam anuktaM cen na sAmarTyAvaboDanAt |
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2557
itisAmarTyaM hi sarvAKyAtAnAm arTaM bruvatAM sahakAritad yady api nezwir anantaraPaleti SrutiH , taTApy arTasAmarTyAd etad avagamyate , kaTam aparaTA yadAsO vidyamAnAsIt tadA PalaM na dattavatI , kAlAntare punarasatI kaTaM dAsyati itina ca paSavo 'nantaram asamBavadBAvanAH , svargo hi nAnAkziptaviSizwadehendriyAdiparigraho Bavitum utsahate , ato mABUd anantaram , amI punaH paSavaH samBavanti yajamAnasyAtrEveti svahetusamanantaram anupalaByamAnA dfzwapratigrahAdihetvantarAH SrutacitrAdiPalatayA na Saktyante 'vagantumayam eva tu SabdaSaktiparAmarSo vArtikakftA tArkikaprakriyAm anuvidaDAnena na vA paSuPaletyAdinA sADanaprayogEr upadarSitaHtad evam EhikaPalAsu citrAcodanAsvAkziptAsu tatsAmAnyAditarAsu taTAtvam iti punar apy agnihotrAdicodanAkzepe 'vatizWatesa cAyam EhikAkzepadvAreRApinocyateata eva cEhikAkzepa ity uktametad uktaM Bavati EhikaPalAnAm AmuzmikaPalAnAM cAyam EhikAkzepapuraskAreREvAkzepaH , yadAmuzmikasvargAdi tanmA nAma karmAnantaram upalaByatAm EhikaPalaM tu paSvAdi kiM nopalaByate , na cedam upalaByate , tan na nUnaM tat Palam iti EhikaPalakarmacodanAvyaBicAreRAnyAsAm api paralokaPalAnAM tatsAmAnyAd AkzepaHpUrvaM tu tAH parataH prAmARyam ASritya paroktEr eva vAkyatvAdiBir hetuBir AkziptAHtaduktaM parEr itiparihArAntaram Aha sUtretiayam aBiprAyaH codanAsUtre BAzyakftA sUtrakAreRa vakzyamARAkzepaparihArAvanAgatAvekzaRena pratijYAsamarTanArTam upavarRitOidAnIM tu sUtrakAreRa svayam evocyata iti tenedam eva sarvacodanAkzepakzetram ity uktam iti ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2558
atra parihAre pUrvokta evAkzepahetur iti , tam upanyasyati citreti PalAnItyantenaayam arTaH citrApaSuPalatvAdivizayAS codanA DarmiRyaHmfzeti sADyo DarmaHaDikftEH pravfttivogyEr api pratyakzAdiBir arTAnavagateHyadIdfSaM tanmfzA yaTA vipralipsorvacaHAdiSabdenAgnihotrAdivizayA api codanAH pakzIkarotinanu vipralipsuvAkyam atra dfzwAntaHna ca tanniyamena pratyakzAdyasaNgatArTam asatyaM catasmAd uBayavikalo dfzwAntaHata Aha tatretiasaty arTe prayuktam eva nadItIrAdivAkyam iha dfzwAntaHprAyeRa cEvaYjAtIyakaM vipralipsur eva prayuNkta iti vipralipsor ity uktam iti ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2558
2 3 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2559
idAnIm EhikAkzepa ity uktaM vivfRoti na veti vadantenacitrezwir DarmiRI , na paSuPaleti sADyam , svakAle paSvadAnAt , snAnAdivad itiprayogAntaram Aha te 'pItite paSavo na citrAsADyAH , citrotpattAv asadBAvAt svargatfptisuKAdivatAdiSabdenAtra BojanajanyA tfptir aBipretAetO ca prayogO nezwiH paSuPalA , karmakAle ca karmaPalena Bavitavyam iti BAzyoktO veditavyAv itiatrAnantaraM yatkAlaM hi mardanaM tatkAlam eva mardanasuKam iti BAzyakAreRoktam , tad vEDarmyadfzwAntatayA prayogadvaye yojayati vEDarmyeReticitrA na paSuPalA paSavo na tatsADyA ity uBayatrApi prayoge vEDarmyeRa suKamardane BavetAm , IdfSI cAtra vEDarmyaracanA , yadyatsADyaM tattatsamakAle prasUte , mardanam iva suKamyac ca yatsADyaM tat tadutpattO Bavaty eva suKam iva mardanotpattAv iti ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2559
4 5 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2560
nanUktivisaMvAdAd aprAmARyam uktamna ca kiYcid iha visaMvAdaH , na hi kfte karmaRi tAvaty eva Palena Bavitavyam iti Sabdo brUte , kin tu asyedaMPalam itietAvati ca paryavasAnAtataH kAlAntare PalaM dAsyatitad etad uktam kAlAntare PalaM dAsyatIti cet iti , tad etad Aha Anantaryam itipariharati na sAmarTyetisAkzAdanuktasyAnantaryasyApy atra sAmarTyenAvaboDanaM kftam , yadEva hy asyedaM Palam ity uktaM tadEvam arTAdevAvagamyate anantaram anena Bavitavyam itikaTaM nAmAnyaTAsatkAlAntare PalaM dAsyatItinanv evam api sAmarTyalaByamAnantaryam anantaraPalAnupalamBanena bADyatAm , aviSezapravfttA tu codanA kaTaM bADyate ata Aha Sabdetina hi sAmarTyaM nAma pfTak pramARam , api tarhi sarvAKyAtAnAm arTaM bruvatAM Saktis sahakAriRIti SabdEkadeSa evaatas sruvAvadAnam ivApy adravyezv arTAd anantaram eva PalaM niScIyata iti tadboDe 'pi SAbdaboDo Bavaty eveti ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2561
itaS cAnantaryam avagamyata ity Aha kAlAntaretiyadi hy atra PalaM dAsyatIti xNSrozyat tadA tatsAmarTyena kalpanA kAcid apy aBavizyatadya punar asyedaM karmaRaH Palam iti paryavasite vacasi sarvakarmaRAm anantaraPalopalamBAd vEdikasyApi citrAdeS codyamAnasyApi karmaRas tatsvABAvyAd AnantaryaM viSezaRatayAvatizWata iti ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2562
atrAnantaram aparaM BAzyam dfzwavirudDam api kiYcit vEdikaM vacanaM sa eza yajYAyuDI yajamAno 'YjasA svargaM lokaM yAtItitad yena viSezeRoktaM tam Aha atretiatra hi citrAdivAkyezUktivisaMvAdAd aprAmARyam uktamuttaratra tu yajYAyuDivAkye pratyakzAdiviroDa iti viroDam aBidyotayati svargayAna itiyajamAnasya niratiSayAnandAtmanaH svargAd atidUram apaBrazwo BasmIBAvaH pratyakzam upalaByate , citrAdicodanAsu tv anantaraPalAnupalamBamAtraM na tu virudDopalamBaH kaScid astIti syAd api kAlAntare PalakalpanA , BasmIBUtaM tu SarIraM kAlAntare 'pi svargaM lokaM yAsyatIti na samBavatIti pUrvasmAd viSezaH ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2563
aparam api ca evaMjAtIyakaM pramARavirudDaM vacanam apramARam ambuni majjantyalAbUni , grAvARaH plavanta iti yaTA iti BAzyam , tad vyAcazwe yajYeti vAkyamantenayajYAyuDavaco DarmI , mfzeti sADyo DarmaH , pratyakzaviroDAt , yatpratyakzavirudDaM tanmiTyA , yaTA grAvARaH plavanta iti SilA vAkyaM sADarmyeRa yaTeti darSayitavyam itivEDarmyadfzwAntam Aha vEDarmyeRetiyadamiTyA na tatpratyakzavirudDaM yaTAptaBAzitam itipUrvaM tu mardanasuKayor vEDarmye dfzwAntatayopanyAsAc CilAvAkyam api vEDarmyeRa BAzyakftoktam iti BrAntim apanetuM sADarmyavEDarmyaviveko vArtikakftA darSitaH ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2564
nanu pratyakzaviroDAd iti hetur asidDa eva , asti hi paralokaPalaBoktA cetanaH karmaRAM kartA , sa svargaM lokaM yAsyatItitam evABipretya svargaM lokaM yAsyatIty uktamataH ko viroDo 'ta Aha SarIrAd itiyadi hi SarIrAd anyaS cetano Bavet , Baved api , na tasya yajYAyuDEr asti kaScit sambanDaprakAraH , SarIrasyEva tu srukkapAlAdiyajYAyuDEs sambanDaH , yadyajYAyuDI yajamAna iti tadaBiprAyeRa matvarTasaMyogo Gawateapi ca sa eza ity aparokzapratinirdeSaH , so 'pi SarIrasyEva pratyakzatvAd upapanno nAtmanaHtad etad api BAzyakAreRoktaM hi SarIrakaM vyapadiSati itikiY ca yajamAnaSabdo hy AtmanyasamaYjasaH , yAgasya hi kartA yajamAna ity ucyate , na ca yaTAcoditavitatapUrvAparIBUtAnekakarmakzaRAtmakakratukriyAkartftvam Atmanas samBavati , viBoH pUrvAparadeSaviBAgasaM yogaPalakarmaRAm asamavAyAttad etad Aha nacetiaByupagamya cAtmanas sadBAvam idam asmABir uktam , paramArTena tu dehendriyavyatiriktAtmasadBAvo 'pi pramARABAvAd durlaBa ity Aha sadBAva itiprapaYcayizyate cEtadAtmavAda itIha na pratanyata iti || 10 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2565
aparaM ca na cEza yAtIti viDiSabdaH iti BAzyamtasyABiprAyam Aha yadItiasyArTaH yadi hy atra yajYAyuDivAkye viDiSabdo Bavet , tadA citrAdInAm anantaraPalAdarSanAd Bedena viroDopanyAsArTaM yajYAyuDivAkyopAdAnaM nopapadyateataH svakftaBedopAdAnasamarTanArTaM viDiSabdanirAkaraRam iti || 11 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2566
viDiSabde ko viSezaH , ata Aha viDItiviDiSabde hi kAlaviSezAnupAdAnAd viDisAmarTyAd eva kAlAntaraBAvitAM Palasya parikalpya syAd api citrAdicodanAsvivABAvaviroDaparihAraHiha tu yAtIti vartamAnApadeSAn na pratyakzaviroDaS Sakyate parihartum ity adarSanAd viSeza iti || 12 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2567
citrAdivAkyABiprAyeRa cedam asmABir uktam viDiSabde BavizyattvaM Palasya parikalpya viroDaS Sakyate parihartum itiiha tu pratyakzeRa BasmIBAvopalamBAn na kAlAntaraPalaBAvitayA svargagamanaM Palam iti Sakyate kalpayitumna hi viDisahasreRApyASaNkanIyo 'rTaH SakyaH pratyAyayitumtad etad Aha PalaM cetikiM tarhi viDiSabdatAnirAkaraRasya Palam ata Aha tatsAmarTyeneticetanapravartanAtmako hi viDir antareRa paralokaPalopaBoktAramanupapadyamAnaH kalpayed api kAyakaraRasaNGAtAtiriktam AtmAnam , tasya ca svargalokagamanam upacaryetApi SarIre , tasya vA pratyakzatvam Atmani BAktam ity evamAdikalpanAnizeDArTaM viDiSabdanirAkaraRam iti || 13 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2568
BUyAMS cAyaM pramARAntaravirudDo mantrArTavAd Atmako vedaBAgaHyaTA aditir dyOraditir antarIkzaM yajamAna ekakapAlaH ityevamAdiHsa ca sarva evAtra prayatnato muKyatayA miTyAtvena EhikAkzepe pakzIkAryaH , tanmiTyAtvena cAnuzaNgikaM parezAM miTyAtvaM BavizyatIty aBiprAyeRAha prAya iti || 14 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2569
tatsAmAnyAd agnihotrAdicodanAsvapyanASvAsa iti BAzyam , tasyABiprAyam Aha evaM satItiyadA hi citrAdivAkyAdizv aprAmARyaM samarTitaM Bavati , tadA vedavAkyEkadeSatayAgnihotrAdivAkyezv api mfzArTatA Sakyate 'numAtum , ataH kftsnasyEva vedasyAprAmARyAn na codanAlakzaRArTo Darma ity AkzepaH ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2571
citrAkzepavAdaH samAptaH |
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2572
018 AtmavAda
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2573
atrAnantaram Otpattikas tu SabdasyArTena sambanDas tasya jYAnam iti BAzyakAreRa sambanDanityatAdvAreRAkzepaparihAro 'vatAritaH , so 'yuktaH , paroktAkzepahetvanantaraM hi tasyEva virudDAsiDyAdidozodBAvanam ucitamyat tu tam adUzayitvEvAnyad ucyate tadasaNgatam evAta Aha svapakza itiayam aBiprAyaH yAvad Di sambanDOtpattikatvenAnapekzAlakzaRaM codanAyAH svataHprAmARyaM na pratipAdyate tAvad dUzite 'pi sADane na codanAlakzaRo Darma iti pratijYA siDyatiBUyAMS cAnena krameRArTo vaktum aBipretaH SabdArTasambanDanirUpaRAdiHanyaTA kriyamARaM tadAkASapatitam ivApadyetatac cEtat SabdasvarUpanirUpaRAvasare vakzyatena cedam AkzepeRa na saNgacCate , dveDApi pratyavasTAnadarSanAtyaToktam
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2574
dveDApi pratyavasTAnaM parahetvavabADanAt |
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2575
AtmIyasADanoktyA vA tatrAtmIyam ihocyate iti |
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2576
na cAtra parasADanadUzaRaR na karizyate tatra hetor asidDatvam iti citrAparihAre vakzyateanena tu krameRa tat kartavyam iti tAvad ity uktam ititac ca svapakzasADanaM tArkikARAM cittam anuraYjayituM prayogadvAreRAha amfzetivEdikavaco DarmI , svArTe satyam iti sADyo DarmaH , svArTe vaktranapekzatvAt , yat svArTe vaktAraM nApekzate tat satyam , yaTA padAt padArTagatA budDiHpadaM hi svaBAvAd eva svArTena sambadDaM tatpratipAdanAya vaktAraM nApekzata iti sambanDaparihAre vakzyatesvArTa iti tantreRoBayaviSezaRatayA yojanIyamyadi hy amfzA vEdikaM vacanam ity etAvad ucyate pUrvapakzArTasamyaktvApAtAd anizwArTatAprasADanaprasaNgaHna hi svargakAmo yAgaM kuryAd ityAdyarTe svargakAmo yajeteti vAkyaM samyag izyate , zazWAdyasidDAntaviroDAtyAgena svargaM kuryAd iti hi tatra sTAsyativaktranapekzatvAd iti cAviSizwo hetur upAtto 'sidDa eva syAtasti hi vEdikavAkyAnAm api svarUpABivyaktayevaktrapekzA , svArTe tu pratyAyayitavye na vaktAram apekzante , apOruzeyatvAtSabdArTasambanDanityatvAc capOruzeyaM pramARAntarapramitagocaram Aptavacanam api vaktuH pramARam apekzateyaToktam , Aptoktizu narApekzeti ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2577
prayogAntaram Aha tatkfta ity evAntenavEdikavAkyakftaH pratyayas samyag iti sADyam , nityavAkyodBavatvAt , yaTA tadvAkyasvarUpavizayA budDiHsApi hi vAkyAd udBavati , nirvizayabuDyanutpatteHvedavAkyanityatA ca vedADikaraRe sTApayizyata itiatrEva sADye pUrvoktAH nAnyatvAt iti BAzyavyAKyAnAvasara uktAH dozavarjitEH kAraREH janyamAnatvAt , anAptApraRItoktijanyatvAt , deSAdiBede 'pi bADavarjanAt iti hetavo darSayitavyA ity Aha atreti ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2578
atra BAzyam syAd etat , nEva SabdasyArTena sambanDaH , kuto 'sya pOruzeyatA apOruzeyatA vA ititasyABiprAyam Aha nityAn ity abravIdantenaasyArTaH SabdArTasambanDAnAM nityatvam ASrityAnapekzatvAd iti sUtrakAreRa yo hetuH svataH prAmARyasiDyarTam uktaH , tena codanAnAm aprAmARye nirAkfte 'DunA sambanDodBavatvABAvena paro bOdDAdir miTyAtvam uktavAnevaM ca tadA vArtikakAreRa vfttikAramatenAtrEva svataH prAmARyaM vyutpAdyam iti darSitamtaTA ca sUtrakAreRa cocyata iti punaruktiparihAre parataH prAmARyoktEr evAkzepahetuBiH pUrvapakzo 'BihitaHihApi ca BAzyakAreRa brUta ity ucyate avaboDayati buDyamAnasya nimittaM Bavati , ityAdi codanAsUtroktam eva svataH prAmARyakAraRam uktam iti ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2579
etad eva vivfRoti sambanDa iti vakzyate 'ntenacodanAmiDyArTanirAsArTaM hi sambanDasadBAvo nityatA ca hetur uktaHtac ca dvayam api parEr nezyatetatra sambanDABAvas tAvad anenEva BAzyeRoktaHkftakatvaM tu yadi praTamam aSruto na pratyAyayati , kftakas tarhi ity anena vakzyatetad atra sambanDABAvenAnapekzatvAd iti hetor asidDir uktAna cAsati sambanDe paroktArTapratItir utpadyata iti darSitampratibanDabale hy arTAntaradarSino 'py arTAntare jYAnam utpadyateanAdftapratibanDas tu yat kiYcid vidvAn sa sarvaM jAnIyAd ity atiprasajyata iti ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2580
atra BAzyakAreRa kAryakAraRaBAvAdayas sambanDAS SabdasyAnupapannA ity uktvA saMSlezasambanDaBAva eva darSitaH , tad etadvArtikakAro darSayati asamBavenetinimittanEmittikASrayASrayiBAvAdayas sambanDAS SabdArTayor atyantAsamBAvitA eva , kAryakAraRaBAvas tu bOdDaganDivEyAkaraREr aByupagata evate 'py AhuH
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2581
arTAS SabdAS ca dfSyante pratyakzA yady api sPuwam |
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2582
aBiDAnABiDeyO tu jYAnAkArO taTApi naH ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2583
itievaM hi manyante na tAvad varRAS SabdaH , pratyekam avAcakatvAtayugapadvartinAM cAvayavisamudAyAramBAnupapatteHata eva goSabdatvAdijAtyasamBavAt BUtAdiviSezARAM ca pratiprayogam anyatvenAvAcakatvAd varRabudDismftisaMskArARAM cAkzaravat pratyAKyAnAt pUrvavarRajanitasaMskArasahitAntyavarRasyApi varRatvenApUrvavarRavadavAcakatvAt pUrvapUrvaniKilavarRapadopasahArakrameRa caramasya kasyacit sPowAtmano 'navagrahAd yugapadavasTitAnekavarRAkArajYAnAtmEva SabdaHarTo 'pi jAtivyaktyavayavAvayaviguRaguRivyatirekAvyatirekAdivikalpadUrIkftanirUpaRo na bAhyas samBavatIti jYAnAtmakaSabdavedanAnantarotpadyamAnabAhyajAtyAdinirBAsapratyayamAtrAtmEvasa cAyam evamBUto 'rTaS Sabdena janyata eveti kAryakAraRaBAvam eva SabdArTayos sambanDam AtizWantetac cedam atidUram apaBrazwam , evaM ca saty aviditasvarUpaSaktInAm apy arTasaMvidupajAyetadfzwA hi Kalu mftsalilapracCannA api vrIhayo 'NkurAdikAryam AraBamARA aviditasvarUpaSaktayo 'pIti sUktam asamBavena SezARAm itikaTaM tu saMSlezaH pariSizyata iti , pratIter aByupagamAc cagOr ayam iti hi sAmAnADikaraRyena SabdopaSlizwam arTam avayanto lOkikA dfSyanteaByupagataS ca kEScic CabdArTayos saMSleza eva sambanDaHprapaYcitaS cAsAv aDyAsavAda itilOkikAS ca prAyeRa saMSlezam eva saMbanDaM manyante iti sa eva sambanDaH prasakto nirAkArya ity Aha tasminn iti prAhAntenanizeDam eva prayogeRa darSayati na Sabda itisaMSlezo hi yasya yena Bavati sa taddeSa eva dfSyate raYjur iva Gawe , tadanantaradeSe vA pradeSinIva maDyamAyAHna ca SabdArTayor anyataradeSe vAnyataro dfSyateato himavadvinDyayor iva nAnayos sambanDa iti ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2584
arTo vA pakzIkArya ity Aha evam itidvayaM vA parasparam asambadDam itaretaradeSe tadanantaradeSe vAdfzweH sADyam ity Aha dvayam itiatra BAzyakAreRa syAc cedarTena sambanDaH kzuramodakaSabdoccAraRe muKasya pAwanapUraRe syAtAm , ity uktamtasyABiprAyam Aha kzurety uktamantenaasyArTaH atra BAzyakAreRa SabdArTayos sambanDasidDyarTaM taddeSAnantarAdfzwer iti hetur antarRItaH , taM ca gOr ayam iti sAmAnADikaraRyapratItiBramAd yo nAmAsidDaM manyate , sa evaM pratiboDyate yadi SabdArTayorupaSlezalakzaRas sambanDo Bavet , arTo 'pi SabdadeSa eva syAt , muKaM ca tasya deSa iti kzuramodakaSabdoccAraRe muKasya pAwanapUraRe syAtAm , na ca te staH , tasmAn modakAdyarTakriyAnupalamBAc CabdadeSe taddeSAnantarAdfzwer iti sidDo hetuHsAmAnADikaraRyabudDis tu SabdArTayor nAsty evana hi nIlimnevAnuraktam utpalaM SabdAnuraktam arTam upalaBAmahegAdisAsnAdimadrUpA hi tayor budDir udetiatra sidDAntaBAzyaM yo 'tra vyapadeSyas sambanDaH tad etan na vyapadiSati BavAn ityAditasyABiprAyam Aha aTeti hInatAntenaatrAyam aBiprAyaH pratyAyyapratyAyakaSaktirUpo hi naS SabdArTayos sambanDo 'BipretaH , tad yadi saMSlezalakzaRasambanDABAvas sADyate , tadA sidDasADyatAdozaHsambanDABAvamAtre tu yOnAdisambanDEr anEkAntikatvamhimavadvinDyayor api cEkaBUmyAdisambanDAt sADyahIno dfzwAnta iti ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2584
8 10 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2585
yadi tu vAcyavAcakasambanDam evABipretya na Sabdo 'rTena saNgata iti sADyate tato lOkikaviroDa ity Aha vAcyetidUzaRAntaram Aha viroDa itiatra kAraRam Aha na hIti parAntenaayam aBiprAyaH caturviDo hi puruzaH , pratipanno 'pratipannas sandigDo viparyastaS cetitatra pratipannaH pratipAdayitA , itare sApekzAH pratipAdyAH , tatpratipAdanArTA ca pratijYA , tad ya eva tezAm anyatamaH paraH pratipAdayitum aBipreto Bavati sa eva vAcyavAcakasambanDavarjitEH pratijYArTagocarEH padEH pratipAdayitum aSakyaH , ataH pratijYAM prayuYjAnEr ASritaS SabdArTayor vAcyavAcakalakzaRasambanDa iti tannirAkaraRe svavAgviroDa itisa cAyam aBiDayA svavAgviroDaHpaYcaDA hi tadviroDaHuccAraRABiDADarmaDarmyuBayoktiBir iti || 11 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2586
vAcyavAcakasambanDasvarUpam idAnIm aBidyotayati aBiDAnetiasyArTaH ekasyAm aBiDAnakriyAyAM SabdaH karaRaM kartA vA , vivakzAtaH kArakapravftteHarTas tu karmEvaato nayoH karmakaraRatvaM kartftvaM vAnirUpitaH sambanDa iti vakzyamARena sambanDa itiyad vA ekasyAM gavAdyarTapratipattO sADyamAnAyAm ekena vaktropAdIyamAnAvaruREkahAyanIvadvivakzitasAhityO SabdArTO yanniyamyete so 'nayoH sambanDa ity Aha pratipattAv itiupAdAnAd ity upAdIyamAnatayA viSezaRavivakzAM darSayatiupAdeyasya hi viSezaRaM vivakzitaM Bavati paSor ivEkatvaM
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2586
paSunA yajetetiuddeSyaviSezaRaM tv avivakzitaM Bavati , yaTA grahaviSezaRam ekatvam , uddeSyA hi grahAH , tezu sammArjanaviDAnAtiha cArTapratipattAv ekasyAm upAdeyO SabdArTO , paSur iva yAgeato vivakzitam anayoH sAhityaM viSezaRam ity aruREkahAyanyor ivAnayor niyamaH sambanDa itivam aruREkahAyanyoH SrUyamARayoH sAhityavivakzA yuktAsamudAye hi tatra vAkyaM samApyatenEva pratItikriyARatayA SrutO , kaTam anayoH sAhityavivakzAna SrUyamARatA viSezaRavivakzAhetuHapi tu arTasaMvyavahAro 'pi hipAkAdO yadOdanAdisTAlyAdivyavahAradarSanAt anaBihitam apy arTaM jAnAti tadA sTAlyAdInAM vivakzitaM sAhityaM manyate , taTA manvAnaH svayam api paktukAmas tat sarvam Aharatievam ihApi bAlaH prayojyavfdDasya viSizwArTavyavahAradarSanena tadvizayAM budDim anumAya SabdAnantaraBAvitayA SabdakAraRatAM tAvadavaDArayativaktuS cAsyAM prayojyavfdDapratipattO darSanapArArTyAt praDAnaBUtAyAdIyamAnayoH SabdArTayoH sAhityaM vivakzitam itievaM ca viditvA svayam api parArTaprayoge sahitO SabdArTO hfdayam AveSitAv upAdAya SabdaM coccArya parapratipattiM BAvayatIti sUktaM sAhityavivakzA varRasAhityavivakzAvad iti || 12 13 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2587
nanv evaM vadatA SabdArTayoH kriyAsambanDa eva darSitaH , na parasparasambanDaHtaTA hi yat tAvad uktam aBiDAnakriyAyAM hi iti , anenABiDAnakriyAsambanDa eva karmakaraRAdirUpeRoBayor upavarRitaH , na parasparasambanDaHpratipattAv upAdAnAd ity api pratipAdyapratipAdakatayA pratipattikriyAsambanDamAtra eva darSitaH , na parasparam , guRapraDAnaBAvam antareRa sambanDAyogAtvakzyati hi guRAnAM ca parArTatvAd asambanDaH samatvAt itisyAd etatkriyAkArakasambanDapUrvakatvAt sarvasambanDAnAM kriyAkArakasambanDa eva darSita itiastu tAvat , taduttarakAlaBAvI tu ko 'nayoH sambanDa iti vAcyam evatad etat sarvam anuBAzya pariharati tatreti tayorantenaasyArTaH yady api kArakARAM praDAnArTatvAn na parasparasambanDaH , taTApi pratipattyaBiDAnayor yA kAcit kriyA gfhyate , tasyAM ca kriyAkArakasambanDottarakAlaBAvI parasparopakAryopakArakalakzaRaH SabdArTayor asti sambanDaH ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2588
tat punar idaM pUrvAparavirudDaM pradeSAntaravirudDaM cataTA hi atra tAvad ekasyAM kriyAyAm upakAryopakArakatvaM SabdArTayoH sambanDa ity uktam , pratipattAv upAdAnAt iti kriyAnumAnANgatvam eva parasparaniyamAtmako darSitaH sambanDaHaBiDAnakriyAyAM hi iti ca karmatvakaraRatve sambanDa ity uktampradeSAntare Saktir eva sambanDa iti vakzyatikvacic ca SabdaSaktiniyamam eva sambanDam Aha
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2589
vAcyavAcakaSaktyoS ca niyamaH PalalakzaRaH |
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2590
iti bruvAnaHanyatrApy uktam
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2591
ekABiDAnimittatvaM karmakartftvayoS ca yat |
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2592
yo vA karaRakarmatvaniyamo 'BiDayEkayA ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2593
sa no 'rTaSabdasambanDaH
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2594
itiato vivecanIyam idam ko 'tra sambanDaH SabdArTayor vArttikakArasyABimata iti
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2595
atrocyate yaTEkena krayakarmaRA parigfhItayor dravyaguRayor itaretarAkAMkzAparipUraRena parasparopakAryopakArakalakzaRaH sambanDaHna hy anASritaH krayakriyAm aBinirvartayatina dravyaM guRaviSezAnavacCinnam utsahate krayakriyAM nirvartayitumna ca guRena svamahimnA ASrayaBUtadravyamAtram upAdIyamAnam api kraye gfhyate , dravyAvaroDAtdravyevacCedAt tad guRamAtram upAdIyamAnam api krayakriyA na pratIcCati svakIyAruRim aguRAvaroDAtso 'yam arTo niyamaH sampadyatetad evam ihApy ekArTapratipattyaBiDAnakriyAsidDyarTam upAdIyamAnayor vivakzitasAhityayoH SabdArTayoH kriyAkArakasambanDottarakAlaBAvI yo yam upakAryopakArakaBAvaH , sa eva sambanDaH
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2596
kaH punar anayoH parasparopakAraHSrUyatAm arTo hi na pratipAdakam antareRa pratipAdyo Bavati , Sabdo na pratipAdyam antareRa pratipAdakaHataH pratipAdyapratipAdakatayAvatizWamAnAv anyonyasyopakAryopakArakO BavataHtac cedaM rUpam anayor niyatam ity atyantasannikarzamAtreRa niyame sambanDABiDAnam , na tu niyama eva sambanDaHSaktisambanDavAdo 'pi cAta evavAcyavAcakaSaktyor eva hi satyor upakAryopakArakaBAvo Bavatina tu Saktir eva sambanDaHtad atra pratyAsatter aBedopacAreRa SaktiH sambanDaH , niyamaH sambanDaH , kartftvaM karaRatvaM vA sambanDa ity evamAdayaH samullApAHvastutas tUpakAryopakArakatvam eva sambanDaH ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2597
kaTaM punas tadrUpam anayor niyatam ity ucyatena hy anuccarite Sabde parasparopakAryopakArakaBAvaH SabdArTayor astina ca tadAnIM tO na staH , nityatvAttasmAd asad etattan naSaktyAtmanA vidyamAnatvAt anuccarite 'pi hi Sabde 'sti pratipAdakaSaktiH , arTe ca pratipAdyaSaktiH , ata eva sambanDo nitya ity ucyate
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2598
nanv evam ekakriyAnimittako niyamaH SabdArTayoH sambanDa ity ucyamAne 'numAnANgam avinABAva evASrito Bavet , atas tadbalena DUmAdivAgnijYAnaM SabdAd arTajYAnam upajAyamAnam anumAnaM syAd ata Aha na cApItiidaM ca SAbde prasADitam ity Aha sADitam itinanu yady avinABAvo nopayujyate , kas tarhy upayujyateuktaM BAzyakAreRa saMjYAsaMjYisambanDaH itinanu cAyam api sambanDo 'nupayogy evatad etad ASaNkate saMjYetitadaNgaM gamakatvANgam ity arTaH || 16 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2599
kaTam anaNgam ata Aha gamayantItivyavahAradarSanenagamayantI ezA saMjYA kalpyata itikim ato yady evam ata Aha na cEzetietad uktaM Bavatigamakatvam eva saMjYAtvaM na tatsambanDAntaram antareReti || 17 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2600
yataS cEvam ato DUmAder iva gamakatvaM sambanDAntarapUrvakam eva paScAdApatitam ity Aha tasmAd ititattulyatve dozam Aha sAnaNgam itiyaTEvAvinABAva eva DUmAdO pratItyaNgaM na taduttarakAlaBAvi gamakatvam , evaM tatrApi syAd itiDUmAdivEzamyeRedAnIM parihAram Aha neyam iti || 18 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2601
vEzamyam eva darSayati nirUpita ititatra hi DUmAdO mahAnasAdideSe 'gnyavinABAvanirUpaRottarakAlaM tatkftEvAsO gamakatetiapi ca DUme praTamaM gamakatvaM nAvagamyata ity Aha gamakatveneti || 19 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2602
Sabde tu viparItam ity Aha iheti sArDena || 20 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2603
gamakatvenEva Sabde praTamaM vyutpattir ity uktaM tad vivfRoti kaTayantIti trayeRaayam arTaH treDA hi Sabde vyutpattiH , vfddopadeSAt tadvyavahArAt padAntarasamaBivyAhArAd vAsarvatra cAtra gamakatEvAdAv avagamyatetaTA hi vfdDopadeSe tAvad ayam asya vAcyaH ayam asya vAcakaiti gamyagamakaBAva evAvagamyateyatrApi kvaciduccaritAd vAkyAt prayojyavfdDasyArTavizayAM kriyAM dfzwvA cezwAnumAnena gavAdyarTabodDftvam upakalpyate tatrApi yasmAd ataS SabdAd anenAyam arTo vagataH , tasmAd ayam asyArTa iti gamakatEva SabdasyAdAv avagamyateprasidDapadAntarasamaBivyAhAre 'pi iha sahakAratarO maDuraM piko rOtItyevamAdO viditasahakArAdyarTo 'viditapikAdyarTaS ca yo 'yaM sahakAratarO rOti tasya pikaSabdo gamaka iti gamakatvam evAvagacCatIti sidDaM sarvatra gamakatvaM na vyutpattir iti || 21 23 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2604
nanv AkftiH SabdArTa iti vas sidDAntaHna ca tadvAcyatvam anvayavyatirekAv antareRa Sakyate 'vagantumatas tatpraDAnEva SabdapratItir Apadyetaata Aha itTam itiayam arTaH anvayavyatirekayor atra nizkfzwArTaniyamamAtre vyApAraH , vAcakatA tu nAnAjAtyAdisaNkIrRArTavizayA sidDEveti || 24 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2605
nanv AgopAlaM SabdArTavyavahAro dfSyatena ca te 'nvayavyatirekAByAm arTanizkarzaM kurvantina ca tAn pratyavAcakAS SabdA iti yuktaM vaktumtulyavat pratIteHpikAdyarTanirRayasya ca mlecCAdinibanDanasya vakzyamARatvAd ata Aha bahujAtIti sArDenaayam aBiprAyaH lOkikA hi hAnopAdAnAdivyavahAramAtrArTinaH , na ca tezAM vyavahAraH SabdoccAraRakzaRopajAtasaNkIrRArTaboDasADya eveti , SrOtalAkzaRikAdivivekaM pratyanAdftA iti || 25 26 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2606
tena tarhi kim arTaM viviYcate ata Aha balAbalAdItiSAstrasTA hy anirUpitaSaktayo na SAstrArTam anuzWAtuM SaknuvantIti tezAM hAnopAdAnopayogI SabdaSaktiviveka iti te viviYcata iti || 26 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2607
etad eva prapaYcayati kakzyAntariteti dvayenaasyArTaH dviviDaM sAmAnyaM param aparaM caparaM sattAKyam , aparARi dravyatvAdInitAni sAmAnyAny api santivyAvfttibudDer api hetutvAt viSezasajYAm api laBanta iti , tAni sAmAnyaviSezaSabdenApadiSanti , tatra ca sAmAnyaviSezAH sAmAnyaSabdasya svArTena kakzyayAntaritA BavantiyaTA sacCabdasya sattAmAcakzARasya tadantaritA dravyatvAdayaH sAmAnyaviSezAH , tezu cAsO lakzaRAbalena pravartamAno durbalo jAyatesvArTe tu SrutyA vartate iti sa tatra balavAnkA punar iyaM lakzaRA nAma aBiDeyAvinABAvena pratItiHyaToktam
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2608
aBiDeyAvinABAvapratItir lakzaRezyate |
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2609
itikriyA kiyadvABiDeyAvinABAvena lakzyate kiyat svamahimnA Sabdenocyata iti SAstrasTAnAm anuzWAnaviSezArTaM viveko yuktaHsA ? eca ? lakzaRA prAyeRa nityasambanDAd BavatIti nityasambanDAd ity uktamsambanDamAtram eva tu lakzaRAyA bIjamAha kaH punaranuzWAne SrOtalAkzaRikavivekasyopayogaHSrUyatAm loke tAvadbrAhmaReByo daDi dIyatAM takraM kORqinyAyeti brAhmaRasAmAnyasTA brAhmaRaSrutir lakzaRayA tadviSezaM kORqinyam avatarantI durbalA Bavati ity avyavahitaviSezasTayA kORqinyaSrutyA bADyatevede 'py evam evayajussAmAnyasTA upAMSu yajuzA iti Srutis tadviSezasTayA uccErnigadena iti SrutyA bADyata ityevamAdi darSayitavyam itisAmAnyaSabdenAtra viSezAn viSiMzan na sAmAnyAtiriktAH kecana viSezA vidyanta iti darSayatiasti hi kezAYcid darSanaM
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2609
nityA dravyavfttayo 'ntyA viSezAHte ca vyAvfttibudDer eva hetutvAd viSezA evetiparamARukAraRakaM hi kARAdA dvyaRukAdikrameRa jagato nirmARam AtizWantena cARutvena parasparam anatiSayAnEr aRuBir asaNkIrRAkArajagadutpAdayituM SakyateataH santi kecanARusamavAyino veSezA nAma ye tAn itaretarato vyAvartayantIti saNgirantete ca nirDUtaniKilakAluzyEr aparokzam Ikzanta evetitAn pratyucyatena tAvadakzADInezu BAvezv avAntarasAmAnyAtiriktAn viSezAnIkzAmahedravyatvena hi pfTivyAdayo guRakarmaByo viSizyante tvena pfTivI abAdiByo dravyAntareByaH , vfkzatvena vfkzAH pArTivAntareByaH , SiMSapAtvena SiMSapA vfkzAntareBya ity evam aRUn yAvad iyaM viSezakaTA vartayitavyAkim atra viSezAntareRaaRuzu tv ekajAtIyezv api kAryaviBAgAd rUpam eva viBaktam anumAsyAmaheno Kalv aviBaktAkAraM pUrvavastu viBaktAkArakAryaGawanAyotsahata itipfTaktvAKyo vA guRas tezAm anyonyasya viSezakatvAd viSezo Bavizyatisa evAnapekzitaviSezAntaro na siDyatIti cetiviSezA vA kaTam anapekzitaviSezAntarAH setsyantiapekzaRe vA tadAnantyam , ato manda evAyaM viSezAntarAByupagamaHyoginas tu tAn paSyantIti SradDaDAnA buDyante vayam aSradDaDAnAH smaH , ye yuktiM prArTayAmaha iti sUktaM sAmAnyaviSezezv iti || 27 28 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2610
anvayavyatirekAByAM vAkyajYAs tu viviYcate ity uktamtAv anvayavyatirekO darSayati tatreti dvayenatatra sAmAnye gavAdO goSabdasya bahulaM prayogAt tadviSezezu ca SAbaleyAdizu asatsv api bAhuleyAdizu prayodarSanAt parasAmAnye ca sattAdO saty api BAvAntare 'prayogAt sAsnAdiBis sahEkAvayavirUpArTasambanDigotvamAtrasya goSabdo vAcakam ity anvayavyatirekAByAM jYAnaM janyatesAsnAdyekArTasambanDIti cAvinABAvinA cihnena gotvam upalakzayatItiatas sidDaM gamyagamakaBAva eva SabdArTayos sambanDaH praTamam avagamyate na punaravinABAva iti || 29 30 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2611
upasaMharati tasmAd itinanu saMjYAsaMjYisambanDo BAzyakAreRoktaH , na ca gamakaM saMjYeti lOkikA manyante , na hy agner DUmaH saMjYety ucyate , ata Aha aBiDAyakatetiayam aBiprAyaH asyArTasyAyaM gamaka iti jYAte nAvyApriyamARasyAvagatO kAraRatvam upapadyata iti tadvyApAro 'vasIyate , SabdavyApAraS cABiDety ucyateato 'trABiDAnakriyAsambanDAd gamakatvasyEva viSezo 'BiDAyakatA Sabde jYAyateaBiDAyakatEva saMjYAtvam ity upapannas saMjYAsaMjYisambanDa itiavinABAvitA tu sambanDaniyamaH , na sambanDa ity Aha sambanDetiidaM ca nizkfzwe 'rTe niyamyate ity atroktam asmABiHtasmAd iti padAnuzaNgeRopasaMhftam itiveditavyamanvayavyatirekAvinABAvaSabdO paryAyAv iti nArTaBedaS SaNkitavya iti || 31 32 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2612
yadi pratyAyakaH iti BAzyakAreRa prayogo 'ntarRItaH , tam Aha sambanDetidevadattAdayo hi yadfcCASabdA yatrEva saNketyante tam eva pratipAdayantina cEzAM kvacid api svABAvikI SaktiHtad ayaM prayogArTaH gavAdiSabdo DarmI , nABiDASakta iti sADyam , upAyAntarApekzatvAd iti hetuHyadupAyAntarApekzaM tan na svarUpataS Saktam , devadattAdipadam iva saNketagrahaRApekzam iti || 33 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2613
atra BAzyakAreRa yadi pratyAyakaS SabdaH praTamaSrutaH kiM na pratyAyati iti paricodya sarvatra no darSanaM pramARam ityAdinA darSanabalena gfhItaSaktikaH pratyAyayatIti parihAra uktaH , taddarSayati yaTEvetiasyArTaH gamakatvam eva tAvat Sabdasya kim aByupagamyate , vyavahAradarSanabaleneti cet , samAnam idaM SaktisaMvedane 'pina hy aviditaSaktayaS SabdAd arTam avayanto dfSyanta iti || 34 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2614
syAd etat prakASakAH pradIpAdayo 'viditasambanDA api svArTaM prakASayanto dfSyante , tadviDarmA ca SadbaH , ato na prakASaka ititac ca nEvam , SaktivElakzaRyAtvicitraSaktayo 'pi hi BAvAHtatpradIpaH pratyakzaparikaratayAgfhItasambanDo 'pi prakASayatu nAmanEtAvatA SabdenApi tadDarmeRa Bavitavyamato 'yam aparyanuyogaHapi ca vrIhyAdayo 'gfhItasvarUpA api kAryam AraBanta eveti Sabde tadDarmaH kiM nAropyatekArakahetavo hi vrIhyAdayaH , Sabdas tu jYApakahetuHato 'pekzate svarUpagrahaRam iti cetkena vedam AjYApitaM jYApakena svarUpagrahaRam apekzitavyaM na sambanDagrahaRam iti , darSanabaleneti ceti , samAnam idaM sambanDagrahaRApekzAyAmapi , darSanabalAd eva hi liNgaSabdAdayo jYApakaviSezAs sambanDagrahaRam apekzantena cakzurAdayaHsarvatra hi no darSanaM pramARamkArakAS cakzurAdaya iti nAnumanyAmahe , jYAnakAraRasyEva jYApakatvAt , tad etad Aha svarUpeti || 35 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2615
nanu ca sambanDagrahaRAt prAg apy aBiDAne SabdaS Sakto na vAyadi SaktaH , kiM sambanDagrahaRApekzayAna cet sambanDagrahaRam eta hi tadAgamanyAyena kAraRam Apadyeta , ata Aha yatsADakatametina tAvat sambanDagrahaRAt pUrvam aSaktam eva Sabdam avagacCAmaHna ca SaktasyAnugrAhakApekzA svaSaktiM vihati || 36 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2616
kiM punar na vihanty ata Aha na hItiyadi hy anugrAhakApekzA svaSAktiM vihanyAt sarvam eva lOkikaM vEdikaM karaRaM karaRatAM jahyAtaapekzate hi sarvam eva karaRam itikartavyatAjanitam anugraham iti || 37 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2617
kiY ca astu tAvad itikartavyatApekzA karaRaBAvaM na vihantIti , pratyuta tayApi nEva karaRatvaM nAsti , pratikaraRasvarUpaM tadapekzAniyamAdity Aha pratyAtmetinanv evam uBayasamavaDAnam evAntareRa kAryAnizpatteH kaTaM karaRetikartavyatAviBAgo darSayitavyaH , ata Aha bAhyAntareti nAntenayatkAryasidDO sannihitaM tatkaraRam itarad bAhyam itikartavyateti , bAhyam api kvacid vivakzAtaH kArakapravftteH karaRatayA vivakzyata ity Aha kvacit syAd veti || 38 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2618
etad eva darSayati udvigna itijYAnotpattAv antaraNgam api cakzur na karaRatayA manyate , kin tu kutaScit tAratamyaviSezAd bAhyam eva pradIpaM karaRatayA vivakzatIti || 39 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2619
sa cAyaM vivakzAnibanDaH karaRaBAvaH kAdAcitkaHnityavfttO nityaM tu kAryasidDO Antarasya cakzuzaH karaRatvam avagamyata ity Aha nityavfttAv itianDAnAM dfzwir darSanaM nAstIty arTaH || 40 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2620
nanv astu vijYAnakAryAsattiviSezaRAt pradIpAdyapekzayA cakzuzaH karaRaBAvaH , AtmamanassaMyogas tu jYAnotpattAv atyantam AsannaH , ataH kaTaM tadapekzayA cakzuzaH karaRatvaM BavizyatIty ata Aha SarIretiayam aBiprAyaH nAsattiviSeza eva karaRatve kAraRam , api tarhi bAhyapradIpAdyapekzayAsattiH , AByantarAtmamanassaMyogApekzayA tv asADAraRyam , AtmamanassaMyogo hi rasAdijYAnasADAraRo nAvyaBicAritayA rUpadarSanakAraRam iti Sakyate 'vagantumcakzuzaH punarasADaraRatayEva rUpajYAne kAraRatvam iti cakzUrUpAdiBedas tu ity atroktam iti || 41 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2621
tad evaM dfzwAnte vivakzAsannikarzaviSezakftakaraRetikartavyatAviBAgaM darSayitvA prakfte yojayati taTEvetianena yattadAgamanyAyena sambanDagrahaRam eva kAraRam Apadyetety uktaM tad api vivakzAviSezavaSenAstv iti darSitam iti || 42 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2622
aparam api yaTA cakzurdrazwf na bAhyena prakASena vinA ityAdi parihAraBAzyaM , tasyABiprAyam Aha yaTeticakzur hi pradIpAdyupAyAntarApekzamapi rUpaprakASane svaBAvataS Saktam ity anEkAntiko hetuHdfzwAnto 'pi sADyavikala ity Aha devadatteti || 43 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2623
yadfcCASabdAnAm api jYAnasAmarTyaM vidyamAnam eva niyogenABivyajyata ity aDyAsavAde varRitamatra ca yaTA cakzur iti BAzye cakzuzaH karaRaBAvo darSitaHkaTaM punas tulye 'pi cakzuHpradIpayor jYAnakAraRatve cakzuzaH karaRatvam ity atropapattim Aha prakASa itiidaM ca nityavfttO ity atroktam apy aDunA BAzyasamarTanArTam uktam ity apOnaruktyam iti || 44 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2624
tad evam upapAditas saMjYAsaMjYisambanDaH kftakatvena BAzyakftAkziptaH yadi praTamaSruto na pratyAyayati kftakas tarhi iti , tad etadvArtikakAro darSayati puruzetievaM cAtra prayogaH yaH saMjYAsaMjYisambanDaH sa kftakaH , puruzApekzatvAt , rajjuGawasaMyogavad iti || 45 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2625
aparam apisvABAvato hy asambanDAv etO SabdArTO ityAdi BAzyaM , tasyABiprAyam Aha Binnetiayam arTaH yaTA rajjusarpAdizu BinnadeSakAlADizWAnezu kiYcid deSAdi samaM nAsti , evaM tayoS SabdArTayoHatas tadvad eva tAv api svaBAvato 'sambanDAv itiIdfSI cAtra prayogaracanASabdArTO svaBAvato 'saNgatO , asamadeSakAlatvAt , rajjvAdivattAv eva na samadeSakAlO , BinnadeSAdyaDizWAnopalamBAt , tadvad eveti || 46 ||
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2627
svarUpato 'sambanDAv api tAv arTa abdO iti kASikAmAtfkAyAM pAWaH
sa_sucaritamizra-mImAMsAzlokavArttika_2628
ity upADyAyasucaritamiSrakftO saMbanDAkzepas samAptaH ||