10 : ​ 6 - 9 . Se kpa se fatyô u ‘ nengen ’ a shighe u doon tsung ne ken ishima yase , shi ngu ica a vese kpaa ga ! ​ — Rom . Anyom pue nga kar yô , Paulu yem ken M@@ ase@@ don@@ ia , Timoteu di lu ken E@@ fese . Alaghga ma anmgbian ngu eren inja ka doon ga . Ka mnenge u kpe@@ egh u nyi nahan mbagenev ve lu a mi sha kwagh u erdoo ? K@@ u ngu er m@@ ny@@ am nahan , sha ci u mbakp@@ enev kera fa ma kwagh ga , shi vea fatyô u eren kwagh môm ga . Ka an nana fatyô u kaan ér nan ngu iyol ish@@ ô ele@@ gh ele@@ gh sha kwagh u zenden sha asaren a iyol@@ ough@@ o ? Bibilo kaa ér : “ Tsô Aberaham mough pe@@ pe pe@@ pe kange j@@ aki na shi@@ di ; a mough a mbayev nav uhar kua Is@@ ak@@ a wan na ; a ar iky@@ on sha ci u nagh ku nan@@ den ; a gba zan hen ijiir i Aôndo tese un la . ” I@@ j@@ ung@@ wen ngi b@@ enden a vese sha igbenda kposo kposo , kpa mbagenev yô , ka i na ve m@@ nyoon ken ishima tsung . Se za s@@ ôôn a s@@ ôôn ken gar u M@@ ex@@ ic@@ o C@@ ity nahan maa se tôv ve ityô je . ” ( 1 Mbakorinte 10 : 31 ) Aluer or lumun u zan ivese shin nan venda kpa , hanma or nana̱ fa ér “ nana . . . tôô ikyav mbi nan iyol i nan . ” U@@ im@@ on@@ don mba it@@ yo@@ mb@@ o lu bu@@ ghun wa@@ sa@@ ar sha ashe a ase . ” Mba@@ y@@ ev@@ kasev mbagenev mba sha makeranta gba sen un ib@@ um@@ egh shi tu@@ ur un ke ’ ijime ér a̱ gema ishima na , ve kaa a na ér ka s@@ aren a sar hanma wan@@ ye@@ kwase u yaven a wan@@ nomso la . Kwagh u í we se ér se lu ior mba “ wan ishima ” la ngu sha ci u Mbakristu cica cii . Heela tseegh ga , alaghga kwagh la una mgbegha ve ve kpa vea soo u henen shi civir un shon u a ‘ gbe akaa cii , ’ a lu Or - eren ityom i kpilighyol ne , ka Yehova je la . — Mpase 4 : 11 . Er se lu ken “ ijiir i y@@ eren ” i Yehova ne yô , tese ér se mba a ian i civirigh i yan ikyar a na kôôsôô . Sha kwagh u Bibilo i er yô , se fatyô kuren ikyaa ser An@@ na yar tom a mlu na u gema la sha u seer kporom ikyua a Yehova . I pase iniôngon ve man ishimaveren ve la ken ngeren u a dondo ne . M hen mer u eren nahan la ka kwagh u dedoo sha er wanye nana hen ér mba nan nan ibo ga yô . ” — Kwaghôron u G@@ er@@ al@@ d , ken tar u Fran@@ ce . Er m lu tesen ior mba he@@ v mimi , m kera ver ishima sha mlu wam la ga yô , kwagh ne wasem kpishi , m zua a m@@ sur@@ shima shi ikyar i m ye vea Yehova la seer taver . Mba@@ fan@@ a@@ ôn@@ do@@ ga yange ve jiir wan@@ iv@@ o ( shin wan u ma z@@ end@@ en@@ ya ugen ) sha at@@ u@@ mba a ngô na sha u sôron ak@@ ombo ér ura u̱ n@@ ôô . Yange er tom u pania ken inyom i hiihii la been yô , kpiligh un iyol je gande . ( Genese 12 : 8 ) Inja i ishember i ken zwa Heberu i i gem ér “ yila sha iti ” la a fatyô u shi lun “ yôô ( pase ) iti ” kpaa . 47 Yosev — Z@@ ua a I@@ veren sha Inja Na i W@@ ang La Mbamaren asev mba hiihii mbara kpa mba uwegh sha ican i uumace ve lu yan ne nena ? Nenge sha gbenda ugen u nan mkaanem ma vihin la — ikp@@ ela mhen u mbat@@ ô@@ v@@ on@@ kwaghfan man mba@@ fan@@ takerada ka ve gber sha u kaan Bibilo imb@@ wase ér ka takerada u mimi ga la . Anyom kar hegen , An@@ ne hide taver ken jijingi , ngu civir Yehova sha gbashima , imo i ken ishima na ngi wang . 5 : 18 , 25 . Yange i tôndo Ke@@ tly uwegh ku y@@ an@@ egh va kighir sha k@@ w@@ ende . Sha shighe u su@@ nd@@ an la , a nan@@ de iv@@ or i bo sha , kpa a gema a kohol u@@ wua la . OR@@ G@@ EN u i yer un ér O@@ bed yô , ka ter u a lu a ônov uhar yô . Lu hen shighe ne va fa Yehova ye . PE@@ E@@ J@@ I 9 • ATSAM A A GBER YÔ , KA : 30 , 10@@ 9 Mba@@ y@@ ev@@ kasev mba ve vihi iy@@ av ga yô , ka ve mar ônov mba lun a uter shio . Á va ôron akuraior a a we ts@@ wam yum ne ijir kera yô , mfe u Yehova una samber sha tar a ar h@@ an je ? Kwagh ne ka a na ve ian i eren kwagh sha ishima ve shi nan Aôndo icivir , sha u eren un tom ken ij@@ ough@@ ave vea mbagenev . — Ps . Se nenge a mimi u ityendezwa i Yehova a er a vese ér ‘ mayange Una undu se ga , ’ shi aluer se civir un sha mimi yô , ‘ ma kwagh a ban se ga ’ la . — Heb . I@@ K@@ A@@ A ken Mpase 4 : 11 ér : “ We , Ter Aôndo wase , U kuma u ngohol iengem man icivir man agee gadia U gba akaa cii man ka sha ishima You kpaa a lu , shi i gbe a kpaa ye . ” H@@ AN@@ M@@ A I@@ Y@@ A@@ NG@@ E : Ken tar u Amerika tseegh , ior ka ve ha@@ ya ic@@ er i vi@@ di@@ o i tesen ufoto mba iji@@ mba@@ gh i hemba M@@ I@@ L@@ I@@ Ô@@ N U@@ H@@ A@@ R . Ka u se k@@ è@@ r a k@@ è@@ r à@@ h@@ á@@ b@@ à , e̱r mbagenev ve keren sha akaaôron a profeti a gbil@@ ini@@ gh a N@@ ost@@ ra@@ d@@ am@@ us shin uumace mbagenev mba ve ts@@ eng@@ an ôron akaa la nahan ga . P@@ ine nan mbampin mba tesen ér kwagh u nan gba u ishima , sha er u fa kwagh u a lu nan ken ishima yô , vough er ka i ‘ ke@@ se mngerem ’ ma zan nahan . ( Anz . Se mba z@@ endan u@@ yôugh@@ yôugh@@ mbaakaav mba ng@@ een kpishi mba alaghga vea va se a m@@ nyoon tseegh ga a kua tsombor wase kpa shami laa ? ( Yakobu 1 : 17 ) U tesen ikyav yô , shighe u Yehova na Mbaiserael ijiir i vea tema la , yange na ve “ tar u at@@ umb@@ ab@@ ua man iy@@ ough du@@ mbur ker ” yô . ( Aerenakaa 6 : 15 ) I@@ shigh nagh yange ki lu bem bem er ka ort@@ yom u Aôndo nahan . Se fatyô u tesen Aôndo ser a doo se ishima sha u lamen a na ken msen shi eren akaa a a kaa ér se̱ eren la kpaa . Bibilo kaa ér : “ Ken masetyô u akaa ne yô , wan u kwase shon u ya lu u na la , gba angev ; angev nav taver je , a kera lu uma ga . ” ( Pasalmi 10@@ 3 : 2 , 6 , 7 ) Alaghga Davidi lu henen sha kwagh u Mbai@@ gipiti lu nzughul a Mbaiserael sha u ny@@ igh@@ en ve sha ayange a Mose la . Yange or@@ ya nana soo u ungwan loho wase yô , or@@ pasenkwagh nan bugh ger@@ am@@ af@@ on la nan ver , nahan or@@ ya la nan ungwa akaaôron a ti@@ ôn@@ ôô a i kura ken ic@@ er i wa ker la , a been yô , i na nan ityakerada . Shighe u uumace mba ungwan imo i Aôndo vea ember bem u been mayange ga sha ikyev i hemen u Yesu la , ‘ á pase ve sha ikyev i mlu u h@@ ôôn la á tu@@ h@@ wa ’ kure kure zan zan vea kar hingir uumace mba vough . ( Anzaakaa 23 : 20 , 21 ) Shighe u or kera we kwaghwan ne ikyo ga yô , kanyi ka i ere ? Nahan , ve venda u nan Yehova icivir i i lu i̱ na la , di er upristi mba sha ayange a Mal@@ aki la nahan . 22 Kwaghôron u Yehova G@@ be I@@ nya Ga “ M@@ lu u ashighe ” ne kanyi ? Icighan Jijingi Ngu G@@ bu@@ usu Tom A@@ in@@ ge Ashighe kpishi Yesu yange a yar tom a ase@@ mb@@ er@@ ati@@ i a á taver ga man a á lu ti@@ ôn@@ ôô kpa a gem a lu a inja kpishi yô . M@@ sen u sha jighjigh u nan la una yima or@@ u@@ ange la ” — Y@@ ak . Shi ior mbagen mba ngô@@ ôr nengen a aeren a he a ve tesen la ga . Hanma iyange yô , i tindi ort@@ wer môm man un@@ ôô@@ s@@ u uhar ér ve za wase mba@@ vih@@ in@@ yol . ‘ Tom la taver yum . K@@ ur@@ en uityendezwa ou . Aluer ú er akaa ne yô , u̱ keghen Yehova a kera lu kwagh u nan we ‘ ishima i ur@@ en ’ ga . Ka mbampin mba sha kwagh u iv@@ es@@ egh mba nyi i doo u gumor nana pine iyol i nana ? Ka an je nana soo u lun ikyua a or u nan wasen nan u zan iky@@ ura ken uma u nan ga ? • A@@ to a hemban mbamaren Kanyi i gbe u Mbakristu cii vea er sha u lun ken be@@ me ? ATSAM A A GBER YÔ , KA : 9@@ 2 , 14@@ 8 Se fatyô u dondon ikyav i Davidi la nyian kpa ? • Er nan ve mba@@ ah@@ end@@ anev ve fetyô u yangen tom wase u pasen kwagh ne ga ? ATSAM A A GBER YÔ , KA : 1@@ 33 , 23 Hii ken inyom i 19@@ 50 la je , hanma shighe yô , ka i shi tin@@ d@@ in u@@ sho@@ ja mba ken tar u Amerika ér ve za er tom ken tar u Kor@@ ea . I p@@ enda A@@ re@@ ki shon sha iky@@ e@@ ky@@ e , U@@ s@@ a man an@@ ngô na lu kôôm i . Yehova Ka Aôndo u A L@@ amen a Ior Yô , 12 / 15 Maa N@@ at@@ an kende kaa ér : “ Ka we je , u lu or shon ye ! ” — 2 S@@ am . 6 , 7 . ( a ) I@@ c@@ egh@@ zwa ka i wase ior nena ? 25 : 21 ) Tindi u Mose la yange pase ér , aluer ikyav kighir ma z@@ end@@ en@@ ya u or@@ ihyom u or hen inya yô , nana wase or@@ ihyom la u m@@ ough@@ on a z@@ end@@ en@@ ya la sha . ( E@@ ks . Yange nenge ér shighe u keghen ne ka “ mnenge u sha ican , ” inja na yô gba kpee u una kegh zan zan a va kar yiman un . Yesu kaa ér : “ Ity@@ esen i M tesen , ka i Y@@ am ga , kpa ka i Un u A t@@ indi@@ m la . ” Er Yehova man Yesu ve er mimi hanma shighe nahan , kape Paulu kpa hanma shighe yange una ôr kwagh ve , a er sha mi je la . ( 2 Kor . Ieren i ior i N@@ ine@@ ve ne i kaha kposo a kwagh u ior mba ken So@@ dom yange ve er la ! Lu nyi Yesu ôr a mba@@ kwaghaôndo mba hendan kwagh a na la sha kwagh u uma u tsôron zum u a bee orgen angev hen ity@@ u@@ ngu i Be@@ tes@@ e@@ da laa ? Anmgbian ugen di ver ishima u “ zuan a or u a saa nan u henen Bibilo sha kwa u hiihii u un pase nan kwagh la ken hanma s@@ ati shi hiden za sôron nan fese sha er una maa isharen i nan la yô . ” ( Yohane 3 : 16 ) Zum u or ka nana zua a mfe u vough u Ter man u Wan la yô , nan hemba lun a ian i i@@ civirigh i zuan a uma u tsôron cii , sha ci u Yesu kaa ér : “ Man uma u tsôron yô , ka u ve̱ fa U , we Aôndo u mimi tswen , man shi Un u U tindi la , ka Yesu Kristu . ” ​ —⁠ Yohane 17 :⁠ 3 . ( Ps . 1@@ 30 : 3 ) Doo u nom man kwase vea de@@ en ayol a ve kwaghbo er Yehova kpa a den ve nahan . — 1 Pet . Apostoli Paulu pase kwagh u yange due ken ih@@ ye@@ mb@@ e@@ ato na la ér : “ Nahan yô er isholibo nyôr shin tar sha or môm , man ku gema va sha ci u isholibo yô , nahan ku va sha ior cii sha ci u ve cii ve er isholibo yô . ” — Mbaromanu 5 : 12 . Tar ne shi mgb@@ ough a i@@ pi@@ la . Kpa u ngu wer , u nôngon ser se ôr kwagh ti@@ ôn@@ ôô shi i wanger la , ka u ôron kwagh sha il@@ y@@ ahan shin sha kwaghfan ga ze . — Ôr 1 Mbakorinte 14 : 8 , 9 . M@@ ô ve môm kpaa i hung@@ u@@ l Aôndo ga . . . . Yesu lu a Ishima i Eren Tom hen I@@ jiir i V@@ ande L@@ un H@@ er Ga Yô A lu kwagh u injaa kpishi u hiin hanma ian i henen Bibilo sha tse@@ ene@@ ke la sha msen shi nan ishima sha kwaghhenen wase ! Kpa gema saan un iyol u civir Yehova sha afatyô na cii man u i ‘ ur un kera er nagh ku ur@@ un nahan . ’ ( F@@ il . Yange fa ér una pase ve iember i un zough a mi sha u civir Yehova la yô , ve kpa ishima ia taver ve . Ior mba i hembe ôron kwagh ve la : A@@ hab@@ a , Yes@@ e@@ bel , N@@ ab@@ oti , man Eliya A@@ tse la man ini@@ aav mbi yange i naan sha á la mba a inja he ’ Mbakristu nyian . Ikyav i tesen yô , shighe u Daniel z@@ ur@@ um anyom deri la , Yehova pase un wang ér : “ Ú mem , man ú mough ú tile sha kwar wou , sha mkur u a@@ y@@ ang@@ egh . ” ​ —⁠ D@@ an . Nahan a wa tser u tesen kwagh u a lu zan hemen hen iy@@ agh y@@ ase@@ gh ki ki lu ken ger@@ i u W@@ all@@ k@@ ill man P@@ atter@@ son , kua hen ijiir i se sember y@@ amen ken ger@@ i u W@@ ar@@ wic@@ k man T@@ u@@ x@@ e@@ do , ken kpen@@ tar u New Y@@ or@@ k la . Ikyav i tesen yô , alaghga tic@@ a u nan una tese nan ér nana nenge er or@@ de@@ l@@ ab@@ a ugen nan ne ugen ian ér nana nyôr nan sha hemen ape um@@ ato ve we nongo su@@ u@@ lu@@ u yô ; shin alaghga tic@@ a u nan una tese nan or@@ de@@ l@@ ab@@ a u nan p@@ ande usu u mat@@ o u nan sha kwaghfan sha er ua wa a@@ de@@ l@@ ab@@ a ag@@ enegh il@@ y@@ an@@ egh ga yô ; shin alaghga una tese nan or@@ de@@ l@@ ab@@ a u nan til ér nana wase hur@@ or u nan u mat@@ o a vihi nan sha gbenda yô . Aluer gba u Orkristu nana er ivese i sha aeren a ity@@ ôô shin i sha tindi yô , kanyi nana ere ? Nahan sha ayange a mnenge u sha ican yam ne cii me kegh me veren ashe , zan zan m@@ dugh wam una kar kuman . ne . Kwagh ne ka ityesen i vesen je , sha ci u or nana fatyô u civir Aôndo u mimi ga aluer nan fa Un ga shin alaghga je yô nan ngu a a@@ kper@@ an ken ishima ér Ngu ga yô . Kwaghôron u Pro@@ feti u A Lu a Inja Kp@@ ishi Yô 2 : 17 ; 9 : 11 , 12 ) Paulu pase ér t@@ ab@@ er@@ n@@ ak@@ el lu di “ m@@ ure u akaa a Sha ” tsô , shi a pase ér Yesu hingir ish@@ u@@ u@@ l i “ ikyuryan i hemban doon ” a ikyuryan i Mose lu ish@@ u@@ u@@ l ị i̱ la . ( Heb . Yehova na hanma or cii ian i tsuan u eren kwagh u nan soo yô . Shi aluer se za hemen u suur sha Yehova a ishima yase cii yô , se fatyô u lun a vangertiôr ser a̱ lu nyi je sea va tagher a ma ken hemen kpa se cia ga . Di@@ o@@ s@@ da@@ do , ter ugen u lun a ônov un@@ yi@@ in pase ér zayol u iny@@ ar u ityar kpishi i tagher a mi semb@@ er@@ ee ne na yô , hemba taver un u nengen sha mbamgbe mba tsombor na cii . A̱ shi nan kpa , Lo@@ ti yange fa er Yehova war S@@ ara , kwase u an@@ ngô na Aberaham yô . Kpa lu ôron wener ka mbaaferev , inja na yô ka mba ve n@@ ô@@ mb@@ o iky@@ ôr , ve vende sha apera u eren sha kwaghwan u Yehova a we se sha dooshima la , ka ve a va tim ve kera ye . Ka nahan ve or@@ pasalmi yange wa icam ter Yehova ér : “ Mbam@@ pase [ shin akaawan ] O@@ u ka iember yam ” ye . — Pasalmi 119 : 24 Ma kaa ér : “ Nenge , Me luun a ven ayange ayange zan zan mk@@ ur@@ tar je . ” — Mat . * Hen shighe la , yange i gba u mba gban a@@ yem mbara vea haa hanma kwagh u una seer ve i@@ yo@@ ho@@ v shin una lu ve ikyav cii kera . Ikyav i tesen yô , u fatyô u tôôn shighe henen akaa a Ruamabera a er u tesen wang ér se mba ken ayange a masejime la di@@ ke di@@ ke , sha er u seer lun a vangertiôr wer mimi je mk@@ ur@@ tar mgb@@ ôghom yô . 9 : 11 , 12 , 24 . Or u tesen ér nan hemba nd@@ ahar , u nan we ishima nan kegh shighe u a na nan tom ken tiônnongo yô , nana za hemen u eren Yehova tom a ahan zwa , shi a saan nan iyol u eren nyityô tom u i ne nan cii . Aluer kwagh ngu nahan yô , a gba u u seer henen ase@@ mber a kwaghôron . Or u timen sha akaa a mba@@ yi@@ ase , u i yer un ér Ne@@ an@@ der la kaa ér : “ Or u i yer ér C@@ el@@ s@@ us u yange hii ngeren akaa a dang sha Kwagh@@ aôndo u Mbakristu la , yange n@@ aha Mbakristu tar kaa ér ka mbat@@ ôn@@ don iyôngo ai@@ ve man mba sôron ak@@ ô@@ v man mbah@@ u@@ an ak@@ ô@@ v a inyam , man mba ve fe takerada cuku kpaa ga shi ve gbe kwagh ga la , ve pasen i@@ vangeli sha gbashima ye . ” 17 : 10 ) U fa ityôkyaa i i ne ve Aôndo a nenge awambe ér nga icighan@@ kwagh kpa ? Yesu kaa ér se ‘ ker tartor Na tseegh ’ ga . Yange kwaghôron ne gba lun di kwaghôron u i@@ ember@@ egh u shin ishima tsô ga . Hen Mbashiada mba Yehova yô , u pasen kwagh sha uya uya la , ka di u ôron ior kwagh u jighjigh ve u nan tseegh tsô ga , kpa ka kwagh u hange hange u ve eren sha u taver jighjigh ve u nan yô . ” U C@@ i@@ vi@@ r Yehova Saan Saan Nahan yô , de se za nen hemen u dondon Yehova Aôndo u “ lun a erdoo ” la . Ka sea nenge er tom wase ne u lu u@@ men atam nahan i saan se iyol kpishi . Kwase ugen u va hen pe i ver ityakerada ne yô , kegh ato zu@@ lee sha kwagh u kwase Shi@@ ada ugen lu ôron la . Ôr avur a Bibilo ne kpa nenge : Or@@ pasenkwagh 3 : 19 ; Mateu 10 : 28 ; Aerenakaa 3 : 23 KA M@@ I@@ M@@ I J@@ E N@@ E : Samuel shi@@ e Davidi mkurem ér una va lu tor u Iserael . Ken masejime yô , Anmgbian E@@ rich F@@ ro@@ st , u lu or u hemen bran@@ ci la va due her , maa su@@ gh ve ken zwa Buter a ahan zwa . ( 2 K@@ ron . 14 : 11 ) Lu inja er lu kaan a Yehova ér : ‘ Ka we je Mbak@@ u@@ shi mban ve ve u va nôngon ityav a we ye , Yehova . Hanma kwagh u ka sea ki@@ mbi yô , se ôr ayol a ase ; se mba eren kwagh ken mzough . ” 5 : 15 , 16 ) N@@ ôngo tsung er u er kwagh u ú tsough sha ci u tsombor wou la . Lo@@ ti yange “ er z@@ ô z@@ ô , ” nahan hingir inja er saa mbatyomov mbara vea kôr un a kôr sha u@@ we kua tsombor na cii ve , vea due a ve ken won gar u So@@ dom yô . Er ior kpishi ve ne jighjigh ér kwaghaôndo ka a wase ior ve lu ior mba ‘ dedoo ’ nahan kpa , ikyav tese wanger wanger ér kwaghaôndo ne ior mba eren akaa a vihin tsung . ” Nahan kpa , ka hanma or cii nan soo u eren ishima i Yehova ga . ( Yohane 19 : 10 ) Kpa kwagh ne y@@ à@@ ng@@ è un u pasen P@@ il@@ at@@ u kwagh u Tartor vangertiôr ga . 2 : 23 ; 4 :⁠ 8 . T@@ ime ase sha kwagh u a@@ gb@@ ag@@ a@@ kwase ugen u lu ken gar u Y@@ er@@ ik@@ o u tsuaa la , iti na ér R@@ ah@@ ab@@ i . Ka nyi i gbe u se er keng ve se kur@@ an@@ aa ? Er Noa a tsombor na lu gban t@@ so la , ior mbara lu sen ve a se ib@@ um@@ egh , er a lu kaan ér mngerem ma de@@ e@@ mee ma van sha tar cii yô . Shin er i lu kwaghbo u hiden gbidyen kwar sha akaa yange er se ken ijime la ga nahan kpa , gba u se lu a mnenge u vough sha kwagh u akaa a á er se i kar la . ( Ôr 2 Mbat@@ esalonika 2 : 3 , 8 . ) Ú fatyô u zuan a kwaghôron u dedoo sha itinekwagh ne ken an@@ takerada u i yer ér Sh@@ ould You Be@@ li@@ eve in the T@@ r@@ in@@ ity ? Ishima ia lu se kundu kundu , a mciem shio . Cii man Yesu k@@ ôndo yem sha yô , yange kaa a mbadondon un ér ve er nyi , man gba u vea er kwagh shon nena ? Iky@@ aior , T@@ sua Nen u C@@ i@@ vi@@ r Yehova , 7 / 1 ( b ) Lu ityendezwa i nyi Yehova er a Davidi sha kwagh u tor@@ o ? J@@ ul@@ ai 20 - 26 , 200@@ 9 Shighe u u lu lamen a mbayev ou sha akaa a a lu ican u lamen a ve sha mi , er kwagh u ish@@ i@@ ôr nahan je kpa , wa ikyo sha er u ta ve icin zan zan u za hungur u tesen ve gbenda u vough u vea nenge sha zayol shon ga yô . Yange se nyôr gir@@ g@@ im@@ nger u yemen tar u B@@ ra@@ z@@ il , se tsa sha gbenda je kuma ayange 14 . Kpa cii man se mough zende ne yô , or@@ kuran ugen shin Betel kaa a mo ér : “ Anmgbianev mba kasev mbam@@ ishen uta@@ ankar@@ un@@ yi@@ in mba ve lu a vôso nom ga yô vea lu zan ken tar u B@@ ra@@ z@@ il a we kua kwase wou imôngo . Ka m pine iyol yam mer , ‘ Ka an jim nana taver mo ishima ? ’ ” ( Ho@@ sea 1 : 3 ) Er ini@@ umbe i sha ikyav la i tese nahan , Aôndo yange due a Mbaiserael ken uiky@@ angen ken Igipiti kera ken inyom i 1@@ 5@@ 13 C.S.@@ Y . la ica i gba ga maa a ya iky@@ ur a ve , ikyuryan la lu er ityendezwa i nom vea kwase ka ve er ér vea pav ga la nahan . Sha shighe u á za mkombo la , á kaa a Orshiada ugen ér a hen Bibilo a na . Yehova una lumun er Satan shi a kimbir tan num sha ior nav ga . ( 2 Utor 17 : 5 - 18 ) A@@ tsan a ve ya ken uiky@@ angen , shighe u ve kera lu ikyua a Aôndo ve ga , shi ve gba ica a tar ve kpishi la na yô , ve gema inja kpa ? H@@ EN SH@@ A KW@@ AG@@ H N@@ E : Hen ityô you yô , i nenge ér gba u uter vea er nena sha kwagh u y@@ esen ôn@@ o@@ v@@ o ? Shighe u lu zan kô@@ le@@ eji her la , a zua a Mbashiada mbagenev kpishi mba ve lu eren tom ape kwagh hemba gban sha mbap@@ asenkwagh yô . ( Luka 13 : 10 - 16 ) Er Yesu lam a kwase ne sha icivir yô , a tese ér kwase ne kpa gba kwagh er ior mbagenev nahan , shi jighjigh u nan u kwase la gba un kwagh . — Luka 19 : 9 ; Mbagalatia 3 : 7 . 15 “ M Gba I@@ wan Hegen , kpa I@@ a Lu G@@ bem sha W@@ on Ga ! ” Nenge ken Iyoukura ( zwa Buter ) i Me@@ i 1 , 19@@ 8@@ 2 , peeji 3 – 6 , sha itinekwagh i i kaa ér : “ Lu@@ ̱ K@@ eren m@@ ze@@ hemen ” la . 9 : 24 ; 1 Kor . 1 : 31 ) Er se nenge tsung ser se kporom ikyua a Yehova yô , un kpa a kporom ikyua a vese . Nahan kpa , a va kav ér kwagh ne lu nan wan na lu hemban gban ica a na , shi un ngu tesen un u van@@ den veren inyaregh hiihii a kwagh u Yehova man tsombor . ( Anz . Yesu tese sha zwa tseegh ga , yange ver ve ikyav sha kwagh u uma u akuma akuma man ieren i akuma akuma kpaa . Yange i kaa a Yosua ér : “ Ka nahan man iky@@ ôr ia la@@ gh u sha akaa cii , shi ka nahan man ú er kwagh sha inja kpaa ye . ” — Yosua 1 : 8 . ( 1 Peteru 3 : 8 ) De du@@ ghun ve as@@ ôngo ga , kpa gema har sha m@@ vi@@ e ve u sha inja i Mbakristu la . Anyom nga karen ak@@ un@@ du@@ ahar , ka m@@ asen shin kpuaa u Mbaiserael vea nyôr ken tar u Ity@@ endezwa la yô , Yosua , u yange kar tile sha ityough ki Mose la , tindi nomso@@ mbaiorov uhar ér ve̱ za gba tar la mk@@ er . “ Kpa nyi ? Shighe u ka sea pasen kwagh sha uya uya nahan , ka se pase i tser haregh wase vindi vindi nena ? Er Yesu suur sha Ruamabera sha u hendan a am@@ een a Diabolo yô , hemba gban u se har sha mi cii ga he ? A@@ ha@@ shia , tor u Iserael yange o@@ s@@ ough sha ian i sha kpo@@ you na u sha va gba shin inya , nahan vihi un iyol . Yange a ôr Bibilo hanma sev , shi z@@ aan mbamkombo mba Mbakristu kpaa . Er nan ve Yehova dugh “ saa ” u lu Paulu “ ken iyol ” la kera ga ? Nenge ase kwagh u H@@ ag@@ ar , kwase i@@ gipiti u lu uma anyom a keren ken ijime er 4@@ 000 nahan la . Nahan cii kpa , aluer i na or u i we nan tom sha ikyev la an - ian u eren u sha ishima i nan yô , a@@ fa@@ eren@@ ga nana hemba lun a vangertiôr shi nana seer zuan a mfe kpaa . Kape M - umbur u ku u Kristu kpa á lu naagh ku bem hen Mbakristu mba i shigh ve mkurem je la . — 1 Mbakorinte 10 : 16 – 22 . Zum u m va fa mer ish@@ i@@ ôr i Ch@@ er@@ i kpe angev mbu sh@@ im@@ av yô , kunya kô@@ rom a Ch@@ er@@ i kpishi . Nahan uumace cica cii wa ayol a ve sha ikyev i Satan u a lu O@@ ri@@ h@@ yom u Aôndo la a mfe ve shio , gadia “ tar cii ngu sha ikyev i Or@@ bo . ” Ior kpishi civir mba@@ aôndo mba@@ aiev . “ W@@ AN@@ I@@ Y@@ Ô@@ NG@@ O ” B@@ U@@ G@@ H I@@ K@@ Y@@ A@@ V I SH@@ A AT@@ AR@@ AT@@ A@@ R K@@ EN A@@ K@@ A@@ V A AT@@ A@@ AN@@ K@@ AR@@ A@@ H@@ A@@ R L@@ A Kwa@@ gen di tôô gb@@ u@@ u@@ ka due wener una za wua iyol na . Nahan kpa , Aôndo yange wa Mbaiserael atindi sha kwagh u lun wang zum u ve lu zenden ken ta@@ ai@@ ky@@ ôngo la , man ta@@ ai@@ ky@@ ôngo ka ijiir i taver u lun wang her kpen kpen ! Nahan kpa avur a any@@ iin ne kpaa ka akaaôron a profeti sha kwagh u Igipiti i er ker ye . U tesen ikyav yô , shighe u mbacivir Aôndo sha jighjigh lu ha@@ an af@@ o ken tar u K@@ an@@ aan ningir la , “ ve pase gbar gbar er ve lu mba@@ van@@ nya man u@@ shir@@ mbaiorov ” yô . — Heb . Á hemba doon u kaan wer : “ Mkaanem ma Aôndo Bibilo venda imba kwagh la , ” shin “ Me va er kwagh u vihin Aôndo wam . ” Jijingi yange mgbegha apostoli Paulu nger ve washika ér : “ M su@@ ghun Aôndo wam hanma shighe u ka mea umbur ne yô . G@@ bem je , ken hanma msen wam cii , m ngu s@@ ônon sha ci wen cii a iember je , ka sha ci u ne lu ave a mo imôngo sha u pasen Loho u Dedoo hii sha iyange i hiihii la je , zan zan ar hegen . ” ( F@@ il . Nahan hanma or u nan civir Yehova cii yô , á fa hanma kwagh u nan kôr inya . ( Pasalmi 19 : 13 ) Aluer se dondo jighjigh u nan u amba@@ aior er Paulu kua Gi@@ di@@ on man — u hemban mbagenev cii je yô — u Yesu Kristu la yô , se ayol a ase se va mase kaven mimi u mkaanem ma i nger ér : “ Kwagh@@ fan ngu hen mbah@@ id@@ en a iyol ijime ” la . — Anzaakaa 11 : 2 . ( Mpase 18 : 2 ) Ka se kpuaa tseegh ken mba yange ve lu uma sha shighe u saan iyol la se lu uma nyian ye . Sha mimi yô , i mar uumace mba ve yen ne a ishima i eren isholibo , nahan alaghga mbagenev vea lu a ieren i gban hu@@ nan kwagh dang dang tsô . Aluer se ta ior icin sha kwagh u vea tsua u eren la ga yô , se lu a ibo awambe . Ken ityar kpishi ior mba ve sen@@ gen ér mba civir Aôndo ka ve shi tôvon ve a ican shi wu@@ an ve je kpaa . Paulu lumun kwagh u Yehova ôr a na ne a ah@@ on a gban shio , nahan a kaa ér : “ Me ta i@@ ha@@ gh sha ish@@ e@@ er saan saan sha u agee a Kristu a̱ tema ken mo yô . ” Er sé lu henen nahan , mbampin mban vea wase se u fan er mba se pasen ve kwagh la ve soo ér i eren kwagh a ve la . Kwagh ne una wase se se hemba fan gbenda u injaa u se pase hanma ve kwagh yô . — 1 Kor . Doo u se fa ser ka hanma or nana ungwa loho u dedoo u se pasen ne ga , kpa mbagenev vea ungwa . 30 : 14 , 15 — Er nan ve R@@ ah@@ el yange tee ian i nom na una y@@ av a na una wa un iy@@ av la , gema yam ity@@ am@@ egh ki kon ú í yilan ér m@@ ke@@ he@@ m la a mini ? Zum u uwer u gbe se cii , aluer ka sha ci u ah@@ endan shin u@@ zayol mbagenev mba vihin ke ’ ishima kpaa , kwaghôron u Yehova a Mbayuda mba yange ve za hide sh@@ ir he ’ tar ve la una fatyô u nan se agee . “ Akaa a M We Ne Kwagh sha mi Cii ” Yehova ka Or@@ nan “ nagh ku dedoo man hanma i@@ wua i vough kpaa ” shi un ka “ Aôndo u saan saan . ” Yange kera tile sha mimi ga . Han@@ mô wase nana pine iyol i nan ér : ‘ Me de mer kwagh u uma u Solomon a tes@@ em la a wasem u zan iky@@ ura sha mimi kpa ? ’ OR U Y@@ A@@ NG@@ E Z@@ A I@@ K@@ Y@@ U@@ R@@ A SH@@ A M@@ I@@ M@@ I L@@ A Yobu yange lu orgen u tesen ikyav i tseer tseer i or u cian Aôndo . Tsô Yesu pasen An@@ der@@ ia man F@@ il@@ ib@@ u ér gba u una kpe cii been yô , a kaa ér : “ Or u uma u nan a doo nan yô , uma la una saa nan ; kpa u nan ker uma u nan ihyom shin tar ne yô , nana lu a mi zan zan uma u tsôron . ” U tesen ikyav yô , yange u de wer ma kwagh a kar u sha er u er tom u pania shin u seer eren tom ugen u pasen kwagh hanma shighe laa ? 16 , 17 . ( a ) Kanyi kwagh wan ugen a er sha kwagh u dooshima u ngô na tese ve laa ? Mbayuda mbagenev mba sha ayange a Paulu la lu ‘ yan ish@@ ar sha akaa a ken u@@ tempel ’ nena ? Se er nan ve zua a icighan ji@@ jing@@ ii ? Alaghga a lu inja er i ôr kwagh ne sha u tan a ta h@@ indi iyol tsô nahan , kpa se mba ken mlu u a zough vea u or u í er kwagh na sha heen ne . ( Pasalmi 1@@ 32 : 7 ) Nahan ‘ kwagh u tan angahar ’ u i ter ken U@@ k@@ we@@ legh 2 : 1 la ka iyou i Yehova i mcivir shin tempel na . Yehova pase ken imba atindi ne wang ér un soo ér ior nav ve wa ikyo u eren kwagh sha gbenda u kuran ayol a ve hen uya vev kua hanma ijiir igen i ve lu cii . Jigh@@ ilii yô , akaa nga ken Ruamabera kpishi , a i pase vindi vindi ga yô . I ji@@ re se uumace mba se yen ne a isharen i eren kwaghbo , nahan gba u se nôngo kwagh a@@ vegher ahar . Hanma wase yange nan tôô ikyav i y@@ uh@@ wa i kuma u@@ kil@@ o@@ gra@@ m 50 . ” 12 : 2 ) Se kpa se fatyô u zuan a imba iember la sha u k@@ enden a m@@ tem@@ tor u Yehova sha shi nan icighan@@ ti na icivir man u veren ishima sha iyua i uma u tsôron la hanma shighe . Kpa shighe u Yakob lu kpen la á tsen@@ ge@@ ôron wener Ru@@ b@@ en una yar a wua ga , gadia á gema ian na i wan@@ i@@ unda la á ta kera . I H@@ E@@ MB@@ A ôron kwagh u icighan@@ mlu la ken takerada u Lev@@ iti@@ ku a hanma takerada ugen ken Bibilo cii . Kwagh u kpilighyol yô , ka kwaghaôndo a ne ve kwagh a lu nahan ye . U@@ kwaghaôndo man mbahemenev mba kwaghaôndo due a atesen a Aôndo a lumun a mi ga yô . ( Yesaia 48 : 17 ) Sha nahan yô , ior umiliôn imôngo mba ôron kwagh u yange i tsengaôron ken Se@@ kar@@ ia 8 : 23 la ér : “ S@@ é za a ven imôngo , gadia se ungwa ser , Aôndo ngu a ven . ” Ka kwagh u apostoli Paulu lu ôron shighe u kaa a mbananjighjigh a na imôngo ér : “ Lu nen mbak@@ aven mo er mo kpaa , m kaven Kristu nahan ” je la . ( 1 Kor . Una va “ tim mba ve lu vihin tar la ” kpee je . — 2 Mbat@@ esalonika 1 : 7 , 8 ; Mpase 11 : 18 . • Se tese er se suur sha Yehova sha mimi sha shighe u m@@ yina u yolough a zer a vese nena ? “ Mba@@ kp@@ enev O@@ u vea lu uma ; ak@@ om a ve kpaa aa nder . Kpa yar tom a “ mkav ” u Aôndo a ne u la , nahan ‘ sha mhen yô , lu or@@ vesen . ’ Yô , hanma shighe se tesen iwuese sha i ! ( b ) Ka tom u nyi Mbakristu ve lu eren@@ ee , man mba tesen ér ve mba keren Tartor hiihii nena ? ( b ) Man “ as@@ an a at@@ a@@ ankar@@ ahar ” a a lu ken uwegh ku y@@ an@@ egh ku Yesu la di yô , tese nyi kwagh@@ a ? Kpa , er se tsegh ayol a ase sha ci u Yehova yô , kwagh ne tese ér se na ayol a ase jimin cii ser se civir un . ( Mateu 15 : 6 , 9 ; 26 : 7 - 11 ) Yesu dondo aeren ne sha gbenda u eren kwagh a kasev laa ? Bibilo wa mbamaren kwagh ér ve de u k@@ umbur a ônov vev , ‘ sha er asema a a yina ve ga yô . ’ Se kpa , doo u se kuran atindi a Aôndo shi se luun p@@ al@@ egh@@ a a tar ne ga he ? Loho la yange u na saan mbakur@@ an@@ ilev mba ve lu ats@@ an@@ aior la iyol kpishi . Kwagh ne kua tom wase u yôôn ang@@ we u Tartor u se lu eren ne , man ieren yase i Mbakristu la . ( Yuda 9 , N@@ W ) Shighe kar kpuaa yô , lu M@@ i@@ ka@@ el , “ k@@ ur u ikyum@@ utya i [ Yehova ] ” la jighilii je za ande hen Yosua sha u taver un ishima ér Aôndo una sue un ken utya , cii man i za ta ityav sha gar u Y@@ er@@ ik@@ o ye . 5 : 12 ; 6 : 12 . V@@ e@@ gher u ken imb@@ usu@@ tar@@ iy@@ an la di i seer gb@@ anger a mi kuma er angahar 10@@ 5 nahan . Mimi yô , u@@ washika mba Paulu yange nger hen Mbat@@ esalonika la ta se icin sha kwagh u mba@@ ah@@ ab@@ a mba keren shin mbamhen mba kpe@@ egh sha gbenda u injaa kpen kpen . Gba u se h@@ una ga , kpa se gema se ver ishima sha kwaghôron u profeti u Yehova Aôndo la . U zuan a I@@ b@@ aver i In@@ yom i Tom i 2@@ 000 la vindi vindi yô , nenge kwagh@@ ngeren u i c@@ agh a c@@ agh sha peeji 28 zan zan 31 la . Se been yô , se kav ser erdoo u uumace ve eren a mbagenev la ( 1 ) mba ve er un sha kwagh jighilii , ( 2 ) ka ve kar a ishima ve ve er ye , mba kighir ve a kighir ga , shi ( 3 ) mba hembe eren un a mba kwagh a tser ve la . ( Ru@@ tu 1 : 16 , 19 ) Ken Yuda kpa , Ru@@ tu shi “ er er ngô u nom na ôr un nahan cii . ” Apostoli Paulu lu uma sha shighe u an@@ zughul a kwaghaôndo du@@ mbur yum la , nahan á nger wener : “ Ter fa mba N@@ av . ” Kwagh u se ôron a mbagenev , hemban je yô shighe u ishima i vihi se ker la , una fatyô u tesen or u se lu ken atô yô . Or@@ pasalmi yange wa icam ér : “ Me su@@ gh U ken mkohol u tamen , me wuese We ken atô u ior kpishi . ” Kwagh ne tese wang ér jijingi u Yehova ngu suen wanakiriki ne gaa ? Nahan kpa , ashighe kpishi yange una soo u tesen ér kwagh u un lu ôron la ka u mimi yô , a kaa ér : “ Mimi mimi je , M kaan ne ne . ” ( Mbaheberu 8 : 10 , 11 ) Ve kegh iyol u kpen ku sha kwagh u ve na jighjigh a mi yô . — Aerenakaa 7 : 5@@ 1 - 60 . “ S@@ aa di u doon u una fatyô u maan a maa kwagh ape kwagh a gbe sha mi yô . ” ​ — 4 : 29 . M@@ hen va Samuel ken ishima maa a er kwagh sha mi . ( Yoh . 13 : 35 ) Shi ve umbur kwagh u Paulu yange nger hen Mbakristu mba ken K@@ orinte la , nahan ve dondo kwaghwan shon . — Ôr 2 Mbakorinte 10 : 3 , 4 . Paulu nger Mbakristu mba ke ’ T@@ esalonika kwagh , kaa a ve ér : “ Shin er se vande yan ican , i gba eren a vese ken F@@ ilipi dang er ne fe nahan , kpa se lu vangertiôr ken Aôndo wase , se ôr ne Loho u Dedoo u Aôndo , lu sha ah@@ endan kpishi je . ” 29 “ Ú Z@@ a Iky@@ ura ” Nen@@ a ? Er tsombor u uumace ngu ng@@ ur ng@@ een seer yô , lu u Aôndo una er nan ve una lamen a ve ci@@ il@@ i ? De se wase u u̱ zuan a iwanger sha kwagh u mba@@ ak@@ on@@ do@@ ato . “ Ka sha u ng@@ een a akaa kpishi la man or nana lu a uma ga . ” — L@@ U@@ KA 12 : 15 . ( 2 Peteru 3 : 13 ) Akaa a kpilighyol , an@@ za er mtim u “ Zege@@ bab@@ ilon ” man ityav mbi “ Go@@ g@@ i , u ken tar u M@@ ago@@ g@@ i ” una va ta sha ior i Yehova la , akaa ne cii mgb@@ ôghom . “ Awa@@ shima Wam K@@ ure sha M@@ i V@@ ough ” ( tom u pania ) , 7 / 15 Ka De Mes@@ tr@@ al tseegh a nenge kwagh ken i@@ gbe@@ tar ga . Kwaghôron u a lu ken Yesaia 40 : 10 , 11 la tese ér Yehova eren a iyôngo na sha u@@ e . Sha ityôkyaa ne yô kera taver u kaven er i hii ve kwagh ka una ts@@ eren ior yô , ve kav ér gba u vea gema he ’ Aôndo sha u a̱ na ve iwasen nahan la ga . — Mbaromanu 5 : 12 . KW@@ AG@@ H u hemban doon u orumace nana er yô ka u civir Yehova . ( a ) Ior wuee mba tesen ér kwar ve ngu ken uma ne tseegh nena ? Ka sha igbenda i nyi nahan Tindi yange pase perapera u Aôndo ? I lu m@@ doo u Yehova a doo se ishima man isharen yase i eren ishima na la i mgbegha se u tseghan ayol a ase sha ci na shi eren batisema ye . Aôndo una kar a iyol@@ been her atô u uumace mba nan jighjigh kera ken tar u he u u lu van la . ( Luka 23 : 46 ) Mayange Yesu gba uwer u suur sha Ter na ga . Ior kpishi vea kaa ér , ‘ Kwagh u yange doom yô , lu m@@ ne u Orshiada la yange na mbam@@ lumun sha mbampin av cii la . ’ U tesen ikyav yô , shighe u ve lu an@@ iky@@ und@@ anev la , Mose man Yesu cii ve war ku sha ikyev i mbahemenev mba wan ts@@ wam . ( E@@ ks . 1 : 22 – 2 : 10 ; Mat . Han@@ ma@@ or N@@ ana F@@ atyô u Z@@ an ken A@@ you a Tartor Mbagenev vea wase se u tsuan kwagh u se soo la nena ? A nger kwagh nahan ér : “ M@@ k@@ ur u akaa cii mgb@@ ôghom ve ; nahan kundu nen ishima shi lu nen gen@@ g ge gen@@ g kpaa , sha u né fatyô u eren msen yô . ” ( Aer . 21 : 17 - 20 ) Nahan kpa , washika u Paulu va nger hen Mbaheberu la wase ve u nengen ér i wanger ve ka sha ini@@ av mbi ‘ nan sha tindi ’ la ga , kpa ‘ i tsegha ve kwa môm i bee , sha nagh ku i ne sha iyol i Yesu la . ’ ( Heb . Sha ayange a profeti Samuel la kpa , ikyurior i Iserael i Aôndo lumun i̱ la gba ken imeen i zenden sha akaa a ve nengen a mi la . An@@ ton@@ i@@ o kaa ér : “ Yange er msen doo je gande . Be@@ en yô , kera lu er vande lun la nahan ga . Aluer se soo u zenden vea Aôndo yô , ka imba jighjigh u nan u i gbe u se lu a mi je la . Alaghga yange una tôô ér , u nengen A@@ tô@@ at@@ yev ér ka mbaihyomov mba una kôr ve ihyom la ka kwagh u sha gba@@ aôndo . ( a ) Er nan ve zamber a lu kwagh u taver kpishi ? Gba u Orkristu nana hiden a iyol ijime sha hanma kwagh u nan eren cii , kua shighe u nan lu pasen ior kwagh kpaa ( Mateu 6 : 9 , 10 ) Mba ve tsough u zenden vea Aôndo er kwagh sha kwaghfan kpen kpen ! Mba@@ yev man mbag@@ anden cii vea fatyô u taver mbagenev ishima Anmgbian ugen u lu eren tom vea kô@@ mp@@ eni u usu ugen , i yer un ér J@@ as@@ on yô , vea kwase na J@@ en@@ n@@ ifer , ve due ken kpen@@ tar u I@@ l@@ l@@ in@@ o@@ is . Ve kaa ér u za eren tom shin Betel , hen W@@ all@@ k@@ ill la ka “ kwagh@@ môm u a ze ikyua a kwagh u or a va fatyô u eren shighe u nana lu uma ken tar u he la yô . ” Shi m nenge mer , aluer m ôr ma or kwagh sha zayol wase yô , a̱ lu mbatamen mba ken tiônnongo wase je kpa , me lu tesen mer m soo nom@@ om ga . 4 : 6 ) Er u lu s@@ ônon kwagh u a lu sha ishima na yô , u fatyô u lun a vangertiôr wer Yehova una ungwa msen wou la . — 1 Yoh . 5 : 14 ; Anz . ( Ekesodu 33 : 20 ) Kpa Yehova lu or kpôô kpôô hen a na inja er á nenge a Na nahan . ( Luka 20 : 46 ; 22 : 24 ) Kpa , Yesu hemba hanma mzeyol u tagher ishigh a mi shin tar cii . Nahan kpa , lumun u eren ishima i Yehova . — Mat . Nyian ne , ior kpishi mba er Davidi nahan . R@@ am 9@@ 0@@ 6 ․ ․ Ka akaa a nyi nahan i gbe u u hen ve a saan we iyol sha ci u iwanger i u zua a mi laa ? PE@@ E@@ J@@ I 17 • ATSAM A A GBER YÔ , KA : 8@@ 4 , 7@@ 2 Tsô m kenger shin takerada shon kp@@ ase maa m tese un sha ave mer : ‘ Bab@@ a , be@@ em er ka kwagh u ngeren la á lu ôron la ga nahan . ’ Na mpase . ( b ) Mbaiserael lu a mhen u bo u nyi ? Kpa m zua a mbam@@ lumun sha mbampin mba m lu a mi sha kwagh u Aôndo la ga . ( Or@@ pasenkwagh 3 : 11 ; 8 : 17 ) Kpa á se hi@@ la fe cu@@ ku@@ u la kpa nga a mgbegha se u wuese Aôndo sha ci u erdoo na la . ( Mbaromanu 4 : 20 , 21 ; Mbaheberu 11 : 39 ) Kpa t@@ ati@@ v gema na a na kwaghôron u Aôndo u profeti la jighjigh . Tsô m hide m gba ôron ityakerada yase shi zan mbamkombo . Ka nyi ia er hen shighe la ? Se fatyô u zan kasua shin k@@ or@@ on ik@@ ondo nan kwa@@ sec@@ ôgh@@ ol u beenyol u se fe nan la kpa ? Se lu wasen un m@@ us@@ an ave nahan gbem anyom imôngo . Aluer u p@@ ande ityom you hingir kpuaa yô , alaghga u fatyô u seer henen Bibilo you i sha tse@@ ene@@ ke man i hen tsombor la , nahan u fatyô u eren kwagh u yange taver we u eren yum la . ( Luka 18 : 19 ) Heela tseegh ga , Bibilo yila Armag@@ e@@ don ér ityav mbi Aôndo . Lu hanma shighe i d@@ aa Satan Sha i gb@@ ihi shin t@@ ara ? ​ —⁠ Mpa . Nahan kpa , wan@@ y@@ em@@ akeranta ugen u lun anyom 16 , u a lu Orshiada u Yehova yô , mba yer un ér An@@ dre@@ y , pine ian ér una nger iky@@ aren la ga , sha ci u imoshima na lumun un u henen takerada ne ga . Zege@@ mnger u Nyian ( Pasalmi 32 : 3 - 5 ) Nahan cii kpa , isholibo la yange i lu myer sha ishigh ki Aôndo ga . Aluer se mba eren nahan ga yô , ia v@@ ôr shin ia kpe . Anmgbianev asev mba ken Kristu mba ken gar u zan iti , u i yer un ér T@@ ur@@ ku , á lu hen kp@@ em@@ nger ken tar u F@@ in@@ land la yange ve lu tse@@ vaa , nahan ve zua a injar i dedoo . Er se lu Mbashiada mba Yehova yô se mba a ian i civirigh i wuese Aôndo shi eren tom u pasen kwagh u Tartor sha gbashima . Yange lu a lu gbar u mcivir u mimi . Sha shighe ugen la , Yesu kaa ér “ Ter wen u A lu Sha Una . . . Na mba ve sen Un la Icighan Jijingi . ” Ka iwanger i nyi Yehova a ne se ken Bibilo ? Mbakristu mba lun a mimi iyol mban ka ve nôngo u v@@ aren a atindi a Yehova gb@@ ang gb@@ ang . 4 : 23 , 24 ) Tese ve wang er Yehova a “ tese u kwagh u una lu u a inja , ” nahan uma wou a hembe doon yô . ( Yes . 9 : 29 ; 12 : 15 ; 13 : 22 . 2 : 5 — Ka an nan lu “ or@@ im@@ ang@@ er@@ egh ” u i er kwagh u nan ken ivur ne laa , man “ kwagh kom un ga ” nena ? Ka mba yange vea n@@ ô@@ mb@@ o iky@@ ôr eren af@@ er shin mba vea venda u ungwan ac@@ in a tan a Aôndo la tseegh , yange a tim ve ye . Nahan ka nyi ortamen ne una ere ? Kwagh u Adam man Ifa er la yange bende a ônov ve@@ ve@@ e ? Sha nahan yô , er zu@@ lum u Yesu una kure tom na u pasen kwagh shin tar la , a kaa a Yehova ken msen ér : “ M pase [ mbaapostoli ] iti You ; Me shi Me pase ve i kpaa . ” ( Yoh . 14 : ​ 28 - 31 ) Er Yesu n@@ aregh uwegh nagh wase Peteru nahan , se yô se fatyô u wasen ma anmgbian u i gbe u nana seer lun a jighjigh u nan kpa ? 4 : ​ 6 , 7 ) Alaghga Yehova una tôô u@@ zayol asev mbara kera ga , kpa una ungwa msen wase sha u kuran asema a ase . 14 : 30 ) Peteru yange ver ishima sha Yesu ga , nahan jighjigh na u nan hii u t@@ enger . Hii nan ve Aberaham na jighjigh ken mnder u shin ku@@ u ? N@@ gi@@ se se cii kpaa se lu ken ve ken asaren a ayol a ase , se lu eren sha mbam@@ hange mba ken iyol man mba ken mhen wase , man se lu ônov mba iy@@ u@@ ghu@@ v sha mar@@ ami vough er mbagenev di nahan . ” ( A shi nan kpa lu ken inyom i 4@@ 9 – 5@@ 2 S.@@ W . la ) Yange hen kwagh a ior mba ve na mba@@ aôndo kpishi jighjigh yô , shi taver ve asema ér ve fa er Aôndo a we ishima u va ôron tar cii ijir sha ikyev i un u A tsough la yô . Yange “ mhôônom lu kôron [ Yehova ] a ior N@@ av , ” shin er yange ve de ve “ se mbatyomov mba Aôndo , ve l@@ aha kwaghôron Na , ve nenge sha u@@ profeti N@@ av kpen@@ en@@ ene ” nahan kpaa . M@@ ci@@ e@@ aôndo ka kwagh u vesen u una wase se u ungwan imo i Aôndo yô . Sha nahan yô , lu ikyurior la jimin cii i lu ôron i̱ mkaanem ma i nger ken Ekesodu 20 : 5 la ye . Kape kwagh u apostoli Paulu kpa yange lu je la , un u yange nger nahan la ér : “ Nahan yô , me ta i@@ ha@@ gh sha ish@@ e@@ er saan saan sha u agee a Kristu a̱ tema ken mo yô . . . . Ka i doo ú u eren tom a an@@ takerada ne shighe u ú lu pasen kwagh sha uya uya man ken igbar , shin shighe u ian i dugh kpa ? Yehova Lu “ Or@@ yiman ” Sha Ashighe A T@@ su@@ aa la • Doo u se tôô mbamkombo nena , man ka sha ci u nyi ? S@@ ak@@ ik@@ o , kwase u ken tar u J@@ ap@@ an kaa ér : “ M er nom hegen ka anyom 31 je ne ; m mar ônov utar . U L@@ un a M@@ nenge u V@@ ough Ka akaa a nyi yange Yeremia tagher a mi a karen jighjigh na u nan , man ashighe agen yange i lu un ken ishima nena ? • Ikyav i u ‘ eren sha u iyange i Yehova i̱ va fe@@ fa yô ’ ér nyi ? Aluer m@@ sô@@ rom ma man doo or kpishi yô , nana kaa ér aluer nan ngu man fele fele kpa ka kwaghbo ga . Se er tom anyom any@@ iin hen Qu@@ i@@ to , a se fatyô u hungur ga yô . Ken hanma kwagh cii , naan nen ish@@ u@@ ghun . ” Sha mimi yô , alaghga mba@@ fan@@ takerada man mbat@@ im@@ en sha akaa a mba@@ yi@@ ase vea nenge ngeren mban ér ka mbat@@ sev shi doo u a tese icivir sha a ve . Doo u se ôron Bibilo a ishima i gbar gbar . Sha erdoo Wou , U hemen ior mba U p@@ aa ve yô , U hemen ve gbenda sha agee O@@ u , U za a ve hen icighan@@ jiir Wou . . . . Ken derianyom u sha 20 la cii man hen shighe u hegen ne kpaa , anmgbianev mba nomso man mbak@@ asev mba nôngon kwagh ken jijingi kpoghuloo u nôngon “ ityav mbi dedoo mbi jighjigh u nan . ” — 1 Timoteu 6 : 12 . Shi a@@ dooga ú fa er sha ayange a uter asev mba tse@@ v la ior hemba soon kwaghaôndo yô . 4 : 7 , 8 ; 8 : 5@@ ,@@ 6 ; 11 : 13 - 15 . 1 : 14 ; 2 : 17 . Ka nahan ve ken inyom i 19@@ 43 la , inyom i ityav lu ku@@ men a k@@ ume la i bugh im@@ akeranta ihi@@ ar ye . Ka ieren i nyi i gbe u se lu a mini , man kanyi i gbe u se fa ve se kav atindi a Aôndo shi se er shami ? MB@@ A@@ M@@ AR@@ EN mba civir Aôndo ka ve y@@ ese ônov vev iyev je zan zan ve kar vesen . ( Ôr Pasalmi 1@@ 10 : 1 , 2 , 4 . ) Ve hen u lamen a ayol a ve pasen mbamhen vev sha mimi , kpa ka ve er kwagh ne ken bem . Ka ve tese kwaghfan man dooshima man icivir kua m@@ hi@@ r u iyol ijime . Kwase u fan kwagh ka nan er nyi i doon sha ci u tsombor u nana ? Paulu za “ er msen , a p@@ enda un ave iyol , a bee un mbu . ” ( b ) Kanyi mpin i doo u se time sha mini ? Shin er ku u anmgbian J@@ ar@@ ac@@ z , u̱ er tom kpoghuloo shi lu môm ken tsombor u Betel kua mzough u anmgbianev sha tar cii , u̱ doo se ishima tsung la ú vihi se kpishi nahan kpa , se gema se ember sha m@@ til u yange tile sha mimi hen Yehova anyom anyom la . Ne zwa mba duen a mbaapostoli mbara ke ’ won u iyou i M@@ kohol u Mba@@ a@@ ji@@ ri@@ v la yô , a wa mba@@ kwaghaôndo mbah@@ endan ikyaa mbara kwagh , ér : “ Ne ior i Iserael , kura nen ayol a en sha kwagh u ne nenge u eren a ior mban ne . . . . Aluer u fa akaa a a ne ve wan wou a lu eren kwagh nahan yô , u hemba fan er u wase un yô . Yange lu a ikyum@@ utya , l@@ ù mbau@@ ty@@ aav mba zenden sha angahar iorov 3@@ 0@@ ,000 man mba@@ any@@ iny@@ av di gema lu 5@@ ,000 , l@@ ù ikyum@@ utya i kiriki kpa i̱ gema i̱ fa ityav kpishi . Ikyav i apostoli Paulu la ia wase mba ken tiônnongo cii u zan hemen ken jijingi nena ? • Hii nan ve i saan or u nan civir Aôndo i@@ yo@@ loo ? 1@@ 5@@ ,000 ! ” Kwagh u u er shighe u mbak@@ ov wou ve lu hiin we yô • M@@ civir u Mbakristu mba tsuaa mbara ngu kwagh môm a̱ u Mbashiada mba Yehova sha nyi gbenda ? ( Ps . 9 : 9 , 10 ) Mbat@@ ô@@ v@@ on ve a ican mbara fatyô u p@@ aven ve a icombor ve man azende a ve man anmgbianev vev mba ken Kristu , kpa Mbashiada mba i wu@@ he ve la fa er mbah@@ endan a ve vea kô@@ r@@ cio u p@@ aven ve a Yehova ga yô . — Rom . Shi ior mba undun mimi mba sha ayange ne mba zan hemen u nôngon sha u vea l@@ ôô iv@@ or i a@@ kper@@ an a tan ken Mbakristu sha er vea tim jighjigh u nan ú ve ne la yô . Er se lu timen sha akaa atar ne la , a doo u se lu gbidyen kwar sha ikyar i se ye vea Aôndo la nengen er se fatyô u civir un er a lu Ter wase u sha yô . ( Mateu 6 : 24 ; Mbaefese 5 : 5 ; Mbakolose 3 : 5 ) M@@ ah@@ an@@ d@@ as K . Nenge ikyav sha kwagh u apostoli Paulu , u yange zamber Aôndo kwa tar ér a dugh un “ saa ken iyol ” kera la . Mba jijingi u taregh a lu hemen ve hegen ne vea fatyô u hemban un nahan nan icighan jijingi ian ér a̱ hemen ve . T@@ A@@ R N@@ A : B@@ EN@@ I@@ N Me yer u ga , jighilii yô , saa or a na Yesu jighjigh ve nana war ye . ( a ) Ka nyi i doo u se kôr ken u@@ we shighe u se lu pasen kwagh@@ a , man ka sha ci u nyi ? 6 , 7 . ( a ) Ka unô jighilii ka i hemba saan Yehova iyol u kuren mgb@@ e ve ? Ka M@@ el@@ ki@@ se@@ de@@ ki tseegh yange vande lun tor man pristi , cii man Yesu va shin tar ne ye . Yange i kôr A@@ do@@ l@@ f man ah@@ ur@@ aior na ag@@ enegh imôngo i za wu@@ he ve ve tsa ken ga@@ adi gbem sha ci u ve venda ér vea ny@@ iman jighjigh u nan ve u a har sha Bibilo la ga yum . Hii nan ve i lu ah@@ on a gban cii a lu a bo ga ? A@@ ka@@ a@@ ôron a profeti a á kure sha mi yô tese ér shighe u Aôndo una va a mkur u angev man ij@@ ung@@ wen man ku la mgb@@ ôghom . Tartor la maa pav ker . R@@ eho@@ b@@ i@@ am tema tor sha tartor u imb@@ usu@@ tar@@ iy@@ an , u ú lu a u@@ ip@@ aven uhar , ip@@ aven i Yuda man B@@ en@@ y@@ am@@ in la . Y@@ er@@ ob@@ i@@ am di tema tor sha tartor u imb@@ usu@@ tar@@ im@@ ese , u ú lu a u@@ ip@@ aven pue ken Iserael la . 9 : 9 - 15 . ( Pasalmi 34 : 11 ) Se fatyô u henen u cian Yehova sha ikyev i Yesu nena ? Nahan m hen mer pania ka tom u i gbe u hanma or nana er yô . T@@ r@@ it@@ es , pro@@ fes@@ ôr u timen sha akaa a kwaghaôndo á er ne ka ma or á hen sha mi keng . Se time sha akaa ne ken ngeren u a dondo ne . Kwagh u Yehova er ne pase se akaa kpishi sha kwagh na . U D@@ on@@ don Gbenda T@@ esen u Aôndo la Ve a M@@ saanyol Kanyi i gbe u se hi@@ r@@ a eren zan zan an@@ shighe u a “ shi c@@ ôh@@ in tseegh ” la una kar been@@ e ? Anmgbianev mba nomso man mba kasev mba zan makeranta hen ijiir ne hegen , a u or môm kighir ve ér ve vihi ikyar i ve ye a Yehova la shio . ( M@@ ika 4 : 5 ) Er Yehova lumun ér Mbah@@ enen Bibilo ve tôô iti na yô , tese ér yange na ve icivir i vesen tseegh tsô ga . Yange i doo se kpishi u zenden sôron anmgbianev mba nomso man mba kasev ken atôônanongo kposo kposo . Nahan Paulu yila Timoteu ér , ‘ wan na u mimi u sha jighjigh u nan . ’ Or u hemban sha tar cii u ngise lu la lumun ér un ngu a tahav mbu fan hanma kwagh cii ga . “ Me zende ken mimi Wou ; sôr ishima yam i̱ hingir i môm sha u cian iti You . ” — P@@ S . 23 :⁠ 12 . Ka inja er mkaanem ma Davidi a er ken Pasalmi 1@@ 39 : 18@@ b la tese ér aluer á tôô iyange jimin á hen sha mbamhen mba Yehova zan zan tugh ile á y@@ av , á nder kpa akaa aa lu kpishi á una za hemen u henen sha mi nahan . Er P@@ ri@@ shi@@ la man A@@ ku@@ la kpa alaghga ve hen kwagh sha ikyev i Paulu nahan , se kpa se fatyô u seer fan u eren tom u geman ior mbahenen la sha u dondon ikyav i ior mba tesen Mkaanem ma Aôndo mba ve fe ityesen la . John kaa ér : “ Yange m lumun mer a hen Bibilo a mo , sha ci u shighe ne m hii u nan Aôndo jighjigh . ” Se pase Yehova isholibo yase shi se kporom he ’ mbatamen mba tiônnongo kpaa sha u ve̱ na se iwasen yô . 11 : ​ 36 - 40 . 7 : 14 ) Nahan alaghga shighe u zege@@ can la i̱ lu a va ga ne , kwagh la una na mbagenev ishim@@ avi@@ h@@ in . Mkaanem nam tese ér lu kwase u hiden a iyol ijime shi ungwan kwagh kpaa , man ma zwa g@@ wa anyom imôngo hegen . Ka iti i ken Ruamabera i nyi yange ior mba Aôndo tôô ken inyom i 19@@ 31 laa ? Nahan cii kpaa , aluer inyaregh ki zuan a mi ya tor ken uma wase yô , alaghga se “ zua a atsan ken ishima je a gande u ôron . ” Anmgbianev asev kpishi ka ve kaa ér , ka ve seer zuan a iember zum u ortamen nan tese ér kwagh ve gba nan ishima yô . Nahan Y@@ er@@ ob@@ i@@ am u lu tor ve u he la ver kwaghaôndo ken tar la jimin cii sha er una seer taver m@@ tem@@ tor na yô . Sha nahan yô , se zua nen a agee sha mbamsen asev mba eren man hen anmgbianev asev , se fa nen ser anmgbianev asev kpaa mba yan atsan er se nahan . ( 1 Mbakorinte 16 : 9 ) Nahan cii kpa , u ngu wer Bibilo kaa ér Yehova una kegh zan zan saa a pase hanma or u nan lu sha tar cii kwagh iky@@ ang@@ egh ga . Ka mkur u kwaghôron u profeti u nyi a tese wanger wanger ér kwagh a hemba Satan ken ityav mbi a lu nôngon a Mbakristu mba mimi nee ? Er nan ve se fe ser iyange i Yehova ia va keng , a b@@ unde ga ? “ A@@ se@@ ma@@ akaa ” ne wa “ jijingi u taregh , ” u “ a lu eren tom . . . ken ônov mba ih@@ ye@@ mb@@ e@@ ato ” la kpa ker . Shin er ve fa atindi a Aôndo a perapera la nahan kpa “ kera doo ve u rumun Aôndo ga . ” Saan se iyol kpishi er se lu hemban eren tom a anmgbianev asev kôôsôô nahan . 8 : ​ 14 - 17 . Satan te num sha a vese no@@ on , er be@@ gha u vihin tu nahan , sha u eren se i@@ pi@@ la man u wu@@ hen se ken pur@@ usu man u̱ cir@@ in tom wase . Bibilo ôr wang ér Yehova soo ér ior nav ve lu u@@ icighan@@ mbaiorov . Ka akaa a nan msaanyol a ior ve eren sha ayange ne a nyi nahan , a tesen ieren i u@@ jijingi mba b@@ ov kua asaren a ve laa ? Ne ôn@@ kasev mba Iserael vaa nen Saulu . ” Yange i kighir wan@@ ye@@ kwase ugen u a lu anyom 11 ken makeranta ken tar u P@@ ort@@ u@@ g@@ al ér a er u@@ iniongo mba imo ishima na i Bibilo i̱ tsaase i la i lumun a mi ga yô . ( Anz . 3 : 27 ) Shighe u i hide i lu maan tempel la , Yehova kaa a Mbayuda mba ken Yerusalem mbara ér ve̱ hen sha kwagh u ve lu eren sha u suen tom u maan kwagh la zu@@ lee . ( H@@ a@@ g . ( a ) D@@ ugh shighe u i gbe u mbamaren vea luun a mbayev vev la kera yô , kanyi igen nahan i gbe u shi vea eren@@ e ? Aôndo yange kaa a profeti Yeremia ér : “ M ngu a we sha u yiman we . ” A kaa wener : “ Yange taver mo kpishi u pasen kwase wam man mbatamen kwagh u m lu eren ne . Shighe u ú nenge wer ashe a Aôndo nga sha a we yô , i de luun we er a b@@ on ashe sha a we er ufoto mba kuran ajiir a mi nahan , sha u una kôr u a kwaghbo ga . 9 , 10 . ( a ) A̱ shi nan kpa lu mbamtaver mba nyi Paulu tagher a mi ? Ken derianyom u hiihii la , ve suur sha mkaanem ma Aôndo sha u sôron zayol ugen u va sha kwagh u ic@@ ôngo yô . Er i lu Yehova Aôndo a gbe akaa cii yô , a kuma u lun Tor u He@@ mban sha won cii . I nger kwagh u gbashima u ve lu a mi sha tom u pasen kwagh shi geman ior hingir mbahenen la ken takerada u Bibilo u Aerenakaa la . Mbam@@ sen mba Yesu eren la kaha kposo a mbamsen mba sha im@@ anger mba Mbaf@@ ar@@ ishi eren la Aluer se hen sha gbenda u Yehova yange er akaa a kpilighyol sha ci u ior nav hen Zege@@ mnger u Nyian man I@@ f@@ i u Y@@ ord@@ an kua hen U@@ wo u S@@ en@@ ai la yô , akaa ne aa kpiligh se iyol kpishi . U ngu tse@@ vaa sha u pasen kwagh sha aan a alaghga aa va due hen haregh u tiônnongo wen kpa ? Ve yina , mba di ior tsô , “ inja i iyolough er [ se ] nahan . ” ( Aer . “ Mba ve ngohol mlumun u sha mh@@ ôôn u ng@@ een yum la man iyua i ish@@ ô i nan i ng@@ een yum la yô , vea hemba lun uma shi vea hemba yan tor sha Or môm , ka Yesu Kristu je la . ” Ka mbam@@ tsera mbagenev mba nyi se zough mi ken mgb@@ er u Bibilo i New World T@@ rans@@ lation of the Ho@@ ly Scriptures i̱ i hi@@ di i ny@@ ô@@ ôso laa ? Nyian kpa , up@@ ania ka ve taver tiônnongo ishima kpishi , er mbap@@ asenkwagh sha gbashima mba sha ayange a mbaapostoli la nahan . ( Marku 10 : 46 - 5@@ 2 ; Luka 18 : 35 - 43 ) Yange or la zamber Yesu ér a̱ zung@@ we un mhôônom , nahan tese ikyav ér or la kav er i lu Aôndo a sue Yesu ken ijime yô . Aluer se ta ikyaa a na yô , una na se injar . ” 5 : 22 ) Mkaanem ma Aôndo kaa a vese ér se wa akaa a mbagenev kpaa ikyo . Kwagh ne tese wang je ér , Bibilo ka takerada u i doo u u ôr , u kav yô . Eren nen msen gbem . A lôh@@ ô wan@@ nomso u kuran ilev la ér a̱ “ nyôr ken sule na , a̱ ya atam a u a dedoo la . ” Sha ayange a ter@@ tamen Yobu la , Satan kaa a Yehova Aôndo ér : “ Hanma kwagh u or nan lu a mi cii , nana na sha ci u uma u nan . ” Se ng@@ ur@@ en lamen a ve yô , se fatyô u su@@ ghun ve shi pasen ve ser , doo se kpishi er ve le@@ he se ivese ér se za , se za wase ve nahan . ( Mpase 12 : 9 ; 1 Timoteu 2 : 13 , 14 ) Satan nzughul a ityesen i Aôndo . Aôndo yange tôndo zwa ér una ver icombor i shin tar cii doo doo sha ci u Aberaham man tsombor na . Una wase u vough er yange wase Mose nahan . Gba fan tsô wer Yehova una za hemen u pasen mbayev nav mba hiden a iyol ijime er awashima na u i@@ en@@ ge@@ m@@ egh a lu zan la . * ( 1 Mbat@@ esalonika 5 : 21 ) Kwagh@@ wan ne una wase se se wuese ma gbenda u sôron t@@ wer sha lan shin se pu@@ u u sha mfe shio ga . Ka tahav mbu i pase kwagh u mbu ken avur a Bibilo a hiihii la . Ken kwa@@ van@@ yom u 18@@ 9@@ 0 la , sen@@ e@@ ma due , kpa luun a iky@@ enge shin i@@ ov ga . ( 2 Mbakorinte 4 : 1 , 7 ) Mbat@@ amen vea kaan ér or u ú henen Bibilo a nan la kuma u hingir or@@ pasenkwagh u nan lu a er batisema ga yô , tema vea nan tese nan er nana pase kwagh yô , ú been yô maa due kwaghpasen vea nan imôngo . Mkaanem ma Aôndo ma a tahav za kighir nan je ? Or u Yehova tsua yô lu Davidi , wan u Y@@ ese u masetyô la , — lu ng@@ un ne lu “ or Na u sha ishima Na vough ” ye . — 1 Samuel 13 : 14 ; 16 : 7 . Ka uwer u ú kar la ve yam ak@@ ondo gaa ? ” I@@ ca gba ga tsô gba henen kwagh kwa tar ken hanma s@@ ati shi za iky@@ ura ken mimi kpaa . Ma ijiir i môm ken Ruamabera kpa tese ér se ember mar u Yesu ga , shi ikyav tese ér Mbakristu mba sha derianyom u hiihii la eren kwagh la kpaa ga . A@@ i Aluer i gema akaa kpishi ga yô , ve kpa a hemba ho@@ gh@@ ol ve fe@@ fa . Ngeren u mba@@ yi@@ ase la kaa a vese ér : “ Yuda man Iserael ve ngee kpishi er wa@@ ar@@ a@@ wa hen kpe u zege@@ mnger nahan , ve lu yan akaa , man akaa , ve lu y@@ agh y@@ agh . Aluer se kav ser kwagh ngu nahan yô , se ôr Aôndo kwagh sha mi . ( Mbafilipi 4 : 13 ) Shighe u jijingi u Yehova ka una hemen se shi una taver se ken jijingi yô , se mba kera usu kera shin se mba hingir kpen@@ egh ken jijingi shin hingir u h@@ ôron tom ga . Ka tom u nyi i er ken inyom i tom i i kar laa ? Er va shi anyom er 20 nahan , u a nyôr ken inyom i 19@@ 00 la , iwanger hii u tan sha kwaghôron u profeti u Daniel yange nger i kom anyom 2@@ ,@@ 5@@ 00 hegen la . A kaa ér : “ Sha ayange a u@@ tor mbara , Aôndo u Sha Una ver tartor ugen u ua gba mayange ga yô . ” ( D@@ an . Sha ci u ityakerada i yange i nger sha ave kure kure shi i yer u@@ kô@@ pi mba í tsembelee ne pase iwuese i Mbashiada mba Yehova lu a mi sha kwaghyan u ken jijingi u ve zuan a mi sha shighe la yô . Solomon yange fa je e̱r u keghen kwagh a ve a ishima i v@@ ôron yô . ( K@@ ol . 3 : 20 ) Eren ityom i u we un hen ya la kpa ? Kwaghôron ne una kor vough ga saa a t@@ ér New World T@@ rans@@ lation of the Ho@@ ly Scriptures , u yange i gber ci ca cii ken zwa Buter ken inyom i 19@@ 60 la keng . Aôndo yange tese Peteru mpase u sha mnenge , kaa a na ér : “ Kwagh u Aôndo A ser un yô , we de kera kaan wer , ka u wang ga ze . ” Kwagh u se ker cio u eren ken tom u pasen kwagh wase la har sha er iwuese i se lu a mi sha Yehova sha kwagh u á er , shi á lu eren shi una va er sha ci wase ken hemen la í ze í za kighir la . Aluer u soo u lamen a nan keng keng , nahan ú pine nan wer , “ er nan u lu soon u lamen a mo ga ? ” Gba u Aôndo una na se agee man ishimataver ve se fatyô u hemban mbamzeyol mba se tagher a mi la ye . ( Mateu 5 : 22 ) “ A@@ eren a iyolough nga ken igbar je , ka idya man hông@@ or man iji@@ mba i eren , man u civir ak@@ ombo man ah@@ ir a eren man i@@ ho@@ m i kôron man iy@@ ongo i keren man i@@ wu@@ he man ishima i nyoon . ” ( Mbaromanu 13 : 3 ) Ka se seer zuan a mkav ken Bibilo i se henen hanma shighe la sha er se dondo m@@ doom ma Yehova yô . Ka sha nyi gbenda Yehova a eren kwagh a u@@ um@@ ac@@ ee ? Yobu lu a imoshima i wang , kwagh ne kpa su@@ r un ishima . Ve Er Icighan Jijingi I@@ sho@@ li@@ bo Ga Kwagh ne na yô , we kpa u ngu môm ken ior mba ve lu ken uiky@@ angen ga ku@@ aa la . — Y@@ ak . Kwagh u Peteru ne umbur se er “ se cii se . . . nenge gb@@ ev sha akaa kpishi ” yô . Gbenda u vesen u Mbakristu mba i shigh ve mkurem kua ak@@ ar a ve a a lu “ iyôngo igen ” la ve lu kuren kwaghôron u profeti ne yô ka sha u pasen kwagh sha uya uya . ( Yoh . D@@ ugh u veren mba@@ a@@ ji@@ ri@@ v kera yô , ka akaa agen a nyi nahan yange Yehova sôr ver sha u wan ior nav ikyo ? Anzaakaa 11 : 11 kaa ér : “ Sha zwa u mbaaferev yô , ka i yô@@ h@@ ôr [ gar ] kera . ” ( M@@ al . 1 : 8 , 13 ) Kape “ nagh ku uma ” ku se ne sha iyol yase la kpa se ne ku hemban doon je la . Shi ior kpishi p@@ eren tindi sha u ha@@ an do ken u@@ kp@@ ar mba a@@ y@@ ough mba ken i@@ u@@ v ken uh@@ ô@@ te@@ l man a@@ you a te@@ en ta@@ shi . Nahan kpa , V@@ al@@ ent@@ ina de u pasen kwagh ga . Shin er u lu a mba@@ awashima mba inj@@ aav nahan kpa , ka i lu u er shighe ngu y@@ in@@ an we u eren kwagh u ú soo u eren shi i gbe u ú er laa ? M@@ ôm ken akaa a ve tese un yô ér Aôndo ngu a iti na kpôô kpôô ; iti na ér Yehova . SA@@ R@@ A “ T@@ or@@ kwase ” Se mba ken tar u ior ve we at@@ ser@@ egh shi ve eren kwagh sha mimi ga yô . Kpa Yesu u yange lu a tahav mbu kaven akaa a ke ’ asema a ve la gema fa dedoo e̱r kwagh la lu nahan ga yô . Apostoli Paulu ôr kwagh ne nahan ér : “ Hanma or nana̱ kar tom u nan iyol i nan , ka nahan man nana lu a ity@@ ô@@ i@@ kaa i tan i@@ ha@@ gh ken iyol i nan tseegh , á kera lu sha kwagh u orgen ga ye . ” — Mbagalatia 6 : 4 . 25 :⁠ 4 ) Solomon , wan u Davidi sôn Aôndo kwaghfan u una wasen un u eren tom tor ken Iserael yô . ▪ T@@ aver Ishima , Yehova Ngu a We ! Ôr vande - eren u a tese kwagh u or u nan yem sh@@ ir ken tar ugen nan za hen mimi u ken Bibilo ve nan er yô . Yesu ôr injakwagh i or@@ ya ne u tesen se ér se de gbe uwer u eren msen ga . As@@ ande a ior a ken gar la a á vande tesen isharen i ma ve fe mimi la cii za hemen ga maa de . Kpa aluer or@@ tesen nan soo kwagh u nan lu tesen la ga nahan , a er nan ve mba nan lu henen Bibilo a ve la vea soo kwagh u ve lu henen laa ? 5 : 13 - 15 ) Aluer ka sôron ve shin gbidyen ve wa@@ ya gayô ngeren ve washika yô , kwagh ne una wase ve kpen kpen ! Kpa hegen u a hingir gumor ne yô , kwagh kera fe gban un a we ga . He@@ mbe soon u lun sha tse@@ ene@@ ke na . Nahan kpa , a zua sha akaa a mimi a yange vande eren kera tsuaa yô . Se@@ er Z@@ u@@ an a M@@ fe u V@@ ough sha “ Gb@@ a@@ shima ” J@@ e Ka nyi ia fatyô u vihin ieren yase i t@@ angen iyol ga laa ? Sha ci u nahan yô , i va t@@ ì@@ m ikyurior la kera . Gbenda u nyôron : Af@@ ishi a bran@@ ci ka a lôh@@ ô mbatamen mba vea za u yô . Paulu kaa ér Aôndo tese se dooshima sha u nan se Mkaanem nam sha er “ se̱ lu a ishimaverenkeghen sha . . . ishim@@ as@@ ur@@ un i ken icighan@@ ruamabera la . ” Ver Nen Ishima ‘ Sha I@@ mo i Mba i F@@ e Ve Ga ’ La , 9 / 1 Kape Yehova kpa a lu “ Aôndo u a soo ér se civir un tseegh ” je la . ( E@@ ks . Alaghga tsô , mbagenev mba ka ve tsa per la kpa vea lumun a kwagh u or ne a er ne . Sha kpôô yô , tsombor ka ua eren kwagh ken mzough yô , iniôngon ve la i saa ishe ga . ( 1 Peteru 5 : 8 ) U@@ be@@ gha mba hembe kôron ish@@ ôso i kiriki i i lu a m@@ pe iyol shio yô . Zum u apostoli Paulu kav er Mbakristu mba ken K@@ orinte ve lu yilan mbacivir Aôndo a ve imôngo ijir hen mba@@ ate@@ jir mba mbat@@ ar@@ ev sha a@@ y@@ ongo a gban amba er a@@ kper@@ an a gban sha kwagh u iny@@ ar nahan yô , a kôôm ve , a kaa wener : ‘ K@@ era ka gu@@ da u ne gba ngohol ibo sha apera tsô gaa ? Kanyi i doo u se fa sha kwagh u mkur u uityendezwa mba Yehova , man kwagh ne yange bende a Aberaham nena ? ( Anzaakaa 4 : 18 ) “ G@@ ar ” shon , shin m@@ tem@@ tor u Tartor shon u yange Aber@@ am ver ishima lu keghen la , hegen hingir kwagh u mimi — i ver un sha hii ken inyom i 1914 la je . Sha ikyav i tesen yô , nenge ase or u nan s@@ enge ér nan ngu dondon Yesu kpa awashima u nan ke ’ uma jim jim i gem i lu u keren sh@@ a@@ gba , shin or u nan hembe suur sha iyol i nan kua mbam@@ fe mba nan tseegh la yôô . Yange i saan mba@@ ase@@ ma@@ am@@ imi iyol u van hen Yesu , je yô ve v@@ aan hen a na a ônov vev mb@@ akiriki kpaa . Nenge ase imba uiky@@ a i Yesu yange tôô sha ak@@ ende ne sha wono ! • Kanyi i hembe doon we sha kwagh u Davidi u vesen man Solomon u vesen laa ? ( D@@ ut . 18 : ​ 18 , 19 ) I bu@@ m a Davidi shi u@@ profeti kpa va tese ér Mesiya una va ken tsombor na shi una tema sha iky@@ ôn@@ ough ki torough ki Davidi gbem sha won . ​ ​ —⁠ 2 S@@ am . He@@ mban cii je yô , Yohane yange lu or@@ y@@ ôôn@@ ang@@ we u Mesiya . Man lu kwagh u va er vough je la , shighe u kwase ugen wua un la . Lu Y@@ ael , u lu kwase ken Iserael ga la wua un ye . — Mba@@ j . Nahan kpa , iveren i hemban cii je yô , lu sha ci u a fatyô u pasen mbagenev mba ve eren tom a na imôngo yô loho u dedoo . ‘ Ka an nan dugh nan k@@ ôndo sha , er iwanger i sha use nahan , nan doo ashe er uwer , nan wanger er iyange . . . nahana ? ’ N@@ om man kwase ka vea maren wan ve u hiihii yô , ve mase kaven er tom u ts@@ ahan mbayev la u lu tom u ican , u yan ve shighe kpishi yô . ( Mat . 24 : 3 , 45 ; Luka 12 : 42 ) N@@ ongo u wanakiriki ne cii mba dondon “ Wan@@ iyôngo hen ape A ze cii . ” Yange upristi man iky@@ u@@ ior la na ini@@ av mbi doon ga T@@ so@@ mbor ka ua henen igbenda i pasen kwagh imôngo yô , u hemba fan u pasen ior kwagh Doo u se fa awashima wase u ku@@ mban imôngo la . Or@@ ny@@ ar Yosev K@@ a@@ y@@ a@@ fa kpa lu V@@ al@@ er@@ i@@ us G@@ r@@ at@@ us ver un sha ian i zege@@ pristi ye , man yange hemba tsan sha ian la a upristi mba tamen mba ve vande lun a na la cii . ( 1 Samuel 8 : 4 – 9 ) Yange ve er kwagh vihi yô , ve venda akaawan a dedoo a Yehova waan ve la , ve hemba soon u b@@ i@@ ishi a akuraior a a wa ndor a ve la . — 1 Samuel 8 : 19 , 20 . Mkaanem ma Yobu man ma Davidi tese ér Yehova er se ijir sha m@@ til sha mimi wase nena ? Nahan hen er se fatyô u van a mzough sha u lun a aeren ne yô . Yange er nan ve Saulu va hingir u henen kwagh na tse@@ egh@@ le ? Er nan ve alaghga Mbakristu vea lu a mbam@@ nenge kposo kposo sha kwagh u lumun ér i̱ kuma ve ici@@ gh ki i nongo ani@@ vur kwagh u cuku u i dugh ken m@@ z@@ er@@ am ma awa@@ mb@@ em laa ? Se lu timen sha igbenda i n@@ igh@@ eni , i pania u eren una wase u u yan ikyar a Yehova kôôsôô yô . Mbamaren vea fatyô u tesen ônov vev akaa a vea time sha mi sha u wan ago@@ yol sha kwaghhenen u hen tsombor yô Inja na yô , Bo@@ a@@ shi lu veren ashe gbenda shighe u Ru@@ tu una ‘ mem ’ hen ya u nom na yô . M@@ ngerem mara yange ma bugh ih@@ in@@ d@@ ag@@ ar la , shi er í tsengaôron nahan , i tim N@@ ine@@ ve kera fese er usu ka u hi@@ a a@@ y@@ ia a ombor fele nahan . — N@@ ah@@ um 1 : 8 - 10 . Aluer ka ny@@ ity@@ ô@@ kwagh je i er kpa , hanma or yô , kwagh u nan zough a mi la ngu nan a inja tsung , shi nan kegh iyol u eren hanma kwagh u nan fetyô cii sha u zuan a mi . Yehova er tar ne sha er uma una lu ker yô . Hanma kwagh u a er shin tar cii ngu uumace man an@@ ny@@ am@@ ev a iwasen . Er Yehova a doo se ishima shi ior mba nan jighjigh a vese imôngo kpa ve doo se ishima yô , nahan ka kwagh u saan iyol u eren ve tom shi n@@ á@@ n ayol a ase he ’ a ve kpaa . U soo u hiden lun ikyua a na er sha hiihii la nahana ? A lu nyi je uumace vea er kpa , Yehova una gema shighe u a ver sha u kuren awashima na la ga sha ci u nyi ? Dooshima yange mgbegha un undu ya na sha , va hingir orumace shin tar . ( Pasalmi 1@@ 38 : 2 ; N@@ W ) Shighe u Yehova ka una tôndo zwa a vese sha kwagh man una bu@@ m yô , se fa je ser una er a hemba er se hen la ca je . Sha iyange i Pente@@ k@@ ost@@ i u inyom i 33 la , iniongo i vesen lu zan hemen , shi mba@@ van@@ nya kpishi lu eren iniongo shon . Bibilo kaa ér : “ A@@ she a [ Yehova ] nga jing@@ en sha akaa a sha won cii , sha u Una pase agee Na hen mba asema a ve a lu jigh@@ el@@ aa her a Na yô . ” Se mba den ser tar ne u d@@ an se sha tom wase ga . Mba ve er tom ne cii , ve nenge imba tom ne ér ka be@@ er kwagh ga . Ken inyom i 200@@ 7 la , se mough u zan ken tar u S@@ outh A@@ fri@@ ca sha u za tseghan af@@ ishi a bran@@ ci u tar la . Mbam@@ kombo mba tiônnongo mba wasen se u mon@@ don iengem i Aôndo nena ? Shighe u an@@ ng@@ ôô@@ v mban za zua ishigh la , lu nyi i er@@ ee ? Yakob yange taver ishima shi hide a iyol na ijime kpaa . ( Anz . 6 : 20 - 23 ) Aluer ve er nahan yô , kwagh ne una mgbegha mbayev vev u hendan a mbam@@ kighir mba taregh shighe u mbamaren vev ve lu a ve imôngo ga je kpaa . E@@ i ; er Yesu gema kwa 7 u Peteru ter la hingir kwa 7@@ 7 yô , kwagh ne tese ér Yesu lu kaan ér gba u se ver a ver ik@@ wa i se de mbagenev asorabo a ve ga . 23 : 5 ; 10@@ 4 : 15 ) Mimi yô , aluer nom man kwase mba umbur akaa a ve er sha u tesen ayol a ve dooshima la yô , kwagh ne una na dooshima ve la una seer taver . Mba ve ngohol loho u dedoo yô ka ve hingir g@@ ung@@ ur môm ken mzough u anmgbianev tar sha won cii u a lu k@@ ang@@ en@@ aa la ( Mateu 24 : 14 ; 28 : 19 , 20 ; Yohane 17 : 20 ) Zum u se lu eren tom u pasen kwagh u Tartor shi geman ior sha u ve̱ hingir mbahenen la yô , se lu eren kwagh u apostoli Paulu yange nger la vough , kwa ne lu kwagh u Yesaia vande ôron la a nger ye , ér : “ A@@ ng@@ ahar a mba@@ yôôn loho u akaa@@ doon la a doo tsô ! ” Lu u ica ia kera gba ga tsô jijingi la una er tom a Peteru man mbaapostoli mbagenev sha igbenda i he . SH@@ I@@ G@@ H@@ E u i nyôr mkombo u injaa ugen hen gar u N@@ ago@@ ya , ken tar u J@@ ap@@ an , sha iyange i A@@ ip@@ or 28 , 20@@ 13 la , Anmgbian An@@ th@@ on@@ y Mor@@ r@@ is , u a lu môm ken Mbahemenev mba Shin I@@ t@@ ine la yôô kwagh@@ yôôn u doo mba ve lu ungwan a na la yô . ( b ) Tese ikyav i pasen er a fatyô u kuren ma awashima sha igbenda kposo kposo yô . ( Mateu 24 : 13 ) Yesu iyol na kpa yange ior “ l@@ aha Un , ” nahan cii kpa yange hen a hen ér shin un doo Ter na ishima kpaa o , ga . Í nger an@@ zaakaa a Solomon la kpishi ken takerada u Anzaakaa . A shi nan kpa , i nger takerada ne i bee ken inyom i 7@@ 17 C.S.@@ Y . Sha nahan yô , Peteru hide ter kwaghôron u profeti Yo@@ el tsengaôron la shi tôô kwagh shon kar sha nomso kua kasev cii . Kanyi yange i mgbegha un za mkohol nee ? Satan yange kaa ér aluer akaa a Yobu a lu a mi la cii saa yô , or u civir Yehova sha mimi tsung ne una kera civir Yehova ga . Gba u agumaior a ken Kristu aa za hemen u lun a mnenge u vough sha kwagh u civir Aôndo u mimi man akaa agen a ve eren la . Se umbur nen ser ka Aôndo una “ na ve ken asema a ve ” ve vea er kwagh ne ye . Nahan kwagh ne una fatyô u eren fese shi sha hanma shighe cii ! Nahan yô , kunya u̱ de ker u u eren shiada sha u pasen Ter wase ga , u̱ de ker u sha kwagh wam , mo or@@ kwar Na kpaa ga , kpa nyôr nongo sha ican i yan sha ci u Loho u Dedoo sha agee a Aôndo . ” — 2 Timoteu 1 : 7 , 8 . Mbagenev di yô , ka ve tsua u yaren tom a ian ve i me@@ men la sha u ôron takerada u i yer ér Y@@ ear@@ book of Jehovah’s Witnesses la , shin magaz@@ in u Awa@@ ke ! E@@ ̱r As@@ av lu a ian i civirigh ing@@ in nahan ne je kpa , sha shighe ugen la gba tô@@ mon aeren a mbak@@ ov na mba ve civir Aôndo ga , mba ve lu p@@ eren atindi a Aôndo kpa yemen iyol ish@@ ô la . Kwagh u vihin je yô , or@@ pasalmi ne yange hii u henen ér alaghga tsô un er kwagh sha ib@@ ume sha u dondon gbenda u perapera la . — Pasalmi 7@@ 3 : 2 , 3 , 6 , 12 , 13 . Ú ôron kwagh sha mimi yô , m ngu a ikyar sha mi ga , kpa m fa tsô mer Bibilo ia lu a ikyar sha mi . Shin u fatyô u pinen nan wer , ‘ Aôndo ôr nyi sha ikyaa nee ? ’ Shi ijiir la lu ikyua a ik@@ igh@@ ir@@ tar i Iserael i ken imb@@ usu@@ tar@@ iy@@ an la , nahan lu ijiir i mban@@ um@@ un@@ gbenda mba ken akuraior agen ngohol ior akaa sha ig@@ yo@@ su@@ gh hanma shighe yô . W@@ any@@ e@@ kwase u zan makeranta u kô@@ le@@ eji ugen za ken Iyol i Tartor , nahan á kaa ér : “ U@@ c@@ ôô@@ ci mbagen ka ve hemba kohol ma non@@ go@@ ior shin ma ikyurior . . . . Er Is@@ ak@@ a man Re@@ be@@ ka lu a tahav mbu vea gema kwagh u I@@ so@@ u er la ga nahan kpa , Aôndo na ve kwaghfan man ishimataver kua agee a wasen ve u lun jighjigh hen a Na her . I@@ f@@ er S@@ a@@ mber sha Tar Cii ( Ôr Anzaakaa 23 : 15 . ) Ma@@ ac@@ i 22 , 200@@ 8 — Iyange i Í G@@ be u Se Umbur Yô Er Mbayuda u@@ ve ityough ken akaa a a hange ve la je yô , ve kera umbur e̱r í lu u saa vea wa ishima vea lu wan atindi a Aôndo ikyo , shin ah@@ endan aa lu je kpaa , vea zua a averen a Aôndo a ne inja er ura man ashighe a injaa la nahan ga . Hanma or hen tsombor wam nan wasen mo , ka nahan ve ya wam a lun wang hanma shighe ye . ” ( Anzaakaa 25 : 11 ; Mbakolose 4 : 6 ) De se nenge sha akaa atar a se fatyô u ôron or cii ve se mase nan nan mlumun sha mpin ne vighe vighe yô . Lu nyi i wase ve u eren kwagh ne ? Ashighe agen mba@@ abaver ka ve ôr akaa a aiegh jighilii sha mbacivir Yehova kua mkaanem ma ma a na kwagh ve una tsu@@ me mbagenev yô . ( 1 Peteru 2 : 21 ; 1 Yohane 2 : 6 ) Ka se tese ser Aôndo man Kristu doo se ishima sha u ungwan imo ve . Mkaanem ma Aôndo ôr kwa kimbir kimbir ér , mba ve gbidyen kwar sha Ruamabera shi ve nôngon u dondon kwagh u ve henen la cii yô , vea zua a averen kpishi . Yesu shi pine Peteru mpin shon môm môm sha kwa u sha utar ér : ‘ M doo u ishima ? ’ Peteru er tom u kuran shin koson mbadondon Kristu la sha ishima i legh legh man sha ishimawan kpaa . ( Mateu 24 : 21 , 22 ) Kpa Aôndo tôndo zwa a vese ér , uumace kpishi vea war : “ Tar yô , ngu karen kera . . . , kpa u nan eren ishima i Aôndo yô , nan ngu lun gbem sha won . ” — 1 Yohane 2 : 17 . ( Anzaakaa 7 : 24 ) Kwagh ne kua mbayev asev kpa ker . Aluer or er a we vihi nan nan kpa , gba u u palegh u wan kwagh ishima a nan sha ci u nyi ? 6 : 8 ) Ity@@ ôkyaa i môm yô , er u lu eren msen wer i na u icighan jijingi yô , tese ér u ngu suur sha Yehova . KA Y@@ E@@ HO@@ V@@ A tseegh a lu a ian i eren hanma kwagh u a soo cii ye . Se mba eren tom u pasen kwagh sha uya uya ne hanma shighe sha ci u se pase ior kpishi kwagh yô . 8 : 12 ) Nahan cii kpa , igbenda igen kpa ngi i se fatyô u tesen ser Yehova doo se ishima yô . Yange ve kaa a ayol a ve ér , “ Shighe ngu a kuma u maan iyou i TER ga . ” ( H@@ a@@ g . Doo mba ij@@ en i ker ve ken jijingi la u nengen a angahar a ase a a ve ve a loho u dedoo la tsô . ( 1 Yohane 2 : 6 ; Mpase 2 : 7 , 11 , 17 , 26 ) Kpa saa vea ‘ taver asema . ’ Dooshima been mayange ga . ” ( Shighe u A@@ tô@@ at@@ yev : Una K@@ ure Hanma Shighe ? ) . A tese ér shighe la una kure ken inyom i 1914 . Tar cii ngu fe eren kwagh a vese ken bem ga . Apostoli Yohane yange fa er i lu mba ve samber a atesen a kwaghaôndo a aiegh sha kwagh u Yesu Kristu kua atesen a na la cica cii ve kohol ve lu an@@ ti@@ kristu yô F@@ a wer , aluer ka inja er ú kpe cii man mhii u Hemen u Kristu u Anyom D@@ u@@ bu la yô , ishima i de ze ú iyol ga , ú zua a m@@ yô@@ h@@ ô@@ r@@ yol keng a b@@ unde ga . Er anyi a ken zwa kpa ka a tsua pur@@ u yô , “ mba@@ wu@@ an sha n@@ ase ” kpa “ de tom ve , sha ci u ve ngee ga . ” Ior mba Yehova yange ve hen ér tempel ne ngu kwagh môm a t@@ ab@@ er@@ n@@ ak@@ el u mimi la ; ve hen nahan anyom imôngo je . T@@ erem man Ng@@ ôm nôngo kpoghuloo tese se mbayev vev mba uta@@ an cii Mkaanem ma Aôndo . 2 : 13 ; Aer . 10 : 24 , 48 ; 16 : 31 , 32 ) Aluer se nôngo ser se pase ve kwagh kpa ve venda yô , alaghga iyol ia kpe se u shi lamen a ve kwa@@ gen . Ikyav i tesen yô , sha derianyom u hiihii S.@@ W . ne , H@@ er@@ o@@ de er a@@ yom ér i̱ wua mba@@ y@@ ev@@ nomso mba ve lu ken Bete@@ le@@ he@@ m la cii , hii sha mba ve lu anyom ahar kua mba ve yina nahan kpaa . I@@ ca a gba ga tsô Yehova una va a mtim sha bo@@ tar ne . K@@ pe@@ m iyol ken uma , kpa nenge ase , ken iyange i môm tseegh , nenge m hingir sha wono . ” Se fatyô u kuren ikyaa ser nyi , sha kwagh u er T@@ er@@ of@@ im@@ u man E@@ p@@ af@@ ro@@ dit@@ u laa ? Yange ve ungwan imo i ior sha u vea doo ityough a ve ga . Se kpa se dondo ieren ve la . • Ka akaa a yange i eren sha Iyange i nan I@@ w@@ om la a nyi a pase se kwagh u nagh ku Yesu na sha u p@@ aan se laa ? 5 , 6 . ( a ) Ka sha ci u nyi Kor@@ aki yange hendan a Mose man Ar@@ on@@ o ? ‘ Lu er Kwagh Z@@ ua U a Tar Ga Nahan ’ M@@ ase zan ú nenge a ma kwagh u yange gba u mbaapostoli mbara vea vande eren hiihii kpa ? 5@@ 2 : 11 , 12 . Mba ker ken uwer u O@@ k@@ to@@ ba 18@@ 20 yô , J@@ ones hide yem ken M@@ ad@@ ag@@ as@@ c@@ ar . U tesen ikyav yô , ken washika u Paulu nger hen Mbaheberu la , a pase wang er Yesu , u a lu ‘ zege@@ pristi u jighjigh ’ la yange fatyô u ‘ nan i@@ w@@ om ’ kwa môm vough , nahan hingir u mba ve ne nagh nagh kura jighjigh yô vea “ zua a mp@@ aa u tsôron ” yô . ( Heb . Apostoli Peteru yange we mbatamen mba ken tiônnongo kwagh ér ve̱ za hemen u lun a ieren i dedoo cii yô , shi a kaa var var e̱r i doo u lun “ a iyol@@ gen@@ gese ga ” yô . ( 1 Mbakorinte 1 : 7 ) Mba@@ apostoli yange ve hen ér Yesu una “ hide Mbaiserael a tahav mbu veren tor ve ” fese je er una nder shin ku kera yô . ( b ) Ior vea nenge u@@ ivande mba vea due Sha la nahan , vea er nena ? Nahan kpa , zum u Ar@@ th@@ ur nenge wan na u nomso u lun anyom ahar , R@@ on@@ al@@ d ( 8 ) ( ter u ter@@ em ) la tôô ij@@ e@@ mbe za gber sha an@@ kon u ap@@ el u lu hen kpe u ya ve la yô , doo Ar@@ th@@ ur ga . Er Le@@ o fa takerada kpishi nahan kpa , ka nyi yange i wase un u hiden a iyol ijime shin tesen ér un hemba nd@@ ah@@ ara ? A@@ pe A Z@@ ua a B@@ em@@ shima Yô Nahan “ ior kpishi ken K@@ orinte , zum u ve ungwa yô , ve na jighjigh , i er ve batisema kpaa . ” A fa wener aluer se mba wang yô , a kpe se iyol . Apostoli Paulu maa tôô mba ve lu ken vor u Aberaham la kar sha a@@ gbaa a kon u o@@ le@@ v u sha injakwagh . Er ve hembe kpe@@ kpe u ken won u n@@ ort@@ y@@ umbe shon yô , ve nenge a ity@@ ô@@ gh ki gen@@ egh ki i ci@@ r kp@@ ande sha mi vegher môm yô . Shighe u Yesu lu pasen kwagh u una lu ikyav i m@@ ve na la , a kaa wener una na “ wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh ” la tom u nan ya na “ kwaghyan sha ashighe ashighe . ” Kwa@@ r@@ gbidyen man msen u eren ka ve wase se se za hemen u lun a iwuese nena ? Nyian se mba er mba yange Peteru lu lamen a ve la nahan , zum u a kaa ér : “ [ Yesu ] doo ne ishima shin er ne lu a nenge a Na ga je kpaa ” la nahan . 8 : 20 , 21 ; Mpa . T@@ ab@@ er@@ n@@ ak@@ el di gema lu ken Gi@@ be@@ on , ape Zege@@ pristi S@@ ado@@ ki man anmgbianev nav nan@@ den ini@@ av vough er Tindi kaa nahan la . Sha mimi yô kwaghôron u profeti u M@@ ika ne taver se a taver ishima ér se̱ zende ken iti i Yehova . ( Duteronomi 5 : 29 ) Een , mba ve cie Aôndo yô , mba ongo un . ( Mateu 24 : 45 - 47 ) I@@ gbenda i amba a m@@ tsough u tsuan or sha u n@@ á@@ n nan tom ne cii ka i lu sha ikyev i gb@@ end@@ atesen shin hemen u icighan jijingi . Zum u kwaghôron ne hii iv@@ in sha ior mba Yesaia la , ikyav tese ér ityough tsô kpa yange ki n@@ á@@ nd@@ è an@@ iky@@ und@@ anev mba ve lu ke ’ tar shon la ga . Ka Mbashiada mba Yehova ve gber u ye . Ka wanye u lun a ishimaveren kpen kpen . ” Yange er Yesu tom a ishima na cii . ( b ) Ka ikyav i nyi i tese ér ior mba nengen a dooshima wa@@ s@@ a ? Er sé lu timen sha kwagh u yange ôr la , hen sha iwasen i Mbakristu vea fatyô u zuan a mi ken kwagh ne yô . 13 : 34 , 35 . 3 : 13 ) Kpa er se lu yan ican nyian sha ci u ih@@ ye@@ mb@@ e@@ ato i Adam la nahan , a er nan ve se zua a averen la shi se lu a ishimaverenkeghen laa ? Ny@@ ityô shighe u se ser se ver cii , kwagh ngu môm u a lu u vesen yô : A@@ go a waan aa wase se u veren ishima sha kwaghôron u i lu timen sha mi ken mbamkombo mba tiônnongo la . Yange va m@@ asen yemen undun mo vea wan wase u kwase yô , m nenge mer m er sha mi ga , yange ma m er kwagh ma hemba nah@@ a@@ la sha er ivaa yase ia vihi ga yô . ” Aôndo “ una ese [ se ] m@@ liam sha ashe kera cii . ” Kwagh môm u a lu a inja ke ’ tom ne yô ka ityakerada i i gber i i har sha Bibilo , í Mbashiada mba Yehova ve yaren tom a mi la . Kpa shighe u Jo@@ el lu anyom any@@ iin la , iyange igen yô , Mar@@ c kaa ér , “ De cie ga Jo@@ el , tese Ma@@ ma wer u fatyô u zenden ! ” ( Mateu 7 : 21 ) Aluer u fa mba ve eren ishima i Ter , nahan ve lu a aeren a Mbakristu mba mimi la , shi u ngu kohol a ve imôngo yô , u fatyô u va zuan a averen a tsôron ken Tartor u Aôndo . ( Yobu 29 : 5 – 11 ) Yobu lu a inyaregh , kpa ki hemba un hanma kwagh ga . Tsô m gba henen er i lu akaa a iyolough a hembe lun kwagh u injaa ken uma wase ga yô . ( Mbaromanu 12 : 15 ) Se kpa han@@ mô wase nana hen u eren nahan vough ! Kwagh er vihi yô , se fatyô u palegh u nengen a@@ gbil@@ in@@ akaa agen ken tar u bo ne ga . Dooshima ka ieren i i hembe lun hange hange i noov man kasev vea lu a mi yô . De se nenge kwagh u ior mba yange ve dondo akaawan ne ve a wase ve u nengen sha mbamtaver mba sha kwagh u iny@@ ar doo doo yô . 4 : 8 , 10 ) Sha nahan yô , hanma or ken tiônnongo nan ngu a ian i taver anmgbianev mba ken Kristu asema . Sha u zuan a iwanger i ke ’ jijingi yô , saa se tôv gbenda u mimi ne ityô — gbenda u̱ í lu ke ’ Bibilo i̱ i̱ lu Mkaanem ma Aôndo tsegh a zua mi la . Ka nyi se er ve se va a mzough ken tiônnongo ? U se eren tom u Mbakristu u pasen kwagh la tesen ér se mba nengen a ieren i dedoo i ken mbagenev nena ? ‘ A@@ Ô@@ N@@ D@@ O W@@ A@@ M KA V@@ AN@@ D@@ E W@@ A@@ M ’ Mbat@@ im@@ en@@ sh@@ a@@ akaa mbagenev kaa ér kwagh môm vihi ken ishima hemba ku u or u u vese nan , nan doo u ishima la ga . Se de sha ci u nyi ? ( Mbafilipi 4 : 8 ) Ka sea due kwaghpasen yô , se zua a ian i lun a mbacivir a vese imôngo saan saan sha gbenda u ua maa mlu wase yô . ( Yobu 34 : 19 ) Ve cii ve doo Aôndo ishima kwagh môm . — Aerenakaa 10 : 34 , 35 . Shighe u lu ken gar la , Mbashiada mba Yehova hii u henen Bibilo a na . Apostoli Paulu umbur se kwagh ugen kpaa wener , se mba “ nôngon ityav a . . . u@@ jijingi mba aferev mba sha ajiir a Sha . ” U tesen ikyav yô , Davidi yange kaa ér : “ TER ka agee am je , man per@@ utya wam kpaa , ishima yam suur sha a Na , m zough a iwasen , nahan yô , ishima yam ngi ember tsung . ” ( Ps . Hi@@ ihii yô , ishember i icighan la , u fa inja i kpa ? — Inja i ishember ne yô ka kwagh u a lu wang shin a lu a inja kpishi yô . Tsô va hiin u henen Bibilo a Mbashiada Mba Yehova yô , a gema inja je kpilighyol . Nahan mba@@ ak@@ on@@ do@@ ato mba ve lu ken tiônnongo la ka ve tema sha hemen ken Iyou i Tartor la sha er vea kav kwagh u i lu ôron la jighilii yô . Er yange se ya ican kpishi nahan kpa , mayange se yina ishima ga . Ve cii ve de l@@ ahan awashima u dedoo u mbagenev ga shi ve ‘ de nengen sha mlu ve i̱ hemban er ma ve nenge la ga . ’ — Mbaromanu 12 : 3 , 18 . 38 : 8 ; D@@ ut . Yange m za zende ken L@@ on@@ don ken inyom i 19@@ 45 la . 1@@ 45 : 14 ; Y@@ ak . Yange gba u Peteru ma lu kenger sha Yesu jighilii . ( C@@ I@@ I M@@ AN SH@@ I@@ G@@ H@@ E U Y@@ ES@@ U ) L@@ A . Ka kwaghwan u Paulu u nyi una wase se u nôngon a isharen i eren id@@ yaa ? U fatyô u eren akaa ne cii aluer u ngu wuese Yehova yô . Er i tese ken Bibilo ajiir kpishi nahan , Aôndo ne se iwasen jim jim . ( Mateu 26 : 5@@ 2 ; Luka 22 : 50 , 5@@ 1 ) N@@ gi@@ se ngise la , Mbaiserael nôngon ityav a mbaihyomov vev sha s@@ an@@ ker . Paulu yange nger ér : “ Ne ngohol jijingi u mlu u wan , ka sha mi je se yer ser Ab@@ a , T@@ ere , ye . 3 : 12 , 13 ) Shi yange kav er mba ve ye ikyar a Aôndo shi á lumun ve la , vea hemba lun a msaanyol u mimi yô . M waan orgen môm ikyo ga , saa iyol yam tseegh . I ker ah@@ ab@@ a ér hanma inyom yô , kasev ka ve vihi iy@@ av i kuma m@@ iliôn 40 zan zan 60 nahan tar sha won cii . K@@ wa ne kpa , zum u tor va hen a na vea mbatomov nav la , Is@@ ak@@ a tese ér un soo u lun ken bem vea tor . Nahan yô , ken atô u anyom udubu imôngo a a kar ne , í bu@@ m ator kwa kimbir kimbir , í er ayôôso sha ajiir kpishi , u@@ sho@@ ja ngohol tahav sha ig@@ yo@@ s@@ ough ac@@ in imôngo , shi í tsua ior kwa imôngo imôngo í ver ér ve hemen , shi ish@@ angen kpa í er ngee gande ôron , shi í wua mbahemenev kpishi sha apera , shi í m@@ us@@ an u@@ gomoti kpaa kposo kposo . A u Davidi man ior nav ma ve ngohol akaa a N@@ ab@@ al lu a mi kpishi la yô , ve gema ve kura a kura akaa shon sha ci na . N@@ ana sôn icighan jijingi ken msen , nana umbur er bem man iyol@@ kô@@ ron@@ tsaha ve lu a@@ vegher a ity@@ am@@ egh ki jijingi , a i gbe u or a lu a mi ve nana kera nenge ér nan yina sha tom la ga yô . ( Luka 11 : 13 ; G@@ al . Nahan alaghga mba ve te ikyaa a Satan la vea ôr kwagh u Mbai@@ gipiti mba yange ve z@@ enda Mbaiserael ijime ve za ar shin Zege@@ mnger u Nyian la kpa ve ôr la . Yesu yange kaa wener m@@ gem u mb@@ ang@@ eren man Mbaf@@ ar@@ ishi yange ve geman ior asema la yange lu kwagh u bu@@ lan mba yange ve gema ve asema la . ( 1 Yoh . 4 :⁠ 8 ) Ka dooshima u sha gba@@ aôndo , u ka a lu hen atô u mba ve lu tsombor môm laa ? Ken masejime yô , m va bugh ijiir i eren an@@ umbe ne hen ger@@ i u S@@ an Le@@ an@@ dr@@ o , ken kpen@@ tar u C@@ ali@@ for@@ n@@ ia , ken tar u Amerika , m lu eren tom her vea mbagenev mba ve eren an@@ umbe shon yô , kua ugen u yange za iti ken tar u Amerika kpishi yô . Yesu kende kaa a na ér a zende a va her a na . ( 1 Utor 8 : 41 – 43 ) Yesu iyol na kpa lu Mbayuda hemba pasen ve kwagh ye ; kpa á gema á kaa a mbadondon nav ér ve za ve za geman akuraior cii a̱ hingir mbahenen . Kpa Yehova soo ér ve wuese un sha ci u “ kwagh u he ” u una er sha ci ve yô , er zende u alaghga ve kar ken ta@@ ai@@ ky@@ ôngo jighilii ve yem ken Yerusalem a mzeyol shio la nahan . 7 : 3 , 4 ) Or u nan soon u nan mbagenev ibo sha akaa ka nan nenge a ani@@ vur kwagh u a lu ken “ ishe ” i anmgbian u nan la . Lu anmgbian Ch@@ ar@@ les T@@ a@@ ze Rus@@ sel@@ l lu hemen ve ye . Yange ve hen kwagh u nagh ku Kristu la , nahan ica gba ga je maa ve kav er ku lu kwagh u vesen ken mba@@ awashima mba Yehova yô . U@@ ityendezwa mba Aôndo mba b@@ un@@ den ga mbara wase Mose za hemen u lun per 24 : 9 ) Hii ken inyom i 1914 la je , ihyom i i ker mbadondon Yesu la ngi hemban seer a seer , hemban je yô , ken ayange a masejime a tar u ifer ne . Yô , tôv ase fa ijô i akuraior , i i lamen hen haregh wou la . Shighe u Aôndo tim ônov mba i@@ und@@ av mba Mbai@@ gipiti la , a tsegha ônov mba i@@ und@@ av mba Mbaiserael , a ver ve ve hingir kwagh na . 14 : 19 - 28 ) Kape i lu ve Davidi wuese Yehova ken pasalmi ugen ér “ Aôndo wase ka Aôndo u yiman se ” je ne . — Ps . Kpa lu nen saan saan , ember nen gbem sha kwagh u M lu gban yô . ” — Yesaia 65 : 17 , 18 ; Pasalmi 37 : 10 , 11 , 29 ; Mpase 21 : 4 , 5 . Yehova yange á haa Mbaiserael iveren mgbegh@@ aa shighe u vea na môm - ken - u@@ pue , shi vea na naagh ku sha asema a ve shi vea p@@ ande iy@@ i@@ av vev vea undu sha ci u mba@@ ats@@ anev yô . 2 : 1 ) Yesu wa mbadondon un kwagh kwa kimbir kimbir ér : “ U nan lu a ato a ungwan yô , nana̱ ungwa . ” ( Mat . 2 : 26 ) Shighe u Yesu lu shin tar la , lu a aeren a or u civir Aôndo , aa a due tseegh tseegh yô . PE@@ E@@ J@@ I 5 Tsô maa Sh@@ im@@ on ( u i va hingir u yilan un ér Ke@@ fa , shin Peteru la ) man F@@ il@@ ib@@ u kua ijende na N@@ at@@ an@@ ael kpaa va kav er Yesu a lu Mesiya yô . ( Mal@@ aki 2 : 7 ) Nahan cii kpa ka Yehova yange l@@ ù Or@@ tesen ve u He@@ mban Cii ye , shi ve veren ashe a na sha e̱r l@@ ù I@@ mbor i hanma mfe cii yô . ( Pasalmi 40 : 5 ; 1@@ 39 : 14 ) Nahan , aluer se mba tesen mbagenev dooshima u t@@ angen iyol ga , er Aôndo nahan yô , se mba eren kwagh sha awashima u Aôndo . Se mba a ian i civirigh i wasen mba@@ ase@@ ma@@ am@@ imi mba ve lu ken u@@ kwaghaôndo shi ve eren akaa a uter kposo kposo la ser ve kav er i lu Yehova Aôndo a lu i@@ mbor i uma yô ! — Ps . Shi or u a hemen takerada u i tsough la veren ishima sha a vese shi ne se kwaghwan asange asange . Yange se kav ser kwagh u i nger ken Bibilo la ka ikyav , gema nyityô kwaghôron u profeti u va kure kwagh shon la cii , se kaa ser , ka kwagh u ikyav shon i til sha mi yô . Kwagh ne ka kwaghbo , sha ci u ang@@ er@@ e@@ ke aa fatyô u vihin or iti . Ka shighe u i doo u se hemba hendan kwagh a tar u bo u Satan a hemen ú ne cii je ne . A@@ do@@ l@@ f@@ o tô@@ ôm hen S@@ te@@ in@@ ach a yem a mo ken ger@@ i u Ar@@ b@@ on , u kuma er um@@ ai at@@ ar@@ atar nahan la , se za ape an@@ nongo u Mbashiada mba Yehova eren mbamkombo ken zwa I@@ tal@@ ia yô . Er i lu nahan kpa , sha agee a tahav mbu t@@ omov mbu Aôndo mbu ne la yô , mba cie u lun kposo ga . ( 2 Tim . Jigh@@ ilii yô , kwaghpasen yange doom ishima cuku ga . G@@ omoti u una kô@@ r@@ cio u been a ibanave yô , a lu gomoti u una hemen tar cii yô . ( Mbaheberu 12 : 7 - 11 ) L@@ am a mbamaren ou sha icivir , pase ve er ishima you i lu ker la a ishima i legh legh . U@@ iyua mba kpilighyol mba icighan jijingi na la kpa yange ve wase u tesen wang ér mlumun u Aôndo kera ka sha Iserael u sha iyol a lu ga , kpa ngu sha tiônnongo u Kristu . Ishima i de vihin we sha ieren i dang i mbagenev la ga . Z@@ ayol u S@@ te@@ ve lu a mi vea Jo@@ di ken ivaa ve la bee anyom kar hemba 20 hegen . Gba hange hange u se tese dooshima u t@@ angen iyol ga la sha ci u nyi ? A nyôr a zege@@ ikpelaior ken tar u he u perapera ú Aôndo la . Kpa mbakur@@ an ga@@ adi mba ze u za van a ve yô , ve kav mba@@ kwa@@ re@@ v mban ken ga@@ adi shio , shin er i wu@@ he ih@@ in@@ da nahan kpaa . Kpa doo u Mbakristu vea er kwagh nena sha imba mk@@ ighir laa ? Ôr Anzaakaa 10 : 6 , 7 . Ka Yesu shon ne je , Aôndo nder Un ye . ” — Aerenakaa 2 : 25 - 32 . Se tese ikyav ser se rumun kwagh u jijingi a lu ôron se sha ikyev i “ wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh ” la nena ? Alaghga zwa ve ka u yer i@@ pi@@ la sha ci u mbaaferev ka ve yer awashima ve u bu@@ lan mbagenev la sha z@@ wan@@ yo@@ h@@ on . ‘ Ka nyi ka i er or zum u nan kpe kera laa ? Ken masejime yô , i seer ityakerada i I@@ vangeli la sha mi , ung@@ eren un@@ yi@@ in mba ve ôr kwagh u uma u Yesu la kua takerada u Aerenakaa , u ng@@ u@@ la di ôr kwagh u m@@ samber u Kwagh u Kristu samber shighe u Yesu kpe kera la . Shighe u Yesu lu or u vough shin tar la , yange er tom u Yehova na un ér a er la . K@@ era kpa , se mba civir “ Aôndo u saan saan , ” shi a soo ér i saan se iyol u civir un . ( 1 Tim . 1 : 11 , N@@ W ; F@@ il . Kwagh ne wa u fan u keghen Yehova ker , di er í lu u se va time sha mi ke ’ kwagh@@ ngeren u a dondo ne nahan . 3 : 18 - 22 ) Yange i vande nd@@ eren ior sha ivande man sha gbenda u kpiligh iyol , kpa mnder u Yesu shin ku ne lu ivande i hemban cii . ( Yakobu 2 : 24 - 26 ) Shi R@@ ah@@ ab@@ i yange va kaven ér Yehova ka Aôndo u mimi yô , tese jighjigh u nan nahan undu uma na u id@@ yaa la . Mbakristu mba sha derianyom u hiihii la yange ve wasen ayol a ve nena , man lu nyi i due k@@ ere ? U@@ uma asev har sha u se eren nahan ! Adam man Ifa yange de mlu u vough kua ian i ve lu a mi i lun uma gbem sha won la saa ve , kpa lu ve tseegh ga , se kpa saa se . Or@@ fan ityesen ka nan wa mfe man mlu u ior mba nan henen kwagh a ve la sha ada . ( Tit@@ u 1 : 9 ) Kpa nana̱ er kwagh ne “ sha ishima i legh legh . ” Ka ve hen ér vea suur sha akaa ne yô , aa wase ve u been a u@@ zayol vev cii . W@@ ase Mba@@ yev O@@ u Ve He@@ mba Mbam@@ zeyol mba Ve T@@ a@@ gher a M@@ i Kp@@ ishi La Er ajiir ne a lu a iwasen nahan cii kpa , akaabo kpa ban her ga . Mbaiserael naan ini@@ aav mb@@ in sha gbenda u Tindi u Mose tese la sha u su@@ ghun Yehova shi s@@ ônon un ér a de ve a asorabo a ve . S@@ ôr Ishima You Se cii se fatyô u zuan a uma u tsôron sha u nan Kristu jighjigh man sha u nôngon kwagh kpoghuloo sha u wu@@ an asaren a bo la ken a vese man sha u dondon gb@@ end@@ atesen u jijingi kpaa . Ngu lôh@@ ôn se er se kporom hen a na . 22 : 14 ; 23 : 27 ) Mbakristu mbagenev gba ken h@@ ôn ne sha ci u ve nyôr iyol ken mbamlu mba vea na vea ngô@@ ôr eren idya ga yô . U ‘ u@@ men atam kpishi ’ la inja na yô ér nyi ? Kpa hen shighe ne yô Yesu lu lamen a mbahenen nav mba lu u ica a gba ga tsô a shighe ve mkurem sha icighan jijingi la . ( Mbakolose 3 : 23 , 24 ) Yesu Kristu ngu hemen se sha gbenda ugen kpaa — ka tiônnongo u Kristu je la . I@@ wo i Shin Ity@@ ô@@ tar i Y@@ ord@@ an Ka igbenda i se fatyô u eren kwagh ne je i dondo shin heen ne . • Ka ikyav i nyi nahan ú fatyô u h@@ ônon uwegh sha mi i i tese ér Yehova ngu veren tom u ior nav ny@@ ian@@ a ? ( Marku 16 : 1 - 6 ) A@@ yange nga karen ak@@ un@@ du@@ ahar er a nder kera cii la yô , Yesu k@@ ôndo yem sha man i na un icivir . — Yohane 17 : 5 ; Aerenakaa 1 : 3 , 9 - 12 ; Mbafilipi 2 : 8 - 11 . Kpa pro@@ fes@@ ô u sôron mbai@@ h@@ y@@ un@@ du@@ v ugen gema er shiada ken k@@ oti ér un tôv sha uma u Mbashiada hemba 1@@ 00 ken gar u Mo@@ sc@@ ow . Ken kwagh@@ ngeren u a dondo ne se nenge er kasev mban yange ve na saan Yehova iyol yô , shi se nenge sha ikyav i kasev mba sha ayange ne mba ve lu civir Yehova a ishima ve i môm , kua ken mbamlu mba taver tsung kpaa yô . ( Anzaakaa 10 : 22 ) Nahan yô , de se kange nen ishima sha u dondon non@@ go@@ ior ú Yehova kpiligh kpiligh . Se fatyô u kaan ser Davidi lu tor u hemban ityav sha ci u nyi ? Kanyi ia wase kasev ve vea za hemen u ungwan imo i noov ve@@ ve ? Alaghga lu dooshima u Yesu lu a mi sha or u p@@ ir@@ in@@ ashe la yange na ve bugh un ashe kure kure ye . Nahan , sha iyange i ve ver la , a pase ve kwagh kpoghuloo . Kwagh u I K@@ aa la Ka Mimi Shin Ka Mimi Ga ? ( Y@@ ak . 5 : 13 - 15 ) Mba ve ker iwasen sha u vea wanger hông@@ or u ufoto mba iji@@ mba@@ gh kera la , ve kav ér doo ve u kporom ikyua a Aôndo , er As@@ av nahan yô . — Ps . Kanyi nahan i doo u ú er aluer ú ngu wan ago u yemen ken tar ugen sha u za suen tom u pasen kwagh u Tartor ker laa ? Er ior kpishi ka ve soo ér mbagenev ve na ve u@@ iyua shighe u ve ember iyange i mar ve la nahan kpa , Bibilo gema kaa ér u nan a na kwagh hembe saan iyol a u ngohol a ngohol kwagh . U@@ kwaghaôndo kpishi mba tesen kwagh u mimi gaa ? ” Se mbacivir Yehova nyian kpa se vese ga , kpa iyol kpe se ga . Nahan ve tindi ior hen ape apostoli Peteru lu la , ijiir la gba ica kuma u@@ kil@@ om@@ it@@ a 16 nahan . Nahan er ve fe ér shighe ve kera shi vese ga yô ishima vihi ve , tsô ve va a ican shin tar ne je doo iyol ga . 12 : 4 - 11 ) Shighe u Kor@@ ne@@ li@@ u man tsombor na hingir mbananjighjigh la , ve kpa ve ngohol icighan jijingi , tsô ve hingir u “ lamen ijô kposo kposo . ” — Aer . 10 : 44 - 46 . Sha mimi yô , vea lumun a im@@ or ishima zum u ve ze ken ityar igen man ve za kav ér Mbashiada mba Yehova mba eren tom shon vough ú ve nenge i eren ken tar ve kpaa la . SA@@ M@@ U@@ E@@ L H@@ I@@ NG@@ I@@ R OR@@ J@@ I@@ R SH@@ A I@@ T@@ YO@@ U@@ G@@ H K@@ I E@@ L@@ I Yesu kaa ér : “ Er i lu ne pe ior ve̱ eren a ven la , ne kpaa eren nen a ve di nahan . ” Er tom lu u me er ken atô u ity@@ e@@ ku ga yô , m lu a shighe kpishi , nahan m tôô shighe la m lu ôron Bibilo . Ishima hii u nyian Mark , lu henen wener alaghga tsô una pav ivaa a kwase na sha ci u kwaghaôndo na u he ne . Tom u samber a loho u dedoo la yange u lu Yesu kwagh u vesen ken uma na ! — Luka 4 : 16 - 21 . Nenge er atindi aa Aôndo a lu gbenda u dedoo u ivese zan doon yô . Aluer hanma shighe yô mba kaan a wanye ér nan saa ishe cica cii yô , wanye la nana hii u nengen ér kwagh hemba nan . Shi hen ase er yange á kôr Aôndo iyol shighe u Adam man Ifa , mba ve lu tom@@ a@@ ve@@ egh na u hemban cii shin tar la gema ijime a na la . Ka Ieren i Ny@@ i Ú Lu a M@@ in@@ i ? Kanyi igen kpa Yesu a tese se sha kwagh u m@@ vese u mbahenen mba he@@ v man tom u T@@ ar@@ tor@@ o ? Kpa a kaa ér , “ ma i doom , kpa m lun a ian ga . 2 : 5 ; 11 : 1 ) Kwagh ugen yô , se mba tesen ser sar se tsung u va lun ken tar u ior cii vea lu eren ishima i Yehova la . ATSAM A A GBER YÔ , KA : 55 , 1@@ 5@@ 3 Shi se mba er kwagh sha kwagh u tom u Yesu a er sha u yiman se la kpoghuloo . ( Ekesodu 18 : 25 , 26 ; Duteronomi 1 : 15 ) Nahan kpa ka u se kure ikyaa ser ior mba yange ve lu a tom sha ikyev la ve ôr ijir sha kwaghfan man sha mkav vough aa hemen u Aôndo shio ga . Yange i hide i t@@ indi@@ m ken ve@@ gh@@ er@@ tar u Y@@ uro@@ pa ér m za za hemen a tom u pasen kwagh ker . R@@ a@@ be@@ sh@@ ake yange nôngo ér una ta Mbayuda mciem iyol . Tartor u Aôndo ua kar a nyityô ican i yange se vande yan cii kera 4 : 17 - 19 ) Er Yesu lu or u hange hange , u hemban sha won cii , u i gbe je nan lu sha won nahan kpa , yange i ii un sha kwaghfan man akuma akuma kpaa . ( Yoh . Ka unô ve lu ior mba inj@@ aav mba i doo u se luun imôngo a ve ? Kwagh ne ka ishimaverenkeghen i doon kpen kpen ! — Yohane 5 : 28 , 29 . Ka nyi ia wase or ve nana lu or u lumun ér mbagenev ve va ikyua a nana ? Yange i fa ve ken K@@ orinte man E@@ fese kua ken Roma cica cii ér mba ‘ mba@@ eren tom imôngo ken Kristu Yesu . ’ M@@ fe u ve mban cii ve zough a mi sha akaa kposo kposo la wase ve ve fa er dooshima u mimi a “ been mayange ga ” yô . — 1 Mbakorinte 13 : 8 . Ka hen a na se dugh a iyol i vough ga , i i ngô@@ ôr eren isholibo ga shi ka i va kpe ne ye . ( Mateu 24 : 14 ) Ior mba ken hanma ik@@ urior man hanma nongo man hanma non@@ go@@ ior man hanma zwa cii mba ngohol loho u dedoo ne saan saan , shi mba geman uuma vev kpaa sha er vea er ishima i Aôndo yô . Mayange se na mbagenev ian sha u ve̱ tese se a tese e̱r m@@ civi@@ ra@@ ôndo wase una lu ga . * U tesen ikyav yô , mbagenev nenge ér hông@@ uhar u kiriki la ngu a iwasen ga ; nahan kpa , hegen i kav ér ka a wase iyol yase jimin cii i tile shi@@ sha a zayol shio . “ Aôndo ban a perapera ga . Tom wen ua hungur Un ga , shin dooshima u ne tese sha ci u iti Na kpaa ga . ” — H@@ E@@ B . “ Ver ishima sha iyol you man ityesen you kpaa ” sha u hanma shighe ôron Bibilo i ior kpishi ve lu a mi hegen shi i er i sha gbenda u hemban he@@ gh@@ em a u@@ ihy@@ ur@@ en@@ mb@@ ar@@ u@@ amabera la , sha gbashima . — 1 Tim . A saan we iyol sha ci u ú ngu eren ishima i Aôndo . ( Rom . Se cii se ver ik@@ ighir i se taver ishima ken ican a ar ve se kera tile sha mimi wase her ga yôô ? Ka nahan man Paulu kaa a Mbakristu mba ken F@@ ilipi la ér : “ Man akaa a ne hen her a mo man ne ngohol man ne ungwa man ne nenge a mi ken mo yô , ka a je eren nen a , man Aôndo u bem Una lu a ven ye . ” Paulu ver mbakur@@ an cii ikyav sha gbenda u sôr mzeyol u On@@ es@@ im@@ u la , gadia a wa a wa atindi ga , kpa a zamber a zamber “ sha ci u dooshima . ” TER ngu a vese ; de cie nen ve ga . ” Hii nan ve mba@@ fan@@ takerada mban yange ve ta a@@ kper@@ an ér ngeren na ka u mimi ga ? ( Mbaefese 5 : 15 , 16 ) Kpa aluer mimi je akaa nga yangen we u pasen kwagh kpoghuloo , nahan ishima ngi vihin we ker yô , u er nena ? Wan u Aôndo yange er msen hen a na sha kwagh u mbadondon nav sha shighe u a kure tom na shin tar la , a kaa ér : “ Er M lu a ve , M kuran mba U n@@ em la , ken iti You . M ku@@ mba ve doo doo mô ve môm kpaa saa ga , saa wan u mtim , sha er icighan@@ ruamabera una kure sha mi yô . ” Kpa , cii man ior i Ish@@ pania nyôr ken tar la yô , i lamen ijô kpishi ker , man zan zan nyian kpaa mba lamen ijô ne ig@@ enegh . Ity@@ av mb@@ in wua ior umiliôn imôngo . ( Mbakolose 4 : 6 ) Ka sea pasen mba se vese ve la hanma shighe ser ve doo se ishima yô , mlu u se lu k@@ ang@@ en@@ aa la ngu a hemba taver a taver cii . Yehova wa Tartor la sha ikyev i Wan na , u uumace ve doon un ishima shi a kom u hemen la . ( Anz . Anmgbian u kwase ugen nger sha kwagh u M@@ civir u hen T@@ so@@ mbor ér : “ Ngu a wase se u henen sha atô@@ akaa kpishi . ” Bibilo shi kaa ér : “ M@@ k@@ ur ve yô , una lu vough er aeren a ve nahan . ” — 2 Mbakorinte 11 : 13 – 15 . Ken anyom a a dondo la , gbenda u mbap@@ er@@ apera za hemen u wanger a wanger . W@@ ase Mba Ve T@@ su@@ m Ve U@@ nd@@ u Iky@@ um@@ u@@ ile I Aôndo la Kwagh u sha uhar yô , doo u se su@@ gh or shon sha mpin u nan la . Mba ve hendan a vese je kpa , kwagh la una na vea de u ts@@ wa@@ men se , kpa vea kegh iyol u ngohol se sha ian igen . Hen ape i gbe i doo yô , shi mbatamen vea fatyô u keren iwasen i iyolough kpaa . A lumun ér yange un fa je e̱r kwagh a lu sha avur ne i hembe nahan yô , kpa T@@ i@@ ff@@ any lu or u hiihii u pasen un á wang . Mbagenev yilan un ér “ Or@@ l@@ yam ” ( inja na yô ér , “ or@@ yaren ikyo@@ o i kwaghôron ” ) . Yehova su@@ r Aberaham ishima shi na un ib@@ um@@ un ér aluer un zua a mbap@@ er@@ apera 50 tseegh kpa , una kera tim So@@ dom ga . Hemen u Kristu la ar sha atôônanongo 9@@ 3@@ ,000 a Mbashiada mba Yehova a sha tar cii la nena ? ( Anzaakaa 3 : 21 , 22 ) Kwagh ne una na yô , una kô@@ r@@ cio u kaven “ i@@ gb@@ anger man ini@@ e@@ mbe man m@@ t@@ av man m@@ ze ” u jighjigh u nan u Mbakristu la , a hemba er wanye u cuku ma nan kav la . Aluer se mba jighjigh sha an@@ kwagh u kiriki yô , se lu jighjigh sha kwagh u vesen kpaa 5 : 22 , 23 ) Kpa kanyi i lu jijingi u tar@@ egh@@ a , man er nan ve a samber wuee yum nahana ? 8@@ 3 : 17 , 18 . U wa mba u henen Bibilo a ve la ago iyol u va tagher a atsan a karen jighjigh ve u nan nena ? Se nenge ser gba u se “ kuran ” shi se ‘ ver ishima@@ ’@@ sha ci u mkur u tar ne , u i tsen@@ ge@@ ôron la man myom wase la ga he ? Ivur la pase wang ér iti i Aôndo ka Yehova . A doo Mbashiada mba Yehova u wasen we . She@@ m , 1 / 1 ( Mateu 28 : 20 ) Se kôr cio u eren tom u Yesu á ne se ne nahan je kpa ? I@@ r@@ en@@ a@@ e@@ us yange nger takerada u pu@@ un mba ve vende atesen a c@@ ôô@@ ci , ôr kwagh u k@@ we@@ ior ugen u lumun a atesen a u ga yô , ér : “ Ka ve kaa ér Yuda , or u nenge Yesu mk@@ er la , yange fa akaa ne vindi vindi ; man er hemba fan akaa shon a mbagenev cii yô , a kure kwagh@@ myer u nengen Yesu mk@@ er la . ( b ) Ka nyi ia wase se u lun sar sar a mbag@@ en@@ eve ? Shighe u Ne@@ bu@@ k@@ ad@@ in@@ es@@ ar ta num sha T@@ ir@@ u la , ior i T@@ ir@@ u yevese a akaa ve a injaa yem ken gar ve u ken ic@@ ile la , nahan Ne@@ bu@@ k@@ ad@@ in@@ es@@ ar kera zua a akaa a injaa kpishi a yan ish@@ ar ga . “ U hen wer nana , Me fatyô u s@@ ônon T@@ erem man hegen je kpaa Una t@@ indi@@ m a ak@@ um a mbatyomov mba sh@@ aav , á hemba pue kar uhar , gaa ? D@@ i vough er u wan ici@@ gh ki inj@@ aagh ka i wase inya i kpôô kpôô nahan , kape se kpaa iyol i hiden a mi ijime man isharen i akaa a ken jijingi man u nan or jighjigh man mciem ma Aôndo man m@@ doo u Aôndo doon se ishima la , akaa ne cii aa fatyô u sôron ishima yase i sha injakwagh je la . U tesen ikyav yô , nenge ase er Mose yange er kwagh u tesen iyol i hiden a mi ijime shighe u i pine un mpin u taver kpishi sha kwagh u dyako yô . Kpa taver mo er i hii ve kwagh ne a c@@ imin u kaven yum nahan yô . U@@ kasua mba kar kpuaa yô , i lumun ér mo m hingir or@@ pasen loho u dedoo . Lu a an@@ takerada wou u A@@ t@@ ine@@ akaa á Bibilo Á T@@ im@@ en Sh@@ ami la kua Bibilo you ikyua ikyua . Mbakristu mba tse@@ en asema mba eren sha tindi la sha u ‘ pasen loho u dedoo sha gbashima . ’ G@@ wa@@ ikyaa u uumace ve er sha gbaa u m@@ yar u yaren tom a tahav cii ka u dedoo ga . U tesen ikyav yô , Orshiada u hiihii ken tar u M@@ on@@ go@@ li@@ a vea kwase na lu mba@@ ak@@ on@@ do@@ ato . 25 : ​ 6 - 8 , 14 , 15 ; 2 Utor 5 : ​ 20 - 27 . Ken uwer u J@@ un 19@@ 46 la , mo vea E@@ ve@@ l@@ y@@ n , man Le@@ o M@@ ahan vea kwase na E@@ s@@ ther , se za nyôr ken tar u E@@ l S@@ al@@ v@@ ad@@ or , ape i tindi se la . Lu iniongo i kwaghaôndo , i i er sha u civir mba@@ aôndo mbagen uhar yô . ( Ôr Pasalmi 5@@ 1 : ​ 11 , 17 . ) Ka averen a nyi nahan á zough a mini ? 3 : 16 , 36 ) Aluer or na jighjigh a atesen a aiegh , er ityesen i Aôndo ngu iorov utar ken môm , shin uma kpen ga la nahan yô , mayange nana zua a mtsera ken nagh ku ip@@ aan kura ga . Se fatyô u lun a vangertiôr ser Yehova una nenge ér mba@@ ase@@ ma@@ am@@ imi cii zua a ian i ungwan loho u dedoo u Tartor . — Yoh . 6 : 44 . N@@ om ugen di ôr kwagh u kwase na ér : “ Jighjigh u kwase wam man ishimataver na man mimi na la na yô , kwagh u Mbashiada mba Yehova doom hegen kpishi . S@@ aa se lu per ken jijingi ve Yehova una zung@@ we se mhôônom shi se za hemen u “ zenden sha mimi ” ye . ( Mbafilipi 3 : 17 - 19 ) Nyian kpa , kwagh er mbagenev nahan . M@@ nenge ng@@ u@@ la nahan gba sha gb@@ ir je he ? Doo u a na jighjigh a mini ? 15 : 7 ) Yange mkombo ne been , shighe kar yô , Peteru mough yem za lu ken Bab@@ ilon , man a̱ shi nan kpa lu u za pasen Mbayuda kpishi mba ve lu hen ijiir ne la loho u dedoo . ( G@@ al . Er Mbat@@ amen Ka Ve T@@ sa@@ ase Mbagenev Ve K@@ uma u W@@ asen T@@ i@@ ônnongo Yô , 4 / 15 Anyom nga kar yô , sha iyange i Di@@ se@@ mba 24 , 19@@ 48 la , gomoti u ity@@ em@@ imôngo u ken tar u E@@ st@@ on@@ ia kôr Anmgbian V@@ ar@@ d@@ ja sha ci u jighjigh u nan na . Ngeren ne una wase se u fan kwagh u mba@@ jighjigh mba tsuaa kua mba ainge , mba ve tagher a atsan kpa ve we ishima yô . Ka se er nahan sha ci u se na Aôndo jighjigh . Yange mba gb@@ eren u@@ kô@@ pi mba hiihii mba Ruamabera u ken Z@@ wa Grika la mba been yô , B@@ ak@@ er , or u eren tom a iky@@ e@@ ky@@ e i gb@@ eren ityakerada ne , nenge er saan ior i Mal@@ ag@@ as@@ y iyol kpishi yô , tsô a kaa ér : “ M ngu ôron kwaghôron u profeti ga , kpa m na jighjigh mer mayange a kera fatyô u been a Mkaanem ma Aôndo ken tar ne ga . ” Er Yosev lu zan sha ishigh ki F@@ ar@@ a@@ o yô , gba u una hon@@ do ityough shi una hon@@ do ice iyol cica cii . Kpa m kighir iyol yam . Alaghga Yon@@ a yange una pine ér : ‘ Me za hen ior mbara nahan me war kpa ? ’ Í wa Mbakristu kwagh ér ve “ eren . . . a mba@@ van@@ nya dedoo . ” — Mbaromanu 12 : 13 . Yobu man Lo@@ ti man Davidi cii yange ve er akaabo , man agen lu a vesen tsung . I wa un aie iyol ér a kôr kwase u Po@@ ti@@ far ér una y@@ av a na sha agee , nahan i wu@@ he un ken ga@@ adi . De se nenge nen sha mkombo u Yesu er vea mbahenen nav shighe u nder shin ku ica lu a gba ga la , sha er se na mlumun sha mpin ne yô . Shi se fatyô u kaan ser , or@@ hemen u nana kô@@ r@@ cio u been a ibanave i hanma or cii yô , saa nana lu or@@ hemen u tar cii , sha ci u ityar igen hemba ng@@ in a kwagh ave a ityar igen . Nenge er yange a saan anmgbianev mba nomso man mba kasev mba ve pase mbatomov mbara kwagh la iyol shi a maa ve iyol la sha wono ! Nahan kpa , nongo u Mbakristu ugen gema ngu u dooshima a ma@@ gh ve gb@@ ang gb@@ ang je ve lumun u bu@@ lan ayol a ve shin ma orgen kpaa ga , kua sha shighe u i lu nôngon ityav kpoghuloo je kpaa yô . Iyange ng@@ ur k@@ ôn@@ don sha te@@ mbe yô , hii u tse@@ en@@ yol ; tse@@ e iyol je bee er or nana kera fatyô u teman ken a@@ de@@ da la ga nahan . 2 SE@@ ER TI@@ M@@ EN SH@@ A KW@@ AG@@ H N@@ E . N@@ om@@ so vea tese ér ve mba keren u eren ityom ken tiônnongo nena ? 16 , 17 . ( a ) A@@ me@@ en a se tagher a mi la taver nan je ? Alaghga ka u nôngo u er ma kwagh u tesen iwuese keng je . Hii hen shighe la je , kwagh kera ngu a pav se ga . Ken atô u kwa@@ van@@ yom u 19@@ 50 la , mp@@ av u hen atô u ab@@ uter man i@@ or@@ il la taver kpishi , shi ashighe agen i er i@@ pi@@ la kpaa . Kanyi Daniel yange tsengaôron u profeti ér ia er sha ayange ase nee ? • Ka hanma shighe nahan a gba u se pav ikyar i se ye vea or laa ? Nahan kpa , doo A@@ th@@ en@@ a kpishi u tan hanma kwagh kera sha er una civir Aôndo sha gbenda u wang u ken jijingi man u á lumun a mi la . — Aerenakaa 19 : 19 . Shin er ufoto mba “ E@@ ure@@ ka D@@ ra@@ ma ” mbara yange lu mba t@@ enger ga nahan kpa , yange za kera kpen kpen zum u yange a̱ tese un sha ajiir a yange ior fa ng@@ een yum ga la yô . Kpa una hiden una va nyôron ken iyou na una wu@@ hen h@@ unda yô , i hu@@ an un kpishi . Yo@@ el yange nenge a ikyo@@ mon i ts@@ eren akaa man i pur@@ ugh sha man i or@@ on akaa ken mpase u sha mnenge . Se kpa se mba eren er Yesu nahan , se mba hi@@ di ijime sha u pasen mbagenev mimi u injaa u Yehova la ga . Ior kpishi kôr msen ne ken it@@ you shi mba kimbir un hanma shighe . U tesen ikyav yô , ken 1 Peteru 5 : 8 , i kar Satan sha be@@ gha sha u tesen k@@ ume na u bo la . Ka han@@ a mbahenen mba Yesu mba i lu tôvon ve a ican la zua a ishimataver i pasen kwaghaôndo vanger@@ ti@@ ô@@ r@@ ô ? • Inja i u or eren batisema ken iti i Wan la ér nyi ? ( Yohane 3 : 16 ) Sha kpôô yô , “ injar i isholibo i kimb@@ in yô , ka ku , kpa i@@ wua i sha m@@ rumun u sha mh@@ ôôn u Aôndo yô , ka uma u tsôron ken Kristu Yesu Ter wase . ” Yange Davidi nger ér : “ Aôndo , mbamhen O@@ u doom je ! Kpa , Mkaanem ma Yehova ka kwagh u t@@ enger ga . Ior i P@@ ol@@ and i i eren tom kpoghuloo la , yange i va a ad@@ in@@ i ve kua kwaghaôndo ve u doo ve ishima kpishi la . Yesu ver kasev mba ken Kristu ikyav i vough i dondon hemen . ( Genese 1 : 1 ) Se mba uma “ gadia [ Aôndo ] gba akaa cii ” shi a na se uma kpaa . A shi nan kpa a lu ma or u nan fe un nan ii id@@ yer na la ye , kpa or u á gem a fe nan ga la gema hide un a takerada u du@@ ghun inyaregh ken b@@ am u u kom inyaregh N@@ ai@@ r@@ a udubu udubu yô ! Shi@@ ba , wanye u M@@ ef@@ ib@@ o@@ she@@ ti kaa a Davidi ér M@@ ef@@ ib@@ o@@ she@@ ti ngu wasen mbaihyomov mba Davidi . Ken hanma vegher tar cii ior nôngo u ôron loho u Tartor ne ken zwa ve . Shin er yange hen ér un ngu eren Aôndo tom nahan kpaa , gema lu hendan a hendan a na . — Mbafilipi 3 : 5 , 6 . 6 : 12 ; Yuda 3 . Anmgbianev mba g@@ enev mba ve vande lun Mbahemenev mba Shin T@@ ine yô , ka C . ( a ) Kanyi kwagh i hembe lun tseer tseer ken ats@@ am kpishi a Mbakristu ve we laa ? Umbur wer , Yesu yange kaa ér ku ngu er ka m@@ ny@@ am ma or nan lu yaven , ma a va nder nan sha mnder u shin ku yô . Lu id@@ y@@ ur@@ an man iny@@ i@@ ar man i@@ been@@ egh ki iligh shi ikp@@ am@@ kor lu kaan imo taver taver kpaa . Kape i lu ve ka i maa se iyol kpishi , hemban cii je yô agumaior , u eren i@@ ember@@ yolough vea mbagenev je la . Kpa m kaa mer : “ M kegh iyol u i wu@@ he@@ m tseegh ga , i wu@@ am i kighir sha mi . Ken m@@ gem u Bibilo i New World T@@ rans@@ lation la yô , ashighe agen ka i gema i̱ ér “ soon ér i civir un tseegh . ” M@@ taver : Ior kpishi ka ve hemba soon u lamen , a u keghen ato a orgen . De se nenge er kwa@@ r@@ gbidyen man msen vea wase se u eren kwagh ne yô . ( Pasalmi 8 : 3 , 4 ) Er mfe u Davidi u sha kwagh u akaa a sha kwa@@ v@@ aôndo la yina nahan kpaa , yange kav er aluer i tôô un i kar sha Or@@ gb@@ an@@ akaa u a gbe tar wase u ú gbe ave ne yô un ngu ma@@ kwagh ga cii . ( 1 Peteru 4 : 10 ) Nahan gba u mba i shighe ve mkurem mbara vea yar tom a i@@ wua i Aôndo na ve la vea er ayol a ve tom . Kpa , ka kon u u@@ men atam , ú í “ m@@ ô@@ ôr ” ú hen ijiir i dedoo — “ hen u@@ k@@ ung@@ ô@@ mbam@@ ng@@ er@@ ev ” yô . MB@@ A@@ A@@ H@@ A@@ B@@ A mba ior ve keren mban seer a seer ken anyom a a sember karen ne . Kwagh er nahan sha ci u akaa i tesen ken u@@ fi@@ im kua a ior ve ôron ken ityakerada la kpaa . Na@@ omi man Ru@@ tu , kasev c@@ ôgh@@ olo@@ v mban cii hide ken Bete@@ le@@ he@@ m sha shighe u ior hii u su@@ nd@@ an sh@@ a@@ ir la . ( Mateu 28 : 19 , 20 ) Bibilo kaa ér ve kua a Apo@@ l@@ o “ ve seer bu@@ ghun un gbenda u Aôndo wanger wanger . ” Kpa kwagh ugen gema yange ve . A kaa ér : “ Yange gba u me kera y@@ amen hanma kwagh u m soo cii ga . ( Mbaromanu 8 : 16 , 17 ; Mpase 7 : 4 ; 20 : 6 ) Mba@@ waren mbara vea za hemen aa tom ve u eren sha u geman tar hingir paradi@@ so , shi vea za hemen u lamen zwa u wang u Aôndo á ne ve la kpaa . 6 : 8 - 14 ; 7 : 5@@ 4 – 8 : 1 ) Bibilo kaa ér : “ Saulu . . . lu eren nongo u Kristu ican gba nyôron uya uya , kôron nomso man kasev , kp@@ el@@ an ve hen inya za wu@@ hen ken ga@@ adi . ” Ivur ne shi kaa ér : “ Kpa ijende i ab@@ u@@ me@@ aior yô , ia zua a ican . ” Mba za nyer ken An@@ ti@@ o@@ ki yô , Shi@@ la man Yuda “ ny@@ ô@@ ôso anmgbianev asema sha akaaôron kpishi , shi ve taver ve asema kpaa . ” — Aer . Ka se@@ ma@@ kwagh u nyi u sha mkaanem ma Paulu ma i nger ken Mbaromanu 2 : 21 - 23 la i doo u se nenge ser ka be@@ er kwagh ga ? Nahan kpa , vea “ nd@@ yar mbaaferev ” sha injakwagh , sha u lun a ci ken m - ember u a ember m@@ hembe shighe u iyange i Yehova ia kar kera la . Shin alaghga ú hen wer mbagenev vea fatyô u zuan a injar i uma u tsôron ken tar u he u Aôndo una va a mi la , kpa we yô , u fatyô ga . ( 1 Peteru 4 : 7 ) W@@ anger e̱r i gbe u msen u eren tsung la una lu@@ ̱ gbaa u aeren a ase a sha inja i Mbakristu la yô . A zamber a Yehova ér a̱ yima un “ fe@@ fa . ” U hi@@ an a orgen u nan er ivese , shin or u nan er ivese hi@@ an a orgen u nan lu ikyar i nan i ken ivese ga la ka kwagh u bo . A@@ kper@@ an a tan yange bende a wanakiriki u Elisha nena ? Heela tseegh ga , a shi@@ in ayange kpuaa a eren M - umbur yô , se kpishi se lu ôron akaa a Bibilo i er sha kwagh u Yesu yange er kua kwagh u yange za hemen cii man Kwagh@@ yan u Ter u A@@ ik@@ ighe u ken inyom i 33 la . Hen shighe ne az@@ ô@@ v hii u zan mo iyol . Yesu ôr kwagh sha kwagh ne ken Mateu 5 : 7 . I ter iti na kua ati a mbahemenev mba gomoti mba sha ayange a na la ken Luka ityough 3 , ivur 1 heen . Nahan kpa , mbatomov mba Kristu cii mba a ci ke ’ mpase u pasen loho u dedoo la . 7 : 2 , 3 ; 1 Kor . Takerada u ú er se akaa a doon yum ne , pase se kwagh u ikyurior igen i̱ yange i̱ lu ken mzeyol , kpa i̱ va hingir tartor u lun yôugh@@ yô@@ ugh sha ikyev i tor u taver ishima ugen yô . Ka ieren i vesen i nyi i gbe u mbag@@ e@@ man ior hingir mbahenen vea lu a mini ? Kanyi kwagh i gbe u me hemba lun tse@@ vaa sha mini ? Kpa a fatyô u lun ve yange ve gb@@ ihi akaa a i gbe a la ken dang ga . Mbagenev di i anger ve ér a vihi ve iyol . Mbakristu mba tagher a mbam@@ kighir sha kwagh u aeren man mbamlu mba iorov man kwagh u iny@@ ar kua kwagh u kwaghaôndo , mba vea fatyô u yangen ve u dondon igbenda i Yehova i perapera yô . Mbagenev ken ip@@ av@@ en@@ tar i M@@ ase@@ don@@ ia , ken ti@@ ôn@@ tar u Mbar@@ o@@ ma la kpa hingir mbananjighjigh . — Aer . 16 : 9 - 15 . Lu@@ un er ka “ kwaghfan u a dugh Sha ” ga yô , ma se lu a mkav u ken jijingi ga ku@@ aa . Ikyav i tese wang ér Ruamabera venda kwagh u maan m@@ sô@@ rom zan zan za nyôron ken ih@@ undu la . — 1 Mbakorinte 5 : 11 ; 6 : 9 , 10 . Kwagh u Yesu er shi ôr sha ihy@@ ongo la umbur mbahenen kwaghôron u profeti , u Davidi yange ôr ken Pasalmi na ugen yô , a kaa ér : “ Ishima i veren [ shin gbashima N@@ W , ] sha [ kwagh u ] iyou You la wu@@ am . ” ( Ps . Kpa se yô , ka nahan kpe@@ egh ga . Aôndo “ ka A er iyange Na i̱ due i̱ ta sha mbaaferev kua mbam@@ imi kpaa , man ka A n@@ ôô ura sha mbap@@ er@@ apera man mba ve lu mbap@@ er@@ apera ga kpaa . ” Ior kpishi ka vea eren iniongo i ember iyange i mar ve yô , ve nenge ér ve hemba cii . ( Pasalmi 9@@ 9 : 3 ) Yesu yange tese mbahenen nav u eren msen ér : “ Ter wase u Sha , i̱ tsegha iti You . ” Yesu yange a zung@@ we mba@@ ats@@ anev mhôônom . Yange ve fa er lu Aôndo na profeti Eliya man Elisha tahav mbu eren imba ivande la yô . Sha mhii u zege@@ can una hii la , kwagh una er u una kpiligh ior kpishi iyol shin tar yô : ka mtim u a tim kwaghaôndo u aie je la . Se cii yange se fa ser sar se u civir Yehova ken uma wase man a agee a ase cii . ( Ps . 23 : 12 ) A@@ tsan ka a wase mbacivir Aôndo u hiden a iyol ijime shi nga a na yô ve fa ér saa vea suur sha Yehova ve vea fatyô u wan ishima sha jighjigh ye . ( b ) Aluer ú kar mbamhen mba tar ne mbagenev sha kwagh u Bibilo i er yô , ú nenge wer ve gba kwagh ga nena ? Een , kwagh u i t@@ endezwa heen ér á va a mi ne ka mlu u tar u he u ú lu sha ci u mba vea tema sha tar mbara . ( Yohane 1 : 18 ) Nahan kpa a lôh@@ ô se ér se ya ikyar a na sha dooshima . Shi a seer wener : “ Nahan cii kpa , gba se u ma se zough a mi ma i hembe nahan . ” Yange doo un kpishi u dondon hemen u Ter na , shi Yehova kpa doo un u lun a imba Wan u ungwan kwagh la . ( Aerenakaa 21 : 20 ) Mb@@ agen za hemen u s@@ ende@@ gh her ér ka kwagh u hange hange u Mbayuda mba ve lu Mbakristu la ve dondon Tindi sha er vea zua a myom yô . I@@ mba ieren ne tese dooshima ga . ( Genese 10 : 24 ; 11 : 12 ) Alaghga sha hiihii la i yilan iti i “ K@@ ain@@ an ” i í nger ken Luka 3 : 36 la ér “ Mbak@@ al@@ di . ” Ior mba Aôndo mba veren ishima u va ember uma ken hemen . Yesu maa yila g@@ enger g@@ enger ér : “ L@@ as@@ ar@@ u , due ken won ! ” ( Nenge ngeren u kiriki u a lu a itinekwagh ér , “ Nen@@ gen sha Mbamaren Saan Saan ” la . ) ( Mba@@ a@@ ji@@ ri@@ v 4 : 14 - 16 ; 5 : 19 - 21 ) Gi@@ di@@ on u lu a ior deri utar tseegh la kpa hemba ikp@@ ela i ak@@ um@@ au@@ t@@ ya a Mbam@@ i@@ di@@ an hen ijiir ne . 3 : 2 ) Nahan kpa , aluer se mba cian Yehova sha gbenda u vough yô , imoshima yase i Bibilo i tsaase i la man mk@@ om u kwagh a kuman se la una wase se u zan hemen u eren kwagh sha mimi ken tar u i eren kwagh sha any@@ ighe ne . A@@ sh@@ a@@ gba@@ aior naan un icivir shi keren kwaghwan hen a na kpaa . Er kwagh u Yobu , u lumun hemen u Yehova la a tese nahan , Satan s@@ enge ér una fatyô u nan uumace cii vea gema ijime a Aôndo . — Yobu 2 : 1 - 5 . ( Luka 11 : 10 - 13 ) Nenge ase e̱r yange icighan jijingi iv mbahenen mba Kristu a tahav zum u ve tsua u eren ishima i Aôndo la yôô . Bibilo kaa ér : “ Kpa idya man hanma inja i hông@@ or@@ ough kua h@@ ua u eren [ shin “ m@@ t@@ ôm , ” N@@ W ] yô , u t@@ eren tsô kpaa , de t@@ eren her a ven ga . ” — Ef . 5 : 3 . ( Ru@@ tu 1 : 10 ) Ken masejime yô , Or@@ pa hide yem hen ior nav , sha ci u Na@@ omi kaa a ve var var ér ve de undun tar ve ga . Lu hanma shighe i ver un@@ u , man yange hii nena ? Kpa , er Ter Yesu kôôm Paulu yô , a gema inja , shi a ngohol kwaghwan hen mbagenev mba tôvon ve a ican la kpaa . — G@@ al . ( 1 Utor 12 : 1 - 17 ) N@@ ôngo kpoghuloo lamen a mbamaren ou hanma shighe , de eren kwagh sha ib@@ ume er R@@ eho@@ b@@ i@@ am nahan ga . Er ior i tar ne i lu z@@ endan inyaregh man g@@ wa man tahav nahan kpa , tsombor wou ngu z@@ endan akaa a ken jijingi kpa ? 15 : 4 ) Aluer se mba civir Yehova sha mimi , soon kwagh u un kpa a soo la , shi kwagh u a ker un ihyom la se kpa se kôr un ihyom yô , kwagh ne una kura se . — Ps . Heela tseegh ga , ka hange hange u se gbidye kwar sha kwagh u se hen ken Ruamabera la shi se er msen sha kwagh shon kpaa . Or a nengen a mo tsô maa nan fa er yange m ts@@ aan shin inya yô . Bibilo ôr kwagh u O@@ re@@ ti@@ op@@ ia u eren tom ken ya u tor u lu ôron takerada u profeti Yesaia yô . ‘ Ver Ishima sha Ity@@ esen You ’ Hanma shighe u se er kwaghbo yô kwagh ne ka a vihi mlu wase vea Aôndo u mimi . ( 1 Yohane 5 : 19 ) Tar yange u iv a jijingi u bo u Satan lu suen un ken ijime yô , man lu u Mbakristu kpa akaa a bo a jijingi shon a ve a mi la aa bende a ve . Ashighe ag@@ enegh yô , ka i gba u a er tom u dedoo u@@ gen@@ egh . A wa icam ér : “ Mo yô , doom u mgb@@ ôghom a Aôndo . ” Yange fa kwagh u Yehova ôr ken sule u E@@ den ér ihyom ia lu hen atô u mbatomov mba Aôndo man mba Satan Diabolo la . Zum u Paulu lu ‘ tesen akaa ken uya uya ’ la , lu zenden sôron mbacivir Yehova mba ve na jighjigh a na imôngo mbara , waan ve kwagh sha u y@@ aav vev shinii ? Nenge kwaghwan u wang u tsu@@ men ga u apostoli Paulu yange wa nahan ne , wener : “ De hingir nen inja i môm a tar ne ga , kpa i̱ gema ne sha m@@ gem u he u mhen wen sha er né kar er ishima i Aôndo i lu yô man kwagh u a doo man a kom u rumun un man shi a lu vough la kpaa yô . ” Ashighe kpishi ka se yem eren akaa a ase , nahan se fa er mimi a lu vesen ken ishima i or ga . Hegen ne ishima ka i gb@@ am sh@@ imi , zum u or soo u hiin mo iy@@ ongo je kpaa . Doo u se kaan ior loho u Yehova sha hanma ian i í dugh cii , i de lu sha shighe u se ver ser se duen kwaghpasen u ken igbar la tseegh ga . 7 : 9 , 14 ; Yoh . 10 : 16 ; Y@@ ak . ▪ Se “ Ôr Kwagh a Hanma Or ” Nen@@ a ? G@@ um@@ or ugen , iti na ér Samuel , un kpa ishima za un iyol sha kwagh ugen . Nen@@ gen jighjigh ve vough er ngise Davidi kpa nenge nahan . Yesu tsengaôron ér upristi mba tamen vea ôr un ijir i ku@@ u shi A@@ tô@@ at@@ yev aa wua un , kpa sha iyange i sha utar la una nder shin ku . Mkaanem man ma ken ngeren mba Ruamabera u ken Z@@ wa Heberu u tsuaa la ga . Akaa a Yesu tesen ior la yange doo un ishima sha ci u nyi ? Diabolo lu “ zenden , ” keren ér una ya Mbakristu . Kpa mbamaren av kaa er mo m vande eren tom , keren inyaregh ve , nahan ishima vi@@ him kpishi . Ny@@ ityô gbenda i se ker u tesen perapera wase ayol a ase cii , ia na m@@ doo u Aôndo a doo se ishima la una hingir gbil@@ in@@ kwagh . — Ôr Luka 16 : 15 .